امیدهای تازه برای درمان دیابت و چاقی با ابتکار دانشمند ایرانی
ساخت یک ملکول جدید توسط پروفسور علی توسلی، پژوهشگر ایرانی و استاد
بیوشیمی دانشگاه ساوت همپتون بریتانیا، امیدهای تازه‌ای برای درمان چاقی و
دیابت بوجود آورده است.
این ملکول که «کامپوند ۱۴» نام دارد و توسط پروفسور توسلی و تیم همراه
او در آزمایشگاه ساخته شده، به زبان ساده سلولهای بدن را فریب می‌دهد. هر
سلول بدن برای ادامه زندگی به انرژی نیاز دارد و منبع انرژی آن هم در مرحله
نخست قند و در مرحله بعدی چربی است. ملکولی که توسط پروفسور توسلی و تیم
همراه او ساخته شده است به سلول القا می کند که انرژی آن تمام شده است؛
درست مانند هنگامی که پس از ورزش یا فعالیت‌های شدید سلول احساس نیاز به
انرژی می‌کند و حالتی به آن دست می‌دهد که انگار انرژی اش تمام شده است.
پروفسور توسلی درباره اینکه چه آزمایش‌هایی برای سنجش موفقیت این ملکول
صورت گرفته است گفت: «ما این ملکول را روی دو
گروه از موشها آزمایش کردیم. ملکول روی دسته اول موشها که چاق و دارای قند
بالا بودند موثر بود و قند خون آنها پایین آمد و وزن آنها پس از ۷ روز ۵
درصد کمتر شد. بنابراین فکر می‌کنیم که اگر ملکول را مناسب بدن انسان
بسازیم، برای انسان بسیار مفید خواهد بود.»
در پی انتشار خبر ساخت این ملکول موثر برای کاهش قند و چربی، برخی از
وبسایت‌های به این جنبه ملکول کامپوند ۱۴ پرداختند که با مصرف این ملکول
دیگر نیازی به ورزش برای کاهش وزن وجود ندارد. این در حالیست که پروفسور
توسلی گفت که ایده اولیه برای ساختن این ملکول، درمان مرض قند و دیابت بوده
است.
به گفته او، تیم پژوهشگر، ابتدا برای درمان بیماری‌های قندی به سراغ
ساخت این ملکول رفت. به اعتقاد او مهمترین کارکرد این ملکول برای کسانی
خواهد بود که دیابت یا وزن بالا دارند. او اضافه کرد: «در آزمایش ما، ملکول
روی موش‌هایی که قند و وزن بالا داشتند تاثیر خوبی داشت در حالیکه روی
موش‌هایی که اضافه وزن نداشتند اصلا تاثیر نداشت. بنابراین نخستین ماموریت
ملکول می‌تواند درمان دیابت یا چاقی بسیار بالا باشد.»
بر پایه پژوهش‌ها، ملکول ساخته شده اگر برای درمان دیابت و چاقی ساخته
شده اما احتمال دارد که در آینده در درمان سرطان نیز موثر باشد.
کنفرانس بین‌المللی انجمن آلزایمر در آمریکا روز چهارشنبه ۳۱ تیر، داروی جدید درمان بیماران مبتلا به آلزایمر را رسما معرفی کرد.
این نخستین بار است که پس از چند دهه تلاش و معرفی ۱۲۳ دارو، پژوهشگران
شرکت دارویی الی لیلی و بیو ژن، نتایج کارآزمایی بالینی را موفق اعلام کرده
اند.
این دارو که سولان زوماب Solanzumab نام دارد، پادتنی است که سلول های
عصبی را از طریق متوقف کردن تولید پروتئینی به نام بتاآمیلوئید محافظت می
کند.
پروتئین بتاآمیلوئید در ماده خاکستری مغز به طور نابجا ترشح می شود که
سلولهای مغزی را وادار به فرسوده شدن و چروکیده شدن می کند، جای آنها می
گیرد و موجب مرگ تدریجی سلولها می شود. بعد از مرگ سلول ها و قطع ارتباط
آنها، تمام عملکردهای مغز از جمله توانایی یادگیری و به خاطر سپردن، تحلیل
می روند. آلزایمر که می تواند سرانجام منجر به مرگ بیمار شود، به دلیل بالا
رفتن سن جمعیت، بسیار زیاد شده است.
داروی معرفی شده در کنفرانس بین المللی انجمن آلزایمر، هر ۴ هفته یکبار
به صورت وریدی تزریق می شود. در صورتی که بیمار در مرحله پیشرفته آلزایمر
نباشد و بیماری او زود تشخیص داده شود، این دارو می تواند به توقف پیشرفت
بیماری کمک کند و در مواردی حتی ممکن است بیماری برگشت داده شود.
یکی دیگر از دستاوردهای پژوهشی که در کنفرانس یاد شده معرفی شد، تست
تشخیص آلزایمر بود. این تست که توسط گروهی از پژوهشگران دانشگاه آلبرتای
کانادا معرفی شده است، از طریق بزاق دهان مدت ها پیش از پیدا شدن علائم
حافظه و فراموشی، اختلالات حافظه در افراد را تشخیص دهد.
به اعتقاد محققان، اگر این تست که ارزان و قابل گسترش است در دسترس همگان قرار بگیرد، تشخیص زودهنگام آلزایمر امکان پذیر خواهد بود.
بیماری‌های قلبی، چربی خون و چاقی
موضوعاتی هستند که دائم درباره آنها می‌شنویم و درباره پرهیز از مصرف چربی و
استفاده از روغن مناسب زیاد صحبت می شود.
اما چه چربی یا روغنی
بهترین روغن برای پخت غذاست. آیا برای سرخ کردن روغن نباتی بهتر از روغن
حیوانی است؟ بی‌بی‌سی برای پاسخ دادن به این سوال تحقیقی انجام داده است.
برای این تحقیق عده‌ای از ساکنان شهر لستر داوطلب شدند.
قرار
شد آنها هر روز از یک نوع روغن یا چربی برای طبخ غذا استفاده کنند و بعد
باقیمانده روغن مصرفی را جمع‌آوری کنند تا در دانشکده داروسازی دانشگاه
دومونفورت آزمایش شود.
در آزمایشگاه این دانشکده، به جز آزمایش
باقیمانده روغنها، در شرایط آزمایشگاهی هم انواع روغن را تا دمای سرخ‌کردن
حرارت دادند و بعد آنها را آزمایش کردند.
برای این تحقیق این روغنها انتخاب شد: روغن
آفتابگردان، روغن ذرت، روغن کانولا (کلزا) مرغوب (cold-pressed)، کره،
روغن زیتون تصفیه شده و روغن زیتون فوق بکر (extra virgin).
روغن زیتون بکر روغن زیتونی است که در تولید آن از هیچ ماده یا روش شیمیایی استفاده نشده است.
ساختار
مولکولی روغن در دمای حدود ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد، در ترکیب با اکسیژن هوا
(اکسیداسیون) تغییر و آلدئید و پراکسیدهای لیپیدی تولید می‌کند.
این اتفاق در دمای اتاق هم می‌افتد، اما بسیار کندتر است. ترشیدگی روغن نتیجه همین فرآیند است.
خوردن یا استنشاق آلدئید، حتی به مقدار کم احتمال بیماری‌های قلبی و سرطان را افزایش می‌دهد.
پروفسور
مارتین گروت‌ولت که سرپرستی این تحقیق را بر عهده داشت، می‌گوید:
"روغن‌هایی که چربی چنداشباع (polyunsaturate) زیاد دارند، مثل روغن ذرت و
آفتابگردان، آلدئید خیلی زیادی تولید می‌کنند."
"روغن ذرت و آفتابگردان تا وقتی خوبند که برای پخت و پز یا سرخ کردن حرارت نبینند."
"این یک واقعیت ساده شیمیایی است که چیزی که برای سلامتی خوب است وقتی به دمای سرخ کردن می‌رسد به چیزی کاملا ناسالم تبدیل شود."
روغن
زیتون، روغن کانولا، کره و چربی غاز آلدئید بسیار کمتری تولید کردند. علت
این است که این روغنها اسیدهای چرب تک‌اشباع (monounsaturated) یا اشباع
(saturated) زیادی دارند و این چربی‌ها در مقابل حرارت مقاوم‌ترند. در واقع
چربی‌های اشباع تقریبا بر اثر حرارت اکسید نمی‌شوند.
پروفسور گروت‌ولت روغن زیتون را برای پخت و پز و سرخ کردن توصیه می‌کند:
"اولا به این دلیل که ترکیبات سمی کمتری تولید می‌کنند، دوم اینکه ترکیباتی که این روغن تولید می‌کند خطر کمتری برای بدن دارند."
تحقیقات
پروفسور گروت‌ولت نشان می‌دهد که سرخ کردن با روغن حیوانی یا کره کمتر از
سرخ کردن با روغن ذرت یا روغن آفتابگردان مواد زیان آور تولید می کند.
او
حتی پیه حیوانی را نیز به این روغنها ترجیح می‌دهد چون پیه حیوانی پر از
چربی تک‌اشباع است و بنابراین در هنگام حرارت دیدن مواد مضر کمتری تولید
می کند.
پروفسور گروت‌ولت چند توصیه مهم هم دارد:
تا می‌توانید کمتر سرخ کنید، در دمای
کمتری سرخ کنید، اگر سرخ می‌کنید کم روغن مصرف کنید و بعد هم روغن اضافه را
با کاغذ خشک کن از روی غذای سرخ شده جمع کنید.
برای اینکه آلدئید کمتری وارد بدنتان
شود، از روغن‌هایی استفاده کنید که چربی چنداشباع کم دارند (زیر ۲۰ درصد) و
چربی اشباع یا تک اشباع زیاد دارند، بهترین نسبت این است که یکی از این دو
بیش از شصت درصد اسید چرب را تشکیل دهد و مجموع هر دو بیش از هشتاد درصد
باشد.
بهترین روغن برای پخت و پز روغن زیتون است: ۷۶ درصد چربی تک اشباع، ۱۴ درصد اشباع و ده درصد چند اشباع.
برای پخت و پز فرقی بین روغن زیتون
تصفیه شده یا فوق‌بکر وجود ندارد، آنتی اکسیدان روغن زیتون فوق‌بکر برای
جلوگیری از اکسیداسیون حرارتی کافی نیست.
روغن را دوباره مصرف نکنید.
روغن را همیشه در کابین و دور از نور نگهداری کنید تا از تولید مواد مضر جلوگیری کنید.
چند نکته
چربی چند اشباع: در این چربی چند پیوند دوگانه بین
اتمهای کربن وجود دارد. مصرف مقدار مشخصی از این چربی با خوردن مغزدانه‌ها،
دانه‌ها، ماهی و سبزی برای سلامتی مفید است، اما فایده مصرف آن به صورت
روغن ذرت یا آفتابگردان روشن نیست.
چربی تک اشباع: در این چربی‌ها یک پیوند دوگانه بین
اتمهای کربن وجود دارد. این چربی در آوُکادو، فندق، بادام، زیتون و روغن
زیتون و پیه حیوانی و دنبه یافت می‌شود. روغن زیتون با ۷۶ درصد چربی تک
اشباع جزء مهم رژیم مدیترانه‌ای است و برخی تحقیقات این روش تغذیه را
سالم‌ترین رژیم غذایی می دانند.
چربی اشباع: در این چربی بین اتمهای کربن پیوند دوگانه
وجود ندارد. توصیه می‌شود از مصرف چربی اشباع به صورت لبنیات و دیگر
چربی‌های حیوانی پرهیز شود، اما در این باره اختلاف نظر زیادی وجود دارد.
طبق بررسی های اخیر دانشگاه جورجیا در آمریکا هر ساله، در سراسر جهان ۲۷۵ میلیون تن زباله پلاستیکی تولید می شود که تقریباً ۳۲ میلیون تن از آنها زباله های ساحلی هستند. یک چهارم این زباله های ساحلی وارد آب اقیانوسها می شود. چگونه می توان با این مشکل زیسی محیطی مبارزه کرد؟
گیاه آرتیشوی خاردار می تواند یکی از راه حلها باشد. این گیاه در شمال ساردینیا در ایتالیا کشت می شود تا روغن های لازم برای ساخت زیست پلاستیک تولید شود.
دو شرکت نووامونت و ورسالیس طرحی به نام «ماتریکا» آغاز کرده اند که هدفش تولید محصولات پلاستیکی با قابلیت بازیافت و تجزیه زیستی است که بتوان به جای کود برای محصولات کشاورزی استفاده کرد. این طرح در چارچوب پروژه ای اروپایی موسوم به «فرست توران» («اولین دونده») انجام می شود.
برای این کار روغن دانه های کاردون گرفته و بعد با روغن آفتاب گردان مخلوط می شود. هیچ قسمت گیاه به هدر داده نمی شود و برگها و ساقه های گیاه برای تولید انرژی لازم برای کارخانه سوزانده می شود و از پسماند دانه ها غذای مخصوصی برای گوسفندان تهیه می شود.
میشل فالچه متخصص کشاورزی است و مسئول بخش کشاورزی در شرکت نووا مونت می گوید: «ما کاربرد زمین های کشاورزی را تغییر نمی دهیم، بلکه زمینی را که دیگر برای کشاورزی به کار نمی رود و بایر افتاده است تبدیل به زمینی سودده می کنیم. این ۶۰هزار هکتار زمین در ساردینیا در سی سال گذشته بلااستفاده مانده است. در اینجا بین ۳ تا ۴ درصد زمین را احیا می کنیم و آرتیشوی خاردار می کاریم که کاملا با آب وهوا و محیط مدیترانه ای سازگار است. نیاز به زه کشی و آبیاری ندارد وآب باران برایش کافیست.»
کارخانه تولید زیست-پلاستیک هم در محوطه ای صنعتی که بلااستفاده مانده، ساخته شده است. ماشینهای تقطیر اسید و سیلو برای انبارکردن اسید کار می کنند تا زیست پلاستیک تولید شود. در اینجا برای واکنشهای شیمیایی آب، هوا، و آب اکسیژنه به کار می رود که محیط زیست را آلوده نمی کنند.
با تبدیل روغن های گیاهی به اسید، زیست پلاستیک در چهار محفظه واکنش ساخته می شود. روغن گیاهی در اولین محفظه گذاشته شده و سپس اسید از محفظه چهارم برای تبدیل به زیست پلاستیک خارج می شود. در نتیجه، انجام کل این فرایند نیاز به کارگر هم ندارد.
همه کارها از اتاق فرمان انجام می شود. از اینجا فناوران عملکرد درست هر ماشین و هر دریچه را وارسی و فشار درون لوله ها را تنظیم می کنند. همه چیز دیجیتال است و تمام جزئيات کار ضبط می شود.
لوییجی کاپوزی، مدیر پروژه می گوید:«این فرآیند، کاملاً جدید و منحصربه فرد است و بدون استفاده از گازهای سمی مثل اوزون که احتمال انفجار هم دارد، روغن گیاهی را به مواد دیگر تبدیل می کند. از روغن گیاهی، اسید می گیریم که ماده خام اصلی برای ساخت زیست پلاستیک است و می توان به جای مولکولهای سمی از آن برای کشتن آفات گیاهی استفاده کرد. اما در عین حال این ماده قابل تبدیل به روغنهای روان کننده قطعات ماشین، مواد آرایشی بدون روغن نخل، و همین طور ماده دیگری است که می توان به جای روغنهای معدنی سمی و سرطان زا در تولید تایر به کار برد.»
یکی دیگر از موادی که در ساردینیا تولید می شود روغنهای روان کننده برای قطعات کشتی است که محیط زیست را آلوده نمی کند و در آب دریا حل می شود. هر ساله تنها در اروپا حدود ۳ میلیون روغن ماشین با منشاء نفتی در دریا ریخته می شود.
در حال حاضر، بیوپلاستیک تجاری که در ساردینیا تولید می شود از مشابه شیمیایی خود گران تر هستند، اما این مواد هزینه دورریخت ندارند و می توان از آنها به جای کود استفاده کرد.
