فرزانه فولادبند/«ميزگرد تغذيه» درباره اضافه وزن آقاي تارنگ مهدي‌زاده با حضور
دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذيه و رژيم درماني دکتر عليرضا استقامتي فوق تخصص غدد و متابوليسم دکتر منوچهر قاروني متخصص قلب و عروق
دکتر غلامرضا امين متخصص فارماکوگنوزي
دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذيه و رژيم درماني دکتر عليرضا استقامتي فوق تخصص غدد و متابوليسم دکتر منوچهر قاروني متخصص قلب و عروق
دکتر غلامرضا امين متخصص فارماکوگنوزي
با
اينکه گاهي به دليل بيماري يا شرايط خاص بايد پرهيزهاي غذايي را جدي
بگيريم و براي حفظ سلامتمان براي مدتي کوتاه يا طولاني، بيشتر مراقب غذا
خوردنمان باشيم، گذشتن از کنار غذاهاي خوشمزه آسان نيست و آنقدر اراده و
انگيزه ميخواهد که حتي گاهي افراد با اراده نيز از عهده‌اش برنمي‌آيند...
هرچند
خيلي از مهمانان «ميزگرد تغذيه» با اراده و انگيزه توانسته‌اند اين کار را
انجام دهند اما ميزگرد اين هفته مربوط به کسي است که بايد وزن کم کند اما
به دليل اشتهاي زياد نميتواند رژيم بگيرد. او که چند سالي است با اين مشکل
مواجه شده، تصميم گرفته است دراين?باره با «سلامت» مشورت کند و راه حل
مشکلش را از متخصصان «سلامت» بخواهد. تارنگ مهدي‌زاده مرد 33ساله‌اي است که
با 176سانتي‌متر قد و 107کيلوگرم وزن، شاخص توده بدني‌اش 5/34 يعني در
محدوده چاقي است. او که براي رسيدن به محدوده وزن طبيعي حداقل بايد
30کيلوگرم وزن کم کند، مي‌گويد: «اشتهايم خيلي زياد است و نمي‌توانم در
مقابل غذا مقاومت کنم. شايد باور نکنيد اما حدود 5سال است ميخواهم وزنم را
پايين بياورم اما به دليل اشتهاي زياد نمي‌توانم رژيم بگيرم و اراده اين
کار را ندارم.» آقاي مهدي‌زاده که در يک مانتو فروشي کار ميکند، درباره
«سلامت» هم مي‌گويد: «حدود 2سال است «سلامت» ميخوانم. همه مطالب هفته‌نامه
را ميخوانم اما به مباحث مربوط به گياهان دارويي و خواص درماني گياهان
بيشتر علاقه دارم.»
تارنگ مهدي‌زاده که از اشتهاي زيادش گله دارد، مي‌گويد:
نمي‌توانم رژيم بگيرم
سلامت: آقاي مهدي‌زاده! داستان چاقي شما از کجا شروع شد؟
من
10سال قبل به طور جدي و منظم ورزش ميکردم؛ حدود 6سال، روزي يک ساعت
ورزشهاي هوازي و تمرينهاي قدرتي با وزنه. آن موقع وزنم 75کيلو بود و با
اينکه زياد غذا ميخوردم، اندامم کاملا متناسب بود اما بعد از ازدواج ورزش
را رها کردم و به مرور زمان چاق شدم.
سلامت:چرا ميخواهيد وزن کم کنيد؟
شکل
بدن و اندامم را دوست ندارم. چربي شکمي زيادي دارم. سنگين و بي‌حوصله
شده‌ام. حال و حوصله ورزش ندارم و با کمي تحرک و فعاليت، به نفس نفس
ميافتم. حدود 5سال است ميخواهم رژيم بگيرم و وزن کم کنم اما نمي‌توانم.
وقتي گرسنه ميشوم، به شدت عصبي ميشوم مثلا ساعت 3بعد از ظهر که ميخواهم
ناهار بخورم، از شدت ضعف تنم ميلرزد و دوست دارم هرچه زودتر و آن هم به
مقدار زياد غذا بخورم. مشکل من اين است که اصلا نمي‌توانم در مقابل غذا
خودم را کنترل کنم.
سلامت: اشتهايتان زياد است؟
اشتهاي
من هميشه خوب بوده است و زياد غذا ميخوردم. زماني که ورزش ميکردم، وقتي
از باشگاه ميآمدم، خيلي غذا ميخوردم الان هم همينطور.
سلامت: مگر چقدر غذا ميخوريد؟
ساعت
9صبح 2 تخم‌مرغ با نصف نان بربري و ساعت 3 ناهار پلو و خورش ميخورم. از
صبحانه تا ناهار بيسکويت و تخمه ميخورم و حتما بايد در حال خوردن باشم.
عصرانه نان و خامه و عسل ميخورم. شام هم سعي ميکنم مراعات کنم و غذاي
ساده مانند نان و پنير و انگور بخورم اما اگر جايي دعوت باشيم، نمي‌توانم
از غذا بگذرم و حسابي ميخورم. حجم معده‌ام زياد است و من هم زياد غذا
ميخورم.
سلامت: غذاهاي آماده و فست‌فود هم ميخوريد؟
خيلي
اهل غذاهاي بيرون نيستم اما به خاطر بچهها ماهي 2بار بيرون غذا ميخوريم
که آن هم سعي ميکنيم کباب و جگر باشد و سراغ فست فود نرويم اما به هر حال
وقتي جگر ميخوريم خوئک و خوش گوشت هم ميخوريم که چرب هستند.
سلامت: بيماري و مشکل خاصي نداريد؟
نه، اما فکر ميکنم چربي خونم بالا رفته است چون بعد از خوردن غذاي چرب سردرد ميگيرم.
سلامت: آزمايش خونتان نشان داده است چربي خون داريد؟
پارسال
يک آزمايش کامل انجام دادم و مشخص شد مقدار HDL (چربي خوب) خونم بالاست و
مقدار LDL (چربي بد) خونم روي حد مرز است و بايد احتياط کنم.
سلامت: تا به حال رژيم گرفته‌ايد؟
نه،
راستش نمي‌توانم. گاهي تصميم ميگيرم شام نخورم يا کم غذا بخورم، 3تا 4روز
رعايت ميکنم و از روز پنجم ادامه نميدهم يا تصميم ميگيرم هر روز صبح
ورزش کنم که آن هم نهايت 4روز ادامه ميدهم. متاسفانه اراده ندارم.
سلامت: براي کاهش وزن و کنترل اشتها سراغ قرص و دارو نرفته‌ايد؟
نه،
داروهاي شيميايي را دوست ندارم، با داروهاي گياهي ميانه خوبي دارم و ترجيح
ميدهم مشکلات و بيماريهايم را با گياه درماني برطرف کنم اما تا به حال
براي کاهش وزن و کنترل اشتها از گياهان دارويي استفاده نکرده‌ام.
سلامت: به متخصص تغذيه مراجعه کرده‌ايد؟
نه، به خاطر هزينه بالا سراغ متخصص نرفته‌ام.
نگاه متخصص تغذيه
نظر
دکتر محمدرضا وفا درباره سوژه
«ميزگرد تغذيه»
آقايان مراقب شکم‌شان باشند!
سلامت: آقاي مهدي‌زاده 33ساله‌اند و قدشان 176سانتي‌متر و وزنشان 107کيلو است. وزن مناسبشان چقدر است؟
يک
روش ارزيابي ميزان چاقي و اضافه وزن در افراد بالاي 18سال، استفاده از
نمايه توده بدن است که از تقسيم وزن به کيلوگرم بر مجذور قد به متر به‌دست
ميآيد. نمايه توده بدني اين آقا نزديک 35 است و در محدوده چاقي درجه 2
قرار دارد.
سلامت:
با توجه به فرمول نمايه توده بدني، حداکثر وزن مناسب براي اين آقا 77کيلو
است، آيا ميتوان گفت با 30کيلو کاهش وزن وضعيت مطلوبي خواهند داشت؟
نمايه
توده بدني يک شاخص غربالگري است اما معرف دقيق چاقي و اضافه وزن نيست.
ممکن است نمايه توده بدني فردي زير 25 و در محدوده وزن طبيعي باشد اما شيوه
زندگي و نحوه غذا خوردنش آنقدر بد باشد که طبق تعريف علمي و دقيق چاقي و
اضافه وزن (افزايش درصد چربي بدن)، واقعا چاق باشد و با وجود وزن مطلوب با
همه خطرهايي که افراد چاق را تهديد ميکند، مواجه شود. ما براي غربالگري
اوليه از نمايه توده بدني استفاده ميکنيم اما وقتي فردي شروع به کاهش وزن
ميکند، با نزديک شدن به وزن مطلوب درصد چربي بدن وي را اندازه ميگيريم.
اگر درصد چربي بدن به محدوده طبيعي (در آقايان زير 20درصد) برسد، ميتوان
مطمئن بود هم وزن کم کرده‌اند و هم طبق تعريف دقيق و علمي چاقي، ديگر چاق
نيستند.
سلامت: آقاي مهدي‌زاده چربي شکمي زيادي دارد. آيا با کاهش وزن اين چربيها هم از بين ميروند؟
در
آقايان چربي در ناحيه شکم تجمع پيدا مي‌كند که فوق‌العاده خطرناک است و
تمام مشکلات و بيماريهاي مزمن از چربيهاي شکمي شروع ميشوند.
با کاهش وزن، چربيهاي شکمي كاهش پيدا مي‌كنند اما براي حل مشکل و اصلاح
ترکيب بدن بايد علاوه بر رژيم غذايي استاندارد و طبيعي، متناسب با کاهش وزن
به‌تدريج يک برنامه ورزشي را شروع كرد.
سلامت: مشکل اين است که به دليل اشتهاي زياد، نميتوانند رژيم بگيرند؛ آيا برنامه غذايي خاصي براي تنظيم اشتها وجود دارد؟
مي‌توانند
سبزي و صيفي‌جات و ميوههايي که شيرين نيستند، بيشتر مصرف کنند، در تمام
ميان وعدهها ميوه مناسب بخورند که افت قند خون و به دنبال آن گرسنگي پيش
نيايد، با همه وعدهها سبزي و صيفي‌جات که حجم دهنده غذا هستند و علاوه بر
اينکه معده را پر و احساس سيري ايجاد ميکنند، فيبر غذايي‌شان براي سلامت
دستگاه گوارش مفيد است و ويتامينها و املاح مورد نياز بدن را تامين
ميکنند، مصرف کنند. علت اصلي مشکل آقاي مهدي‌زاده بد غذا خوردن است،
متاسفانه الگوي غذايي و زمانبندي غذا خوردنشان اشکال دارد که دچار چاقي
شده‌اند. فراموش نكنيد كه اشتها با گرسنگي فرق دارد. گرسنگي يک واکنش
فيزيولوژيک است. طبق تعريف، گرسنگي شامل افت قند خون همراه ولع و ميل شديد
به غذا خوردن است. اما اشتها حالت رواني تمايل به خوردن است و ممکن است فرد
سير باشد اما باز هم ميل به خوردن داشته باشد. اين افراد اغلب برنامه
غذايي‌شان نظم ندارد، سر ساعت غذا نميخورند و حتي غذاهايي که در يک وعده
غذايي انتخاب ميکنند، از نظر ترکيب غذايي مناسب نيست. مثلا صبحانه
نميخورند و ساعت 10صبح شيريني و کيک مي‌خورند. با اين کار هرچند براي مدت
کوتاهي قند خونشان بالا مي‌رود اما چون پاسخ طبيعي بدن به بالا رفتن قند
خون، ترشح زياد انسولين است که قند خون را پايين ميآورد، گرسنگي در طي روز
تشديد مي‌شود و نياز پيدا مي‌كنند در فواصل کوتاه غذا بخورند. جالب است
وقتي با آنها صحبت ميکنيم، ميگويند غذا نخورده‌ايم اما وقتي کالري
خوراکيهايي که مصرف کرده‌اند، محاسبه ميکنيم ميبينيم خيلي بيشتر از
نيازشان و بيشتر از افرادي که غذاي سالم و طبيعي خورده‌اند، کالري دريافت
کرده‌اند. در مورد ايشان هم بدغذا خوردن، نداشتن زمانبندي مناسب براي مصرف
غذا و انتخاب خوراکيهاي نامناسب باعث شده است طي روز احساس گرسنگي داشته
باشند و سير نشوند.
سلامت:
آقاي مهدي‌زاده صبح 2 تخم‌مرغ و نصف نان بربري و ناهار يک بشقاب پلو و
خورش و در فاصله صبحانه تا ناهار بيسکويت و تخمه مي‌خورند و دائم دلشان
ميخواهد غذا بخورند. عصرانه نان و عسل و خامه صرف مي‌كنند ولي شام سبک مثل
نان و پنير و انگور مي‌خورند. تغذيه‌شان مناسب است؟
نه!
ايشان از صبحانه تا ساعت 3چيزي نميخورند و در اين فاصله کيک و بيسکويت
مي‌خورند. در نتيجه آنقدر دچار افت قند خون ميشوند که به قول خودشان ساعت 3
براي خوردن ناهار حالت لرز پيدا مي‌كنند. متاسفانه اين بزرگ‌ترين اشتباهي
است که سلامت را به خطر مياندازد و باعث مي‌شود ظهر با ولع بيشتر و تند
تند غذا بخورند و سيري دير اتفاق بيفتد و بيشتر از نياز غذا بخورند.
سلامت: آقاي مهدي‌زاده فکر ميکند حجم معده‌اش زياد شده است. آيا چنين تصوري درست است؟
نه!
اگر بخواهند مي‌توانند کمتر غذا بخورند. به نظر من70درصد مشکل ايشان
مشکلات رفتاري است و با اصلاح رفتارهاي تغذيه‌اي مشکلات برطرف خواهد شد.
سلامت: ايشان چند بار تصميم گرفته براي کاهش وزن شام نخورد اما نتوانسته. شما اين کار را تاييد ميکنيد؟
نه!
حذف وعدههاي غذايي راه حل مناسبي نيست. فردي که ساعت 9شب شام ميخورد،
تقريبا تا صبح، 9ساعت بدنش حالت ناشتا دارد. در اين زمان ذخاير انرژي بدن
استفاده مي‌شود و براي اينکه عملکردهاي ذهني و جسمي بدن به حالت طبيعي
برگردد، نياز به صبحانه دارد. با حذف شام، اين فاصله طولاني مي‌شود، هرچند
ممکن است شام نخوردن براي خيليها عادت شود و در ظاهر مشکل نداشته باشند
اما با اين کار از نظر فيزيولوژيک به شدت به بدنشان لطمه ميزنند.
نگاه فوق تخصص غدد و متابوليسم
اشتهاي زياد مي‌تواند
نشانه ديابت باشد
دکتر عليرضا استقامتي
استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران
با
توجه به مطالبي که آقاي مهدي‌زاده بيان کرده‌اند، ابتدا بايد براي يافتن
علت چاقي و اشتهاي زياد به مصرف غذا، معاينه دقيقي روي ايشان انجام شود و
از نظر ميزان چاقي، نمايه توده بدني و سابقه خانوادگي ديابت بررسي شوند. گاهي بيماري ديابت با اشتهاي زياد شروع و فرد دچار ضعف مي‌شود.
البته علت چاق شدن خيلي وقت‌ها بيماري نيست و به دليل وجود زمينههاي ارثي
است. بيشتر مواقع بعد از ازدواج در خانمها و آقايان افزايش وزن و چاقي
ديده مي‌شود که علت آن تغيير شيوه زندگي و زمينههاي استرسي است.
به
هر حال حتما بايد ابتدا ميزان قند، چربي، انسولين و هورمونهاي تيروييد و
فوق کليوي ايشان بررسي و در صورت وجود مشکل، درمان مناسب انجام شود. اگر
هم مشکلي وجود نداشت، بايد زير نظر يک متخصص تغذيه براي کاهش وزن اقدام
کنند. اشتهاي زياد لزوما دليل وجود مشکل و بيماري خاصي نيست و گاهي اشتها
به طور طبيعي زياد است. در اين صورت نوع خوردن مهم است مثلا فردي که اشتهاي
زيادي دارد، با راهنمايي متخصص تغذيه مي‌تواند غذاهايي بخورد که کالري
زيادي ندارند، چاق کننده نيستند و باعث افزايش وزن و چاقي نمي‌شوند.
نگاه متخصص فارماکوگنوزي
درمان گياهي چاقي
دکتر غلامرضا امين
استاد دانشكده داروسازي دانشگاه علوم پزشكي تهران
اگر
آقاي مهدي‌زاده بخواهند از گياهان دارويي براي کاهش وزن کمک بگيرند،
پيشنهاد ميکنم از عرق زيره سبز و تخم و برگ شويد استفاده کنند. عرق زيره
سبز را ميتوان از فروشگاههاي معتبري که عرقيات گياهي را با بسته‌بندي
مناسب و نام و نشان استاندارد ميفروشند، تهيه و روزي 2بار و هر بار يک
فنجان همراه غذا ميل كرد. تخم و برگ شويد را هم بايد پودر كرد، جوشاند و از
جوشانده آن استفاده كرد. همچنين مي‌توانند از داروي گياهي «آنتوم» که از
هر دوي اين گياهان ساخته شده است و به صورت قرص در داروخانهها در دسترس
است، استفاده كنند.
هرگز
نبايد سراغ محصولات و پودرهاي ناشناخته که به‌عنوان داروي گياهي کاهش وزن
در بازار وجود دارد بروند. بسياري از افراد ترجيح ميدهند براي لاغري از
گياهان دارويي استفاده کنند اما متاسفانه محصولاتي که به نام بستههاي
گياهي لاغري و کاهش وزن در بازار وجود دارد به هيچ?وجه مورد تاييد نيست.
اغلب اين محصولات ناشناخته‌اند، اجزاي تشکيل‌دهنده‌شان مشخص نيست و احتمال
دارد حاوي تركيب‌هاي شيميايي خطرناک باشند که به دليل ترکيب شدن با مقداري
گياه دارويي قابل تشخيص نيستند و مصرفشان مي‌تواند عوارض سنگين و حتي
غيرقابل جبراني در پي داشته باشد.
نگاه متخصص قلب و عروق
دکتر منوچهر قاروني
استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران
خوشبختانه
نتايج آزمايش خون آقاي مهدي‌زاده خوب بوده است و احساس سردرد بعد از خوردن
غذاهاي چرب نشانه بالا بودن چربي خون نيست. در حال حاضر، مشکلي براي ايشان
ايجاد نشده است اما توصيه ميکنم براي پيشگيري از ايجاد مشکل و حفظ سلامت،
هرچه زودتر براي کاهش وزن اقدام کنند. بررسيها نشان داده است احتمال سکته
در افرادي که چربي موضعي در ناحيه شکم و گردن دارند و بازوهايشان ضخيم و
ستبر است(البته به جز ورزشکاران) بيشتر است. اندازه دور کمر با احتمال سکته نسبت مستقيمي دارد و هرچه اندازه و ميزان چربيهاي دور کمر بيشتر باشد، اين احتمال بالاتر مي‌رود
بنابراين بايد براي کاهش وزن به متخصص تغذيه مراجعه و با برنامه غذايي
مناسب، وزن کم کنند. با کاهش وزن، مقدار چربيهاي ناحيه شکم و اندازه دور
کمر هم کاهش پيدا ميکند و در نتيجه احتمال سکته در ايشان کمتر و مشکل نفس
نفس زدنشان هم بهتر مي‌شود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر