ويتامين ب 12 يا كوبالامين

اين ويتامين به تنهايي نميتواند بطور كامل جذب گردد و براي جذب كامل نياز به كلسيم دارد.

مقدار توصيه شده روزانه آن سه ميكرو گرم در روز ميباشد و كمبود آن ميتواند منجر به كمخوني ماكروسيتيك و التهاب دهان و گلوسيت گردد.

اين ويتامين در بدم موجب تشكيل و تجديد گلبولهاي قرمز خون ميشود, تحريك پذيري روده ها را كاهش داده و منجر به افزايش اشتها در كودكان ميشود. دستگاه عصبي را سالم نگه مي دارد و موجب مي شود بدن در استفاده از پروتئين ها و كربوهيدراتها و چربي ها بهتر عمل نمايد.

الكل, استروژن, نور خورشيد و و در معرض مواد اسيدي  يا قليايي بودن اين ويتامين را از بيم خواهند برد.

جگر, گوشت گوساله, تخم مرغ, شير, پنير و قلوه از جمله منابع غني آن هستند.

 

به طور خلاصه ، ویتامین B₁₂ برای انجام اعمال طبیعی اعصاب در بدن ضروری می باشد، زیرا ویتامین B_{12 –} که کوبالامین هم نامیده می شود- برای تولید میلین ، غلاف چربی اطراف الیاف عمصبی ، حیاتی است و تکانه های الکتریکی را در بدن هدایت می کند.

به دلیل عملکرد مهم این ویتامین در محافظت از اعصاب ، گروهی از مشکلات با کمبود ویتامین B₁₂ مرتبط استف از جمله فراموشی ، گیجی ، هذیان ، خستگی مفرط ، عدم تعادل ، کاهش رفلکس ها ف اختلال حس لامسه یا درد، بی حسی و سوزن سوزن شدن بازوها و ساق پاها ، وزوز گوش و کاهش شنوایی ایجاد شده توسط سر و صدا . کمبود ویتامین B₁₂ با اسکلروز متعدد (M.S) نیز ارتباط دارد- علائم و زوال عقلی (دمانس) مشابه ایجاد می کند.

دکتر جان پینتو ، رئیس آزمایشگاه تحقیقات غذایی در مرکز سرطان مموریال اسلوآن – کترینگ و دانشیار زیست شیمی در پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه کورنل ، که هر دو در شهر نیویرک قرار دارند ، می گوید «در کمبود شدید ویتامین B_{12 ،} غلاف میلین واقعا تخریب می شود. ماده ی مذکور به تدریج شروع به از بین رفتن می کند »اما آنچه گفتیم سر آغاز اهمیت ویتامین ویتامین B₁₂ است . پژوهشگران کشف کرده اند که کمبود ویتامین ویتامین B₁₂ سطح خونی ماده ای به نام هوموسیستیین را بالا می برد ، علاوه بر سمی بودن مقادیرزیاد هوموسیستیین برای سلول های مغزی- که پرسش های جدی را در مورد نقش احتمالی این ماده در ایجاد بیماری آلزایمر افزایش داده است – ممکن است افزایش هوموسیستیین یکی ازعلل اولیه ی بیماری های قلبی نیزباشد. دکتر پینتو می گوید:«نشان داده شده است که سیستم لخته کننده ی خون بدن که موجب چسبنده تر شدن سلول های خونی مي شودف توسط اين ماده فعال مي گردد.»

اسيد پانتوتنيك

در جهاني كه مسكّن هاي درد بيداد مي كنند و با پاشيدن مواد شيميايي بر روي چمن ها ، علفهاي سبزتري رشد مي كنند ، اسيد پانتوتنيك ممكن است به معني تفاوت بين مرگ و زندگي باشد.

با انجام يك سري مطالعات آزمايشگاهي ، دكتر وون او . سونگ ، دانشيار تغذيه دانشگاه ايالتي ميشيگان در لانزينگ شرقي ، متوجه شد كه بدن براي خنثي كردن بسياري از تركيبات زيانبخش ساخته دست بشر كه در علف كش ها ، حشره كش ها و داروها يافت مي شود ، از كوآنزيمA ⁵ ، ماده اي كه حاوي اسيد پانتوتنيك است ، استفاده مي كند.

به گفته دكتر سونگ ، اكنون اسيد پانتوتنيك – يكي از ويتامين هاي B ⁶ – ضروري در نظر گرفته مي شود . او مي افزايد : « اين ماده خيلي مهم است . اسيد پانتوتنيك در بسياري از مسيرهاي متابوليك مختلف ، از جمله تبديل غذا به انرژي ، ساخت هورمونهاي مختلف و به حركت در آوردن چربي و كلسترول بدن ، نقش دارد.

به اعتقاد دكتر سونگ ، افرادي كه احتمال بيشتري دارد دچار كمبود اسيد پانتوتنيك شوند ، افراد مسن ، افراد مبتلا به عوارض جدي مصرف الكل و كساني هستند كه از داروهاي كاهش دهنده كلسترول استفاده مي كنند.

نشانه هاي كمبود اسيد پانتوتنيك ، كه بجز در سوءتغذيه شديد ويتامينهاي B-كمپلكس به ندرت روي مي دهند ، شامل احساس سوزش پا ، فقدان اشتها ، افسردگي ، خستگي مفرط ، بي خوابي ، استفراغ و كرامپ عضلاني هستند.

 

اسيد پانتوتنيك را در محدوده وسيعي از دوزها تا هزار ميلي گرم در روز و با همه روشها مورد استفاده قرار داده اند ، بدون آن كه عوارض نامطلوبي ، بجز موارد نادر اسهال ، گزارش شود. مقدار اسيد پانتوتنيك لازم براي سميت زدايي مواد شيميايي ساخته دست بشر كه مردم در معرض آنها قرار دارند ، نامعلوم است.

تا پنجاه درصد از اسيد پانتوتنيك در طي مراحل مختلف تهيه ، كنسرو كردن يا پختن غذا از بين مي رود . به همين دليل بهترين منابع اسيد پانتوتنيك ، غلات كاملي كه عملياتي روي آنها صورت نگرفته است ، غلات تقويت شده يا غني شده كه اين ماده مغذي به آنها اضافه شده است و مكمل هاي مولتي ويتامين / مينرال هستند.

مقدار نياز روزانه : 10 ميلي گرم

منابع خوب غذايي : غلات كامل ، قارچ هاي خوراكي ، ماهي آزاد و بادام زميني

منبع : درمان با ویتامین ها - ترجمه دکتر حسین حقیر - نشر آفرینگان

ویتامین B6 - پيريدوكسين

اين ويتامين در جذب صحيحي پروتئين و چربي موثر است و در تبديل اسيدآمينه تريپتوفان به نياسين يا ويتامين ب٣ نقش مهمي ايفا مينمايد, حالت تهوع و دل بهم خوردگي را بهبود بخشيده و از بوجود آمدن برخي اختلالات پوستي و مغزي جلوگيري مي كند.

مخمر آبجو , سبوس گندم , جگر , قلوه ,دل , طالبي , كلم , شير , تخم مرغ و گوشت گوساله از منابع اين ويتامين مي باشند.

همچنين نگهداري مواد غذايي براي مدت طولاني , كنسرو كردن, بريان كردن گوشت, الكل و استروژن از جمله عوامل از بين برنده اين ماده مغذي اند.

بیش از سی سال است که در مورد ویتامین B₆ بیش تر از زندگی جان ماریون اَلیس مطالعه می شود. این پزشک بازنشسته از مونت پلیزانت تگزاس ، پژوهش ها و انتشار مقالات در مورد ویتامین B₆ را رهبری کرده است. او دفترچه هایی را جمع آوری کرده که حاوی آخرین یافته های بالینی در این مورد است و البته ف هم او و هم همسرش با اعتقاد کامل مکمل های ویتامین B₆ را مصرف می کنند.

دکتر الیس می گوید: « ویتامین B₆ به اندازه اکسیژن و آب برای بدن اهمیت دارد. فقط تفاوت آن در این است که ویتامین B₆ شش هفته وقت لازم دارد تا عملکرد خود را آن طور که باید نشان دهد.»

به گفته دکتر الیس ، پژوهش های روزافزونی از این دیدگاه حمایت می کنند. از نشانگان پیش از قاعدگی ، فهرست بلند بالایی از بیماری ها وجود دارند که ویتامین B₆ – که آن را پیریدوکسین هم می نامند – به عنوان درمان احتمالی برای آن ها پذیرفته شده است.

ویتامین B₆ به عنوان ماده مهمی برای اطمینان از انجام فرایندهای بیولوژیک ، از جمله متابولیسم چربی و پروتئین ف در بدن عمل می کند. دکتر میکائیل عبادی ف استاد داروشناسی و بیماری های مغز و اعصاب در دانشکده پزشکی دانشگاه نبراسکا در اوماها می گوید: «در غیاب ویتامین B₆ متابولیسم تغییر اساسی می کند.»

ویتامین B₆ به عنوان ماده مهمی نیز مهم است. به گفته دکتر عبادی ف نقش این ویتامین در کمک به تشکیل ناقلین عصبی حیاتی است؛ ناقلین عصبی مواد شیمیایی ای هستند که به سلول های عصبی اجازه می دهند تا با سلول های دیگر ارتباط برقرار کنند. در نتیجه ف کمبود ویتامین B₆ حافظه را مختل می کند و موجب اشکال در توانایی شما برای ثبت ، حفظ و به یاد آوردن اطلاعات می شود.

در مورد دیابت باید گفت که کمبود ویتامین B₆ با عدم تحمل گلوکز ، یعنی بالا رفتن غیر طبیعی قند خون پس از صرف غذا ، همراه است. کمبود ویتامین B₆ ممکن است ترشح انسولین و گلوکاگون را نیز مختل کند؛ گلوکاگون هورمونی است که به لوزالمعده می گوید چه وقت تولید انسولین را متوقف کند.

ويتامين ب 2 يا ريبوفلاوين

اين ويتامين نيز مانند بقيه ويتامين هاي گروه ب قابل حل در آب بوده و مازاد آن از طريق ادرار دفع مي گردد.

اين ويتامين به رشد و داشتن پوست,مو و ناخن سالم و بهبود زخمهاي دهان و لب كمك نموده وكمبود آن ميتواند منجر به زخمهاي دهان و لب وپوست و اندام تناسلي گردد.

نور(اشعه ماورا بنفش) , محيط قليايي, حرارت پخت و پز, سولفاميدها, استروژن و الكل از جمله عوامل از بين برنده اين ويتامين هستند.

ريبوفلاوين احتمالاً هرگز همانند ويتامين C ، منيزيوم و ويتامين E مورد توجه مستقيم متخصصان تغذيه قرار نداشته است

با اين حال ، همين آگاهي اندك دانشمندان نشان مي دهد . اكنون زمان آن فرا رسيده است كه مابه اين ماده مغذي ، كه به عنوان ويتامين B₂ نيز معروف است ، همسنگ جايگاه واقعي آن ارج نهيم .

دكتر جك ام . كوپر من ، استاد باليني پزشكي اجتماعي و طب پيشگيري در كالج پزشكي نيويورك در والهالا مي گويد: « ريبو فلاوين به تنهايي جذابيت ندارد ، اما ممكن است شما بخواهيد چيزهاي بيش تري در مورد آن بشنويد.»

يك تحقيق نشان مي دهد كه ريبوفلاوين مي تواند به عنوان يك آنتي اكسيدان عمل كند و در نتيجه توانايي كمك به محافظت از بدن در برابر سرطان و كنترل ساخت كلسترول از طريق بي ضرر كردن راديكال هاي آزاد زيانبخش را دارد . راديكالهاي آزاد مولكولهاي تغيير روش داده اي هستند كه به طور طبيعي ايجاد مي شوند و از طريق دزديدن الكترون ها براي متعادل كردن خودشان به مولكولهاي سالم بدن صدمه مي زنند . آنتي اكسيدان ها با بخشيدن الكترون هاي خود به راديكال هاي آزاد ، آنها را خنثي مي كنند و بدين ترتيب از مولكولهاي سالم بدن در برابر آسيب محافظت مي كنند.

ريبوفلاوين به تعدادي از فرايندهاي شيميايي مهم بدن كمك مي كند. براي مثال ، فولات و ويتامين B₆ براي ان كه قابل استفاده شوند بايد تحت تغييرات شيميايي خاصي قرار بگيرندكه براي انجام اين تغييرات شيميايي به ريبوفلاوين نياز است . اسيدهاي آمينه توسط ريبوفلاوين به ناقلين عصبي ، موادي كه براي تفكر و حافظه ضروري هستند ، تبديل مي شوند.كوتاه شدن عمر گويچه هاي سرخ خون ، كه موجب علائمي نظير كم خوني مي شود ، در برخي موارد مربوط به فقدان ريبوفلاوين است. دكتر كوپرمن مي گويد: « نكته اساسي كه در اين جا بايد به ياد داشته باشيم آن است كه ريبوفلاوين يكي از ويتامينهاي ضروري گروه B ميباشد كه وجود آن براي انجام دادن تمام فرايندهاي شيميايي در داخل بدن ، مانند كمك به تبديل غذا به انرژي ، الزامي است .»

ويتامين B3 - نیاسین

 نياسين هم مانند بقيه ويتامين هاي گروه ب جزو ويتامين هاي محلول در آي ميباشد.

اين ويتامين در ساختمان كوآنزيمهاي NAD وNADP نقش دارد و ميزان مورد نياز روزانه أن براي بالغين ٢٠-١۴ ميلي گرم در روز ميباشد.

كمبود اين ويتامين مي تواند منجر به پلاگر, زخم بر روي زبان, آمينواسيداوري و زوال شديد مغزي گردد.

داستان نیاسین هم حماسی و هم غمبار است. داستان حماسی : یکی از اشکال نیاسین، به نام اسید نیکوتنیک ، خطر بیماری های قلبی را با صرف هزینه ای بسیار کم تر از سایر داروها به شدت کاهش می دهد.

داستان غمبار: استفاده نامناسب از شکل آهسته رَهِش نیاسین موجب عوارض جانبی شدیدی از جمله آسیب کبدی می شود. دکتر جیمز مک کنی ، استاد دانشکده داروسازی در دانشگاه ویرجینیاکامان ولس ، کالج پزشکی ویرجینیا در ریچموند می گوید: «نیاسین اگر درست تجویز شود دارویی مفید است. نیاسین بهتر از هر داروی دیگری کلسترول زیانبخش را کاهش و کلسترول مفید را افزایش می دهد. اما مصرف خودسرانه دارو توسط فرد ناآگاه بدون کنترل منظم و حرفه ای وضعیت وی ، می تواند خطرناک باشد.»

هر چند باید تحقیقات بیش تری صورت گیرد، ولی تصور می شود که نیاسین به طریقی توانایی کبد برای تولید کلسترول را محدود می کند.

استفاده خیلی کم از نیاسین نتیجه مثبتی نداشته است. نیاسین از پلاگر جلوگیری می کند، این بیماری اکنون نادر است ، اغلب با التهاب پوست شروع می شود و شامل اسهال و افسردگی می باشد و در نهایت به مرگ می انجامد. در ایالات جنوبی آمریکا در اوایل قرن حاضر، بیماری مذکور بیش تر به دلیل آن که غذای مردم به طور عمده از آرد ذرت تشکیل می شد، بیش از صدهزار نفر را مبتلا کرد.

به گفته دکتر ماروین دیویس ، رئیس بخش داروشناسی در دانشگاه میسی سی پی در آکسفورد ف نه تنها ذرت حاوی شکلی از نیاسین است که بدن قادر به استفاده آسان از آن نمی باشد، بلکه رژیم غذایی ای که هیچ چیز بجز ذرت نداشته باشد نیز می تواند موجب عدم تعادل اسیدهای آمینه شود.

به اعتقاد دکتر دیویس ، به شکرانه تقویت آردها و غلات با نیاسن، پلاگر در تمام افراد بجز الکلی ها و افرادی که مبتلا به مشکلات شدید گوارشی هستند ، نادر شده است.

آشنایی با بيوتين

 ناخن هاي شما بدشكل هستند . آنها را كوتاه كرده ،‌سوهان زده و سپس توسط لاك روي آنها را پوشانيده ايد ؛ اما هنوز نازك ، شكننده و رقت انگيز به نظر مي رسند.

ناخن هاي شما هرگز در يك مجله مد نشان داده نمي شوند ، ولي وقتي با كسي دست مي دهيد يا حيوانات دست آموز مردم را نوازش مي كنيد ، نخستين چيزي است كه جلب توجه مي كند. براي حل اين مشكل چه مي خواهيد بكنيد؟

در اين مورد شماممكن است از برخي مردان وزناني كه در نيويورك به يك پزشك متخصص ناخن مراجعه
كرده اند ، توصيه اي بخواهيد. در يك بررسي كه توسط كالج پزشكان و جراحان دانشگاه كلمبيا در شهر نيويورك و بيمارستان دانشگاه توماس جفرسون در فيلادلفيا انجام شد ، اين افراد به طور متوسط دو ميلي گرم (دوهزار ميكروگرم ) در روز بيوتين مصرف مي كردند، بيوتين يك ويتامين B- كلمپلكس مي باشد كه جهت سوخت وساز چربي و پروتئين مصرفي لازم است.

بجز افرادي كه ناخنهاي شكننده دارند يا دچار عدم توانايي ژنتيكي براي جذب بيوتين مي باشند، ساير افراد واقعاً نبايد در مورد اين موضوع كه آيا بيوتين به مقدار كافي به بدنشان مي رسد يا نه نگراني داشته باشند. بيوتين يا از طريق مصرف تخم مرغ ، شير و غلات به بدن مي رسد يا آن كه بدن آنچه را نياز دارد خود مي سازد ،‌ بجز در مواردي كه نقص ژنتيكي اي وجود داشته باشد كه مسير بدن را براي استفاده از اين ماده تغيير مي دهد.

بيماران مبتلا به ديابت نوع ( غير وابسته به انسولين) ممكن است داستان ديگري داشته باشند. وقتي محققان ژاپني سطوح بيوتين و قند خون بيماران ديابتي را مطالعه كردند ، متوجه شدند كه هرچه قند خون فردي بالاتر باشد ، سطح خوني بيوتين وي پايين تر خواهد بود . آن ها همچنين متوجه شدند كه سطح بيوتين در بيماران ديابتي نسبت به افراد سالم كاملاً پايين تر است .

هيچ كس دليل اين امر را به دقت نم دانست ، اما محققان در صدد بر آمدند تا ببينند اگر سطح بيوتين در افراد ديابتي بالا رود چه روي خواهد داد . بدين منظور آنها به مدت يك ماه هر روز نه ميلي گرم (نه هزار ميكروگرم ) بيوتين به 18 نفر ديابتي تجويز كردند .

نتيجه ؟ پس از سي روز سطح قند خونشان به نصف سطح اوليه رسيد .

تيامين چیست؟

 تيامين يك ويتامين قابل حل در آب است لذا مازاد آن از طريق ادرار دفع ميگردد.

اين ويتامين رشد را تقويت كرده و به عمل هضم به خصوص هضم كربوهيدرات ها كمك مي نمايد.اين ويتامين به علت تاثير بر عملكرد سيستم عصبي و بهبود بخشيدن به حالات رواني ويتامين اخلاق ناميده مي شود. تيامين در بهبود بخشيدن به بيماري سفر كمك مي كند.

كمبود اين ويتامين مي تواند منجر به ايجاد بيماري بري بري گردد.

سبوس برنج, نان كامل گندم, آرد جو دو سر, بادام زميني,آغلب سبزيها و برنج از جمله منابع غني اين ويتامين ميباشند.

حرارت , الكل, كافئين و هواي آزاد از جمله عوامل از بين برنده اين ماده مغذي اند.

اين ويتامين در داخل مواد غذايي و غلات پخته شده وجود دارد . احتمالاً تا قبل از آن كه بر روز يك برسب غذا مطالبي را در مورد اين ويتامين بخوانيد ،‌ نمي دانستيد كه تيامين را با خوردن مواد غذايي به دست مي آوريد .

در سايه اين ويتامين B محلول در آب ،‌شما قادر به تبديل نشاسته و قند موجورد در صبحانه خود به انرژي هستيد .

برخلاف آمريكا ، در بسياري از نقاط جهان هنوز غلات را با تيامين ، يا ويتامين B₁ تقويت نمي كنند .

هر چند برنج و غلات كامل – مواد خام غذايي در تمام دنيا – به طور طبيعي حاوي تيامين هستند ، ولي روند تميز كردن آنها جهت مصرف ، اين ويتامين را حذف مي كند. به گفته دكتر هورد زوبرليخ ، استاد بخش علوم تغذيه دانشگاه آلاباما در بيرمنگهام ، افرادي كه با برنج و غلات فاقد تيامين زندگي مي كنند ، به زودي دچار كمبود تيامين شده و مبتلا به بيماري بري بري مي شوند ، علائم اين بيماري شامل ضعف عضلاني ، بزرگي قلب و تورم دست و پا مي باشد كه حتي راه رفتن را مشكل مي سازد. وي مي گويد: « مواردي از اين بيماري را ديده ام كه بيماران دچار اشكال در راه رفتن بودند ، و تقريباً به طور معجزه آسايي چند ساعت پس از دريافت تيامين ، مي توانستند راه بروند.»

8 رژيم غلط لاغري

دكتر احمد ساعدي/متخصص تغذيه و رژيم‌درماني و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران/از کرفس‌درماني و ورزش‌درماني تا آب‌درماني و حذف‌درماني

---

بسياري از افراد چاق و دچار اضافه وزن همواره به دنبال كارها يا موادغذايي‌اي هستند كه لاغرشان كند...

غافل از اينکه با زياد خوردن كسي لاغر نمي‌شود و با رژيم‌هاي غلط عوارضي از جمله گودرفتن زيرچشم‌ها، لاغر‌شدن صورت، بالارفتن چربي‌خون، كم‌شدن آب زيرپوستي، عصبي‌شدن و... رخ مي‌دهند. اين در حالي است که اگر فقط 10 روز از مصرف غذاهاي خيلي شيرين و پرانرژي اجتناب كنيم، بدن رفته‌رفته به اين حالت عادت مي‌كند و در عين لاغر شدن، به حفظ سلامت‌مان نيز كمك مي‌شود. در اين ميان، رژيم‌هاي غلط و باورهاي نادرستي هم وجود دارد كه در ادامه به 8 مورد آنها اشاره مي‌کنيم:

کرفس‌درماني

بين عموم، مصرف آب سبزي‌ها، به‌خصوص آب‌كرفس، جعفري يا شويد براي كاهش‌ وزن مرسوم است اما آب سبزي‌ها باعث لاغري نمي‌شود و فقط به دليل فيبر و آب فراواني كه دارند، جذب برخي چربي‌ها را کاهش مي‌دهند و باعث دفع مقداري آب هم مي‌شوند که اين موضوع حس خوشايندي به فرد مي‌دهد و فکر مي‌كند وزنش پايين آمده است! مصرف روزانه آب کرفس به هيچ وجه توصيه نمي‌شود زيرا كرفس از سبزي‌هايي است كه اگزالات فراواني دارد و تجمع اگزالات در بدن، به‌خصوص در افرادي كه مثانه و كليه ‌سنگ‌ساز دارند، مي‌تواند باعث به‌وجود آمدن يا بزرگ‌شدن سنگ‌هاي اگزالاته شود. از سوي ديگر،‌ دريافت زياد اگزالات عامل از دست رفتن عناصر 2 ظرفيتي مانند كلسيم، روي، فسفر، آهن، منگنز، منيزيم و... است كه براي بدن ضروري هستند و كمبود آنها مي‌تواند خطرناك باشد.

پروتئين و لبنيات هم جايگزين دارند هم ندارند!

---

نگاه متخصص تغذيه ورژيم?درماني/ دكتر محمدحسن انتظاري
استاديار دانشکده تغذيه و علوم غذايي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان

---

پيش از آنكه بخواهيم نقش غذا و مواد غذايي را در رشد انسان به‌خصوص كودك، بررسي كنيم، بهتر است تعريفي از آن داشته باشيم...

 به مجموعه بهره‌مندي‌هاي انسان در بعد جسمي و رواني از طبيعيات و معنويات که از راه‌هاي گوناگون تامين مي‌شود، غذا گفته مي‌شود. اين يك تعريف جامع و كلي است. موادمغذي انرژي‌زا را هم مي‌توان به 3 گروه كربوهيدرات‌ها، پروتئين و چربي‌ها تقسيم كرد. غذا در توليد انرژي و حرارت در بدن و ترميم و بازسازي سلول‌هاي آن و تامين رشد و تنظيم واكنش‌هاي بيوشيميايي بدن نقش مهمي دارد. دوران كودكي و دوران نوجواني، مهم‌ترين دوره‌هاي رشد انسان است و هر نوع كوتاهي در برنامه غذايي مي‌تواند لطمه‌هاي جبران‌ناپذيري به فرد بزند. يكي از مواد مورد نياز بدن، به‌خصوص در دوران كودكي و نوجواني، پروتئين است. از آنجا كه اين ماده غذايي در دوران رشد نقش بسزايي در سريع‌ترشدن رشد و افزايش حجم عضلات دارد، وجود آن در برنامه غذايي ضروري است. پروتئين‌هاي حيواني در تخم‌مرغ، ‌گوشت، پنير، شير و پروتئين‌هاي گياهي در غلات و حبوبات وجود دارد. سبزي‌ها و ميوه‌ها، انواع گوشت، حبوبات،‌ لبنيات و غلات تامين‌كننده رشد كودك هستند و هيچ جايگزيني براي آن نمي‌توان در نظر گرفت. شرايط اقتصادي امروز و تغييرات به‌وجود آمده در بازار ارز روي بسياري از كالاهاي مورد نياز مردم تاثير گذاشته است و باعث شده خانواده‌هاي كم‌درآمد تغييرات اساسي در برنامه غذايي خود بدهند كه در بعضي مواقع اين تغييرات خطرساز است. بنا بر گفته‌هاي برخي مسوولان، نوسانات نرخ ارز نبايد تاثيري روي مواد اوليه و كالاهاي اساسي از جمله غذا و دارو داشته باشد، اما عملا اين نكته در خريدوفروش رعايت نمي‌شود و هر روز شاهد بالا رفتن قيمت اجناس هستيم. گنجاندن برخي مواد در برنامه غذايي واجب و ضروري است و هيچ تغييري در آن نمي‌توان ايجاد كرد. پروتئين و لبنيات از موادغذايي‌اي هستند كه هيچ جايگزيني براي آنها وجود ندارد و نمي‌توان حذفشان كرد. در سنين بزرگسالي، شايد بتوان حبوبات را جايگزين گروه‌هاي گوشتي كرد اما در سنين كودكي و بلوغ، استفاده از پروتئين و لبنيات ضروري است و حذف آنها از برنامه غذايي خطرساز خواهد بود.

درود بر ميوه‌ها و سبزي‌ها!

نگاه متخصص تغذيه و رژيم درماني/ دکتر تيرنگ نيستاني/دانشيار دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي

---

مطالعه‌هاي مختلفي نشان داده رژيم غذايي افراد تحت تاثير وضعيت اقتصادي آنهاست يعني الگوي تغذيه افراد با وضعيت اقتصادي آنها ارتباط تنگاتنگي دارد. طبقاتي از اجتماع که درآمد کمي دارند، بيشترين کالري دريافتي خود را از کربوهيدرات‌ها تامين مي‌کنند و در برنامه‌غذايي طبقات مرفه جامعه، بيشتر منابع پروتئيني وجود دارد...

اين قضيه دلايل روشني دارد؛ از آنجا که منابع غذايي حاوي کربوهيدرات‌ها ارزان‌تر و در دسترس‌تر هستند، افراد کم‌درآمد به اين گروه غذايي روي مي‌آورند. بارها بيان شده تغذيه سالم
3 شرط اساسي دارد؛ تنوع (يعني از همه گروه‌هاي غذايي مصرف شود)، تعادل (يعني در مصرف موادغذايي مختلف تعادل برقرار باشد و زياده‌روي نشود)، تناسب (يعني موادغذايي متناسب با وضعيت فيزيولوژيک بدن مصرف شوند.)

دسترسي به اين 3 اصل در صورتي قابل تحقق خواهد بود که حداقل‌هاي اقتصادي براي خانواده‌ها فراهم باشد. زماني که درآمد خانواده‌اي زير خطر فقر است، تمام معادلات به هم مي‌خورد و همه تلاش خانواده فقط برطرف کردن گرسنگي است و اينکه چه کار کنيم تا سير شويم. در اين صورت ديگر ارزش غذايي خوراکي‌ها در نظر گرفته نمي‌شود و ميزان املاح?و ويتامين موادغذايي اهميت خود را از دست مي‌دهد و بيشتر غذاها شکم پرکن خواهند بود. نتايج مطالعه‌هاي مختلف هم در کشور ما و هم در دنيا نشان داده شيوع چاقي و اضافه‌وزن در طبقات پايين جامعه بيشتر ديده مي‌شود و يکي از مهم‌ترين عوامل آن وضعيت اقتصادي خانواده است. در اين گروه مصرف مواد پرکالري و فقير از نظر مواد مغذي بسيار بالاست و اين رژيم غذايي بد باعث شيوع و ابتلا به انواع بيماري‌هاي واگيردار و غيرواگير خواهد شد. اگر دقت کنيم، درمي‌يابيم در طبقات پايين اجتماع، تراکم افراد و تعداد اعضاي خانواده نيز بيشتر است و تغذيه نامناسبي که سيستم ايمني را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد، شيوع بيماري‌هاي عفوني را افزايش مي‌دهد.

نتايج مطالعه‌ها نشان داده برخي از عفونت‌ها عوارض بيماري‌هاي واگيردار را بيشتر مي‌کند بنابراين سياست‌ها بايد به گونه‌اي باشد که به اين قشر از جامعه که تعدادشان کم نيست، آسيب‌ کمتري وارد شود. اگر با ديد اقتصاد کلان نيز به موضوع نگاه کنيم، در درازمدت اين وضعيت هزينه درمان و سلامت افراد را بيشتر مي‌کند.