پروتئين و لبنيات هم جايگزين دارند هم ندارند!

---

نگاه متخصص تغذيه ورژيم?درماني/ دكتر محمدحسن انتظاري
استاديار دانشکده تغذيه و علوم غذايي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان

---

پيش از آنكه بخواهيم نقش غذا و مواد غذايي را در رشد انسان به‌خصوص كودك، بررسي كنيم، بهتر است تعريفي از آن داشته باشيم...

 به مجموعه بهره‌مندي‌هاي انسان در بعد جسمي و رواني از طبيعيات و معنويات که از راه‌هاي گوناگون تامين مي‌شود، غذا گفته مي‌شود. اين يك تعريف جامع و كلي است. موادمغذي انرژي‌زا را هم مي‌توان به 3 گروه كربوهيدرات‌ها، پروتئين و چربي‌ها تقسيم كرد. غذا در توليد انرژي و حرارت در بدن و ترميم و بازسازي سلول‌هاي آن و تامين رشد و تنظيم واكنش‌هاي بيوشيميايي بدن نقش مهمي دارد. دوران كودكي و دوران نوجواني، مهم‌ترين دوره‌هاي رشد انسان است و هر نوع كوتاهي در برنامه غذايي مي‌تواند لطمه‌هاي جبران‌ناپذيري به فرد بزند. يكي از مواد مورد نياز بدن، به‌خصوص در دوران كودكي و نوجواني، پروتئين است. از آنجا كه اين ماده غذايي در دوران رشد نقش بسزايي در سريع‌ترشدن رشد و افزايش حجم عضلات دارد، وجود آن در برنامه غذايي ضروري است. پروتئين‌هاي حيواني در تخم‌مرغ، ‌گوشت، پنير، شير و پروتئين‌هاي گياهي در غلات و حبوبات وجود دارد. سبزي‌ها و ميوه‌ها، انواع گوشت، حبوبات،‌ لبنيات و غلات تامين‌كننده رشد كودك هستند و هيچ جايگزيني براي آن نمي‌توان در نظر گرفت. شرايط اقتصادي امروز و تغييرات به‌وجود آمده در بازار ارز روي بسياري از كالاهاي مورد نياز مردم تاثير گذاشته است و باعث شده خانواده‌هاي كم‌درآمد تغييرات اساسي در برنامه غذايي خود بدهند كه در بعضي مواقع اين تغييرات خطرساز است. بنا بر گفته‌هاي برخي مسوولان، نوسانات نرخ ارز نبايد تاثيري روي مواد اوليه و كالاهاي اساسي از جمله غذا و دارو داشته باشد، اما عملا اين نكته در خريدوفروش رعايت نمي‌شود و هر روز شاهد بالا رفتن قيمت اجناس هستيم. گنجاندن برخي مواد در برنامه غذايي واجب و ضروري است و هيچ تغييري در آن نمي‌توان ايجاد كرد. پروتئين و لبنيات از موادغذايي‌اي هستند كه هيچ جايگزيني براي آنها وجود ندارد و نمي‌توان حذفشان كرد. در سنين بزرگسالي، شايد بتوان حبوبات را جايگزين گروه‌هاي گوشتي كرد اما در سنين كودكي و بلوغ، استفاده از پروتئين و لبنيات ضروري است و حذف آنها از برنامه غذايي خطرساز خواهد بود.

درود بر ميوه‌ها و سبزي‌ها!

نگاه متخصص تغذيه و رژيم درماني/ دکتر تيرنگ نيستاني/دانشيار دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي

---

مطالعه‌هاي مختلفي نشان داده رژيم غذايي افراد تحت تاثير وضعيت اقتصادي آنهاست يعني الگوي تغذيه افراد با وضعيت اقتصادي آنها ارتباط تنگاتنگي دارد. طبقاتي از اجتماع که درآمد کمي دارند، بيشترين کالري دريافتي خود را از کربوهيدرات‌ها تامين مي‌کنند و در برنامه‌غذايي طبقات مرفه جامعه، بيشتر منابع پروتئيني وجود دارد...

اين قضيه دلايل روشني دارد؛ از آنجا که منابع غذايي حاوي کربوهيدرات‌ها ارزان‌تر و در دسترس‌تر هستند، افراد کم‌درآمد به اين گروه غذايي روي مي‌آورند. بارها بيان شده تغذيه سالم
3 شرط اساسي دارد؛ تنوع (يعني از همه گروه‌هاي غذايي مصرف شود)، تعادل (يعني در مصرف موادغذايي مختلف تعادل برقرار باشد و زياده‌روي نشود)، تناسب (يعني موادغذايي متناسب با وضعيت فيزيولوژيک بدن مصرف شوند.)

دسترسي به اين 3 اصل در صورتي قابل تحقق خواهد بود که حداقل‌هاي اقتصادي براي خانواده‌ها فراهم باشد. زماني که درآمد خانواده‌اي زير خطر فقر است، تمام معادلات به هم مي‌خورد و همه تلاش خانواده فقط برطرف کردن گرسنگي است و اينکه چه کار کنيم تا سير شويم. در اين صورت ديگر ارزش غذايي خوراکي‌ها در نظر گرفته نمي‌شود و ميزان املاح?و ويتامين موادغذايي اهميت خود را از دست مي‌دهد و بيشتر غذاها شکم پرکن خواهند بود. نتايج مطالعه‌هاي مختلف هم در کشور ما و هم در دنيا نشان داده شيوع چاقي و اضافه‌وزن در طبقات پايين جامعه بيشتر ديده مي‌شود و يکي از مهم‌ترين عوامل آن وضعيت اقتصادي خانواده است. در اين گروه مصرف مواد پرکالري و فقير از نظر مواد مغذي بسيار بالاست و اين رژيم غذايي بد باعث شيوع و ابتلا به انواع بيماري‌هاي واگيردار و غيرواگير خواهد شد. اگر دقت کنيم، درمي‌يابيم در طبقات پايين اجتماع، تراکم افراد و تعداد اعضاي خانواده نيز بيشتر است و تغذيه نامناسبي که سيستم ايمني را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد، شيوع بيماري‌هاي عفوني را افزايش مي‌دهد.

نتايج مطالعه‌ها نشان داده برخي از عفونت‌ها عوارض بيماري‌هاي واگيردار را بيشتر مي‌کند بنابراين سياست‌ها بايد به گونه‌اي باشد که به اين قشر از جامعه که تعدادشان کم نيست، آسيب‌ کمتري وارد شود. اگر با ديد اقتصاد کلان نيز به موضوع نگاه کنيم، در درازمدت اين وضعيت هزينه درمان و سلامت افراد را بيشتر مي‌کند.

مصرف روغن ماهی و کاهش بیماری‌های قلبی

مطالعات جدید حاکی از این است که مصرف دو یا سه وعده ماهی در هر هفته و یا مصرف مکمل روغن می‌تواند در دفع بیماری‌های قلبی به ویژه در زنان موثر باشد

به گزارش ایسنا، متخصصان دانشگاه ریدینگ نشان دادند روغن ماهی می‌تواند تاثیر مستقیم بر سلول‌های ماهیچه‌ای داشته باشد به طوری‌ که قابلیت ارتجاعی رگ‌های خونی را کنترل کند.
مطالعات قبلی نشان داده است امگا 3 روغن ماهی به طور چشمگیری می‌تواند در کاهش خطر مرگ با کاهش چربی خون و کاهش احتمال لخته شدن خون موثر باشد.
20 خاصیت مهم روغن ماهی برای سلامت بدن
هنگامی که عروق خونی سخت و مسدود است خون رسانی به قلب مشکل می‌شود. روغن ماهی باعث آزادسازی اکسید نیتریک از دیواره رگ‌های خونی شده که این امر باعث شل شدن رگ و افزایش جریان خون می‌شود.
متخصصان دریافتند اضافه کردن روغن ماهی به رژیم غذایی می‌تواند به افزایش قابلیت ارتجاعی رگ‌های خونی کمک کند که در واقع کلیدی برای کاهش فشار خون است.
این بررسی‌ها در مجله Lipid Research منتشر شده است.

 تغذیه > موادغذائی- همشهری آنلاین:

غذاهای تاثیرگذار در کاهش ابتلا به ام.اس

  سمانه عزیزی، کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، گفت: آ.ال.آ به عنوان یك منبع انرژی در بدن بوده و در موادی مانند دانه كتان، روغن دانه كتان، روغن كانولا، روغن سویا و ماهی سالمون وجود دارد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران ؛ سمانه عزیزی با اشاره به تاثیر آ.ال.آ در کاهش كلسترول و تری گلیسرید خون، اضافه کرد: این امر، خطر ابتلا به بیماری های قلبی  عروقی را در بدن کاهش می دهد.

 مکمل های آ.ال.آ را با توصیه متخصص تغذیه مصرف کنید

این کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، ادامه داد: مكمل های غذایی آ-ال-آ حاوی چربی و كالری بالایی بوده و لازم است قبل از مصرف آن با متخصص تغذیه مشورت شود.

عزیزی اظهار کرد: از آن جا كه یک رژیم غذایی سالم، شامل میزان مناسبی از اسیدهای چرب ضروری چند اشباعی و مقدار کمی از چربی های اشباع شده است، توصیه می شود تعادل در مصرف مواد حاوی امگا 3 حفظ شود.بر پایه این خبر، آلفا لینولنیك اسید( آ.ال.آ) یك اسید چرب ضروری دارای منشأ گیاهی بوده و به عنوان نوعی امگا 3 در بدن عمل می کند.

عکس العمل بدن در برابر رژيم هاي لاغري غلط

امروزه تعداد افرادي که به دنبال رژيم هاي سريع و آني براي لاغري مي گردند کم نيست اگر شما هم از اين رژيم پيروي مي کنيد به اين مطلب توجه کنيد.

به گزارش خبرنگار کلينيک باشگاه خبرنگاران؛ بسیاری از افراد به ویژه بانوان اقدام به رژیم لاغری به روش شخصی می نمایند . سلایق شخصی در رژیم لاغری و غذایی هیچ توجیه علمی نداشته و اثرگذار نیست . چنین روش های خودسرانه نه تنها اقدامی بیهوده می باشد بلکه موجب تنش و بروز رفتارهای عصبی و کسالت روحی نیز می شود .

اولین و رایج‌ترین اشتباهی که افراد در برنامه کاهش وزن خود مرتکب می‌شوند محاسبه غلط کالری مصرفی در برنامه رژیم غذایی است. بدترین روش برای شروع رژیم غذایی، کاهش ناگهانی میزان کربوهیدرات و در نتیجه از دست دادن مایع زیادی از بدن است. کاهش مایعات به میزان مایعات دریافتی بستگی ندارد، بلکه مستقیما به توانایی بدن در نگهداری مایعات ارتباط دارد.
 در این برنامه‌ها چربی بدن کاهش نمی‌یابد، بلکه در واقع تنها پروتئین از دست می‌رود که برای کلیه‌ها بسیار خطرناک است. هنگامی که این نوع رژیم‌ها موقتا قطع شوند فرد مجددا با افزایش وزن به صورت چربی مواجه می‌شود و اغلب می‌بینیم فرد حتی چاق‌تر از زمان قبل از رژیم شده است.

درمان پوکی استخوان با استفاده از تغذیه مناسب و ورزش درمانی

درمان پوکی استخوان با استفاده از روشهای تغذیه مناسب و ورزش درمانی تاکید شده است.

به گزارش وب دا، دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران در دومین سمینار کشوری نوروموسکلواسکلتال در ساری، با بیان اینکه طی 15 سال اخیر رویکرد درمان توانبخشی نسبت به بیماریهای قلبی ریوی گسترش یافته، اظهار داشت: این نوع درمان، به عنوان درمان تیمی با اثر بخشی بالا و کمک به حلقه تشخیص و درمان باعث تکمیل و بهبود یافتن بیماریهای قلبی عروقی خواهد شد.

دکتر سید احمد رییس السادات، آشنایی متخصصان و پزشکان و گروههای مختلف توانبخشی با روشهای پیشگیری، تشخیص و درمان نوین در بیماری عصبی اسکلتی عضلانی را از اهداف اساسی این سمینار دانست و گفت: دومین سمینار کشوری نوروموسکلواسکلتال به همت دانشگاه علوم پزشکی مازندران و انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران به مدت دو روز در ساری در حال برگزاری است.

وی با بیان اینکه در این دوره از سمینار سعی کردیم با رویکرد تیمی و همه جانبه از متخصصان توانبخشی، روماتولوژی، ارتوپدی و پزشکی هسته ای سایر گروهای پزشکی مرتبط بهره مند شویم، افزود: در این سمینار به جایگاه طب فیزیکی و توانبخشی و معرفی آن به عنوان صلاح دیروز نیاز امروز و ضرورت فردا پرداخته می شود.

دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران به گسترش روشهای نوین درمان در طب توانبخشی پرداخت و تصریح کرد: در این سمینار بر پیشگیری و درمان های غیر جراحی و غیر دارویی بیماریهای عصبی، اسکلتی و عضلانی مانند کمر درد تاکید شده است.

دکتر رییس السادات پیشگیری از سقوط و یا زمین خوردن در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان را باعث افزایش کیفیت زندگی این افراد دانست و افزود: در این سمینار پزشکان عمومی در طرح پزشک خانواده نیز با نحوه همکاری با طب فیزیکی و شرایط ارجاع آشنا می شوند.

امیدی تازه در پیشگیری و درمان سرطان روده بزرگ

نوشته  : دکتر مجید حاجی فرجی 

کولون بخشی از روده بزرگ بوده و نقش روده بزرگ تشکیل و عبور مواد دفعی است. رشد بدخیم لایه داخلی کولون یا رکتوم که بخش دیگری از روده بزرگ است، سرطان کولون نامیده مي‌شود. علت اصلی سرطان شناخته نشده است، اما رژیم غذایی نامناسب، استرس‌ها، سیگار، چاقی و زندگی بی تحرک، خطر انواع سرطان‌ها و از جمله سرطان کولون را افزايش مي‌دهند، اما خبر خوب این است که این نوع سرطان قابل پیشگیری است و اگر سریع و قبل از پخش به مناطق دیگر تشخیص داده شود، قابل درمان است. مطالعات نشان مي‌دهند که مصرف گوشت‌های قرمز و فرآیند شده مانند سوسیس و کالباس از عوامل رژیمي ‌خطرساز این بیماری هستند. بر پایه گزارش سازمان جهانی بهداشت سرطان کولون سومین سرطان شایع در سراسر گیتی است. 

موجودات زندگی و باکتری‌های خوب
روده شما محل زندگی میلیون‌ها میلیون موجود زنده کوچک (باکتری‌ها) است که برخی باکتری‌های خوب و برخی بد هستند. بیش از 400 گونه باکتری در دستگاه گوارش ما زندگی مي‌کنند. مقدار کمي ‌از این باکتری‌ها در معده و روده کوچک هستند، اما عمده آنها در روده بزرگ یافت مي‌شوند. حفظ تعادل مناسب بین گونه‌های خوب و بد باکتری‌ها برای سلامت انسان لازم است. باکتری‌های خوب عملکردهای مختلفی از جمله کمک به هضم غذا، تحریک رشد سلول‌های سالم، مقابله با باکتری‌های مضر وارد شده به بدن و ساخت برخی ویتامین‌ها و مواد مغذی دارند. بدن سالم، دارای باکتری‌های سالم بیشتری است. عادات غذایی ما و استفاده زیاد از آنتی‌بیوتیک‌ها، بیماری‌ها و محیط مي‌توانند بر ترکیب باکتری‌های روده ما اثر بگذارند. مشکل زمانی آغاز مي‌شود که تعادل بین باکتری‌های خوب و بد روده مختل مي‌شود. غذاهای پرفیبر نیز مي‌توانند به رشد و تغذیه باکتری‌های مفید کمک کنند. باکتری‌های مفید برای کاهش خطر سرطان کولون لازمند و یکی از راه‌های برقراری تعادل باکتری‌ها در دستگاه گوارش استفاده از پروبیوتیک‌ها است.

ورزشكاران بخوانند

نوشته  : دكتر احمدرضا درستی 

برای موفقیت در فعالیت‌های ورزشی، آميزه‌ای از ژنتیک مطلوب، اشتياق به ورزش، آموزش مناسب و تغذیه صحيح لازم است. اهميت تغذيه مناسب در موفقيت ورزشی (اعم از تمرين‌ها و رقابت‌ها) تمام افراد اعم از ورزشکار حرفه‌ای يا تفريحی، جوان يا بزرگسال، زن يا مرد کاملا ثابت شده است.
ورزشکارانی که اهميت تغذيه را در افزايش توان بدنی می‌دانند، برای رسيدن به نتيجه مطلوب ورزشی سعی می‌کنند تقریباً هر‌گونه رژیم غذایی یا روش مصنوعی از قبیل مکمل‌های تغذیه‌ای و داروهای خوراکی و تزریقی را با امید دستیابی به سطح بالاتری از قوای جسمانی و عملکرد فیزیکی تست کنند. متأسفانه بسياری از اطلاعات در دسترس ورزشکاران (که عموما از طريق مربيان ارائه می‌شود)، نادرست است. مشخص شده که مردان بيش از زنان به اطلاعاتی که از مربيان درباره مکمل‌ها بدست می‌آورند، اعتماد و تکیه می‌کنند. ورزشکاران ضمنا به درجات کمتری اطلاعاتشان را از پزشکان، اينترنت، مجلات و تلويزيون بدست می‌آورند. در حالیکه بهتر است ورزشکاران از متخصصین تغذیه جهت افزایش آگاهی و بهبود وضعیت غذایی خود سود جویند. در ادامه ابتدا به توليد انرژي در بدن هنگام فعاليت و سپس به مواد مغذی توليد کننده انرژی اشاره می‌شود.
 

تولید انرژی
بدن انسان برای انجام عملکرد‌های طبيعی خود نیاز مداوم به انرژی دارد. بدن، انرژی مداوم مورد نیاز خود را از ترکیبی به نام آدنوزین تری فسفات (ATP) که در داخل سلول‌های بدن یافت می‌شود، به‌دست می‌آورد. ATP  سوخت رایج سلول می‌باشد. انرژی حاصل از تجزیه ATP سوخت مورد نیاز جهت انقباض عضلانی را تأمین می‌کند. انرژی حاصل از ATP به تارهای قابل انقباض (میوزین و اکتین) عضله منتقل گرديده و سبب تشکیل اکتومیوزین می‌شود. با فعال شدن این کمپلکس میوفیبریل‌ها روی یکدیگر می‌لغزند و در نهایت انقباض عضله اتفاق می‌افتد.

گیاه مورد

مورد؛ نماد جواني و زيبايي

نوشته  : دكترمحمد حسین صالحی سورمقی

گياه‌شناسي:
گياه مورد به صورت درختچه‌اي است كه ارتفاع آن تا 5/4 متر مي‌رسد. اين درختچه هميشه سبز بوده و داراي برگ‌هاي بيضي نوك‌تيز به طول حداكثر 4 سانتي‌متر و عرض تا 1سانتي‌متر، بدون دندانه، چرمي و به رنگ سبز تيره مي‌باشد كه به طور متقابل بر روي ساقه قرار مي‌گيرند و معطرند.
گل‌ها سفيدرنگ و زيبا و داراي عطر خاصي هستند كه آنها هم به طور متقابل و با دمگلي در محل اتصال برگ‌ها روي ساقه قرار دارند. پرچم‌هاي گل به تعداد زياد و با پايه‌اي بلند به صورت دسته‌اي بزرگ بر روي جام گل خودنمايي مي‌كنند و زيبايي خاصي به گل‌ها مي‌بخشند.
ميوه سته‌اي مورد، كروي يا تخم‌مرغي به اندازه نخود و به رنگ آبي مايل به سياه يا سياه است كه طعم گس و رزيني دارد. پوست ساقه مورد كه به صورت تكه‌هايي از آن جدا مي‌شود، معطر است. بر روي ساقه برجستگي‌هايي به نام گال وجود دارد. با اينكه مورد هميشه سبز مي‌باشد، به پرورش آن توجه بسياري مي‌شود. منطقه پراكنش آن نواحي مديترانه، آسيا و ايران است.
منجيل، هرزويل، خرم‌آباد، گيلانغرب، نواحي بختياري، كرمان، كازرون، مهارلو، اطراف شيراز، تبريز، سروستان، فسا، لار، بندرعباس، نقاطي از بلوچستان، خراسان و غيره از مناطق رويش اين گياه در ايران هستند. قسمت‌هاي مورد استفاده خوراكي و دارويي مورد ميوه، گل، گال و برگ آن است. 

مسموميت‌هاي غذايي

نوشته  : دكترسيد مسعود كيمياگر 

باكتري سالمونلا در دستگاه گوارش پرندگان و حيوانات زندگي مي‌كند. اين باكتري از طريق غذاي آلوده به مدفوع حيوانات به انسان منتقل مي‌شود و موجب اسهال، دردهاي شكمي و تب مي‌گردد.

منبع
انسان با خوردن مواد غذايي كه به نظر طبيعي و سالم مي‌رسد، ولي آلوده به مدفوع حيوانات و باكتري‌هاي سالمونلا است به آن مبتلا مي‌شود. باكتري سالمونلا بر طعم، ظاهر و بوي مواد غذايي تاثيري نمي‌گذارد. بيشترين منابع غذايي آلوده، منابع حيواني همچون گوشت گاو، مرغ، شير و تخم‌مرغ هستند و در صورتي كه فرد مبتلا پس از رفتن به دست‌شويي دست‌هاي خود را با آب و صابون نشويد، اين باكتري به راحتي به ديگران نيز سرايت مي‌كند. گاه سبزيجات نيز بدين ترتيب از منابع آلودگي هستند.
 

علل مسموميت غذايي سالمونلا
مسموميت سالمونلا و يا سالمونلوز با خوردن ناخواسته مواد غذايي آلوده به اين باكتري رخ مي‌دهد. آلودگي اغلب ناشي از تماس با مدفوع حيوانات آلوده، به ويژه دام و طيور بوجود مي‌آيد.
 

شير و فرآورده‌هاي لبني غير پاستوريزه
باكتري سالمونلا مي‌تواند در دستگاه گوارش گاوهاي شير نيز زندگي كرده و به اين ترتيب، شير را آلوده كند. شير خام غير پاستوريزه ممكن است حاوي سالمونلا و يا ديگر با كتري‌هاي بيماري‌زا باشد. بنابراين نوشيدن شيرخام و يا خوردن محصولات لبني تهيه شده از آنها فرد را دچار مسموميت مي‌كند.