نوشته : دكتر سيدضياءالدين مظهري
در گروه 9 افرادي را دسته‌بندي كرده‌ايم كه تا چندي قبل از تناسب اندام برخوردار بودند ولي بطور ناگهاني و بصورت مداوم و خزنده‌اي به تدريج به وزن آنها افزوده مي‌شود، بدون اينكه در ميزان تغذيه روزمره‌شان افزايشي ايجاد شده باشد و يا از زمان و شدت فعاليت‌هاي قبلي‌شان كاسته شده باشد.
در مورد اين گروه ابزاري را كه همواره براي شناخت واقعي اين رخداد بكار مي‌بريم، مقايسه آزمايشات گذشته آنها با جديدترين پارامترهاي بيوشيميايي مايعات بدن‌شان مي‌باشد. چنانچه دسترسي به آزمايشات كامل مقدور نمي‌باشد، به پاسخ سوال‌هايي كه در تشكيل پرونده در قبال داروهاي مصرفي خود دارند مراجعه مي‌كنيم. اگر اطلاعات كافي و دقيق ارائه نگرديد ه باشد، جدول زير را مطرح و پاسخ‌هاي داده شده را ارزيابي مي‌كنيم.
سوالات
1- آيا در طول چند ماه گذشته داروي خاصي را جهت درمان خود دريافت نموده‌‌ايد؟
بلي خير
2- آيا در طول چند ماه گذشته 5 كيلوگرم به وزن شما افزوده گرديده است، بدون اينكه تغييري در عادات غذايي و ميزان آنها داده شده باشد؟
بلي خير
3- آيا با شروع استفاده از قرص يا داروهاي توصيه شده به سرعت وزن‌گيري شما افزوده شده است؟
بلي خير
4- آيا بيشترين ميزان افزايش حجم بدن شما در ناحيه شكم و پهلوها رخ داده است؟
بلي خير
5- آيا حجم و قوام ساعد، بازو و ران شما به ميزان چشمگيري بار‌يك‌تر و لاغر‌تر گرديده است؟
بلي خير
6- آيا در كنار يا بموازات افزايش حجم بدنتان در نواحي شكم و پهلوها، رشد موهاي‌تان در نواحي مختلف بدن تغيير پيدا كرده و احساس مي‌كنيد كه بايد كدورت پوست‌تان را تميز نماييد (مخصوص خانم‌ها)؟
بلي خير
7- آيا به حجم سينه‌هاي شما و نشيمن‌گاه و ران‌هايتان افزوده شده است (مخصوص آقايان)؟
بلي خير
تفسير
اگر حتي به يكي از سوالات مطرح شده پاسخ بلي گفته شده باشد، علت اين تغيير وزن و سايز برمي‌گردد به نوع داروهايي كه اخيراً تجويز گرديده و مورد مصرف قرار داده شده‌اند.
داروهاي چاق‌كننده
در صورتي‌كه مجبور به مصرف يكي از داروهاي زير باشيد و اين دارو اثر چاق كننده روي شما داشته باشد، البته نه هميشه، ولي احياناً در اغلب موارد مي‌توانيد اين يا آن دارو را با يكديگر جايگزين نماييد و يا مقدار مصرف را تغيير بدهيد.
داروهايي كه مي‌توانند عامل افزايش وزن باشند داروها
كم اثر متوسط اثر اثري قوي‌تر
Desipramin, maprotilin,Tranylcypromin
(MAO-Hemmer), MocloBemid (MAO-Hemmer) Imipramin, Trimipramin, Nortriptylin, Doxepin, Clomipramin, Opipramol, Mianserin Amitriptylin داروهاي ضد افسردگي
Promazin, Alimemazin,
Haloperidol, Ziprasidon
Triflupromazin, Perphenazin, promethazin, Valproat, Lithium, Risperidon Clozapin, Olanzapin, Thioridazin داروهايي كه براي بيماري‌هاي مختلف عصبي داده مي‌شوند(نوروپاتي، صرع، اسكيزوفرني و اختلالات بينابيني اعصاب)
Ostrogene, Gestagene
Rosiglitazon Testosteron
Glimeperid, Pioglitazin Kortisol (prednisolon)
Insulin, Glibenclamid داروهاي هورموني به صورت تزريقي، قرص يا كپسول يا داروهايي كه به صورت چسبانيده شده در قسمتي از پوست بدن مي‌باشند.
داروهاي ضد ديابت
Betablocker (Metoprolol, Atenolol) داروهاي مربوط به اختلالات قلبي- عروقي، فشارخون و بيماري‌هاي تيروئيد
Tamoxifen, Aromatase inhibitoren, Androgen blocker داروهايي كه ضد‌هورمون هستند (بلوكه كننده‌هاي هورمون‌ها)
انواع داروهاي ضد سرطان
علل ديگر زمينه ساز چاقي بعد از مصرف داروها
اغلب افراد چاق همواره اين سوال را دارند كه چرا مرتباً به وزن آنها اضافه مي‌شود، در صورتي‌كه اگر كمتر از اين و آن غذا نخورند، بطور حتم به اندازه ديگران غذا ميل كرده و هم سطح آنها فعاليت و حركات بدني را بجا مي‌آورند، ولي بطور خزنده‌اي هر روز به حجم، سايز و وزن آنها اضافه مي‌گردد. وقتي به شرح‌حال آنها توجه بيشتري به عمل آورده مي‌شود و آزمايشات تكميلي درخواست مي‌گردد، مخصوصاً در قبال بانوان مشخص مي‌گردد كه عامل افزايش وزن آنها در ارتباط با عملكرد غدد درون‌ريز‌شان مي‌باشد، مثل كم‌كاري تيروئيد كه با كند نمودن بعضي از فعل و انفعالات سوخت و سازي و عملكرد ساير ارگان‌ها بصورت ترمزي در مصرف انرژي عمل مي‌نمايند كه آثار آن بصورت كاهش قدرت ضربان قلب و نبض، احساس سردي و خشكي در پوست، خستگي جسمي مداوم و بي‌انگيزگي توام با افسردگي نمايان مي‌شود. با تشخيص و درمان عوامل بروز اين عارضه‌ها، نه تنها كيلوهاي اضافه شده، بلكه اين بيماري‌ها نيز به تدريج درمان و برطرف مي‌شود، البته يكي از عارضه‌هاي شايع در درصد قابل توجه خانم‌هاي چاق و فربه، اختلالات هورموني آنها ناشي از كيست‌هاي تخمدان مي‌باشد كه نه تنها به افزوده شدن وزن بيشتر خانم‌ها منجر مي‌گردد، بلكه به رويش موهاي زايد و زبر و خشن‌‌تر شدن موهاي بدن در ناحيه صورت، زير چانه و وسط سينه و اختلالات سيكل ماهانه مي‌انجامد و عدم توان باروري را نيز زمينه‌سازي مي‌نمايد، البته علل افزون‌تر نمودن مداوم وزن بدن تحت تأثير اختلالات غدد درون‌ريز بسيار متعدد و مختلف مي‌باشد كه در اين بحث نمي‌توانيم تمام آنها را مورد كنكاش قرار بدهيم، لذا با ياد‌آوري نقش حالت روحي و رواني و عملكرد مغز و اعصاب در ايجاد پرخوري، ناخنك زدن، ريزه‌خواري‌هاي دايمي و گرايش بيشتر به طعم شيرين و شور و غذاهاي پرچرب و سرشار از انرژي كه به افزايش وزن و چاقي منجر مي‌شوند، بسنده مي‌كنيم.
اقدامات پيشگيرانه
الف) به كساني كه به هر دليل دارو مصرف مي‌كنند و بايد به ميل كردن اين يا آن داروها ادامه بدهند، توصيه مي‌شود با كنترل مرتب وزن خود در روز معين هفته با يك ترازوي مشخص بعد از تخليه مثانه و روده‌ها، به‌طور ناشتا وزن خود را زير نظر بگيرند و در صورت افزوده شدن وزن‌شان، بلافاصله با نظر و صلاحديد پزشك متخصص معالج، نسبت به تعديل يا تعويض داروهاي مصرفي خود مبادرت فرمايند. ضمناً اندازه‌گيري سايزهاي بدن مخصوصاً دور شكم نيز از ابزارهاي ساده و راحت تشخيص تغييرات آغاز شده تلقي مي‌شود.
ب) افرادي كه به بيماري قند مبتلا بوده يا كورتون دريافت مي‌دارند، براي پيشگيري از افزايش بيشتر وزن‌شان بهتر است مواد غذايي حاوي نمك و كربوهيدرات‌هاي ساده را به حداقل رسانيده و آنها را با منابع پروتئيني مناسب جايگزين نمايند، البته اين پيشنهادات اگر فراتر از 3 بار در هفته ادامه داده شود، اثر مثبت اين تغيير روش بتدريج ظاهر مي‌گردد (مشورت با پزشك متخصص معالج‌تان قبل از هر اقدامي قوياً توصيه مي‌شود).
ج) عادت نمودن به انجام فعاليت‌هاي سبك ورزشي از قبيل پياده‌روي و آب‌درماني و در قبال افرادي كه زانو درد و كمردرد دارند، بصورت راه رفتن در داخل آب و انجام حركات كششي يوگا، نه تنها به پيشگيري از اضافه وزن و چاقي‌ها كمك مي‌كند، بلكه عامل مهمي در افزايش اثر درماني داروهاي مصرفي و كنترل اين يا آن بيماري نيز مي‌گردد.
د) مراجعه منظم به پزشك متخصص معالج خود و مشورت بموقع را پشت گوش نيندازيد، چه بسا با تعويض نوع دارو، اثرات ملموسي را هم از بعد درمان و هم در كنترل وزن و سايز براي خودتان فراهم خواهيد نمود.
منبع: دنياي تغذيه ش 127
در مورد اين گروه ابزاري را كه همواره براي شناخت واقعي اين رخداد بكار مي‌بريم، مقايسه آزمايشات گذشته آنها با جديدترين پارامترهاي بيوشيميايي مايعات بدن‌شان مي‌باشد. چنانچه دسترسي به آزمايشات كامل مقدور نمي‌باشد، به پاسخ سوال‌هايي كه در تشكيل پرونده در قبال داروهاي مصرفي خود دارند مراجعه مي‌كنيم. اگر اطلاعات كافي و دقيق ارائه نگرديد ه باشد، جدول زير را مطرح و پاسخ‌هاي داده شده را ارزيابي مي‌كنيم.
سوالات
1- آيا در طول چند ماه گذشته داروي خاصي را جهت درمان خود دريافت نموده‌‌ايد؟
بلي خير
2- آيا در طول چند ماه گذشته 5 كيلوگرم به وزن شما افزوده گرديده است، بدون اينكه تغييري در عادات غذايي و ميزان آنها داده شده باشد؟
بلي خير
3- آيا با شروع استفاده از قرص يا داروهاي توصيه شده به سرعت وزن‌گيري شما افزوده شده است؟
بلي خير
4- آيا بيشترين ميزان افزايش حجم بدن شما در ناحيه شكم و پهلوها رخ داده است؟
بلي خير
5- آيا حجم و قوام ساعد، بازو و ران شما به ميزان چشمگيري بار‌يك‌تر و لاغر‌تر گرديده است؟
بلي خير
6- آيا در كنار يا بموازات افزايش حجم بدنتان در نواحي شكم و پهلوها، رشد موهاي‌تان در نواحي مختلف بدن تغيير پيدا كرده و احساس مي‌كنيد كه بايد كدورت پوست‌تان را تميز نماييد (مخصوص خانم‌ها)؟
بلي خير
7- آيا به حجم سينه‌هاي شما و نشيمن‌گاه و ران‌هايتان افزوده شده است (مخصوص آقايان)؟
بلي خير
تفسير
اگر حتي به يكي از سوالات مطرح شده پاسخ بلي گفته شده باشد، علت اين تغيير وزن و سايز برمي‌گردد به نوع داروهايي كه اخيراً تجويز گرديده و مورد مصرف قرار داده شده‌اند.
داروهاي چاق‌كننده
در صورتي‌كه مجبور به مصرف يكي از داروهاي زير باشيد و اين دارو اثر چاق كننده روي شما داشته باشد، البته نه هميشه، ولي احياناً در اغلب موارد مي‌توانيد اين يا آن دارو را با يكديگر جايگزين نماييد و يا مقدار مصرف را تغيير بدهيد.
داروهايي كه مي‌توانند عامل افزايش وزن باشند داروها
كم اثر متوسط اثر اثري قوي‌تر
Desipramin, maprotilin,Tranylcypromin
(MAO-Hemmer), MocloBemid (MAO-Hemmer) Imipramin, Trimipramin, Nortriptylin, Doxepin, Clomipramin, Opipramol, Mianserin Amitriptylin داروهاي ضد افسردگي
Promazin, Alimemazin,
Haloperidol, Ziprasidon
Triflupromazin, Perphenazin, promethazin, Valproat, Lithium, Risperidon Clozapin, Olanzapin, Thioridazin داروهايي كه براي بيماري‌هاي مختلف عصبي داده مي‌شوند(نوروپاتي، صرع، اسكيزوفرني و اختلالات بينابيني اعصاب)
Ostrogene, Gestagene
Rosiglitazon Testosteron
Glimeperid, Pioglitazin Kortisol (prednisolon)
Insulin, Glibenclamid داروهاي هورموني به صورت تزريقي، قرص يا كپسول يا داروهايي كه به صورت چسبانيده شده در قسمتي از پوست بدن مي‌باشند.
داروهاي ضد ديابت
Betablocker (Metoprolol, Atenolol) داروهاي مربوط به اختلالات قلبي- عروقي، فشارخون و بيماري‌هاي تيروئيد
Tamoxifen, Aromatase inhibitoren, Androgen blocker داروهايي كه ضد‌هورمون هستند (بلوكه كننده‌هاي هورمون‌ها)
انواع داروهاي ضد سرطان
علل ديگر زمينه ساز چاقي بعد از مصرف داروها
اغلب افراد چاق همواره اين سوال را دارند كه چرا مرتباً به وزن آنها اضافه مي‌شود، در صورتي‌كه اگر كمتر از اين و آن غذا نخورند، بطور حتم به اندازه ديگران غذا ميل كرده و هم سطح آنها فعاليت و حركات بدني را بجا مي‌آورند، ولي بطور خزنده‌اي هر روز به حجم، سايز و وزن آنها اضافه مي‌گردد. وقتي به شرح‌حال آنها توجه بيشتري به عمل آورده مي‌شود و آزمايشات تكميلي درخواست مي‌گردد، مخصوصاً در قبال بانوان مشخص مي‌گردد كه عامل افزايش وزن آنها در ارتباط با عملكرد غدد درون‌ريز‌شان مي‌باشد، مثل كم‌كاري تيروئيد كه با كند نمودن بعضي از فعل و انفعالات سوخت و سازي و عملكرد ساير ارگان‌ها بصورت ترمزي در مصرف انرژي عمل مي‌نمايند كه آثار آن بصورت كاهش قدرت ضربان قلب و نبض، احساس سردي و خشكي در پوست، خستگي جسمي مداوم و بي‌انگيزگي توام با افسردگي نمايان مي‌شود. با تشخيص و درمان عوامل بروز اين عارضه‌ها، نه تنها كيلوهاي اضافه شده، بلكه اين بيماري‌ها نيز به تدريج درمان و برطرف مي‌شود، البته يكي از عارضه‌هاي شايع در درصد قابل توجه خانم‌هاي چاق و فربه، اختلالات هورموني آنها ناشي از كيست‌هاي تخمدان مي‌باشد كه نه تنها به افزوده شدن وزن بيشتر خانم‌ها منجر مي‌گردد، بلكه به رويش موهاي زايد و زبر و خشن‌‌تر شدن موهاي بدن در ناحيه صورت، زير چانه و وسط سينه و اختلالات سيكل ماهانه مي‌انجامد و عدم توان باروري را نيز زمينه‌سازي مي‌نمايد، البته علل افزون‌تر نمودن مداوم وزن بدن تحت تأثير اختلالات غدد درون‌ريز بسيار متعدد و مختلف مي‌باشد كه در اين بحث نمي‌توانيم تمام آنها را مورد كنكاش قرار بدهيم، لذا با ياد‌آوري نقش حالت روحي و رواني و عملكرد مغز و اعصاب در ايجاد پرخوري، ناخنك زدن، ريزه‌خواري‌هاي دايمي و گرايش بيشتر به طعم شيرين و شور و غذاهاي پرچرب و سرشار از انرژي كه به افزايش وزن و چاقي منجر مي‌شوند، بسنده مي‌كنيم.
اقدامات پيشگيرانه
الف) به كساني كه به هر دليل دارو مصرف مي‌كنند و بايد به ميل كردن اين يا آن داروها ادامه بدهند، توصيه مي‌شود با كنترل مرتب وزن خود در روز معين هفته با يك ترازوي مشخص بعد از تخليه مثانه و روده‌ها، به‌طور ناشتا وزن خود را زير نظر بگيرند و در صورت افزوده شدن وزن‌شان، بلافاصله با نظر و صلاحديد پزشك متخصص معالج، نسبت به تعديل يا تعويض داروهاي مصرفي خود مبادرت فرمايند. ضمناً اندازه‌گيري سايزهاي بدن مخصوصاً دور شكم نيز از ابزارهاي ساده و راحت تشخيص تغييرات آغاز شده تلقي مي‌شود.
ب) افرادي كه به بيماري قند مبتلا بوده يا كورتون دريافت مي‌دارند، براي پيشگيري از افزايش بيشتر وزن‌شان بهتر است مواد غذايي حاوي نمك و كربوهيدرات‌هاي ساده را به حداقل رسانيده و آنها را با منابع پروتئيني مناسب جايگزين نمايند، البته اين پيشنهادات اگر فراتر از 3 بار در هفته ادامه داده شود، اثر مثبت اين تغيير روش بتدريج ظاهر مي‌گردد (مشورت با پزشك متخصص معالج‌تان قبل از هر اقدامي قوياً توصيه مي‌شود).
ج) عادت نمودن به انجام فعاليت‌هاي سبك ورزشي از قبيل پياده‌روي و آب‌درماني و در قبال افرادي كه زانو درد و كمردرد دارند، بصورت راه رفتن در داخل آب و انجام حركات كششي يوگا، نه تنها به پيشگيري از اضافه وزن و چاقي‌ها كمك مي‌كند، بلكه عامل مهمي در افزايش اثر درماني داروهاي مصرفي و كنترل اين يا آن بيماري نيز مي‌گردد.
د) مراجعه منظم به پزشك متخصص معالج خود و مشورت بموقع را پشت گوش نيندازيد، چه بسا با تعويض نوع دارو، اثرات ملموسي را هم از بعد درمان و هم در كنترل وزن و سايز براي خودتان فراهم خواهيد نمود.
منبع: دنياي تغذيه ش 127
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر