پروتئين و لبنيات هم جايگزين دارند هم ندارند!

نگاه متخصص تغذيه ورژيم?درماني/ دكتر محمدحسن انتظاري
استاديار دانشکده تغذيه و علوم غذايي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان

---

پيش از آنكه بخواهيم نقش غذا و مواد غذايي را در رشد انسان به‌خصوص كودك، بررسي كنيم، بهتر است تعريفي از آن داشته باشيم...

 به مجموعه بهره‌مندي‌هاي انسان در بعد جسمي و رواني از طبيعيات و معنويات که از راه‌هاي گوناگون تامين مي‌شود، غذا گفته مي‌شود. اين يك تعريف جامع و كلي است. موادمغذي انرژي‌زا را هم مي‌توان به 3 گروه كربوهيدرات‌ها، پروتئين و چربي‌ها تقسيم كرد. غذا در توليد انرژي و حرارت در بدن و ترميم و بازسازي سلول‌هاي آن و تامين رشد و تنظيم واكنش‌هاي بيوشيميايي بدن نقش مهمي دارد. دوران كودكي و دوران نوجواني، مهم‌ترين دوره‌هاي رشد انسان است و هر نوع كوتاهي در برنامه غذايي مي‌تواند لطمه‌هاي جبران‌ناپذيري به فرد بزند. يكي از مواد مورد نياز بدن، به‌خصوص در دوران كودكي و نوجواني، پروتئين است. از آنجا كه اين ماده غذايي در دوران رشد نقش بسزايي در سريع‌ترشدن رشد و افزايش حجم عضلات دارد، وجود آن در برنامه غذايي ضروري است. پروتئين‌هاي حيواني در تخم‌مرغ، ‌گوشت، پنير، شير و پروتئين‌هاي گياهي در غلات و حبوبات وجود دارد. سبزي‌ها و ميوه‌ها، انواع گوشت، حبوبات،‌ لبنيات و غلات تامين‌كننده رشد كودك هستند و هيچ جايگزيني براي آن نمي‌توان در نظر گرفت. شرايط اقتصادي امروز و تغييرات به‌وجود آمده در بازار ارز روي بسياري از كالاهاي مورد نياز مردم تاثير گذاشته است و باعث شده خانواده‌هاي كم‌درآمد تغييرات اساسي در برنامه غذايي خود بدهند كه در بعضي مواقع اين تغييرات خطرساز است. بنا بر گفته‌هاي برخي مسوولان، نوسانات نرخ ارز نبايد تاثيري روي مواد اوليه و كالاهاي اساسي از جمله غذا و دارو داشته باشد، اما عملا اين نكته در خريدوفروش رعايت نمي‌شود و هر روز شاهد بالا رفتن قيمت اجناس هستيم. گنجاندن برخي مواد در برنامه غذايي واجب و ضروري است و هيچ تغييري در آن نمي‌توان ايجاد كرد. پروتئين و لبنيات از موادغذايي‌اي هستند كه هيچ جايگزيني براي آنها وجود ندارد و نمي‌توان حذفشان كرد. در سنين بزرگسالي، شايد بتوان حبوبات را جايگزين گروه‌هاي گوشتي كرد اما در سنين كودكي و بلوغ، استفاده از پروتئين و لبنيات ضروري است و حذف آنها از برنامه غذايي خطرساز خواهد بود.

درود بر ميوه‌ها و سبزي‌ها!

نگاه متخصص تغذيه و رژيم درماني/ دکتر تيرنگ نيستاني/دانشيار دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي

---

مطالعه‌هاي مختلفي نشان داده رژيم غذايي افراد تحت تاثير وضعيت اقتصادي آنهاست يعني الگوي تغذيه افراد با وضعيت اقتصادي آنها ارتباط تنگاتنگي دارد. طبقاتي از اجتماع که درآمد کمي دارند، بيشترين کالري دريافتي خود را از کربوهيدرات‌ها تامين مي‌کنند و در برنامه‌غذايي طبقات مرفه جامعه، بيشتر منابع پروتئيني وجود دارد...

اين قضيه دلايل روشني دارد؛ از آنجا که منابع غذايي حاوي کربوهيدرات‌ها ارزان‌تر و در دسترس‌تر هستند، افراد کم‌درآمد به اين گروه غذايي روي مي‌آورند. بارها بيان شده تغذيه سالم
3 شرط اساسي دارد؛ تنوع (يعني از همه گروه‌هاي غذايي مصرف شود)، تعادل (يعني در مصرف موادغذايي مختلف تعادل برقرار باشد و زياده‌روي نشود)، تناسب (يعني موادغذايي متناسب با وضعيت فيزيولوژيک بدن مصرف شوند.)

دسترسي به اين 3 اصل در صورتي قابل تحقق خواهد بود که حداقل‌هاي اقتصادي براي خانواده‌ها فراهم باشد. زماني که درآمد خانواده‌اي زير خطر فقر است، تمام معادلات به هم مي‌خورد و همه تلاش خانواده فقط برطرف کردن گرسنگي است و اينکه چه کار کنيم تا سير شويم. در اين صورت ديگر ارزش غذايي خوراکي‌ها در نظر گرفته نمي‌شود و ميزان املاح?و ويتامين موادغذايي اهميت خود را از دست مي‌دهد و بيشتر غذاها شکم پرکن خواهند بود. نتايج مطالعه‌هاي مختلف هم در کشور ما و هم در دنيا نشان داده شيوع چاقي و اضافه‌وزن در طبقات پايين جامعه بيشتر ديده مي‌شود و يکي از مهم‌ترين عوامل آن وضعيت اقتصادي خانواده است. در اين گروه مصرف مواد پرکالري و فقير از نظر مواد مغذي بسيار بالاست و اين رژيم غذايي بد باعث شيوع و ابتلا به انواع بيماري‌هاي واگيردار و غيرواگير خواهد شد. اگر دقت کنيم، درمي‌يابيم در طبقات پايين اجتماع، تراکم افراد و تعداد اعضاي خانواده نيز بيشتر است و تغذيه نامناسبي که سيستم ايمني را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد، شيوع بيماري‌هاي عفوني را افزايش مي‌دهد.

نتايج مطالعه‌ها نشان داده برخي از عفونت‌ها عوارض بيماري‌هاي واگيردار را بيشتر مي‌کند بنابراين سياست‌ها بايد به گونه‌اي باشد که به اين قشر از جامعه که تعدادشان کم نيست، آسيب‌ کمتري وارد شود. اگر با ديد اقتصاد کلان نيز به موضوع نگاه کنيم، در درازمدت اين وضعيت هزينه درمان و سلامت افراد را بيشتر مي‌کند.

نتیجه یک پژوهش: بین چاقی کودکان و کمبود آهن ارتباط وجود دارد

نتایج یک مطالعه جدید نشان داد، سطح کلسیم و فسفر خون در بچه‌های چاق به طرز قابل توجهی پایین‌تر از گروه کنترل بود که این یافته‌ها مؤید ارتباط چاقی با کم خونی فقر آهن و کمبود کلسیم و فسفر است.

به گزارش خبرنگار پژوهشی ایسنا منطقه دانشگاه علوم پزشکی تهران، شیوع چاقی در کشورهای مختلف رو به افزایش است و با عوارض مهمی چون بیماریهای قلبی عروقی و دیابت مرتبط است. کودکان چاق به دلیل عادات غذایی ناصحیح و مصرف مواد غذایی با کالری بالا و ارزش غذایی کم، ممکن است در معرض کمبودهای تغذیه‌ای مختلف قرار گیرند. لذا مطالعه‌ای با هدف بررسی ارتباط بین چاقی و کمبود ریزمغذی‌های آهن کلسیم و فسفر در کودکان توسط نصرت قائمی دانشیار غدد و متابولیسم کودکان از دانشگاه علوم پزشکی مشهد و همکارانش انجام شد.

این مطالعه مورد شاهدی در بیمارستان امام رضا انجام شد. پرونده‌های 280 کودک چاق در محدوده سنی 2 تا 16 سال با 280 کودک با وزن طبیعی در همین محدوده سنی بررسی شد. گفتنی است در این مطالعه، BMI بالاتر یا مساوی 85 درصد به عنوان اضافه وزن در نظر گرفته شد.

سطح آهن سرم، فریتین، TIBC، MCV،MCHC، هموگلوبین، هماتوکریت، کلسیم و فسفر در هر دو گروه ارزیابی شد و سپس نتایج به دست آمده با هم مورد مقایسه قرار گرفت. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد و با آزمون‌های کای اسکوئر، تی و دقیق فیشر مقایسه شدند.

یافته‌ها حاکی از آن است که در کودکان چاق در 94.3 درصد هموگلوبین در محدوده کم خونی بود که در کودکان با وزن طبیعی60درصد بود. سطح آهن سرم در 56.1 درصد کودکان چاق پایین‌تر از حد طبیعی بود که در کودکان با وزن طبیعی10.4 درصد بود. میزان MCV و MCHC کاهش یافته در گروه شاهد به ترتیب 73.6 درصد و 72.5 درصد بود که در بچه‌های چاق به ترتیب در 99.6 درصد و 96.4 درصد کاهش نشان داد.

آیا مصرف مکمل روغن ماهی منجر به کاهش فشارخون بارداری می‌شود؟

طبق نتایج یک پژوهش جدید، مکمل روغن ماهی به رژیم غذایی مادران باردار تاثیری در کاهش فشار متوسط شریانی آنها ندارد.

به گزارش خبرنگار پژوهشی ایسنا منطقه دانشگاه علوم پزشکی تهران، اندازه‎گیری فشار متوسط شریانی نسبت‮ ‬به‮ فشار خون سیستولیک یا فشار خون سیستولیک و دیاستولیک،‮ ‬فاکتور پیش‌بینی کننده بهتری برای افزایش فشارخون بارداری ‬است. با توجه به فرضیه " اثر محافظتی مکمل روغن ماهی بر فشارخون بارداری " و اهمیت کنترل فشارخون در بارداری، مطالعه‌ای به منظور بررسی اثر مصرف مکمل روغن ماهی بر فشار متوسط شریانی در حاملگی توسط معصومه داودآبادی فراهانی، مربی از دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اراک وهمکارانش انجام شد.

در این مطالعه کارآزمای بالینی، 120 مادر باردار سالم به طور تصادفی به دو گروه 60 نفره تقسیم شدند. در حالی که مراقبت بارداری برای هر دو گروه یکسان انجام می‎شد، فقط به گروه ‮مداخله‬، از هفته 16 تا انتهای بارداری، روزانه یک کپسول 1000 میلی‎گرمی روغن ماهی سالمون داده شد. فشارخون سیستول و دیاستول در هر دو گروه، هر 4 هفته یک بار تا 28 هفتگی، هر 2 هفته یک بار از 28 تا 36 هفتگی و هفته‌ای 1 بار از 36 هفتگی تا پایان بارداری اندازه‌‬گیری و متوسط فشارخون شریانی نیز‮ محاسبه شد. با استفاده از نرم افزار SPSS‮ ، داده‬ها با ‬آزمون تحلیلی تی تست و من ویتنی آنالیز شد.

یافته‌ها حاکی از آن است که میانگین فشار ‮متوسط ‬شریانی در گروه کنترل و مداخله به ترتیب 78.46 و 80.76 میلی‌متر‮ ‬جیوه‮ ‬بود. آزمون تی‬، اختلاف‮ ‬معنی‌‬داری‮ ‬بین‮ ‬دو‮ ‬گروه‮ ‬را‮ ‬نشان‮ ‬نداد.

نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که افزودن مکمل روغن ماهی به رژیم غذایی مادران باردار تاثیری در کاهش فشار متوسط شریانی آنها ندارد.

شایان ذکر است این پژوهش در مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک منتشر شده است.

تایید ایمنی قرص ماده موثره زعفران

ایمنی قرص کروسین استخراج شده از زعفران با تحقیقات پژوهشگران دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اثبات شد.


دکتر حسین حسین‌زاده، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) - منطقه خراسان در خصوص مصرف قرص کروسین در داوطلبان سالم گفت: برای اولین بار بعد از آنکه دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد موفق به خالص‌سازی و جدا‌سازی ماده موثره کروسین از زعفران شد، اثر این ماده جهت ایمنی و بی‌خطری توسط بنده و همکاران در انسان مورد مطالعه قرار گرفت.

وی افزود: این تحقیق بر روی 44 داوطلب سالم صورت گرفته است و مقدار مصرف کروسین در روز به مدت یک ماه 20 میلی‌گرم بوده و در مجموع به جز اثر بر روی چند فاکتور ارزیابی، مصرف این ماده رنگی زعفران بی‌خطر شناخته شد.

حسین‌زاده اظهار کرد: در تحقیق اثرات متعدد داروشناسی کروسین مانند اثر آنتی اکسیدانی، افزایش حافظه، ضد افسردگی، آنتی دوت سموم مانند دیازینون (سم آفات نباتی) و آکریل آمید (سم عصبی و سرطان زا)، مهار سندروم محرومیت به اوپیوئیدها، ضد تومور، تقویت قوای جنسی، ضد ایسکمی، کاهش فشار خون بر روی مدل‌های آزمایشگاهی و حیوانی نشان داده شده است.

ديابتي‌ها همه چيز بخورند اما كمتر

امروز يعني چهاردهم نوامبر مصادف با بيست‌و‌چهارم آبان، روز جهاني ديابت است؛ روزي كه قرار است متخصصان و رسانه‌ها اطلاعاتي به مردم بدهند تا آگاهي‌شان نسبت به اين بيماري افزايش يابد.

آن‌طور كه سازمان بهداشت جهاني تخمين مي‌زند اكنون بيش از 346 ميليون نفر در سراسر جهان به ديابت مبتلا هستند كه اين تعداد مي‌تواند تا سال 2030 بيش از دو برابر شود.

اما در اين ميان نكته حائز اهميت آن است كه تمام افراد بايد در مورد اين بيماري اطلاعات بيشتر و دقيق‌تري داشته باشند؛ اطلاعاتي كه مي‌تواند به آنها كمك كند زندگي راحت‌تر و بي‌دردسري را پشت سر بگذارند.

شايد يكي از مهم‌ترين و در عين حال ساده‌ترين نكاتي كه نه تنها بيماران مبتلا به ديابت، بلكه تمام افراد بايد نسبت به آن آگاه باشند، نقش ورزش و تغذيه صحيح در پيشگيري و كنترل اين بيماري است؛ نكته‌اي كه متأسفانه گاهي ناديده گرفته مي‌شود و در برخي موارد نيز برداشت صحيحي از آن صورت نمي‌گيرد.

دكتر مسعود رحمانيان، فوق تخصص غدد درون‌ريز و متابوليسم در گفت‌وگو با جام‌جم مي‌گويد: پيروي از يك رژيم غذايي صحيح، يكي از مهم‌ترين نكاتي است كه بيماران مبتلا به ديابت بايد در نظر داشته باشند. در اين ميان، خيلي‌ها مصرف برخي مواد غذايي را به طور كلي ممنوع مي‌كنند، در حالي كه عده‌اي هم براين باورند كه از همه چيز مي‌توان استفاده كرد، ولي به اندازه. اما واقعيت آن است كه هيچ ممنوعيتي در مورد مصرف مواد غذايي براي بيماران مبتلا به ديابت وجود ندارد؛ به اين معنا كه فرد ديابتي مي‌تواند از هر ماده غذايي استفاده كند، ولي به مقدار كمتر از حدي كه افراد غير ديابتي مصرف مي‌كنند.

مكمل‌هاي ورزشي معجزه نمي‌كند

 موضوع استفاده از مكمل‌هاي ورزشي، ذهن بسياري از ورزشكاران را به خود مشغول مي‌كند و گاهي آنها را بر سر دو راهي قرار مي‌دهد. پودرها، قرص‌ها و نوشيدني‌هاي مختلفي هستند كه ادعا مي‌شود تاثير بسزايي در تقويت بدن ورزشكاران دارند.

گفته مي‌شود برخي از اين محصولات باعث چاقي، لاغري يا عملكرد بهتر هنگام ورزش مي‌شوند. 

آنچه مساله را پيچيده‌تر مي‌كند، اين است كه اين مكمل‌ها حاوي موادي است كه حتي شايد نام آنها را نشنيده‌ باشيد بنابراين چطور خواهيد فهميد چه چيزي برايتان مناسب است يا آن‌كه بايد آنها را مصرف كنيد يا نه؟ قبل از اين‌كه درباره استفاده از مكمل‌هاي ورزشي تصميم بگيريد، بايد بدانيد اين مكمل‌ها اكسيرهاي جادويي نيستند.

نبايد انتظار داشته باشيد، با مصرف اين مواد و يكجا نشستن مي‌توانيد ماهيچه‌ها را تقويت كنيد. بايد مكملي پيدا كنيد كه با نوع فعاليت شما همخواني داشته باشد و از آن به عنوان متعادل استفاده كرده و در عين حال، تمرين‌هاي ورزشي را به موازات آن دنبال كنيد.

مكمل‌ها در بدن چه مي‌كند؟

مكمل‌هاي ورزشي به عنوان يك سوپاپ اطمينان در نظر گرفته مي‌شوند تا مطمئن شويم بدن مواد مغذي مورد نياز خود را دريافت مي‌كند تا عملكرد بهتري داشته باشد و آنچه شما از آن انتظار داريد، برآورده سازد.

اگر مي‌خواهيد بر توده عضلاني بيفزاييد، بايد كالري كافي دريافت كنيد و تركيبي از كربوهيدرات و اسيدهاي آمينه مصرف كنيد.

دشمن چربی های شکم

اگر می خواهید با دشمن چربی های شکم بیشتر آشنا شوید، به ادامه مطلب توجه کنید.

 امیر جزایری، کارشناس ارشد تغذیه درگفتگو با باشگاه خبرنگاران عنوان کرد: فلفل چیلی یا فلفل تند یکی از سبزی های پرخاصیت  برای افرادی است که تمایل به کاهش وزن دارند.

وی با بیان این مطلب ادامه داد: این فلفل علاوه بر آنکه سوخت و ساز بدن را بالا می برد مانند یک چربی سوز طبیعی عمل کرده و به شکسته شدن سلول های چربی به ویژه در ناحیه شکم و پهلو کمک می کند.

جزایری تصریح کرد: گنجاندن این سبزی در برنامه غذایی روزانه درصورت هماهنگی فلفل چیلی با طبع و مزاج افراد چاق، می تواند تأثیر زیادی درکاهش وزن و از دست دادن چربی های انباشته شده در اطراف شکم و پهلوها داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این مصرف فلفل به دلیل حرارتی که در بدن تولید می کند نیاز فرد به نوشیدن آب را افزایش داده و به این ترتیب به پاکسازی بدن افراد چاق از مواد زائد نیز کمک می کند.

منبع : salamatnews.com

دم‌كردنی محبوب ايرانی‌ها

براي خيلي از ما ايراني‌ها هميشه نوشيدن يك فنجان چاي گرم بسيار دلچسب است اما در سرماي دومين ماه پاييزي اين لذت چند برابر مي‌شود البته نوشيدني‌هاي گرم و سرد زيادي وجود دارد كه مي‌توانيم در فرصت‌هاي مختلف از آنها استفاده كنيم ولي ايراني‌ها از روزگاران قديم به چاي علاقه بيشتري داشته‌اند.

آفتاب: شايد دليلش اين باشد كه چاي يك نوشيدني شرقي است. ابتدا هندي‌ها و چيني‌ها از آن استفاده مي‌كردند و سال‌ها بعد گياه چاي به ايران وارد شد، اما اين دم‌كردني سياه چنان جاي خود را در ميان ايراني‌ها باز كرد كه حالا در هر خانه‌اي حداقل يك بار در روز چاي دم مي‌كشد و خورده مي‌شود و چاي شيرين جزئي جدانشدني از سفره صبحانه ما شده است.

چاي اما انواع مختلفي دارد كه در تمام فروشگاه‌ها در اختيار خريداران قرار مي‌گيرد. بهترين نوع اين نوشيدني به محصولات هندوستان و سيلان و ايران تعلق دارد.

چاي ايراني كه نوع بهاره آن بسيار خوشمزه است در شمال ايران كاشت و برداشت مي‌شود.

چاي سياه در صدر

امروزه مصرف‌كنندگان مي‌توانند انواع مختلف چاي را خريداري كرده، دم كنند و ميل نمايند. اما معروف‌ترين اين چاي‌ها همچنان چاي سياه است؛ همان چاي معمولي كه در خانه ايراني‌ها وجود دارد. چاي سبز هم به تازگي بيشتر شناخته شده و مصرف آن رو به فزوني است.

عصاره توت‌فرنگی؛ محافظ طبیعی در برابر آفتاب

بررسی‌ها نشان می‌دهد عصاره توت فرنگی از پوست در برابر مضرات پرتوهای UVA آفتاب محافظت می‌کند.

به گزارش ایسنا، مطالعات جدید حاکی از آن است که عصاره توت‌فرنگی به عنوان یک محافظ در برابر اشعه ماوراء بنفش عمل می‌کند.
محققان اظهار کردند: با خوردن این میوه و استفاده کردن از آن در محصولات آرایشی می‌توان از صدمات پوست جلوگیری کرد.
پژوهشگران ایتالیایی و اسپانیایی در حال بررسی و ساخت کرم از توت‌فرنگی هستند.
محققان دلایل مفید بودن این میوه را داشتن ماده آنتوسیانین در برگ‌ها و میوه‌های قرمزرنگ این میوه می‌دانند.
محققان دانشگاه بارسلونا اظهار کردند: این ترکیبات مهم، ضد التهاب هستند.
این مطالعه در مجله Agricultural Food Chemistry منتشر شده است.