تاٴثیر داروها در ایجاد چاقی

نوشته  : دكترمحمد حسین صالحی سورمقی دكترای تخصصی فارماكوگنوزی و استاد دانشكده داروسازی دانشگاه تهران خرداد 

شیوع اضافه وزن و چاقی در جمعیت بزرگسالا ن آمریكا حدود ۶۴ درصد برآورد شده است. اگرچه عوامل زیادی در این چاقی اپیدمیک موثر هستند ولی یكی از دلا یل آن انواع داروهای مصرفی در درمان بیماری های مختلف می باشد. در طی دوره درمان و همینطور هنگام انتخاب دارو، پزشک بایستی به این نكته توجه كند كه چنانچه بیمار در معرض خطر اضافه وزن و چاقی می باشد، از داروهایی كه باعث افزایش وزن می شوند و در این مقاله به طور مختصر نام برده می شوند استفاده نشود و در عوض از سایر داروهای جایگزین استفاده شود.
علا وه بر اثرات منفی اضافه وزن بر سلا متی، دیده شده است، كه این اضافه وزن ایجاد شده در اثر مصرف دارو نه تنها باعث كاهش كیفیت زندگی می شود بلكه تمایل بیمار برای ادامه درمان و مصرف دارو را نیز كاهش می دهد.

زرشک، طبیب سرخ پوش

نوشته  : مریم عظیمی آزاد مهندس صنایع غذایی 

مصرف طبی زرشک به دوره مصریان باستان می رسد كه فراعنه و ملكه ها، این گیاه را با تخم رازیانه به منظور درمان طاعون مصرف می كردند. امروزه، گفته می شود این گیاه درد مفصلی، روماتیسم و تورم ناگهانی پسوریازیس را تسكین می بخشد. انواع عفونت هایی كه زرشک می تواند در درمان آن ها موثر واقع شود عبارت است از: عفونت گلو، مجاری ادراری، مجاری معده ای  روده ای، ریه ها، عفونت های مخمری و اسهال.پوست ریشه و ساقه این گیاه خاصیت درمانی دارد. ریشه و ساقه این گیاه زردرنگ است و اروپایی ها و آمریكای شمالی برای رنگ آمیزی لباس از ان استفاده می كردند. اما تركیبات موجود در پوست این گیاه زرشک را به عنوان یک گیاه درمانی مطرح كرده است.سبوس و پوسته این گیاه حاوی الكالوئید است،

نگاهی نو به چربیهای دامی

نوشته  : دكتر پیمان غلام نژاد دامپزشک، كارشناس آزمایشگاه كنترل مواد غذایی دانشگاه علوم پزشكی ایران 

مقدمه:
اسیدهای چرب یكی از اجزای اصلی ساختمانی چربی ها می باشند. براساس تحقیقات انجام شده نوع اسیدهای چرب و حتی ایزومرهای مختلف فضایی و هندسی یک نوع اسیدچرب در خواص غذاهای حاوی آنها موثر است. اسیدهای چرب در گیاهان و حیوانات عموما بصورت غیراشباع سیس می باشند. در شكل ترانس، هیدروژن ها به كربن های غیراشباع در دوطرف متقابل متصل می شوند. اسید چرب لینولئیک كنجوگه(اپٴ) یكی از انواع اسیدهای چرب است كه نتایج مطالعات روی مدل های حیوانی، فواید این اسید چرب را به اثبات رسانده است. اسیدهای لینولئیک كنجوگه گروهی از ایزومرهای هندسی و وضعیتی اسیدهای دارای پیوند دوگانه می باشند. قسمتی از این ایزومر در شكمبه نشخواركنندگان در نتیجه بیوهیدروژناسیون ناكامل اسیدلینولئیک به وجود می آید، اما قسمت اعظم این ایزومر با سنتز داخلی تحت اثرآنزیم غیراشباع كننده بر روی واكسنیک اسید به وجود می آید. واكسنیک اسید ماده واسطه ای در بیوهیدروژناسیون شكمبه است. انسان نیز قادر است تا از طریق این آنزیم غیراشباع كننده با استفاده از اسید واكسنیک موجود در غذا ایزومر مذكور را بسازد.
تاثیر اپٴ بر سلا متی:
منبع مهم تغذیه ای اپٴ برای انسان، گوشت گوسفند و گاو و لبنیات مثل پنیر و شیر می باشد. ایزومر عمده اپٴ در غذاهای طبیعی  ۱۱ژ و ۹ح می باشد. تحقیقات در زمینه عملكرد بیولوژیكی و فواید اپٴ برای سلا متی انسان به دهه ۱۹۸۰ میلا دی برمی گردد. اسید لینولئیک كنجوگه، پتانسیل ضد سرطانی در برابر بسیاری از انواع سرطان ها دارد. همچنین اثرات مفیدی در محافظت بدن در برابرتصلب شرایین و جلوگیری از افزایش وزن بدن و چاقی دارد. اثرات مفید این اسیدچرب بر روی عملكرد سیستم ایمنی و تنظیم جذب انرژی و غذا به اثبات رسیده است. با مطالعات روی مدل های حیوانی نشان داده شد كه اپٴ از رشد عروق جدید غیرطبیعی جلوگیری كرده و خواص ضد دیابتی دارد. مكمل های تجاری اپٴمخلوطی از ایزومرهای (۱۱ژ و ۹ح ) و(۱۲حو۱۰ژ) به میزان مساوی می باشند. اثرات ضدچاقی این اسیدچرب در انسان كمتر از حیوانات است. اپٴ افزایش وزن را كاهش می دهد اما میزان اثر آن بستگی به میزان و نوع ایزومرها در مخلوط دارد. هرچه میزان ایزومر ۱۱ژ و ۹ح بیشتر باشداثرات مثبت آن بیشتر است.
اپٴ سبب كاهش ذخیره چربی در بدن و كاهش توده ها و بافت های چربی می شود. كاهش چربی های ذخیره بدن نه تنها از طریق كاهش تعداد سلول های چربی بلكه ازطریق كاهش اندازه این سلولها نیز می باشد. با مصرف این اسیدچرب سلول های قهوه ای و سفید چربی كم و پروتئین ها زیاد می شوند. مطالعات نشان می دهند كه مكمل های اپٴ سبب افزایش درصد آب و خاكستر لا شه حیوان می شوند. از طرفی با افزایش چربی رژیم غذایی از اثرات این مكمل كاسته نمی شود و حتی افرادی كه غذاهای پرچرب می خورند با مصرف این مكمل ها بافت های چربی كمی دارند. مكانیزم عمل به این صورت است كه اسیدلینولئیک كنجوگه مصرف انرژی دربدن، میزان تعریق و از دست دادن گرما را افزایش و لیپوژنز و ساخت چربی را كاهش می دهد.
 لیپوپروتئین لیپاز یكی از آنزیم های كلیدی در متابولیزم چربی می باشد كه اسیدهای چرب تری آسیل گلیسرول درحال گردش را هیدرولیز می كند و سبب افزایش جذب اسیدهای چرب و دوباره استری شدن آنها در سلول های ذخیره كننده چربی می شود. اپٴ با كاهش فعالیت این آنزیم سبب كاهش غلظت تری آسیل گلیسرول و گلیسرول داخل سلولی و افزایش رهاسازی گلیسرول می شود. بنابراین سنتز اسیدهای چرب و غیراشباع كردن چربی در بدن را كاهش و سبب افزایش میزان اسیدهای چرب غیراستری در پلا سما می شود.
عوارض مصرف اپٴ:
لپتین یک هورمون مهم و موثر در ثبات گلوكز خون از طریق انسولین می باشد. اپٴ سبب كاهش لپتین پلا سما می شود و از طریق ایجاد مقاومت انسولینی، بالا نس انسولین را تغییر داده و هیپرانسولینمی ایجاد می كند. همچنین مصرف طولا نی مدت مكمل ها سبب افزایش اندازه كبد و طحال و ابتلا  به بیماری كبد چرب می شود. از آنجا كه اپٴ اكسیداسیون چربی ها را افزایش می دهد نگرانی هایی در مورد سلا مت مصرف غذاهای حاوی مقادیر زیادی از این اسیدچرب وجود دارد.
رژیم طبیعی:
جیره غذایی دام تاثیر زیادی در تركیب چربی شیر دارد از این رو امروزه با تنظیم جیره غذایی دام، فراورده های دامی حداكثر میزان ممكن اسیدچرب لینولئیک كنجوگه را دارا می باشند. چربی شیر از انواع اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع تشكیل شده است كه درصد اسیدهای چرب در شیرهای مختلف تا حدودی متفاوت است. عوامل بسیاری بر درصد اسیدهای چرب مختلف موجود در شیر تاثیر دارند. همچنین تركیب و درصد اسیدهای چرب شیر، خود بر سلا مت انسان تاثیرگذار است. حدود یک سوم اسیدهای چرب شیر از اسیداولئیک و لینولئیک كه اسیدهای چرب غیراشباع می باشد تشكیل شده است. ۱۲درصد اسیدهای چرب شیر، اسیدهای چرب با زنجیر كوتاه است كه نقشی در افزایش سطح چربی های خون ندارند و در بافت های چربی نیز تجمع نمی یابند. امروزه با اعمال برخی تغییرات در نحوه تغذیه گاوهای شیری، سطح اسیدهای چرب غیراشباع را تا حدود نصف افزایش می دهند. با تغییر تركیب غذای دام و به كمک میكروارگانیزم های شكمبه و طی مراحل بیوهیدروژناسیون، اسید چرب لینولئیک كنجوگه از اسید های چرب لینولئیک آلفا و گاما تشكیل می شود. این اسیدچرب می تواند توسط خود حیوان جذب شده و وارد بافت های چربی و ماهیچه ای شود. ثابت شده كه اسیدلینولئیک كنجوگه اثرات آنتی اكسیدانی و ضدسرطانی دارد همچنین مصرف اسیدهای چرب غیراشباع با یک پیوند دوگانه سبب كاهش خطر بیماری های قلبی می شود. <نكته قابل توجه این است كه با مصرف انواع لبنیات و گوشت قرمز نمی توان از فواید اپٴ بهره برد بلكه با مصرف فراورده های دامی تولید شده تحت مراحل افزایش میزان اپٴ می توان از فواید فوق الذكر بهره مند شد.> طبق مطالعات بومان و همكاران ۷۵ تا ۹۰ درصد از ایزومرهای موجود در چربی شیر ۱۱ژو ۹ح می باشد. از طرفی مراحل تولید و ذخیره سازی محصولا ت غذایی اثر كمی بر محتوی اسیدهای چرب دارند. با تغییر جیره دام به سمت تولید فراورده های حاوی درصد بالا تری از اپٴ، مصرف كنندگان با خوردن غذاهای طبیعی از فواید این اسیدهای چرب بهره می گیرند. باید توجه داشت كه بیشتر مطالعات انجام شده در مورد اپٴ روی مدل های حیوانی بوده و بررسی اثرات این اسیدچرب روی انسان نیاز به مطالعات بیشتری دارد.


منبع: دنیای تغذه  ش 66

سویا و سلامتی

نوشته  : تحريريه دنياي تغذيه 

 فاكتورهای غذایی كه  در سلا مت سیستم عصبی و قدرت یادگیری نوجوانان موثرند  و در این ارتباط انرژی، پروتئین، كربوهیدرات ها، ویتامین های گروه ا، روی و ید را مورد بررسی قرار دادیم; یكی دیگر از مواد مغذی كه در سلا مت سیستم عصبی و قدرت یادگیری نوجوانان موثر است ویتامین ٴ است. این ویتامین كه عمدتا در منابع گیاهی از قبیل سبزی های دارای برگ سبز و سایر سبزی ها مانند گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، فلفل فرنگی و میوه هایی مثل مركبات (پرتقال، لیموشیرین، گریپ فروت، لیموترش، نارنگی و نارنج)، كیوی و توت فرنگی موجود است تاثیر مهمی در حفظ سلا مت اعصاب به عهده دارد زیرا در تولید دو انتقال دهنده عصبی (نوروترنسمیتر) به نام های سروتونین و نوراپی نفرین موثر است كه این دو ماده موجب انتقال پیام های عصبی از یک سلول عصبی به سلول عصبی دیگر می شود. وجود این انتقال دهنده های عصبی برای فعالیت و سلا مت سیستم عصبی ضروری است.

تغذیه در ورزش هنرهای رزمی

نوشته  : محمد حضوری دانشجوی دكترای تغذیه 

رشته های مختلف هنرهای رزمی فعالیت هایی را شامل می شود كه با نبرد و زد و خوردهای فیزیكی همراه می باشند. برخی از این رشته ها عبارتند از:
تكواندو، جودو، كاراته، كونگ فو، وشو، كیک بوكسینگ و كشتی سومو.
امروزه با افزایش تعداد طرفداران و ورزشكاران در رشته های مختلف هنرهای رزمی، متخصصین تغذیه و طب ورزشی اهمیت ویژه ای را برای این ورزش ها در نظر می گیرند. در ایجاد و افزایش علا قه مندی عامه مردم به این ورزش ها، پخش برخی فیلم های سینمایی با هنرپیشگان نقش اول رزمی كار و برخی بازی های كامپیوتری موثر بوده است. در برآوردی كه سال ۱۹۹۵ صورت گرفت، نتایج نشانگر آن بود كه ۷۵ میلیون نفر در سراسر جهان در رشته های مختلف هنرهای رزمی در حال تمرین می باشند و تعداد این ورزشكاران در ایالا ت متحده آمریكا به تنهایی حدود ۸ میلیون نفر را شامل می گردد.

میان وعده غذایی برای كودكان

نوشته  : دكتر سیدمرتضی صفوی و مینا مینایی ___ كارشناس ارشد و مدیر گروه مادر و كودک مریم زارعی ___ كارشناس 

بسیاری از عادات و از جمله عادات غذایی، در سنین ۵-۲ سالگی شكل می گیرد. با توجه به اینكه عادات غذایی در دوران كودكی شكل می گیرد و سلیقه های غذایی در این سنین پایه گذاری می شود و تا سال ها پایدار می ماند، بنابراین عادات تغذیه سالم را باید از دوران كودكی پایه ریزی نمود. تغذیه در دوران كودكی می تواند در پیشگیری از بسیاری از بیماری های سنین بزرگسالی مانند پرفشاری خون، چاقی، پوكی استخوان، با لا  بودن كلسترول خون و بیماری های قلبی و عروقی نقش داشته باشد.
به دلیل شكل گیری عادات غذایی در سنین پائین، از همین زمان باید مواد غذایی سالم را در اختیار كودک قرار داد و به تامین مواد مغذی مورد نیاز او از طریق وعده های اصلی و میان وعده های غذایی توجه نمود. استفاده از یک میان وعده با ارزش غذایی مناسب نظیر شیر، میوه، خرما....در برنامه غذایی كودک موجب رشد جسمی و مغزی او می گردد.

2+4 اشتباهی که چاق ها مرتکب می شوند!

لاغری یک راز ندارد. هزاران توجیه و نکته برای کاهش وزن وجود دارد. ولی شما باید راز خودتان را از بین همه اینها پیدا کنید. شاید اشتباه شما یکی از اینها باشد! خوردن غذاهای سالم، ورزش کردن و تغییر سبک زندگی مواردی است که همه ما با آنها آشنا هستیم و می دانیم برای رسیدن به اندام متناسب باید آنها را رعایت کنیم. اما با اینکه امروزه اطلاعات زیادی راجع به راه های لاغر شدن وجود دارد، شاید برایتان این سؤال پیش بیاید که پس چرا بعضی افراد موفق نمی شوند لاغر شوند؟ پاسخ این است که احتمالا بعضی نکات نادیده گرفته می شود. حتما می پرسید کدام نکته ها؟ این مطلب را بخوانید تا با شناخت این اشتباهات و دوری از آنها، جزو افرادی باشید که موفق به کاهش وزن می شوند.

راهکارهای کاهش اشتها

در اینجا به چندنكته اشاره می کنیم که با استفاده از آنها می توانید روش مناسبی را برای خوردن غذاها در پیش بگیرید و از پُرخوری ودر نتیجه چاقی جلوگیری کنید.

1- حواس ‌خودتان را پرت کنید
اگر ناگهان و شدیدا هوس بستنی کردید، بدانید که این فقط نشانه یک زیاده‌طلبی است. اشتهای کاذب یا همان هوس تنها 10 دقیقه طول می‌کشد و اگر شما بتوانید در این 10 دقیقه خودتان را کنترل کنید و به سمت خوراکی‌های پرکالری نروید، گام بزرگی به سمت سلامت‌تان برداشته‌اید.
شما می‌توانید برای کنترل اشتها‌ی‌تان، با انجام دادن کارهایی معمولی حواس‌تان را از خوردن خوراکی‌ای که هوس کرده‌اید، منحرف کنید. مثلا به یک دوست قدیمی زنگ بزنید، موسیقی گوش کنید، ورزش  انجام دهید یا خودتان را با دیدن فیلم مشغول نگه دارید.

مهمترين نكات تغذيه اي در زمان اسهال كودكان

اگر كودكتان دچار اسهال شده بايد يك سري از نكات تغذيه اي را رعايت كنيد.

دکتر فریبا شیروانی، فوق تخصص بیماری های عفونی اطفال در گفتگو باخبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران با اشاره به شیوع بالای بیماری های عفونی در فصل تابستان گفت: اسهال و استفراغ مهترین علامتی است که در کودکان هنگام ابتلا به باکتری یا ویروس بروز می کند.

وی با اشاره به خطر کم آبی در کودکان، در خصوص علایم شایع ابتلا به بیماری های عفونی افزود: کودک در ابتدا دچار تب خفیفی می شود و پس از آن تهوع و استفراغ شروع می شود.

راهكارهاي درماني جهت رفع نفخ معده هنگام مصرف سبزيجات

برخی افراد نسبت به بعضی میوه ها و سبزیجات یا الیاف گیاهی دچار نفخ می شوند که بهتر است برای رفع این مشکل به توصیه های لازم در این رابطه توجه کنند.

دکتر امیر حسین فقیهی فوق تخصص گوارش و کبد در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران اظهار داشت: برخی افراد با مصرف برخی میوه ها، بعضی سبزیجات و الیاف گیاهی دچار نفخ می شوند که می تواند این نفخ همراه با دفع گاز باشد.

وی تصریح کرد: میوه ها به دلیل داشتن فیبر، املاح و پر آب بودنشان در صورت مصرف آنها با پوست سبب نفخ می شوند به دلیل آنکه بیشتر فیبر آنها در پوستشان است.