تغذیه در ورزش هنرهای رزمی

نوشته  : محمد حضوری دانشجوی دكترای تغذیه 
رشته های مختلف هنرهای رزمی فعالیت هایی را شامل می شود كه با نبرد و زد و خوردهای فیزیكی همراه می باشند. برخی از این رشته ها عبارتند از:
تكواندو، جودو، كاراته، كونگ فو، وشو، كیک بوكسینگ و كشتی سومو.
امروزه با افزایش تعداد طرفداران و ورزشكاران در رشته های مختلف هنرهای رزمی، متخصصین تغذیه و طب ورزشی اهمیت ویژه ای را برای این ورزش ها در نظر می گیرند. در ایجاد و افزایش علا قه مندی عامه مردم به این ورزش ها، پخش برخی فیلم های سینمایی با هنرپیشگان نقش اول رزمی كار و برخی بازی های كامپیوتری موثر بوده است. در برآوردی كه سال ۱۹۹۵ صورت گرفت، نتایج نشانگر آن بود كه ۷۵ میلیون نفر در سراسر جهان در رشته های مختلف هنرهای رزمی در حال تمرین می باشند و تعداد این ورزشكاران در ایالا ت متحده آمریكا به تنهایی حدود ۸ میلیون نفر را شامل می گردد.

یک ورزش كار هنرهای رزمی برای موفقیت نیازمند به كسب مهارت های ذهنی و جسمی بوده و می بایست توانی بالا ، انعطاف بدنی مناسب، سرعت در حركات ورزشی و تمركز حواسی دقیق داشته باشد. به طور معمول ورزشكاران این رشته ها برای فعالیت خویش دلا یل بسیاری نظیر دفاع شخصی، تناسب اندام، كسب مهارت های نمایشی رزمی و ... دارند. در این مقاله با توجه به مشابهت زیادی كه از نظر فیزیولوژیک و برنامه غذایی بین رشته های مختلف رزمی وجود دارد، قصد داریم تا شرایط برنامه غذایی مناسب برای یک ورزش كار هنر رزمی را به عنوان نمونه بیان نماییم.
تكواندو:
این رشته از هنرهای رزمی به دلیل سرعت در حركات آن مورد توجه ورزشكاران بوده و خاستگاه آن جزیره كره می باشد. این ورزش شباهت زیادی با ورزش كاراته دارد و در سال ۱۹۸۸ برای نخستین بار در المپیک سئول به مجموعه بازی های المپیک افزوده گردید. اجرای حركات این رشته ورزشی نیازمند انعطاف بدنی و چابكی بالا یی است. ارگان های تصمیم گیرنده ورزشی برای حفاظت از سلا مت ورزشكاران در این رشته، برنامه ریزی های مختلفی داشته اند كه از آن جمله الزام به كارگیری حفاظ ها مخصوص برای قفسه سینه و سر و نیز دسته بندی وزنی جدید این رشته جهت پیشگیری از آسیب های مرتبط با دهیدراته شدن و كاهش وزن غیر اصولی ورزشكاران قابل ذكر می باشند.
۱) نیاز به انرژی:
انرژی مورد نیاز در این ورزش ها همانند نیاز به انرژی در ورزش هایی نظیر بوكس و كشتی می باشد. به عنوان مثال در حالی كه ورزش كار رشته های جودو و كاراته در هر دقیقه ۹ كیلوكالری انرژی مصرف می نماید، ورزش كار رشته كشتی در هر دقیقه ۳/۹ كیلوكالری انرژی مصرف می نماید. لا زم به ذكر است كه در تمرینات پیشرفته ورزش های رزمی، هر دو نوع فعالیت های هوازی و بی هوازی صورت می گیرد.
۲) نیاز به درشت مغذی ها:
نیاز به درشت مغذی ها نیز در ورزشكاران هنرهای رزمی مشابه سایر ورزشكاران رشته های قدرتی نظیر كشتی و بوكس می باشد. توصیه كلی در این مورد تامین ۶۰ درصد انرژی از كربوهیدرات، ۱۵-۱۲ درصد از پروتیین و ۳۰-۲۰ درصد از چربی است. البته كربوهیدرات سوخت ترجیحی و منبعی برای تكمیل ذخایر گلیكوژن عضلا ت است كه به ویژه با توجه به این نكته كه سوخت ترجیحی مغز و سلول های عصبی نیز می باشد، در عملكرد مناسب مغزی و تمركز ذهنی ورزش كار در طی یک دوره مسابقه سودمند می باشد. پروتیین نیز به میزان كافی (۷/۱ - ۲/۱ گرم به ازای كیلوگرم وزن بدن و نه دریافت بیش از حد آن) برای ترمیم بافت عضلا نی، تولید سلول های خونی و حفظ عملكرد سیستم ایمنی مورد نیاز است. ورزشكارانی كه از برنامه های غذایی كم كالری و یا كم پروتیین پیروی می نمایند و قصد دارند تا در محدوده وزنی كه حدود ۱۰ درصد كمتر از وزن معمول ایشان می باشد قرار بگیرند، ممكن است كه در معرض خطر كاهش بافت عضلا نی، اختلا ل رشد و تاخیر در ترمیم جراحات بافتی باشند. ادامه پیروی ورزش كار از برنامه غذایی كه محدودیت انرژی، كربوهیدرات، پروتیین و چربی دارد، ممكن است موجب بروز و توسعه اختلا لا ت خوردن نظیر كم خوری عصبی پس از كاهش وزن فرد گردد. در زنان ورزش كار، پیروی از این برنامه های غذایی و تمرین زیاده از حد، موجب كاهش متابولیسم پایه فرد، اختلا لا ت عادت ماهیانه و كاهش عملكرد و توان ورزشی آنان می گردد. علا یم رایج در شرایط بیش تمرینی و كم غذایی عبارتند از: اغتشاشات ذهنی، خستگی، بی حالی، كم خونی، یبوست یا اسهال، كاهش تمایلا ت جنسی و ناباروری. كاهش دریافت چربی غذایی و پیروی از برنامه های غذایی كم چربی و یا پرهیز از غذاهای حیوانی نیز ممكن است عملكرد ورزش كار را تحت تاثیر قرار دهد. زیرا چربی ها برای حفظ ساختار غشای سلول ها، جذب مناسب ویتامین های محلول در چربی، تولید هورمون های استروییدی نظیر تستوسترون و استروژن و تامین اسیدهای چرب ضروری مورد نیاز می باشند.
۳) نیاز به ریز مغذی ها:
نیاز به ریز مغذی ها در منابع مختلف و به طور پراكنده ذكر گردیده اند. در اینجا لا زم به ذكر است كه پیروی از یک برنامه غذایی متعادل كه به خوبی تنظیم شده باشد، می تواند به خوبی تامین كننده نیاز به ریز مغذی ها در فرد باشد و تنها نگرانی ها مربوط به مواقعی است كه فرد ورزش كار در شرایطی خاص نظیر كاهش دریافت غذایی به قصد كاهش وزن می باشد. این گروه افراد ممكن است در معرض كمبود ریز مغذی هایی نظیر تیامین، ویتامین ۶ا، آهن، كلسیم، روی، منیزیم، سدیم، پتاسیم و كلر باشند. لا زم به ذكر است ورزشكارانی كه از مصرف مواد غذایی حیوانی پرهیز می نمایند، در معرض كمبود دریافت آهن، كلسیم، روی و ویتامین ۱۲ا می باشند.
۴) سر وزن آمدن (ژخخخحج خذخدچپ):
روش های كاهش وزن سریعی كه برخی ورزشكاران هنرهای رزمی به كار می برند مشابه سایر ورزشكاران و كشتی گیران بوده و شامل مصرف داروهای مدر و یا مسهل، سونا، اتاق های بخار و پرهیز شدید از مصرف مواد غذایی و آشامیدنی هاست. این در حالی است كه پیروی از این روش های كاهش وزن سریع موجب اختلا ل در تعادل آب، الكترولیت ها و تركیب بدن گردیده و تنظیم تعادل دمای بدن را بر هم زده و اختلا ل در عملكرد كلیه ها و سیستم قلبی– عروقی فرد و كاهش توان عضلا نی وی را موجب می گردد. در تحقیقی معلوم گردید كه ورزشكاران رشته جودویی كه از روش های كاهش سریع وزن استفاده نموده بودند، در آزمون پرش طول، ۸-۶ درصد كمتر از افرادی كه كاهش وزنی آرام و اصولی را پشت سر گذاشته بودند، پریدند. همچنین كاهش ذخایر آب به قصد كاهش وزن بدن (دهیدراسیون)، موجب می گردد كه ورزش كار توان خویش را برای حفظ فعالیت ورزشی برای مدت بیش از ۲-۱ دقیقه از دست بدهد كه نشانگر كاهش توان استقامتی فرد می باشد. همچنین دهیدراسیون با كمبود برخی املا ح نظیر سدیم، پتاسیم، كلر و منیزیم همراه است. لذا توصیه می گردد كه برای كاهش وزن سالم و صحیح كه به میزان كمتر از ۳ پوند در هفته می باشد، می بایست محدودیت دریافت آب وجود نداشته باشد و آب به میزان مورد نیاز فرد مصرف گردیده و با طراحی یک برنامه غذایی مطلوب، تلا ش شود تا كاهش وزن با كاهش بافت چربی صورت گیرد.
توصیه می شود كه درصد چربی بدن در مردان ورزش كار در رشته های رزمی به كمتر از ۷ درصد و در زنان به كمتر از ۱۲ درصد كاهش نیابد و كاهش وزن نیز می بایست به میزان ۵/۰ تا ۳ پوند* در هفته صورت گرفته و دست كم ۳ ماه قبل از زمان برگزاری مسابقات آغاز گردد. ورزش كار در دوره زمانی نزدیک به زمان برگزاری مسابقات خویش می بایست نگران تمرینات هدفمند برای برتری در رقابت های خویش باشد نه اینكه بدنبال راهكاری برای كاهش وزنی سریع باشد كه به عملكرد و توان وی به شدت آسیب بزند.
۵) نیاز به مایعات:
نیاز به مایعات در این گروه رشته های ورزشی نیز مشابه سایر ورزش هاست. تنها نگرانی در مورد تامین نیاز به آب، پرهیز از مصرف آن در مواردی نظیر كاهش وزن سریع قبل از مسابقات است. در این موارد پس از كاهش وزنی سریع كه بیشتر آن با از دست دادن ذخایر آب بدن صورت گرفته است و گرفتن مجوز حضور فرد در دسته وزنی مورد نظر می باشد، فرد مدت زمانی (این زمان به طور معمول حدود ۴ ساعت در نظر گرفته می شود) را برای تجدید ذخایر آب دارد و این خود موجب بروز برخی مشكلا ت و نگرانی ها می گردد كه از آن جمله سرعت جذب نوشیدنی مصرفی، دستیابی به تعادل الكترولیت ها و كاهش عملكرد ورزش كار می باشد.ذكر این نكته حایز اهمیت است كه قبل از مسابقه تكمیل ذخایر آب بدن با مصرف آب، نوشیدنی های ورزشی و آبمیوه ها می بایست صورت گیرد.
۶) دریافت غذایی قبل و پس از ورزش:
بهترین مواد غذایی برای مصرف قبل از مسابقه، مواد غذایی كه كربوهیدرات آن ها زیاد بوده و مقدار پروتیین و چربی كمی دارند، می باشند. این مواد غذایی شامل: انواع نان ها، موز، برنج پخته، سیب زمینی آب پز، ماكارونی كم چرب، میوه ها و آب میوه ها است. بهتر است از بین این مواد غذایی تركیباتی انتخاب شوند كه مورد علا قه فرد می باشند. از آنجا كه دوره زمانی برگزاری مسابقات این رشته های ورزشی كوتاه است، به طور معمول در حین مسابقه مایعات مصرف نمی گردد. بر این اساس بهتر آن است كه مایعات و نوشیدنی های ورزشی مخصوص، قبل از مسابقه به میزان كافی مصرف گردد و در طی روز های برگزاری مصرف مسابقات از دریافت این تركیبات غافل نگردند.در مرحله پس از مسابقه مصرف نوشیدنی های ورزشی مخصوص این دوره، میوه ها و سایر تركیبات غذایی یا نوشیدنی حاوی كربوهیدرات كمک می نمایند تا بازسازی ذخایر گلیكوژنی فرد تسریع گردد.
۷) مصرف مكمل های ورزشی در رشته های رزمی:
در این گروه رشته های ورزشی و در مورد مصرف مكمل های ورزشی اطلا عات اندكی در دست است. اندک مطالعات موجود نشانگر آن است كه بیشترین مكمل هایی كه مورد مصرف این ورزشكاران می باشند، مكمل های مورد مصرف برای كاهش وزن می باشند. البته انواع مكمل های پروتیین، آمینواسیدی و كراتین نیز مورد توجه این ورزشكاران می باشند. لیكن می بایست توجه داشت كه مصرف نادرست و طولا نی مدت هر یک از این مكمل ها ممكن است با بروز بیماری ها و علا یم گوناگون همراه باشد.

* هر پوند معادل نیم كیلوگرم است.



منبع: دنیای تغذیه  ش 66

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر