تغذيه در مناطق جنگي

نوشته  : سميه فيروزي كارشناس تغذيه دكتر حميدرضا توكلي دكتراي بهداشت مواد غذايي 

مقدمه:
خوردن غذاي كافي و تامين نيازهاي تغذيه‌اي در طول زندگي موجب سلامتي انسان گرديده و براي همه افراد در زندگي اهميت فراواني دارد. غذاي پرسنل نظامي در سرويس‌هاي غذاخوري پادگان‌هاي نظامي و در طول عمليات‌هاي صحرايي به صورت جيره غذايي عرضه مي‌گردد. در شرايط عملياتي انتخاب غذا محدود شده و جيره‌هاي نظامي موجود در طول ماموريت جايگزين غذا مي‌شود. تحقيقات نشان داده ميزان دريافت انرژي در ميادين عملياتي در مقايسه با شرايط عادي (پادگان) حدود 2000‑500 كيلوكالري كاهش دارد كه اين امر منجر به كاهش وزن نظاميان و در نتيجه كاهش كارايي جسمي و فكري آنها خواهد شد.
در اين مقاله به طور خلاصه انواع جيره‌هاي مصرفي در مناطق عملياتي، عواملي كه بر مصرف آنها تاثير مي‌گذارد و همچنين پيشنهادات و راهكارهاي افزايش آنها توضيح داده شده است.

تفاوتهای فيزيولوژيكي بین زنان و مردان

نوشته  : رعنا رفعت دانشجوي كارشناسي ارشد علوم بهداشتي در تغذيه دانشگاه علوم پزشكي تهران 

امروزه يكي از زمینه‌های جدید و جالب تحقیقات بهداشتی و تغذیه بر اساس جنسیت افراد است. اگر چه تفاوت‌های آشكار فيزيولوژيكي و بيولوژيكي بین زنان و مردان در سطح وسیعی شناخته شده است، چگونگی تاثیر این تفاوت‌ها بر استعداد ابتلاي افراد به بیماری‌ها و نحوه پاسخ‌های متابولیكی آنها نسبت به درمان‌های رژیمی مختلف مبهم است. بی شك جهت بهبود سلامت و ارتقاي جنبه‌های بهداشتی زنان نیازمند دانستن این تفاوت‌ها هستیم. هدف از این مقاله افزایش دانش و اطلاعات پزشكی- تغذیه‌ای براساس جنسیت است كه در سه بخش زير بيان شده است:
1- تفاوت‌های فيزيولوژيكي و  بيولوژيكي بین زنان و مردان
2- نیازهای تغذیه‌ای ویژه زنان در طول دوران‌های مختلف زندگی به ویژه نوجوانی، بارداری، شیردهی، قبل از یائسگی، یائسگی و میانسالی

غذا، محيط و اختلالات هورموني

نوشته  : دكتر رضا اماني ونازلي عزبدفتري كارشناس ارشد علوم تغذيه 

امروزه اختلالات هورمون‎های جنسی مشكل بسیاری از زنان و مردان سراسر دنیا و موضوع بحث بسیاری از پژوهشگران مي‌باشد كه از پیامدهای مهم آن عقیمی و ناباروری است. برخی هورمون‎های غذایی و آلاینده‎های شیمیایی محیطی از عوامل ایجاد اين اختلالات هورمونی، به ویژه هورمو‎ن‎های جنسی می‎باشند. چاقی که در اثرعدم تعادل مقدار مصرف و دریافت انرژی به وجود می‎آید، تأثیر نامطلوبي بر سیستم تولید مثل به ویژه در زنان دارد.
تغذیه و چاقی:
چاقی مهم‌ترین نتیجه رژیم غذایی نامتعادل، عدم تحرک، شیوه نادرست زندگی و عامل بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات هورمونی است. در این میان چاقی شکمی بیشترین ارتباط را با اختلالات متابولیکی و تولید مثل، دیابت و سندرم تخمدان چندکیستی (PCOS) به صورت افزایش هورمون مردانه (آندروژنیک) و درنتیجه ناباروری در زنان دارد. در بین زنان چاق یا زنان بسیار لاغر مانند ورزشکاران، دونده‎ها، بالرین‎ها و افراد مبتلا به بی‎اشتهایی عصبی عدم قاعدگی یا کم قاعدگی و ناباروری شيوع زيادي دارد.

فيتو استرول و نقش آن در كاهش كلسترول

نوشته : مريم آريافر كارشناس تغذيه،كارشناس ارشد صنايع غذايي 

افزايش سطح پلاسمايي -LDLكلسترول از ريسك فاكتورهاي اصلي بيماري‌هاي قلبي‑عروقي است كه منجر به مرگ و مير در بسياري از جوامع مي‌گردد. دستورالعمل‌هاي رژيمي‌در پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي - عروقي بر مصرف غذاهاي كم كلسترول و يا استفاده از غذاهايي تاكيد دارد كه كاهش‌دهنده كلسترول باشند. در حال حاضر به استفاده از متابوليت‌هاي ثانويه گياهي در جلوگيري از بيماري‌هاي قلبي - عروقي توصيه مي‌شود. فيتواسترول‌ها (استرول‌هاي گياهي‌) جذب پاييني داشته و با جذب كلسترول تداخل دارند و در دهه اخير به عنوان عامل طبيعي كاهش‌دهنده كلسترول شناخته شده‌اند.
ساختمان شيميايي فيتواسترول‌ها:
استرول‌ها تركيبات اصلي اجزاي سلولي مي‌باشند وهم در گياهان وهم در حيوانات توليد مي‌شوند. وجود حلقه استرولي در تمامي ‌استرول‌ها مشترك مي‌باشد و وجه تمايز آنها در زنجيره‌هاي جانبي متفاوت است. كلسترول تنها استرول حيواني است، ولي بيش از 40 استرول گياهي يا فيتواسترول شناسايي شده كه عمده‌ترين آنها بتاسيتواسترول، كامپسترول و استيگما استرول مي‌باشد. اين سه استرول از نظر ساختماني شبيه كلسترول هستند، ولي در كربن 4 فاقد گروه متيل مي‌باشند.

تغذيه و برونشــــيت

نوشته  : سالومه آرمين كارشناس ارشد علوم تغذيه انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذايي كشور 

علائم برونشيت و درمان متداول آن:
ترشح بيش از حد مخاط از غدد ترشح‌كننده مخاط در برونش‌ها كه سبب بروز سرفه مي‌گردد، خس‌خس هنگام تنفس و تنگي نفس از علائم رايج برونشيت هستند.
در برونشيت مزمن ساده، غدد ترشح‌كننده‌ي مخاط به طور دائمي بزرگ مي‌شوند. سرفه به مدت حداقل سه ماه ادامه مي‌يابد و علائم حداقل دو سال پايدار هستند. در برونشيت مزمن انسدادي، لوله‌هاي برونشيال در ريه‌ها متورم و در نهايت تنگ مي‌شوند. ممكن است تنگي نفس شديد و با سرفه‌هاي دائمي همراه باشد.
درمان متداول شامل تجويز انواع داروهاي سرفه، آنتي‌بيوتيك به منظور مقابله با عفونت‌هاي باكتريايي ثانويه و داروهايي به شكل اسپري براي باز كردن مسيرهاي عبور هواست. اسپري‌ها معمولا سبب رفع علائم برونشيت مزمن مي‌شوند. درمان پزشكي و دارويي در اين بيماري معمولا درازمدت است.
- مواد غذايي مفيد در پيشگيري و درمان برونشيت:
مطالعات جمعيتي در زمينه دريافت غذاي افراد و نوع بيماري‌هايي كه مبتلا مي‌شوند، نشان مي‌دهد افرادي كه بيشترين ميزان سبزيجات را مصرف مي‌كنند، كمترين خطر ابتلا به برونشيت مزمن را دارند. دريافت بالا به معني بيش از هفت واحد سبزيجات (هر واحد معادل يك ليوان خام يا نصف ليوان پخته) در هفته مي‌باشد.

اصول تغذیه غواصان

نوشته  : شيوا طباطبايي كارشناس ارشد بهداشت در تغذيه 

تاریخچه غواصی به قرن‌ها قبل از میلاد برمی گردد. در دوران خشایارشاه، ایرانیان از غواصان برای بیرون کشیدن صندوقچه‌های طلا و جواهرات کشتی‌های غرق شده استفاده مي‌گردند. حفاری‌های باستانشناسی نشان می‌دهد که قرن‌ها قبل از میلاد ساحل‌نشینان دریای پارس از این فن برای تحصیل مروارید استفاده می‌نموده‌اند.
هنگامی که انسان به زیر آب فرو می‌رود، فشار در اطراف او به مقدار فوق‌العاده زیادی افزایش می‌یابد. در اين حالت برای جلوگیری از روی هم خوابیدن ریه‌ها، هوا نیز بایستی تحت فشار زیاد رسانده شود و این امر خون داخل ریه‌ها را در معرض فشارهای فوق‌العاده زیاد گازهای حبابچه‌ای قرار می‌دهد. گازهایی که غواص در هنگام استنشاق هوا به طور عادی در معرض آنها قرار دارد، عبارتند از: نیتروژن، اکسیژن و دی‌اکسید کربن. هر یک از این گازها می‌توانند گاهی موجب اثرات فیزیولوژیک جدی در فشارهای زیاد شوند.

مكمل‌ها، اغراق يا واقعيت؟

نوشته : دكتر ابراهيم فلاحي متخصص تغذيه، معاون غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي لرستان

تاريخچه
استفاده از برخي گياهان و برخي اندام حيوانات (‌مثل شاخ و يا غدد) براي درمان بيماري‌ها و تقويت قواي بدني به آغاز تمدن بشري بر‌مي‌گردد. ورزشكاران المپيك در يونان باستان 300 سال قبل از ميلاد از انواع قارچ براي افزايش كارايي ورزشي خود استفاده مي‌كردند. استفاده از كاكتوس، كافئين و ساير مواد نيز مرسوم بوده است. تا سال 1990 همه مكمل‌هاي غذايي توسط FDA (سازمان غذا و داروي آمريكا) كنترل و تنظيم مي‌شد، اما در اين سال قانون آموزش و برچسب‌گذاري تغذيه‌اي، مكمل‌ها را گروه‌بندي كرد كه شامل گياهان يا مواد تغذيه‌اي مشابه مي‌شد. در سال1994 قانون آموزش و بهداشت مكمل‌هاي رژيمي ‌تصويب شد كه سبب گسترش طبقه‌بندي مكمل‌ها از جمله Ginseng ، روغن ماهي، آنزيم‌ها، محصولات گرانولي مانند هورمون‌ها، استروئيدها و تركيبي از اين موارد گرديد. با اين قانون بسياري از كنترل‌هاي FDA بر توليد مكمل‌ها برداشته و در پي آن صنعت و بازار عرضه مكمل‌ها آشفته و نامنظم شد.به همين دليل مصرف‌كنندگان بايد هوشياري و آگاهي كافي در انتخاب و خريد اين محصولات داشته باشند. ادعاي جادويي و قدرت شفابخشي اين محصولات و تبليغات فراوان پيرامون آنها باعث شده مردم ديوانه وار به سمت خريد اين مكمل‌ها هجوم بياورند.

خواص تغذیه‌اي کاهــو

نوشته  : احسانه طاهری دانشجوی کارشناسی ارشد علوم بهداشتی در تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران 

كاهو گياهي از خانواده كلاه‌برگ (Compositeae) با نام علمی لاکتوکاساتیوا و از قدیمی‌ترین سبزی‌ها در دنیاست كه خاستگاه آن هندوستان و آسیاي مرکزی می‌باشد. رومی‌ها اولین کسانی بودند که خردشده آن را به صورت سالاد به کار بردند، به همین دلیل به یکی از گونه‌های آن رومانیا گفته می‌شود. در قرن هفدهم یک گیاهشناس انگلیسی این سبزی را وارد انگلستان کرد و سپس در تمام دنیا مشهور شد و امروز این سبزی در سفره غذایی مردم سراسر دنیا یافت می‌شود. سابقه استفاده از کاهو در ایران به 2500 سال پیش باز می‌گردد. از نظر گیاهشناسی کاهو گیاهی یکساله با برگ‌های پهن، بلند و سبزرنگ است.

انواع کاهو
به طور کلی دو دسته کاهو وجود دارد:

نكاتـي پيرامــون جيـوه در ماهي

نوشته  : زير نظر دكتر سعيد حسيني سارا نجاتي نمين، دانشجوي كارشناسي ارشد تغذيه 

ماهي جزء مهمي ‌از يك رژيم غذايي سالم است كه حاوي پروتئين‌هاي با كيفيت بالا و ساير مواد مغذي ضروري بدن مي‌باشد. همچنين مقدار كمي اسيد‌هاي چرب اشباع و در عوض ميزان مناسبي اسيد‌هاي چرب امگا 3 دارد؛ به همين دليل ماهي يك عامل پيشگيري‌كننده از بيماري‌هاي قلبي - عروقي است. يك رژيم غذايي متعادل و متنوع كه حاوي انواع متفاوتي از ماهي‌ها باشد، مي‌تواند سلامتي قلب و رشد و تكامل مناسب كودكان را تضمين كند. بنابراين كليه افراد جامعه، به‌ويژه زنان و كودكان بايستي ماهي را به خاطر فوايد متعدد تغذيه‌اي در رژيم غذايي خود جاي دهند. از طرفي گاهي اوقات مطالبي در رسانه‌ها و جرايد در رابطه با وجود جيوه در ماهي‌ها و خطر مسموميت با مصرف آن مي‌خوانيم و مي‌شنويم. امروز بر آن شديم اطلاعاتي هر چند مختصر در اين خصوص به خوانندگان دوستدار غذاي سلامتي، يعني «ماهي»  ارائه دهيم.

خرمالو، سيب شرقي

نوشته : شيوا طباطبايي كارشناس ارشد بهداشت در تغذيه 

خرمالو كه در غرب، سيب شرقي نيز ناميده مي‌شود، ميوه‌اي است كروي‌شكل با پوست بسيار نازك كه رنگ آن از زرد متمايل به نارنجي تا نارنجي پر‌رنگ متغير است. قطر اين ميوه بين 3 تا 8 سانت مي‌باشد و به جز هسته كه در برخي گونه‌هاي آن ديده مي‌شود، تمام قسمت‌هاي آن خوراكي است. درخت خرمالو از خانواده Ebenaceae بوده و نام علمي ‌آن Diospyros Kaki است. بر حسب طعم و بافت دو نوع واريته براي اين گياه مشخص شده است. ميوه يك گونه از اين گياه تا زماني كه به‌طور كامل نرسد و نرم نشود، قابل خوردن نيست؛ اما گونه ديگر قبل از رسيدن كامل نيز قابل خوردن است. گونه اول را پس از چيدن از درخت مي‌توان در دماي اتاق نگهداري كرد تا كاملا رسيده شود؛ اما گونه دوم بايد پس از رسيدن كامل چيده شود. منشا درخت خرمالو كشور چين است كه بعد‌ها از آنجا به ژاپن و كره و در دهه 1970 به آمريكا برده شد. اين درخت به سرما حساس است و در مناطق گرمسير رشد مي‌كند.