فيتو استرول و نقش آن در كاهش كلسترول

نوشته : مريم آريافر كارشناس تغذيه،كارشناس ارشد صنايع غذايي 

افزايش سطح پلاسمايي -LDLكلسترول از ريسك فاكتورهاي اصلي بيماري‌هاي قلبي‑عروقي است كه منجر به مرگ و مير در بسياري از جوامع مي‌گردد. دستورالعمل‌هاي رژيمي‌در پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي - عروقي بر مصرف غذاهاي كم كلسترول و يا استفاده از غذاهايي تاكيد دارد كه كاهش‌دهنده كلسترول باشند. در حال حاضر به استفاده از متابوليت‌هاي ثانويه گياهي در جلوگيري از بيماري‌هاي قلبي - عروقي توصيه مي‌شود. فيتواسترول‌ها (استرول‌هاي گياهي‌) جذب پاييني داشته و با جذب كلسترول تداخل دارند و در دهه اخير به عنوان عامل طبيعي كاهش‌دهنده كلسترول شناخته شده‌اند.
ساختمان شيميايي فيتواسترول‌ها:
استرول‌ها تركيبات اصلي اجزاي سلولي مي‌باشند وهم در گياهان وهم در حيوانات توليد مي‌شوند. وجود حلقه استرولي در تمامي ‌استرول‌ها مشترك مي‌باشد و وجه تمايز آنها در زنجيره‌هاي جانبي متفاوت است. كلسترول تنها استرول حيواني است، ولي بيش از 40 استرول گياهي يا فيتواسترول شناسايي شده كه عمده‌ترين آنها بتاسيتواسترول، كامپسترول و استيگما استرول مي‌باشد. اين سه استرول از نظر ساختماني شبيه كلسترول هستند، ولي در كربن 4 فاقد گروه متيل مي‌باشند.

تغذيه و برونشــــيت

نوشته  : سالومه آرمين كارشناس ارشد علوم تغذيه انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذايي كشور 

علائم برونشيت و درمان متداول آن:
ترشح بيش از حد مخاط از غدد ترشح‌كننده مخاط در برونش‌ها كه سبب بروز سرفه مي‌گردد، خس‌خس هنگام تنفس و تنگي نفس از علائم رايج برونشيت هستند.
در برونشيت مزمن ساده، غدد ترشح‌كننده‌ي مخاط به طور دائمي بزرگ مي‌شوند. سرفه به مدت حداقل سه ماه ادامه مي‌يابد و علائم حداقل دو سال پايدار هستند. در برونشيت مزمن انسدادي، لوله‌هاي برونشيال در ريه‌ها متورم و در نهايت تنگ مي‌شوند. ممكن است تنگي نفس شديد و با سرفه‌هاي دائمي همراه باشد.
درمان متداول شامل تجويز انواع داروهاي سرفه، آنتي‌بيوتيك به منظور مقابله با عفونت‌هاي باكتريايي ثانويه و داروهايي به شكل اسپري براي باز كردن مسيرهاي عبور هواست. اسپري‌ها معمولا سبب رفع علائم برونشيت مزمن مي‌شوند. درمان پزشكي و دارويي در اين بيماري معمولا درازمدت است.
- مواد غذايي مفيد در پيشگيري و درمان برونشيت:
مطالعات جمعيتي در زمينه دريافت غذاي افراد و نوع بيماري‌هايي كه مبتلا مي‌شوند، نشان مي‌دهد افرادي كه بيشترين ميزان سبزيجات را مصرف مي‌كنند، كمترين خطر ابتلا به برونشيت مزمن را دارند. دريافت بالا به معني بيش از هفت واحد سبزيجات (هر واحد معادل يك ليوان خام يا نصف ليوان پخته) در هفته مي‌باشد.

اصول تغذیه غواصان

نوشته  : شيوا طباطبايي كارشناس ارشد بهداشت در تغذيه 

تاریخچه غواصی به قرن‌ها قبل از میلاد برمی گردد. در دوران خشایارشاه، ایرانیان از غواصان برای بیرون کشیدن صندوقچه‌های طلا و جواهرات کشتی‌های غرق شده استفاده مي‌گردند. حفاری‌های باستانشناسی نشان می‌دهد که قرن‌ها قبل از میلاد ساحل‌نشینان دریای پارس از این فن برای تحصیل مروارید استفاده می‌نموده‌اند.
هنگامی که انسان به زیر آب فرو می‌رود، فشار در اطراف او به مقدار فوق‌العاده زیادی افزایش می‌یابد. در اين حالت برای جلوگیری از روی هم خوابیدن ریه‌ها، هوا نیز بایستی تحت فشار زیاد رسانده شود و این امر خون داخل ریه‌ها را در معرض فشارهای فوق‌العاده زیاد گازهای حبابچه‌ای قرار می‌دهد. گازهایی که غواص در هنگام استنشاق هوا به طور عادی در معرض آنها قرار دارد، عبارتند از: نیتروژن، اکسیژن و دی‌اکسید کربن. هر یک از این گازها می‌توانند گاهی موجب اثرات فیزیولوژیک جدی در فشارهای زیاد شوند.

مكمل‌ها، اغراق يا واقعيت؟

نوشته : دكتر ابراهيم فلاحي متخصص تغذيه، معاون غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي لرستان

تاريخچه
استفاده از برخي گياهان و برخي اندام حيوانات (‌مثل شاخ و يا غدد) براي درمان بيماري‌ها و تقويت قواي بدني به آغاز تمدن بشري بر‌مي‌گردد. ورزشكاران المپيك در يونان باستان 300 سال قبل از ميلاد از انواع قارچ براي افزايش كارايي ورزشي خود استفاده مي‌كردند. استفاده از كاكتوس، كافئين و ساير مواد نيز مرسوم بوده است. تا سال 1990 همه مكمل‌هاي غذايي توسط FDA (سازمان غذا و داروي آمريكا) كنترل و تنظيم مي‌شد، اما در اين سال قانون آموزش و برچسب‌گذاري تغذيه‌اي، مكمل‌ها را گروه‌بندي كرد كه شامل گياهان يا مواد تغذيه‌اي مشابه مي‌شد. در سال1994 قانون آموزش و بهداشت مكمل‌هاي رژيمي ‌تصويب شد كه سبب گسترش طبقه‌بندي مكمل‌ها از جمله Ginseng ، روغن ماهي، آنزيم‌ها، محصولات گرانولي مانند هورمون‌ها، استروئيدها و تركيبي از اين موارد گرديد. با اين قانون بسياري از كنترل‌هاي FDA بر توليد مكمل‌ها برداشته و در پي آن صنعت و بازار عرضه مكمل‌ها آشفته و نامنظم شد.به همين دليل مصرف‌كنندگان بايد هوشياري و آگاهي كافي در انتخاب و خريد اين محصولات داشته باشند. ادعاي جادويي و قدرت شفابخشي اين محصولات و تبليغات فراوان پيرامون آنها باعث شده مردم ديوانه وار به سمت خريد اين مكمل‌ها هجوم بياورند.

خواص تغذیه‌اي کاهــو

نوشته  : احسانه طاهری دانشجوی کارشناسی ارشد علوم بهداشتی در تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران 

كاهو گياهي از خانواده كلاه‌برگ (Compositeae) با نام علمی لاکتوکاساتیوا و از قدیمی‌ترین سبزی‌ها در دنیاست كه خاستگاه آن هندوستان و آسیاي مرکزی می‌باشد. رومی‌ها اولین کسانی بودند که خردشده آن را به صورت سالاد به کار بردند، به همین دلیل به یکی از گونه‌های آن رومانیا گفته می‌شود. در قرن هفدهم یک گیاهشناس انگلیسی این سبزی را وارد انگلستان کرد و سپس در تمام دنیا مشهور شد و امروز این سبزی در سفره غذایی مردم سراسر دنیا یافت می‌شود. سابقه استفاده از کاهو در ایران به 2500 سال پیش باز می‌گردد. از نظر گیاهشناسی کاهو گیاهی یکساله با برگ‌های پهن، بلند و سبزرنگ است.

انواع کاهو
به طور کلی دو دسته کاهو وجود دارد:

نكاتـي پيرامــون جيـوه در ماهي

نوشته  : زير نظر دكتر سعيد حسيني سارا نجاتي نمين، دانشجوي كارشناسي ارشد تغذيه 

ماهي جزء مهمي ‌از يك رژيم غذايي سالم است كه حاوي پروتئين‌هاي با كيفيت بالا و ساير مواد مغذي ضروري بدن مي‌باشد. همچنين مقدار كمي اسيد‌هاي چرب اشباع و در عوض ميزان مناسبي اسيد‌هاي چرب امگا 3 دارد؛ به همين دليل ماهي يك عامل پيشگيري‌كننده از بيماري‌هاي قلبي - عروقي است. يك رژيم غذايي متعادل و متنوع كه حاوي انواع متفاوتي از ماهي‌ها باشد، مي‌تواند سلامتي قلب و رشد و تكامل مناسب كودكان را تضمين كند. بنابراين كليه افراد جامعه، به‌ويژه زنان و كودكان بايستي ماهي را به خاطر فوايد متعدد تغذيه‌اي در رژيم غذايي خود جاي دهند. از طرفي گاهي اوقات مطالبي در رسانه‌ها و جرايد در رابطه با وجود جيوه در ماهي‌ها و خطر مسموميت با مصرف آن مي‌خوانيم و مي‌شنويم. امروز بر آن شديم اطلاعاتي هر چند مختصر در اين خصوص به خوانندگان دوستدار غذاي سلامتي، يعني «ماهي»  ارائه دهيم.

خرمالو، سيب شرقي

نوشته : شيوا طباطبايي كارشناس ارشد بهداشت در تغذيه 

خرمالو كه در غرب، سيب شرقي نيز ناميده مي‌شود، ميوه‌اي است كروي‌شكل با پوست بسيار نازك كه رنگ آن از زرد متمايل به نارنجي تا نارنجي پر‌رنگ متغير است. قطر اين ميوه بين 3 تا 8 سانت مي‌باشد و به جز هسته كه در برخي گونه‌هاي آن ديده مي‌شود، تمام قسمت‌هاي آن خوراكي است. درخت خرمالو از خانواده Ebenaceae بوده و نام علمي ‌آن Diospyros Kaki است. بر حسب طعم و بافت دو نوع واريته براي اين گياه مشخص شده است. ميوه يك گونه از اين گياه تا زماني كه به‌طور كامل نرسد و نرم نشود، قابل خوردن نيست؛ اما گونه ديگر قبل از رسيدن كامل نيز قابل خوردن است. گونه اول را پس از چيدن از درخت مي‌توان در دماي اتاق نگهداري كرد تا كاملا رسيده شود؛ اما گونه دوم بايد پس از رسيدن كامل چيده شود. منشا درخت خرمالو كشور چين است كه بعد‌ها از آنجا به ژاپن و كره و در دهه 1970 به آمريكا برده شد. اين درخت به سرما حساس است و در مناطق گرمسير رشد مي‌كند.

تغذيه و مصرف آنتي‌بيوتيك در كودكان

نوشته : دكتر ابراهيم فلاحي متخصص تغذيه، معاون غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي لرستان 

با شروع فصل سرما احتمال عفونت‌هاي باكتريايي در كودكان زياد مي‌شود و در نتيجه مراجعه به پزشك و مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها در آنها افزايش مي يابد. نحوه مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها و ارتباط آنها با غذا خوردن نياز به رعايت نكاتي چند دارد كه در زير به آنها اشاره مي‌شود:
دارو مي‌تواند بر ارزش مواد غذايي كه ما مي‌خوريم تاثير بگذارد و مواد مغذي آنها را كاهش يا افزايش دهد. از طرفي كارايي و اثربخشي دارو نيز ممكن است تحت تاثير مواد غذايي و وضعيت تغذيه‌اي – از سو‌ء‌تغذيه گرفته تا چاقي – قرار گيرد.
مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها بايد يك ساعت قبل از غذا و يا دو ساعت بعد از صرف آن باشد؛ مانند پني‌سيلين‌هاي خوراكي، آمپي‌سيلين،  اريترومايسين، تتراسايكلين، و ريفامپين.
آنتي‌بيوتيك‌هايي مانند آموكسي‌سيلين، آزيترومايسين، آمپي‌سيلين، سفيكسيم، سفالكسين، مترونيدازول، ريفامپين، پني‌سيلين و تتراسايكلين باعث ايجاد اسهال مي‌شوند.
بنابراين به منظور جبران كمبودهاي بدن، مصرف ميوه، سبزي، مايعات و سوپ‌ها در دوره مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها توصيه مي‌گردد.

پيامــدهاي لاغــــري مفــرط

نوشته  : برليانت بزرگمهر محقق و مشاور تغذيه و رژيم درماني 

در شماره قبل مجله در مورد ميزان وزن طبيعي و طرز محاسبه آن صحبت شد و عواملي كه موجب كمبود وزن يا لاغري مي‌شوند مورد بحث قرار گرفتند؛ سپس طبقه‌بندي افراد لاغر و در نهايت اشكالات و اختلالاتي كه لاغري براي انسان دربردارد مورد بررسي قرار گرفت.
در اين مقاله به راه‌هاي مقابله با انواع لاغري مي‌پردازيم و درباره عوامل لازم جهت كسب وزن طبيعي و حفظ سلامت صحبت خواهيم كرد. مهم‌ترين و اساسي‌ترين اقدام براي درمان لاغري و كسب وزن طبيعي و پيشگيري از عوارض ناشي از كمبود وزن، مبارزه با علل و عوامل بروز لاغري در شخص است.
عوامل تغذيه‌اي مهم‌ترين علت بروز لاغري هستند كه بعدا به طور مفصل درباره آن به بحث خواهيم پرداخت.
- در ارتباط با اختلالات برخي هورمون‌ها كه يكي ديگر از علل بروز لاغري در افراد مي‌باشد، بايستي نوع اختلال به‌خوبي تشخيص داده شده و تحت نظر متخصص غدد مترشحه داخلي به مداواي آن پرداخته شود. در بسياري از موارد، با رفع مشكل هورموني، لاغري خود به خود درمان مي‌شود و شخص وزن طبيعي خود را به‌دست مي‌آورد.

تغذیه و تنظیم خواب

نوشته : دکتر رضا امانی، دانشیار علوم تغذیه مهشید نقاش پور، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم تغذیه 

خواب بنا برتعریف عبارت است از نوعی عدم هوشیاری که با تحريک حسی می‌توان شخص را از آن حالت در آورد. انسان تقريبا يک سوم از زندگی خود را در خواب سپری می‌کند. هدف از خواب حفظ و بازسازی سلول‌های عصبی مرکزی است.
پژوهشگران معتقدند که دو نوع کاملا متفاوت خواب وجود دارد: خواب موج آهسته يا Slow Wave Sleep) SWS) و خواب همراه با حرکات سریع چشم
Rapid Eye Movement Sleep) REM). خواب موج آهسته، عمیق و آرامش‌بخش بوده، با کاهش تونوس عروق محیطی، فشار خون، سرعت تنفس و میزان متابولیسم همراه است. در خواب REM مغز کاملا فعال بوده و عضلات اسکلتی منقبض می‌شوند. این نوع خواب 10 – 5 دقیقه طول می‌کشد و تقریبا هر 90 دقیقه یکبار تکرار می‌شود.
نقش بالقوه درشت‌مغذی‌ها و ريزمغذی‌ها در تنظيم چرخه خواب و بيداری به جهت بالينی و نيز از ديدگاه عمومی بحثي بسيار جالب است. الگوی رژيم غذايی بر کيفيت خواب شبانگاهی، تمايل طبيعی بدن به خواب روزانه و نيز هوشياری و تمرکز تاثير دارد كه به چند طريق صورت مي‌گيرد. در حال حاضر مکانيسم‌های عصبی کنترل‌کننده الگوهای خواب و بيداری تحت مطالعه هستند. رژيم غذايی به طور کاملا مشخص می‌تواند در تغيير ميزان ميانجی‌های عصبی به ويژه سروتونين موثر باشد.