نوشته : برليانت بزرگمهر محقق و مشاور تغذيه و رژيم درماني
در شماره قبل مجله در مورد ميزان وزن طبيعي و طرز محاسبه آن صحبت شد و عواملي كه موجب كمبود وزن يا لاغري مي‌شوند مورد بحث قرار گرفتند؛ سپس طبقه‌بندي افراد لاغر و در نهايت اشكالات و اختلالاتي كه لاغري براي انسان دربردارد مورد بررسي قرار گرفت.
در اين مقاله به راه‌هاي مقابله با انواع لاغري مي‌پردازيم و درباره عوامل لازم جهت كسب وزن طبيعي و حفظ سلامت صحبت خواهيم كرد. مهم‌ترين و اساسي‌ترين اقدام براي درمان لاغري و كسب وزن طبيعي و پيشگيري از عوارض ناشي از كمبود وزن، مبارزه با علل و عوامل بروز لاغري در شخص است.
عوامل تغذيه‌اي مهم‌ترين علت بروز لاغري هستند كه بعدا به طور مفصل درباره آن به بحث خواهيم پرداخت.
- در ارتباط با اختلالات برخي هورمون‌ها كه يكي ديگر از علل بروز لاغري در افراد مي‌باشد، بايستي نوع اختلال به‌خوبي تشخيص داده شده و تحت نظر متخصص غدد مترشحه داخلي به مداواي آن پرداخته شود. در بسياري از موارد، با رفع مشكل هورموني، لاغري خود به خود درمان مي‌شود و شخص وزن طبيعي خود را به‌دست مي‌آورد.
- افرادي كه مبتلا به لاغري ژنتيكي (ارثي) هستند، بايد بيش از ساير افراد به نقش و شيوه زندگي خود توجه داشته باشند و از كم‌خوري و پرخوري و نيز تحرك خيلي شديد و خسته‌كننده بپرهيزند.
- عامل مهم ديگر در بروز لاغري، ناراحتي‌هاي عصبي و اغتشاشات روحي است. اشخاص حساس و پراسترس معمولا بيش از سايرين در معرض كم‌وزني و لاغري قرار مي‌گيرند. البته در بعضي از افراد، استرس موجب پرخوري عصبي و در نهايت منجر به افزايش وزن و چاقي مي‌شود؛ اما برخي ديگر دچار بي‌اشتهايي و كم‌خوري و لاغري مي‌شوند.
افراد لاغر پراسترس بايد به سلامت خود توجه بيشتري نموده و براي پيشگيري از لاغري و اختلالات ناشي از آن، از هر نوع استرس و اغتشاش روحي دوري كنند. روش‌هاي مختلف روانشناسي جهت كاهش استرس و آرامش وجود دارد كه با بهره‌گيري از آنها مي‌توان زندگي آرام و كم‌دغدغه‌اي را گذراند.
- اشخاصي كه به علت اختلالات گوارشي قادر به هضم و جذب كامل مواد غذايي نيستند، معمولا در معرض سوء‌تغذيه و كمبود وزن و لاغري قرار مي‌گيرند كه بايد هر چه سريع‌تر تحت نظر پزشك متخصص دستگاه گوارش به درمان اختلالات گوارشي خود پرداخته و خود را از عوارض ناشي از كمبودهاي تغذيه‌اي در امان نگاه دارند.
- افراد مبتلا به انگل توجه داشته باشند كه از تعدادي موجودات مضر و مزاحم در بدن خود پذيرايي مي‌كنند. اين موجودات علاوه بر آنكه از غذاي ميزبان خود استفاده مي‌كنند، لطمات و زيان‌هاي زيادي نيز به او وارد مي‌سازند؛ بنابراين لازم است هر چه سريع‌تر با آنها مبارزه كرد و خود را از شر وجود اين انگل‌ها نجات داد.
مصرف برخي مواد غذايي آلوده، مانند گوشت‌هايي كه به خوبي پخته نمي‌شوند و نيز سبزي‌ها و ميوه‌هايي كه خوب ضدعفوني نمي‌گردند، مي‌تواند تخم انگل‌هاي مختلف را وارد بدن شخص كرده و او را مبتلا به انگل كنند.
بسياري از افراد تصور مي‌كنند با استفاده از محلول‌هاي آماده و ضدعفوني‌كننده و ميكروب‌كش مي‌توان تخم انگل‌ها را در سبزيجات از بين برد. اين قبيل محلول‌ها و مواد، صرفا جهت از بين بردن ميكروب‌هاست و تخم انگل‌ها را از بين نمي‌برد و بايد با روش‌هاي خاص، تخم انگل‌ها را از سبزي‌ها جدا نمود.
افراد كم‌وزن و لاغر توجه داشته باشند كه علت لاغري هر چه باشد، كاملا قابل درمان است و با پيدا كردن علل و عوامل آن و مبارزه صحيح با آنها، مي‌توان لاغري را از بين برد و از اختلالات و پيامدهاي نامطلوب آن پيشگيري نمود.
برخي از افراد تصور مي‌كنند كه صرفا با افزايش مقدار غذاي مصرفي و يا حتي پرخوري مي‌توان به مقابله با لاغري پرداخت. اين تصور به هيچ‌وجه صحيح نيست، زيرا تا زماني كه عوامل كمبود وزن برطرف نشوند، مصرف زياد غذا نمي‌تواند تاثيري در افزايش وزن داشته باشد؛ مضافا اينكه افراد لاغر چون اشتهاي زيادي براي صرف غذا ندارند، در صورت پرخوري و انباشتن بيش از حد معده، معمولا دچار ناراحتي‌هاي گوارشي از قبيل سنگيني و پري دستگاه گوارش، دل‌درد و حتي تهوع، استفراغ و اسهال مي‌شوند كه اين اختلالات، آنها را بيش از پيش از غذا خوردن متنفر و دلزده كرده و لاغري را در آنان تشديد مي‌كند. پس اولين قدم، از بين بردن عوامل ايجاد‌كننده لاغري و قدم بعدي تمهيداتي جهت افزايش وزن و برقراري سلامت بيشتر است.
راه‌هاي مقابله با انواع لاغري
در شماره قبل گفتيم كه افراد لاغر معمولا به سه دسته تقسيم مي‌شوند:
1- افراد لاغر يا كم‌وزن سالم
2- افراد لاغر كم‌توان و آسيب‌پذير در برابر بيماري‌ها
3- افراد مبتلا به لاغري موضعي
افراد لاغر سالم:
اين افراد خيلي كمتر از دو گروه ديگر در معرض بيماري و اختلال قرار مي‌گيرند؛ زيرا از سلامت و مقاومت كافي در برابر بيماري‌ها برخوردارند؛ ولي از آنجا كه ممكن است در آينده مبتلا به برخي اختلالات ناشي از لاغري شوند، لازم است وزن خود را به حد طبيعي برسانند. اين دسته از افراد لاغر معمولا با بازنگري و اصلاح برنامه غذايي خود و دريافت انرژي كافي، همچنين با تعديل فعاليت شديد و استراحت بيشتر، قادر خواهند بود پس از مدتي نه چندان طولاني به وزن طبيعي برسند.
افراد لاغر كم‌توان:
اين افراد بيش از ساير اشخاص لاغر در معرض بيماري‌ها و اختلالات مختلف قرار دارند و معمولا با چند مساله مهم دست به گريبانند:
1- قسمت مهمي از عمر گرانبهاي خود را به اجبار در بستر بيماري و يا در حالت نقاهت مي‌گذرانند و در نتيجه قادر نخواهند بود از لحظات عمر خود بهره كافي و مناسب ببرند.
2- نظر به اينكه با افزايش سن مقاومت بدن در برابر بيماري‌ها و عفونت‌ها كاهش مي‌يابد، لذا اين دسته از افراد، در سنين بالاتر مقاومت كمتري در برابر امراض و اختلالات خواهند داشت و وضعيت سلامت آنها سير نزولي طي خواهد كرد، بنابراين بايد هر چه سريع‌تر به فكر چاره و درمان عارضه لاغري خود باشند. البته با روش‌هاي صحيح مقابله با لاغري قادر خواهند بود به مبارزه با كم‌وزني پرداخته و قدرت ايمني خود را افزايش دهند.
اين افراد لازم است چند نكته را از نظر تغذيه‌اي در نظر داشته باشند:
الف – برنامه غذايي آنان بايد از نظر انرژي غني‌تر شود؛ به اين معنا كه مواد پرانرژي را به مقدار بيشتري در الگوي غذايي خود بگنجانند.
ب- لازم است از مواد مغذي كه موجب افزايش قدرت ايمني بدن مي‌شوند بيشتر استفاده كنند تا كمتر در معرض بيماري و اختلالات مختلف قرار گيرند.
پ- چون افراد لاغر در دوران ميانسالي و سالمندي به طور معمول بيش از افراد عادي مبتلا به پوكي استخوان مي‌شوند، لذا بايد موادي را كه در استحكام و سلامت استخوان‌ها موثر است به مقدار بيشتري در برنامه غذايي خود بگنجانيد.
ت- افراد لاغر آسيب‌پذير و كم‌توان چون به طور معمول مبتلا به كمبودهاي تغذيه‌اي هستند و نظر به اينكه آهن از مواد مغذي است كه به سختي در دستگاه گوارش جذب مي‌شود؛ لذا اين افراد معمولا به علت بدغذايي و ناراحتي‌هاي گوارشي در معرض كم‌خوني قرار مي‌گيرند و بايد از منابع آهن با كيفيت بيولوژيكي بالا به مقدار كافي استفاده كنند، البته چنانچه كم‌خوني جدي باشد بايد حتما تحت‌نظر پزشك به مداواي دارويي پرداخت.
ث- افراد لاغر كم‌توان و آسيب‌پذير معمولا حساس و از نظر روحي تحريك‌پذيرند؛ بنابراين لازم است در الگوي غذايي خود از موادي كه در سلامت سيستم عصبي موثر است، بيشتر استفاده كنند.
حال ببينيم اين دسته از افراد لاغر چگونه مي‌توانند با تغذيه صحيح به اهداف فوق دست يابند.
الف- افزايش انرژي غذا
اين اشخاص بايد مواد انرژي‌زا را در الگوي غذايي خود افزايش دهند؛ يعني از مواد نشاسته‌اي مانند غلات (نان، برنج، ذرت، ماكاروني و...)، حبوبات (نخود، لوبيا، باقلا، ماش، عدس، لپه) بعضي سبزي‌ها مانند سيب‌زميني، همچنين ميوه‌هاي خشك مانند توت خشك، انجير خشك، كشمش و ... به مقدار بيشتر (و البته متعادل) در برنامه غذايي خود استفاده نمايند.
چربي‌هاي گياهي كه در حرارت محيط مايع هستند، مانند روغن زيتون، روغن كنجد و ساير روغن‌هاي گياهي مايع نيز مي‌توانند به افزايش انرژي دريافتي كمك كنند.
استفاده از مغز دانه‌ها مانند گردو، بادام، پسته، بادام‌زميني، بادام هندي، كنجد و... به علت انرژي بالا موجب افزايش وزن مي‌شوند؛ ضمنا حاوي مواد مغذي مفيد و موثر در سلامت نيز مي‌باشند.
ناگفته نماند كه بهتر است انواع مغزها (آجيل) بدون نمك مصرف شوند، زيرا نمك زياد براي سلامت انسان مضر است. در شماره بعد در مورد ساير عوامل موثر در سلامت و افزايش وزن افراد لاغر بحث و بررسي خواهد شد.
در پايان يادآوري مي‌شود كه انتخاب مواد غذايي بهتر است بر اساس يك رژيم حساب شده و مورد توصيه متخصص تغذيه باشد تا از آسيب رسيدن به بدن جلوگيري شود.
منبع: دنیای تغذیه ش 78
در اين مقاله به راه‌هاي مقابله با انواع لاغري مي‌پردازيم و درباره عوامل لازم جهت كسب وزن طبيعي و حفظ سلامت صحبت خواهيم كرد. مهم‌ترين و اساسي‌ترين اقدام براي درمان لاغري و كسب وزن طبيعي و پيشگيري از عوارض ناشي از كمبود وزن، مبارزه با علل و عوامل بروز لاغري در شخص است.
عوامل تغذيه‌اي مهم‌ترين علت بروز لاغري هستند كه بعدا به طور مفصل درباره آن به بحث خواهيم پرداخت.
- در ارتباط با اختلالات برخي هورمون‌ها كه يكي ديگر از علل بروز لاغري در افراد مي‌باشد، بايستي نوع اختلال به‌خوبي تشخيص داده شده و تحت نظر متخصص غدد مترشحه داخلي به مداواي آن پرداخته شود. در بسياري از موارد، با رفع مشكل هورموني، لاغري خود به خود درمان مي‌شود و شخص وزن طبيعي خود را به‌دست مي‌آورد.
- افرادي كه مبتلا به لاغري ژنتيكي (ارثي) هستند، بايد بيش از ساير افراد به نقش و شيوه زندگي خود توجه داشته باشند و از كم‌خوري و پرخوري و نيز تحرك خيلي شديد و خسته‌كننده بپرهيزند.
- عامل مهم ديگر در بروز لاغري، ناراحتي‌هاي عصبي و اغتشاشات روحي است. اشخاص حساس و پراسترس معمولا بيش از سايرين در معرض كم‌وزني و لاغري قرار مي‌گيرند. البته در بعضي از افراد، استرس موجب پرخوري عصبي و در نهايت منجر به افزايش وزن و چاقي مي‌شود؛ اما برخي ديگر دچار بي‌اشتهايي و كم‌خوري و لاغري مي‌شوند.
افراد لاغر پراسترس بايد به سلامت خود توجه بيشتري نموده و براي پيشگيري از لاغري و اختلالات ناشي از آن، از هر نوع استرس و اغتشاش روحي دوري كنند. روش‌هاي مختلف روانشناسي جهت كاهش استرس و آرامش وجود دارد كه با بهره‌گيري از آنها مي‌توان زندگي آرام و كم‌دغدغه‌اي را گذراند.
- اشخاصي كه به علت اختلالات گوارشي قادر به هضم و جذب كامل مواد غذايي نيستند، معمولا در معرض سوء‌تغذيه و كمبود وزن و لاغري قرار مي‌گيرند كه بايد هر چه سريع‌تر تحت نظر پزشك متخصص دستگاه گوارش به درمان اختلالات گوارشي خود پرداخته و خود را از عوارض ناشي از كمبودهاي تغذيه‌اي در امان نگاه دارند.
- افراد مبتلا به انگل توجه داشته باشند كه از تعدادي موجودات مضر و مزاحم در بدن خود پذيرايي مي‌كنند. اين موجودات علاوه بر آنكه از غذاي ميزبان خود استفاده مي‌كنند، لطمات و زيان‌هاي زيادي نيز به او وارد مي‌سازند؛ بنابراين لازم است هر چه سريع‌تر با آنها مبارزه كرد و خود را از شر وجود اين انگل‌ها نجات داد.
مصرف برخي مواد غذايي آلوده، مانند گوشت‌هايي كه به خوبي پخته نمي‌شوند و نيز سبزي‌ها و ميوه‌هايي كه خوب ضدعفوني نمي‌گردند، مي‌تواند تخم انگل‌هاي مختلف را وارد بدن شخص كرده و او را مبتلا به انگل كنند.
بسياري از افراد تصور مي‌كنند با استفاده از محلول‌هاي آماده و ضدعفوني‌كننده و ميكروب‌كش مي‌توان تخم انگل‌ها را در سبزيجات از بين برد. اين قبيل محلول‌ها و مواد، صرفا جهت از بين بردن ميكروب‌هاست و تخم انگل‌ها را از بين نمي‌برد و بايد با روش‌هاي خاص، تخم انگل‌ها را از سبزي‌ها جدا نمود.
افراد كم‌وزن و لاغر توجه داشته باشند كه علت لاغري هر چه باشد، كاملا قابل درمان است و با پيدا كردن علل و عوامل آن و مبارزه صحيح با آنها، مي‌توان لاغري را از بين برد و از اختلالات و پيامدهاي نامطلوب آن پيشگيري نمود.
برخي از افراد تصور مي‌كنند كه صرفا با افزايش مقدار غذاي مصرفي و يا حتي پرخوري مي‌توان به مقابله با لاغري پرداخت. اين تصور به هيچ‌وجه صحيح نيست، زيرا تا زماني كه عوامل كمبود وزن برطرف نشوند، مصرف زياد غذا نمي‌تواند تاثيري در افزايش وزن داشته باشد؛ مضافا اينكه افراد لاغر چون اشتهاي زيادي براي صرف غذا ندارند، در صورت پرخوري و انباشتن بيش از حد معده، معمولا دچار ناراحتي‌هاي گوارشي از قبيل سنگيني و پري دستگاه گوارش، دل‌درد و حتي تهوع، استفراغ و اسهال مي‌شوند كه اين اختلالات، آنها را بيش از پيش از غذا خوردن متنفر و دلزده كرده و لاغري را در آنان تشديد مي‌كند. پس اولين قدم، از بين بردن عوامل ايجاد‌كننده لاغري و قدم بعدي تمهيداتي جهت افزايش وزن و برقراري سلامت بيشتر است.
راه‌هاي مقابله با انواع لاغري
در شماره قبل گفتيم كه افراد لاغر معمولا به سه دسته تقسيم مي‌شوند:
1- افراد لاغر يا كم‌وزن سالم
2- افراد لاغر كم‌توان و آسيب‌پذير در برابر بيماري‌ها
3- افراد مبتلا به لاغري موضعي
افراد لاغر سالم:
اين افراد خيلي كمتر از دو گروه ديگر در معرض بيماري و اختلال قرار مي‌گيرند؛ زيرا از سلامت و مقاومت كافي در برابر بيماري‌ها برخوردارند؛ ولي از آنجا كه ممكن است در آينده مبتلا به برخي اختلالات ناشي از لاغري شوند، لازم است وزن خود را به حد طبيعي برسانند. اين دسته از افراد لاغر معمولا با بازنگري و اصلاح برنامه غذايي خود و دريافت انرژي كافي، همچنين با تعديل فعاليت شديد و استراحت بيشتر، قادر خواهند بود پس از مدتي نه چندان طولاني به وزن طبيعي برسند.
افراد لاغر كم‌توان:
اين افراد بيش از ساير اشخاص لاغر در معرض بيماري‌ها و اختلالات مختلف قرار دارند و معمولا با چند مساله مهم دست به گريبانند:
1- قسمت مهمي از عمر گرانبهاي خود را به اجبار در بستر بيماري و يا در حالت نقاهت مي‌گذرانند و در نتيجه قادر نخواهند بود از لحظات عمر خود بهره كافي و مناسب ببرند.
2- نظر به اينكه با افزايش سن مقاومت بدن در برابر بيماري‌ها و عفونت‌ها كاهش مي‌يابد، لذا اين دسته از افراد، در سنين بالاتر مقاومت كمتري در برابر امراض و اختلالات خواهند داشت و وضعيت سلامت آنها سير نزولي طي خواهد كرد، بنابراين بايد هر چه سريع‌تر به فكر چاره و درمان عارضه لاغري خود باشند. البته با روش‌هاي صحيح مقابله با لاغري قادر خواهند بود به مبارزه با كم‌وزني پرداخته و قدرت ايمني خود را افزايش دهند.
اين افراد لازم است چند نكته را از نظر تغذيه‌اي در نظر داشته باشند:
الف – برنامه غذايي آنان بايد از نظر انرژي غني‌تر شود؛ به اين معنا كه مواد پرانرژي را به مقدار بيشتري در الگوي غذايي خود بگنجانند.
ب- لازم است از مواد مغذي كه موجب افزايش قدرت ايمني بدن مي‌شوند بيشتر استفاده كنند تا كمتر در معرض بيماري و اختلالات مختلف قرار گيرند.
پ- چون افراد لاغر در دوران ميانسالي و سالمندي به طور معمول بيش از افراد عادي مبتلا به پوكي استخوان مي‌شوند، لذا بايد موادي را كه در استحكام و سلامت استخوان‌ها موثر است به مقدار بيشتري در برنامه غذايي خود بگنجانيد.
ت- افراد لاغر آسيب‌پذير و كم‌توان چون به طور معمول مبتلا به كمبودهاي تغذيه‌اي هستند و نظر به اينكه آهن از مواد مغذي است كه به سختي در دستگاه گوارش جذب مي‌شود؛ لذا اين افراد معمولا به علت بدغذايي و ناراحتي‌هاي گوارشي در معرض كم‌خوني قرار مي‌گيرند و بايد از منابع آهن با كيفيت بيولوژيكي بالا به مقدار كافي استفاده كنند، البته چنانچه كم‌خوني جدي باشد بايد حتما تحت‌نظر پزشك به مداواي دارويي پرداخت.
ث- افراد لاغر كم‌توان و آسيب‌پذير معمولا حساس و از نظر روحي تحريك‌پذيرند؛ بنابراين لازم است در الگوي غذايي خود از موادي كه در سلامت سيستم عصبي موثر است، بيشتر استفاده كنند.
حال ببينيم اين دسته از افراد لاغر چگونه مي‌توانند با تغذيه صحيح به اهداف فوق دست يابند.
الف- افزايش انرژي غذا
اين اشخاص بايد مواد انرژي‌زا را در الگوي غذايي خود افزايش دهند؛ يعني از مواد نشاسته‌اي مانند غلات (نان، برنج، ذرت، ماكاروني و...)، حبوبات (نخود، لوبيا، باقلا، ماش، عدس، لپه) بعضي سبزي‌ها مانند سيب‌زميني، همچنين ميوه‌هاي خشك مانند توت خشك، انجير خشك، كشمش و ... به مقدار بيشتر (و البته متعادل) در برنامه غذايي خود استفاده نمايند.
چربي‌هاي گياهي كه در حرارت محيط مايع هستند، مانند روغن زيتون، روغن كنجد و ساير روغن‌هاي گياهي مايع نيز مي‌توانند به افزايش انرژي دريافتي كمك كنند.
استفاده از مغز دانه‌ها مانند گردو، بادام، پسته، بادام‌زميني، بادام هندي، كنجد و... به علت انرژي بالا موجب افزايش وزن مي‌شوند؛ ضمنا حاوي مواد مغذي مفيد و موثر در سلامت نيز مي‌باشند.
ناگفته نماند كه بهتر است انواع مغزها (آجيل) بدون نمك مصرف شوند، زيرا نمك زياد براي سلامت انسان مضر است. در شماره بعد در مورد ساير عوامل موثر در سلامت و افزايش وزن افراد لاغر بحث و بررسي خواهد شد.
در پايان يادآوري مي‌شود كه انتخاب مواد غذايي بهتر است بر اساس يك رژيم حساب شده و مورد توصيه متخصص تغذيه باشد تا از آسيب رسيدن به بدن جلوگيري شود.
منبع: دنیای تغذیه ش 78
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر