كلينيك تغذيه


تحريريه دنياي تغذيه 
دكتر سيدضياءالدين مظهري

خانمي هستم كه بچه 5 ماهه و شيرخوار دارم، مدتي است كه دچار ريزش موي شديد شده‌ام و به علت حساسيت نوزادم به پروتئين گاو، محدوديت غذايي دارم. در حال حاضر مكمل كلسيم، آهن و مولتي‌ويتامين مصرف مي‌كنم. آيا جهت جلوگيري از ريزش مو مصرف مكمل روي كه حاوي ويتامين‌هاي گروه B نيز مي‌باشد (با توجه به اينكه مولتي‌ويتامين نيز مصرف مي‌كنم) مشكلي ايجاد نمي‌كند؟ و همچنين لطفا مرا در مورد اين مشكلم (ريزش مو) راهنمايي كنيد. با تشكر فراوان

مادر محترم، مقدم نو رسيده‌تان را تبريك گفته و به اطلاع مي‌رسانم كه گاهي كم‌خوني، افسردگي و ريزش مو بعد از به دنيا آمدن جنين و در طول دوران شيردهي در بعضي از بانوان مشاهده مي‌گردد، چرا كه در دوران بارداري تمام نيازهاي رشدي رويان و جنين از جمله كلسيم، آهن، انرژي، پروتئين و كليه ريزمغذي‌ها از طريق مادر تأمين مي‌گردد.

اگر مادري در طي دوران شيردهي و قبل از آن يعني در چهل هفته دوران بارداري با تغذيه روزمره خود مواد انتقال داده شده به جنين و ساير ضمايم حاملگي را تأمين نسازد، از ذخاير خود برداشت نموده و به مصرف مي‌رساند، از اين رو مي‌باشد كه جهت جايگزيني ذخاير به مصرف رسانيده شده در تمامي دوران شيردهي ضمن افزوده شدن به ميزان انرژي دريافتي به مقدار پانصد كيلوكالري در روز بيشتر از دوران‌هاي ديگر زندگي، مي‌بايد كيفيت تغذيه روزمره ايشان نيز بهبود يافته و در صورت لزوم مكمل‌هاي مواد معدني كليدي و ويتامين‌هاي مختلف نيز طبق برنامه خاص توصيه گردد. به طور قطع بانوي مورد اشاره بايد توجه داشته باشند كه مكمل‌هاي مورد مصرف‌شان نبايد همزمان با هم ميل گردند، چرا كه در جذب آنها اختلال ايجاد مي‌شود.
 ضمناً تابانيدن آفتاب به طور مستقيم به قسمت‌هاي غيرحساس بدن‌شان به طور تدريجي قبل از ساعت
30 :11 صبح و 4 بعدازظهر كه از يك دقيقه در روز آغاز و بتدريج روزانه نيم دقيقه به زمان آن افزوده گردد تا به ده دقيقه برسد كه پنج دقيقه آن قبل از ظهر و پنج دقيقه آن بعدازظهر به‌ميزان 5/2 دقيقه از قوزك پا تا كشاله ران و 5/2 دقيقه به اندام‌هاي پشت باشد، موجب خواهد شد كه پيش‌سازهاي ويتامين D3 با تابش مستقيم آفتاب (نه از وراي شيشه و يا گردوغبار معلق در هواي ابرشهرها) به صورت فعال آن يعني ويتامين D3 تبديل شده و جذب كلسيم و رسوب دادن آن در استخوان‌هاي بدن افزايش ‌يابد.
 از اينكه به علت حساسيت فرزندتان به پروتئين شير گاو از مصرف منابع لبني منع گرديده‌ايد، مي‌توانيد به جاي آن از شير بز يا گوسفند استفاده نماييد.
در صورت عدم دسترسي و يا عدم اطمينان به تعلق شير به حيوانات نام برده شده، بهترين منبع كلسيم، گنجانيدن مواد غذايي حاوي كلسيم در تغذيه روزانه مي‌باشد، مثل كنجد تازه و خام له شده كه هم تأمين‌كننده انرژي، پروتئين، اسيدهاي چرب لازم، كلسيم و روي بوده و هم موجبات افزايش توليد شير مادر را نيز فراهم مي‌نمايد.
بادام پوست‌كنده و آسياب شده نيز حاوي كلسيم قابل توجه بوده و در صورت لزوم شير سويا، پنير سويا يا خانواده كلم‌ها به صورت پخته‌ براي افرادي كه در معرض كمبود يد مي‌باشند و كلم خام و پخته براي ساير مادراني كه كم‌كاري تيروئيد و عدم دسترسي به منابع غذايي حاوي يد ندارند، مي‌باشد. ساردين و ساير كنسروهاي ماهي‌هاي كوچك كه با استخوان ميل مي‌گردند نيز مي‌توانند جايگزين مناسبي براي شير حذف شده جهت تامين كلسيم و ساير منابع غذايي ‌باشند، البته با صلاحديد و تشخيص متخصص مورد اعتمادتان و بهره‌گيري از مكمل‌هاي روي، كلسيم و آهن در دوران شيردهي كمبودهاي احتمالي را جبران و نياز روزمره را تامين نموده و از شدت ريزش موي  ناشي از اين كمبودها كاسته شده و به رويش مجدد و جايگزيني آنها افزوده مي‌شود، مگر اينكه علت ريزش مو ناشي از عوامل ژنتيكي و هورموني باشد.
 توصيه آخر بنده براي اين بانوي گرامي، حفظ آرامش، رفع نگراني و اضطراب، استراحت كافي، خواب زود هنگام شبانه قبل از ساعت 11 شب، فاصله‌گذاري چند ساعته بين انواع مكمل‌هاي مصرفي خود و عدم نوشيدن چاي و قهوه قبل و بلافاصله بعد از تناول غذاها و عدم استفاده از نان‌هايي كه بدون خميرمايه يا خميرترش ور آمدن خمير آنها با جوش‌شيرين امكان‌پذير گرديده، مي‌باشد.
سخن آخر، رعايت بهداشت فردي و ضدعفوني كردن سبزيجات و ميوه‌جات جهت زدودن تخم انگل‌ها و جوشانيدن آب‌هاي مشكوك جهت شرب و عدم استفاده مكرر از غذاهاي حاضري در خارج از خانه است كه بدين وسيله مي‌توانيد سلامتي خود و فرزند‌تان را به مخاطره نينداخته و سلامتي‌تان را تضمين و تثبيت نماييد.
 

دكتر احمدرضا درستی

با سلام و خسته نباشيد، من مشكل فيبروم رحم دارم و شنيده‌ام كه بذر كتان براي حذف چربي شكم موثر است و از طرفي مصرف بذر كتان براي افرادي مثل من منع شده است. چرا؟ چه مشكلي ايجاد مي‌كند؟ ممنون از راهنمايي شما.

در پاسخ اين خواننده گرامی بايد يادآوری شود که توصيه‌‌هاي تغذيه‌‌اي را نمی توان از افراد غير متخصص دريافت نموده و به آنها اطمينان کرد. درباره اثر بذر کتان در حذف چربی شکم نيز همين قاعده صادق است، زيرا هيچ مطلب علمی دال بر اثر برخی مواد (و از جمله بذر کتان و يا طبق بعضی توصيه‌‌هاي بی پايه ديگر آب کرفس) بر چربی (صرفا ناحيه) شکم، وجود ندارد. البته بذرکتان با داشتن اسيدهای چرب امگا -3 و همچنين آنتی‌اکسيدان‌‌هاي سودمند، يک ماده غذايی با ارزش است؛ ولی اولا اثری بر چربی شکم ندارد و ثانيا روزانه در حد 50-30 گرم قابل مصرف است. مصرف هر ماده غذايی سودمند نيز اگر بيش از حد توصيه شده باشد، خود مي‌‌تواند منجر به عوارض جسمی گردد. درباره اين موضوع که آيا مصرف اين ماده برای فيبروم رحم اشکال دارد نيز، بهتر است از متخصصان زنان مشورت گرفته شود.

با سلام، من 28 سال دارم و به خاطر دوران بارداري و شيردهي دچار كمبود كلسيم شده‌ام. با خوردن لبنيات دچار يبوست مي‌شوم و از طرفي خيلي شنيده‌ام كه قرص‌هاي كلسيم ايجاد سنگ كليه مي‌كنند. لطفا مرا راهنمايي كنيد.

کمبود کلسيم بطور معمول با کاهش توده استخوانی مشخص مي‌‌شود؛ به اين ترتيب که افرادی که درحد مناسب کلسيم دريافت نکنند، به درجات مختلفی از پوکی استخوان دچار مي‌‌شوند. اولين منبع باارزش کلسيم در بين غذاها، همان لبنيات است. عموماً مصرف شير (بويژه شير گرم) يبوست‌آور نيست؛ ولی مصرف ماست (بخصوص همراه غذاهايی مثل برنج) مي‌‌تواند تا حدودی يبوست ايجاد کند. در شير و لبنيات علاوه بر کلسيم، مواد مغذی شناخته شده متعدد ديگر (و مواد با ارزشی که ممکن است هنوز شناخته نشده باشند)، وجود دارد، بنابراين نبايد انتظار داشت که مصرف قرص کلسيم بتواند جايگزين مناسبی برای لبنيات باشد. ضمنا مصرف بيش از حد کلسيم بصورت مکمل (يعنی همان قرص کلسيم) يبوست شديد (بسيار شديدتر از مصرف ماست) ايجاد مي‌‌کند و اضافی کلسيم نيز مي‌‌تواند در بافت‌های نرم (و از جمله کليه) رسوب کند که برای سلامتی خطرناک است؛ اين در حالی است که مصرف مقدار کافی لبنيات (سه واحد در روز يعنی سه ليوان شير و يا ماست در روز)، هيچ لطمه‌‌اي به بدن نمی‌زند و حتی برای کسانی که سنگ کليه دارند نيز، مصرف سه واحد لبنيات، احتمال سنگ سازی را افزايش نمی‌دهد.
به اين ترتيب، بهتر است افراد روزانه سه واحد لبنيات را حتما دريافت کنند، ولی روزانه مقداری آلو، انجير، سبزيجات خام و پخته و ميوه‌جات کافی، نان‌های سبوس‌دار و حبوبات مختلف نيز مصرف کنند تا از ايجاد يبوست جلوگيری شود و بدن نيز دچار کمبود کلسيم نشود. البته چنانچه پوکی استخوان ناشی از کمی مصرف لبنيات از قبل و به ميزان وسيعی در بدن ايجاد شده باشد، لازم است فرد مبتلا به اين عارضه تحت نظر متخصص مدتی قرص کلسيم دريافت کند تا هنگامی که شدت پوکی استخوان کاهش يابد و طی اين مدت (که دارو مصرف مي‌‌کند) و پس از آن، لبنيات کافی و رژيم غذايی مناسبی داشته باشد.


دكترسيد مسعود كيمياگر

با عرض سلام من دختر 20 ساله‌اي هستم با وزن 47 كيلوگرم و 156 سانتيمتر قد. از لحاظ اسكلت بندي ظريف استخوان هستم. من در زمان بلوغ رشد كافي نداشتم و تقريباً مي‌توان گفت قد نكشيدم و فكر مي‌كردم ديگر قدم بلندتر نخواهد شد. البته همه دكترها هم همين را مي‌گفتند، اما در طول يك سال تقريباً 2 سانتيمتر افزايش قد داشتم. مي‌خواستم ببينم آيا امكان دارد باز هم رشد قدي داشته باشم يا نه؟ و من دقيقاً چكار بايد بكنم كه اين روند ادامه داشته باشد؟ من نسبتاً كم غذا هم هستم و خيلي اهل فضاي آزاد و تفريح نيستم، اما به تازگي به واليبال، دو و شنا مي‌روم. خواهش مي‌كنم به من كمك كنيد. ممنون مي‌شوم.

معمولا افزايش قد در دختران بعد از سن 16 الي 17 سالگي اتفاق نمي‌افتد و اگر ايشان دو سانتيمتر قد كشيده‌اند شايد پديد‌ه‌اي استثنايي باشد، چون صفحات رشد پس از بلوغ بسته مي‌شود، اما در طب استثناها زياد است. به هر حال شايد استفاده از مكمل‌‌هاي غذايي روي (zinc) بتواند در حد يكي دو سانتيمتر نيز كمك كند. ورزش‌هاي كششي مثل واليبال و شنا هم كه ايشان انجام مي‌دهند، شايد اندكي موثر باشد. در هر حال تغذيه سالم مي‌تواند به سلامت بافت‌ها و استخوان‌ كمك كند و شايد اصلاح نحوه ايستادن هم بتواند انسان را كمي رشيدتر نشان دهد.
با عرض سلام خدمت كارشناسان محترم، من دختري 29 ساله هستم با وزن 76 كيلوگرم كه 18 كيلوگرم اضافه وزن دارم. من قبلاً 15 كيلوگرم كاهش وزن داشتم، ولي در عرض 2 سال سه برابر شدم. در حال حاضر با قرص‌هاي لاغري 10 كيلوگرم كم كردم، ولي هنوز چاق هستم و رنج مي‌برم. لطفا مرا راهنمايي كنيد؟
ايشان به گفته خودشان قبلاً 15 كيلوگرم لاغر كرده‌اند و مجدداً به قول خودشان 3 برابر شده‌اند كه معلوم نيست منظورشان چيست. شايد منظور اين است كه 45 كيلوگرم اضافه كرده‌اند. در هر صورت بعد از كاهش وزن حتماً اجراي برنامه حفظ وزن يا تثبيت يا نگهدارنده ضرورت كامل دارد، وگرنه افراد مجدداً مثل ايشان چاق مي‌شوند و از اول هم بيشتر! برنامه حفظ وزن، رژيمي نيست كه افراد از آن وحشت داشته باشند و بگويند پس من بايد تا آخر عمر رژيم داشته باشم، بلكه يك برنامه متعادل و متعارف است كه سختي ندارد و فقط كمي مراعات در غذا خوردن لازم دارد. در مورد استفاده از قرص‌هاي لاغري هم بارها گفته‌ايم كه قرص‌ها تأثير ماندگاري ندارند و بسياري از آنها فقط سبب كاهش آب بدن مي‌شوند، بنابراين براي لاغري نبايد به قرص و دارو فكر كرد.


دكترمحمد حسین صالحی سورمقی

روي چند بار چاي سبز بنوشيم خوب است؟
ميزان مصرف چاي سبز مي‌تواند به اندازه چاي معمولي باشد، چرا كه در بسياري از نقاط جهان مانند چين و ژاپن و نقاطي از كشور خودمان مانند تركمن صحرا به طور مرتب و به جاي چاي سياه از چاي سبز استفاده مي‌كنند، بنابراين علاقه افراد براي دفعات مصرف آن ممكن است متفاوت باشد.

براي رفع يبوست از چه گياهاني و به چه صورت مي‌توان استفاده نمود؟
براي رفع يبوست‌هاي معمولي مي‌توان از روغن بادام، روغن زيتون و يا ميوه و سبزيجات تازه استفاده نمود. همچنين مي‌توان از بارهنگ و يا اسفرزه و يا محصولات صنعتي آنها مصرف نمود. در يبوست‌هاي شديدتر بايد از گياهاني مانند سنا استفاده نمود. برگ سنا يكي از مسهل‌هاي قوي است كه مي‌توان از دمكرده 1-2 گرم آن شب هنگام استفاده نمود كه البته مزه آن بسيار تلخ است و بهتر است از قرص‌هاي صنعتي آن كه مشكل مزه را ندارند و در تمام داروخانه‌ها در دسترس مي‌باشند استفاده كرد. از قرص‌هاي سنا مي‌توان يك يا دو عدد شب هنگام مصرف كرد و يا طبق برچسب راهنماي همراه دارو آنها را مصرف نمود.
 

برليانت بزرگمهر مشاور تغذيه و رژيم درماني  

 با سلام، صرف صبحانه براي افرادي كه اضافه وزن دارند و ورزش و پياده‌روي مي‌كنند، بايد چگونه باشد؟ با در نظر گرفتن قندخون پايين.
مصرف صبحانه براي تمام افراد (اعم از چاق، نرمال و لاغر) ضروري است و در واقع بهترين وعده غذايي انسان را صبحانه تشكيل مي‌دهد.  در وعده صبحانه بهتر است از شير كم‌چرب، يك قاشق مرباخوري عسل يا يكي دو عدد خرما، نان و پنير رژيمي و ترجيحاً يك عدد گردو استفاده نماييد. ميزان نان و پنير بستگي به وزن شما دارد.
بطور كلي شما چنانچه اضافه وزن داريد، بهتر است با يك رژيم شناس مشاوره نماييد. بخاطر داشته باشيد كه هرگز وعده صبحانه را حذف نكنيد. مقدار انرژي دريافتي شما بايد بين 3 وعده غذايي اصلي روزانه و 2 ميان وعده تقسيم شود و البته به ميزان متعادل و متناسب با افزايش وزن‌تان باشد.
يكي از بهترين دلايل افت قندخون، نخوردن صبحانه است.
با سلام، من وقتي لوبيا چشم بلبلي را مي‌جوشانم، آب سياهي از آن خارج مي‌شود كه اين آب را خالي مي‌كنم و دوباره آب مي‌ريزم و مي‌جوشانم. آيا اين كار درست است؟ 
بهتر است لوبيا چشم‌بلبلي را قبل از پختن در آب سرد خيس كنيد و چند ساعت بصورت خيس كرده باقي بماند و سپس آب آن را دور بريزيد. چون لوبيا با پوست خيس مي‌شود، لذا مواد مغذي موجود در آن در آب حل نمي‌شود (پوسته مانع خروج مواد مغذي از داخل لوبيا چشم‌بلبلي مي‌شود).
اين عمل باعث مي‌شود موادي كه در لوبيا موجب نفخ و سنگيني دستگاه گوارش مي‌گردد از آن خارج ‌شود و ديگر در اثر مصرف لوبيا مبتلا به نفخ نشويد، ولي چنانچه پس از جوشاندن لوبيا، آب آن را دور بريزيد ممكن است به علت پاره شدن پوسته آن، مواد مغذي موجود در لوبيا‌ خارج شده و موجب كاهش ارزش تغذيه‌اي آن شود.


دكتر آزاده نجارزاده
با سلام، آيا درست است كه مي‌گويند جوانه لوبيا چشم‌بلبلي سمي است؟ وقتي حبوبات آماده و بسته‌بندي شده از جمله لوبيا چشم‌بلبلي را مدتي مي‌خيسانند تا نفاخ نباشند، سريع جوانه مي‌زنند. آ يا از قبل اين حبوبات خيسانده شده‌اند كه با خيس كردن آنها به سرعت جوانه مي‌زنند؟ و آيا واقعا جوانه لوبيا چشم بلبلي سمي است؟

تا حدی که جستجو کردم، مطلبی دال بر سمی بودن جوانه لوبیا چشم بلبلی پیدا نکردم. البته میزان نفخ این لوبیا از حبوبات دیگر (نخود و انواع دیگر لوبیا) کمتر است، بنابراین نیاز به خیس کردن در آن کمتر است. حبوبات بسته‌بندی قبل از عرضه خیسانده نمی‌شوند، بلکه فقط بوجاری می‌گردند. به عبارتی آنها را پاک می‌کنند تا از سنگ و شن پاک شوند. اگر در خانه از جوانه غلات یا حبوبات استفاده می‌کنید، لازم است پیش از تهیه جوانه آنها را خوب بشویید، چون معمولاً جوانه‌ها به صورت خام مصرف می‌شوند، اگر خوب شسته نشوند باکتری‌ها در آنها به راحتی تکثیر می‌شوند چون دمایی که برای جوانه زدن لازم است دمای مطلوبی برای رشد و ازدیاد باکتری‌ها نیز می‌باشد.


منبع: دنیای تغذیه  ش 123

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر