برليانت بزرگمهر
در اين ارتباط نگاهي داشتيم بر نحوه صحيح شست‌وشوي مواد اوليه آن و لطماتي كه به علت وجود انواع ميكروب‌ها و تخم انگل‌ها در سبزيجات سالادي به سلامت انسان وارد مي‌شود و روش‌هاي صحيح ضد عفوني كردن و انگل‌زدايي مواد اوليه سالاد را مورد بررسي قرار داديم. همچنين درباره بهترين انواع سس سالاد بحث نموديم.
اما مسئله مهم ديگر كه مورد سؤال بسياري از خوانندگان عزيز مجله مي‌باشد، بهترين زمان براي مصرف سالاد است كه عقايد متفاوتي در مورد اين امر وجود دارد. برخي از افراد بهترين زمان مصرف سالاد را قبل از غذا مي‌دانند، عده‌اي ديگر معتقدند كه سالاد بهتر است همراه غذا ميل شود و بعضي ديگر بر اين باورند كه سالاد را بايد بعد از غذا مصرف كرد.
تاثير سالاد بر سلامت
نگاهي بر مواد اوليه سالاد فصل نشان مي‌دهد كه اين نوع سالاد كه رايج‌ترين نوع سالاد را در كشورمان تشكيل مي‌دهد از سبزيجات تازه تشكيل شده است. سبزيجاتي كه بصورت خام در سالاد استفاده مي‌شوند عمدتاً از منابع غذايي ويتامين‌هاي A و C محسوب مي‌شوند، همچنين حاوي مقدار مناسبي ويتامين‌هاي گروه B نيز هستند. ضمناً مقداري هم ويتامين K دارند.
از نظر مواد معدني، سبزيجات سالادي از منابع خوب گياهي كلسيم، منيزيم، آهن و پتاسيم محسوب مي‌شوند. يكي از بهترين خواص سالاد مربوط است به ويتامين‌هاي آنتي اكسيدان و نيز فيبر غذايي غني موجود در آن.
زمان مناسب براي خوردن سالاد
همانگونه كه در شماره قبل مجله اشاره كرديم زمان مصرف سالاد بستگي به وضعيت شخص دارد.
براي اشخاص كم‌اشتها و لاغر كه تمايل چنداني به مصرف غذا ندارند بهتر است سالاد را پس از صرف غذا ميل نمايند، به اين ترتيب علاوه بر آنكه از خواص تغذيه‌اي بسيار مفيد سالاد استفاده مي‌كنند، اشتهاي آنان را نيز جهت مصرف غذا كور نمي‌كند و مي‌توانند غذاي خود را به مقدار كافي ميل نمايند. اين افراد چنانچه بلافاصله بعد از غذا اشتها براي خوردن سالاد ندارند، بهتر است با فاصله‌اي مناسب پس از صرف غذا، سالاد ميل كنند.
اما براي افراد چاقي كه دچار پرخوري هستند و در هر وعده غذايي به مقدار زياد و بيش از حد نيازشان غذا مي‌خورند، سالم‌ترين، آسان‌ترين و بهترين روش جهت پيشگيري و مقابله با پرخوري آن است كه حدود 20 دقيقه تا نيم‌ساعت قبل از غذا شروع به خوردن سالاد بنمايند. به اين ترتيب چون سالاد باعث پر شدن قسمتي از معده از مواد كم‌كالري (يعني سالاد) مي‌شود، منجر به سيري نسبي شده و جلوي اشتهاي فراوان آنها را براي صرف غذا مي‌گيرد و به متعادل خوردن و كاهش وزنشان كمك ميكند. البته اين امر در شرايطي است كه از سس‌هاي پرچرب و پركالري در سالاد استفاده نشود و سس سالاد منحصر به آب ليموترش تازه يا نارنج و يك‌قاشق روغن زيتون و در صورت تمايل يكي دو قاشق ماست كم چرب باشد.
اما ساير اشخاص، يعني افراد با اشتها و وزن متعادل، مي‌توانند سالاد را همراه غذا و يا پس از آن صرف نمايند. البته مصرف غذا همراه سالاد مي‌تواند به خوشمزه‌تر كردن و تنوع غذا كمك كند.
ضمناً افراد با وزن بالا مي‌توانند قسمتي از بشقاب غذايي خود را به سالاد اختصاص دهند، در اين‌صورت مقدار برنج يا غذاي پركالري مصرفي آنان كاهش يافته و ضمناً از خواص تغذيه‌اي سالاد نيز بهره‌مند مي‌گردند.
با توجه به مطالب فوق، اين سؤال در ذهن خوانندگان علاقه‌مند مجله مطرح مي‌شود كه اين پيش‌غذاي خوشمزه (يعني سالاد) حاوي چه مواد تغذيه‌اي است كه بر مصرف آن بدين‌گونه تأكيد مي‌شود، بعبارت ديگر، تأثير سالاد بر سلامت انسان چيست كه مصرف آن با وعده ناهار و شام توصيه مي‌شود.
تأثير مواد مغذي موجود در سالاد در سلامت شخص
ويتامين A : ويتامين A موجود در سالاد تأثير مهمي بر روند رشد كودكان و نوجوانان دارد به اين ترتيب كه چنانچه در دوران رشد و بلوغ از سالاد و ساير انواع سبزي‌ها، بخصوص سبزي‌هاي داراي برگ سبز استفاده شود كمك زيادي به رشد ميكند. البته لازم به ذكر است كه در سبزيجات، ويتامين A به صورت پيش‌ساز آن يا كاروتنوئيدها وجود دارد كه در بدن به ويتامين A تبديل مي‌شود. ويتامين A همچنين در تقويت قدرت بينايي ، سلامت پوست و مخاط‌ها، افزايش قدرت ايمني بدن و كمك به پيشگيري از انواع عفونت‌ها و بيماري‌ها نقش دارد.
ويتامين C: ويتامين مهم ديگري كه در سبزيجات سالادي به مقدار قابل توجه موجود مي‌باشد، ويتامين C است كه در سلامت لثه و دندان، شادابي و طراوت پوست، بهبود زخم‌ها، آرامش و سلامت سيستم عصبي و افزايش قدرت مقاومت در برابر بيماري‌ها موثر است.
ويتامين B: ويتامين‌هاي گروه B موجود در سالاد در شادابي و استحكام پوست و سلامت و عملكرد سيستم عصبي نقش دارند.
كلسيم: كلسيم ماده معدني است كه سبزيجات از منابع مهم گياهي آن محسوب مي‌شوند. كلسيم نقش ساختماني در استخوان‌ها و دندان‌ها دارد و موجب استحكام استخوان و دندان و تأمين رشد مي‌شود. نتايج برخي مطالعات نشان مي‌دهند كه كمبود كلسيم مي‌تواند منجر به پرفشاري خون شود.
منيزيم: سبزيجات موجود در سالاد از منابع غني منيزيم هستند. منيزيم ماده معدني است كه در انبساط و ريلكس كردن عضلات موثر است و مصرف مقدار كافي اين ماده معدني از انقباض و اسپاسم عضلاني و پرش عضلات پيشگيري ميكند. نقش منيزيم در سلامت قلب و عروق و پيشگيري از اختلالات قلبي – عروقي مورد بحث محافل علمي است و محققين مصرف آن را جهت داشتن قلبي سالم توصيه مي‌كنند. منيزيم همچنين نقش ساختماني در استخوان‌ها و دندان‌ها داشته و مصرف مقدار كافي آن به سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها كمك ميكند.
پتاسيم: پتاسيم ماده معدني ديگري است كه در سبزيجات سالادي و ساير انواع سبزيجات بخصوص سبزي‌هاي داراي برگ سبز به مقدار قابل توجه وجود دارد.
پتاسيم در حفظ سلامت انسان نقش مهمي دارد، به اين ترتيب كه يكي از مهم‌ترين مواد مغذي است كه در پيشگيري از فشارخون بالا و حفظ سلامت قلب و عروق، انبساط و ريلكس كردن عضلات و نيز پيشگيري از ضعف عضلاني مؤثر است. كمبود پتاسيم در رژيم غذايي روزانه موجب افزايش احتمال ابتلا به پوكي استخوان مي‌شود.
فيبر: سالاد حاوي مقدار قابل توجهي فيبر غذايي است.يكي از مهم‌ترين اثرات فيبر غذايي كه در سبزيجات سالادي به مقدار زياد وجود دارد، پيشگيري از يبوست و كمك به درمان آن است.
فيبر غذايي اثرات مهم ديگري نيز در سلامت انسان به عهده دارد، از جمله آنكه موجب تنظيم تعادل فشارخون و كاهش چربي‌هاي نامطلوب خون مي‌شود و با اين دو مكانيزم به سلامت قلب و عروق كمك ميكند. تحقيقات نشان مي‌دهند در جوامعي كه مصرف فيبر در برنامه غذايي افراد بالا است درصد ابتلا به سرطان پايين مي‌باشد. فيبر همچنين در تنظيم گردش خون اثرات مهمي دارد و احتمال ابتلا به واريس را كاهش مي‌دهد.
آنتي‌اكسيدان: وجود مواد آنتي‌اكسيدان مانند كاروتنوئيدها (پيش‌سازهاي ويتامين A) و ويتامين C در سبزيجات سالادي، خواص مفيد آن را بسيار افزايش مي‌دهد. بخصوص در شرايط امروزي جهان كه عوامل خطر‌زا جهت ابتلا به بيماري‌هاي خطرناك مختلف و مرگ‌ومير گسترده ناشي از آن بسيار شايع است، ويتامين‌هاي آنتي‌اكسيدان كمك زيادي به پيشگيري از بيماري‌هاي شايع قرن (مانند اختلالات قلبي – عروقي، انواع سرطان و . . .) مي‌نمايند. بعنوان مثال در گوجه‌فرنگي نوعي كاروتنوئيد بنام ليكوپن وجود دارد كه تأثير بسيار مهم و قابل توجهي در پيشگيري از برخي انواع سرطان‌ها دارد.
باورهاي غلط در مورد مصرف سالاد
برخي از افراد عقيده دارند كه سالاد به علت آنكه حجيم بوده و موجب اتساع معده مي‌شود، اشتها را تحريك كرده و منجر به پرخوري مي‌گردد و حتي مدعي هستند كه هر گاه سالاد ميل مي‌كنند مقدار بيشتري غذا مي‌خورند.
لازم به توضيح است كه واقعاً اتساع معده باعث بيشتر غذا خوردن و پرخوري مي‌شود و اين امر هم واقعيت دارد كه سالاد حجم زيادي را در معده اشغال ميكند، اما خوردن آن نه تنها موجب پرخوري نمي‌شود، بلكه جلوي اشتهاي شخص را براي خوردن غذاي زياد و بيش از حد نياز مي‌گيرد، زيرا باعث پر شدن معده مي‌شود و هر غذايي كه قسمت قابل توجهي از معده را اشغال كند، موجب احساس سيري مي‌شود و چون سالاد فصل از پيش غذاهاي كم كالري است، چنانچه قبل از غذا ميل شود، منجر به كاهش اشتهاي كاذب و پرخوري مي‌گردد.
عده‌اي بر اين باورند كه مصرف سالاد موجب بزرگ شدن معده و شكم مي‌شود و چون بزرگ شدن شكم يا به عبارت بهتر «چاقي شكمي» يكي از عوارض مهم و اوليه چاقي‌ها مي‌باشد و چون اكثر افراد، افزايش وزنشان از تجمع چربي در شكم شروع مي‌شود، پس به عقيده اين گروه، بايستي سالاد در برنامه غذايي افراد، بخصوص اشخاصي كه در معرض چاقي شكمي قرار دارند، حذف شود.
اين باور به دو دليل در ذهن مخالفين مصرف سالاد شكل گرفته است:
1- معمولا پس از خوردن سالاد برخي از افراد دچار نفخ مي‌شوند و به دليل نفخ، معده‌شان برجسته به نظر مي‌رسد. اين امر باعث مي‌گردد كه تصور كنند سالاد موجب بزرگ شدن شكم مي‌شود، در حالي‌كه نفخ و بزرگي معده موقتي بوده و بعد از مدت كوتاهي، بعد از تخليه سالاد از معده و ورود آن به روده و بخصوص پس از هضم آن، معده به حالت اوليه خود برمي‌گردد.
2- چون مصرف سالاد موجب اشغال قسمتي از معده مي‌شود، لذا معمولا شخص بعد از خوردن آن احساس پري در دستگاه گوارش مي‌نمايد، به همين علت فرد تصور ميكند كه معده‌اش بزرگ شده و مبتلا به چاقي شكمي گرديده است.
بعضي افراد معتقدند كه مصرف سالاد كمك به افزايش وزن و پيشرفت چاقي مي‌نمايد، زيرا مقداري كالري بر انرژي دريافتي از غذا مي‌افزايد. دليل اين اشخاص بر مدعايشان آن است كه چون سالاد جانشين غذا نمي‌شود و اضافه بر غذا مصرف مي‌گردد، لذا نتيجه آن، چاقي است.
اين باور به‌هيچ وجه صحيح نيست، زيرا: اصلاً سالاد فصل از پيش غذاهاي كم‌كالري محسوب مي‌شود و خوردن آن ابداً منجر به چاقي نمي‌شود. ثانياً با مصرف سالاد، از مقدار غذاي مصرفي شخص كاسته مي‌شود، به اين معنا كه سالاد جانشين قسمتي از خوراك روزانه شده و چون سبزيجات سالادي جزء مواد كم‌كالري هستند، لذا برعكس تصور اين دسته از افراد، نه تنها باعث چاقي نمي‌شوند، بلكه به كاهش وزن نيز كمك زيادي مي‌نمايند، به شرط آنكه از سس‌هاي آماده چرب همراه آن استفاده نشود.
با توجه به مطالب فوق، مصرف سالاد همراه ناهار و شام مي‌تواند به سلامت انسان كمك نمايد.
منبع: دنیای تغذیه ش 123
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر