نوشته : دكتر پگاه مهدي پور داروساز
تعريف چاقي:
به‌طور كلى چاقى عبارت است از عدم تعادل بین انرژى دریافتى و انرژى مصرفى، كه با ذخیره بیش از حد چربى نمایان مي‌شود. در حقیقت براى تجمع چربى در بدن هیچ ظرفیت محدود و معینى وجود ندارد. جالب است بدانید نه تنها ميزان چاقى بلكه محل توزیع و تجمع چربى در بدن نیز مى‌تواند در ابتلا به بیمارى‌هاى وابسته به چاقى مؤثر باشد.
سبب‌شناسی چاقی:
گرچه شناختن مسیرهای مولکولی تعادل انرژی، آغاز شده، ولی علل چاقی هنوز مبهم باقی مانده است. این مسئله تا حدودی بازتاب این واقعیت است که چاقی مجموعه‌اي از چندین اختلال است. با آنكه تعيين همه عوامل دخيل در چاقي (عوامل مؤثر بر سيستم‌هاي نوراندوكرين و متابوليك) در انسان امري دشوار است، اما چاقي در يك تعريف ساده نتيجه بالا بودن مصرف طولاني مدت مواد غذايي نسبت به مقدار انرژي مصرفي مي‌باشد.
ارزیابی چاقی:
رایج‌ترین روشی که برای اندازه‌گیری چاقی به کار می‌رود. هرچند که معیار مستقیمی برای اندازه‌گیری بافت چربی محسوب نمی‌شود- اندازه‌گیری شاخص توده بدن (BMI) است. سایر روش‌های بررسی میزان چاقی عبارتند از: آنتروپومتری (ضخامت چین‌هاي پوست)، دانسیتومتری (وزن کردن زیر آب)، CT یا MRI و امپدانس الکتریکی.
عواقب پاتولوژیک چاقی:
امروزه چاقي بهعنوان يكي از شاخص‌ترين بيماري‌هايي به حساب مي‌آيد كه همگام با صنعتي شدن جوامع و تغيير شيوه زندگي، رشد روزافزوني در سراسر دنيا يافته است. چاقی اثرات سوء عمده‌ای بر سلامتی دارد. در افرادی که دچار چاقی عارضه‌دار هستند میزان مرگ و میر 12 برابر افزایش می‌یابد. از جمله بیماری‌هایی که در اثر چاقی بروز می‌نمایند می‌توان به بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، اختلالات تولید مثل، سنگ‌های صفراوی، بعضی از انواع سرطان‌ها، مشکلات استخوانی، مفصلی و نقرس اشاره کرد. در كل میزان مرگ و میر با افزایش چاقی افزایش می‌یابد.
شاخص توده بدن
(Body Mass Index :BMI):
BMI سنجشی آماری برای مقایسه وزن و قد یک فرد است. در واقع این سنجش میزان چاقی را اندازه‌گیری نمی‌کند بلکه ابزاری مناسب است تا تناسب وزن فرد با توجه به قدش تخمین زده شود. این شاخص در بین سال‌های ۱۸۳۰ تا ۱۸۵۰ توسط آدولف کوتله دانشمند بلژیکی ابداع شد.
بر اساس BMI افراد به چهار گروه تقسيم مي‌شوند:
براساس اين فرمول در صورتي كه شاخص توده بدني بالاتر از 30 باشد، فرد چاق است، اين فرد در معرض بسياري از بيماري‌هاي وابسته به چاقي قرار دارد و بايد هرچه سريع‌تر به درمان چاقي بپردازد. اطلاعاتی که از تحقیقات سلامت ملی و بررسی تغذیه‌ای به دست آمده، حاکی از آن است که شیوع رو به افزایش چاقی، نگرانی‌هاي زیادی را بر انگیخته است. چاقی در میان زنان شایع‌تر و شیوع آن در کودکان نیز با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال افزایش می‌باشد.
روش‌هاي درمان چاقي:
الف) اصلاح رفتار: امروزه تغيير و اصلاح رفتارهاي غلط تغذيه‌اي در صف اول درمان چاقي قراردارد.
ب) رژيم درماني: شايع‌ترين روش براي كاهش وزن، رژيم درماني است (کاهش کالری دریافتی، مهم‌ترين نكته در رژيم‌هاي درماني مي‌باشد). ج) ورزش: رژيم غذايي توأم با يك فعاليت مناسب ورزشي يكي از مؤثرترين روش‌ها براي كاهش وزن است. د) درمان دارويي: تعداد و انواع داروهاي لاغري كه در كتب مرجع معرفي شده‌اند انگشت‌شمار بوده و كلاً به دو دسته اصلي و البته چند زير گروه فرعي تقسيم مي‌شوند: گروه اول داروهاي ضد اشتها هستند كه با تحريك توليد سروتونين باعث مهار مركز اشتها مي‌شوند. گروه دوم داروهايي هستند كه باعث جلوگيري از جذب چربي از دستگاه گوارش مي‌شوند. ه) جراحي: جراحي بهعنوان آخرين قدم براي درمان چاقي به‌شمار مي‌رود. اعمال جراحي درچاقي به دو گروه تقسيم مي‌شود: گروه اول جراحي‌هايي كه منجر به درمان بيماري چاقي مي‌شود. گروه دوم اقداماتي است كه در جهت زيبايي بكار مي‌رود. در اينجا به يكي از درمان‌هاي دارويي که جزء کم‌عارضه‌ترين درمان‌هاي چاقي است، مي‌پردازيم.
مكانيسم اثر:
زنوليپ (با ماده مؤثره ارليستات) با مهار برخي آنزیم‌هاي روده به دفع چربي‌هاي موجود در وعده غذايي كمك مي‌نمايد. ورزش و اصلاح عادات غذایی، در کنار رژیم غذایی کم کالری، برای کاهش وزن افراد مبتلا به چاقی، قابل استفاده است. در ضمن از ويژگي‌هاي منحصر به فرد اين دارو اثر موضعي بر سيستم گوارشي و جذب بسيار كم آن مي‌باشد (97 درصد از طريق مدفوع دفع مي‌شود)، از اين رو كمترين عارضه جانبي و تداخلات دارويي را نسبت به ساير داروهاي معمول در درمان چاقي دارد. عوارض خفیف تا متوسط گوارشی نظیر مدفوع چرب، اسهال و درد شکم مي‌باشند (كه با مكانيسم دارو قابل توجيه مي‌باشد) و طي مصرف دارو به مرور كاهش مي‌يابد.
مزیت زنوليپ:
زنوليپ برای اولین بار در ایران، با فرمولاسيوني متفاوت، توسط شركت داروسازی اسوه، به فرم پِلت تولید شده است، لذا عوارض گوارشی کمتري دارد و نسبت به داروهاي مشابه موجود در بازار دارويي ايران، از سوي بیمار بهتر تحمل مي‌شود. شايان ذكر است، اين داروی لاغری مورد تأیید سازمان نظارت بر غذا و داروي آمریکا قرار گرفته است. مطالعات نشان داده است که زنوليپ به همراه رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی سبک (30 دقیقه پیاده‌روی در روز) می‌تواند سبب کاهش وزن چشمگيري طی شش ماه گردد. زنوليپ همراه با رژیم غذایی کم‌کالری در موارد زیر بکار می‌رود:
کاهش وزن
نگهداری وزن
پيشگيری از افزایش وزن به دنبال کاهش وزن قبلی
کاهش وزن و نگهداری آن در سلامتی افراد چاق مبتلا به بيماری‌های قلبی و عروقی، دیابت نوع دو، بعضی سرطان‌ها، سنگ‌هاي صفراوي و اختلالات خاص تنفسی مؤثر است. زنوليپ در بیماری کبد چرب غیرالکلی سودمند می‌باشد. همچنین به‌واسطه اثر این دارو بر کاهش وزن، به‌طور غیرمستقیم در کاهش فشارخون و چربی خون نيز مؤثر است. این دارو بر میزان کلسیم، فسفات، منیزیم، آهن، مس و روی بی‌تاثیر می‌باشد.
نحوه مصرف دارو:
زنوليپ يك داروي ضد چاقي مي‌باشد كه به صورت دوزهاي 120 ميلي‌گرمي سه بار در روز به همراه يك رژيم غذايي كم‌كالري در افراد چاق با شاخص توده بدني (BMI) بيش از 30 كيلوگرم بر مترمربع و افراد داراي اضافه وزن با BMI بيش از 28 كيلوگرم بر مترمربع كه در معرض عوامل خطرزايي همچون فشارخون بالا، ديابت و مشكلات چربي خون توسط پزشك تجويز مي‌شود. زمان مصرف دارو همراه یا حداکثر يك ساعت پس از هر وعده غذایی چرب می‌باشد.
نکات مهم در خصوص زنوليپ:
اين دارو تأثير منفي بر سيستم نوراندوكريني بدن ندارد به همين دليل بر اشتها تأثیری ندارد و سبب کاهش آن نمی‌گردد.
کاهش وزن طی دو هفته اول شروع درمان دیده می‌شود.
ارلیستات سبب کاهش جذب ویتامین‌های محلول در چربی (ويتامين‌هاي K،E،D،A) و بتاكاروتن می‌گردد، لذا هنگام درمان باید از مکمل‌هاي ویتامیني استفاده نمود که به صورت یک بار در روز و به فاصله زمانی حداقل دو ساعت بعد از مصرف دارو می‌باشد.
این دارو مانند هر داروي ديگري با برخی داروها مانند: وارفارین، سیکلوسپورین، متفورمین و یا انسولین تداخل دارد و سبب کاهش اثر آنها می‌شود، لذا در صورت مصرف داروهای فوق با پزشک خود مشورت نمایید.
در موارد دیابت، سنگ‌هاي كليوي و سوءتغذیه حتماً تحت نظر پزشک تجویز گردد.
در دوران حاملگی و شیردهی منع مصرف دارد.
در صورت فراموش کردن یک دوز دارو مصرف دارو را طبق برنامه با وعده غذایی بعدی ادامه داده و از دو برابر کردن دوز بعدی دارو خودداری كنيد.
توجه: هميشه به ياد داشته باشيد در مصرف دارو با پزشك خود مشورت كنيد.
منبع: دنياي سلامت ش 65
به‌طور كلى چاقى عبارت است از عدم تعادل بین انرژى دریافتى و انرژى مصرفى، كه با ذخیره بیش از حد چربى نمایان مي‌شود. در حقیقت براى تجمع چربى در بدن هیچ ظرفیت محدود و معینى وجود ندارد. جالب است بدانید نه تنها ميزان چاقى بلكه محل توزیع و تجمع چربى در بدن نیز مى‌تواند در ابتلا به بیمارى‌هاى وابسته به چاقى مؤثر باشد.
سبب‌شناسی چاقی:
گرچه شناختن مسیرهای مولکولی تعادل انرژی، آغاز شده، ولی علل چاقی هنوز مبهم باقی مانده است. این مسئله تا حدودی بازتاب این واقعیت است که چاقی مجموعه‌اي از چندین اختلال است. با آنكه تعيين همه عوامل دخيل در چاقي (عوامل مؤثر بر سيستم‌هاي نوراندوكرين و متابوليك) در انسان امري دشوار است، اما چاقي در يك تعريف ساده نتيجه بالا بودن مصرف طولاني مدت مواد غذايي نسبت به مقدار انرژي مصرفي مي‌باشد.
ارزیابی چاقی:
رایج‌ترین روشی که برای اندازه‌گیری چاقی به کار می‌رود. هرچند که معیار مستقیمی برای اندازه‌گیری بافت چربی محسوب نمی‌شود- اندازه‌گیری شاخص توده بدن (BMI) است. سایر روش‌های بررسی میزان چاقی عبارتند از: آنتروپومتری (ضخامت چین‌هاي پوست)، دانسیتومتری (وزن کردن زیر آب)، CT یا MRI و امپدانس الکتریکی.
عواقب پاتولوژیک چاقی:
امروزه چاقي بهعنوان يكي از شاخص‌ترين بيماري‌هايي به حساب مي‌آيد كه همگام با صنعتي شدن جوامع و تغيير شيوه زندگي، رشد روزافزوني در سراسر دنيا يافته است. چاقی اثرات سوء عمده‌ای بر سلامتی دارد. در افرادی که دچار چاقی عارضه‌دار هستند میزان مرگ و میر 12 برابر افزایش می‌یابد. از جمله بیماری‌هایی که در اثر چاقی بروز می‌نمایند می‌توان به بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، اختلالات تولید مثل، سنگ‌های صفراوی، بعضی از انواع سرطان‌ها، مشکلات استخوانی، مفصلی و نقرس اشاره کرد. در كل میزان مرگ و میر با افزایش چاقی افزایش می‌یابد.
شاخص توده بدن
(Body Mass Index :BMI):
BMI سنجشی آماری برای مقایسه وزن و قد یک فرد است. در واقع این سنجش میزان چاقی را اندازه‌گیری نمی‌کند بلکه ابزاری مناسب است تا تناسب وزن فرد با توجه به قدش تخمین زده شود. این شاخص در بین سال‌های ۱۸۳۰ تا ۱۸۵۰ توسط آدولف کوتله دانشمند بلژیکی ابداع شد.
بر اساس BMI افراد به چهار گروه تقسيم مي‌شوند:
براساس اين فرمول در صورتي كه شاخص توده بدني بالاتر از 30 باشد، فرد چاق است، اين فرد در معرض بسياري از بيماري‌هاي وابسته به چاقي قرار دارد و بايد هرچه سريع‌تر به درمان چاقي بپردازد. اطلاعاتی که از تحقیقات سلامت ملی و بررسی تغذیه‌ای به دست آمده، حاکی از آن است که شیوع رو به افزایش چاقی، نگرانی‌هاي زیادی را بر انگیخته است. چاقی در میان زنان شایع‌تر و شیوع آن در کودکان نیز با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال افزایش می‌باشد.
روش‌هاي درمان چاقي:
الف) اصلاح رفتار: امروزه تغيير و اصلاح رفتارهاي غلط تغذيه‌اي در صف اول درمان چاقي قراردارد.
ب) رژيم درماني: شايع‌ترين روش براي كاهش وزن، رژيم درماني است (کاهش کالری دریافتی، مهم‌ترين نكته در رژيم‌هاي درماني مي‌باشد). ج) ورزش: رژيم غذايي توأم با يك فعاليت مناسب ورزشي يكي از مؤثرترين روش‌ها براي كاهش وزن است. د) درمان دارويي: تعداد و انواع داروهاي لاغري كه در كتب مرجع معرفي شده‌اند انگشت‌شمار بوده و كلاً به دو دسته اصلي و البته چند زير گروه فرعي تقسيم مي‌شوند: گروه اول داروهاي ضد اشتها هستند كه با تحريك توليد سروتونين باعث مهار مركز اشتها مي‌شوند. گروه دوم داروهايي هستند كه باعث جلوگيري از جذب چربي از دستگاه گوارش مي‌شوند. ه) جراحي: جراحي بهعنوان آخرين قدم براي درمان چاقي به‌شمار مي‌رود. اعمال جراحي درچاقي به دو گروه تقسيم مي‌شود: گروه اول جراحي‌هايي كه منجر به درمان بيماري چاقي مي‌شود. گروه دوم اقداماتي است كه در جهت زيبايي بكار مي‌رود. در اينجا به يكي از درمان‌هاي دارويي که جزء کم‌عارضه‌ترين درمان‌هاي چاقي است، مي‌پردازيم.
مكانيسم اثر:
زنوليپ (با ماده مؤثره ارليستات) با مهار برخي آنزیم‌هاي روده به دفع چربي‌هاي موجود در وعده غذايي كمك مي‌نمايد. ورزش و اصلاح عادات غذایی، در کنار رژیم غذایی کم کالری، برای کاهش وزن افراد مبتلا به چاقی، قابل استفاده است. در ضمن از ويژگي‌هاي منحصر به فرد اين دارو اثر موضعي بر سيستم گوارشي و جذب بسيار كم آن مي‌باشد (97 درصد از طريق مدفوع دفع مي‌شود)، از اين رو كمترين عارضه جانبي و تداخلات دارويي را نسبت به ساير داروهاي معمول در درمان چاقي دارد. عوارض خفیف تا متوسط گوارشی نظیر مدفوع چرب، اسهال و درد شکم مي‌باشند (كه با مكانيسم دارو قابل توجيه مي‌باشد) و طي مصرف دارو به مرور كاهش مي‌يابد.
مزیت زنوليپ:
زنوليپ برای اولین بار در ایران، با فرمولاسيوني متفاوت، توسط شركت داروسازی اسوه، به فرم پِلت تولید شده است، لذا عوارض گوارشی کمتري دارد و نسبت به داروهاي مشابه موجود در بازار دارويي ايران، از سوي بیمار بهتر تحمل مي‌شود. شايان ذكر است، اين داروی لاغری مورد تأیید سازمان نظارت بر غذا و داروي آمریکا قرار گرفته است. مطالعات نشان داده است که زنوليپ به همراه رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی سبک (30 دقیقه پیاده‌روی در روز) می‌تواند سبب کاهش وزن چشمگيري طی شش ماه گردد. زنوليپ همراه با رژیم غذایی کم‌کالری در موارد زیر بکار می‌رود:
کاهش وزن
نگهداری وزن
پيشگيری از افزایش وزن به دنبال کاهش وزن قبلی
کاهش وزن و نگهداری آن در سلامتی افراد چاق مبتلا به بيماری‌های قلبی و عروقی، دیابت نوع دو، بعضی سرطان‌ها، سنگ‌هاي صفراوي و اختلالات خاص تنفسی مؤثر است. زنوليپ در بیماری کبد چرب غیرالکلی سودمند می‌باشد. همچنین به‌واسطه اثر این دارو بر کاهش وزن، به‌طور غیرمستقیم در کاهش فشارخون و چربی خون نيز مؤثر است. این دارو بر میزان کلسیم، فسفات، منیزیم، آهن، مس و روی بی‌تاثیر می‌باشد.
نحوه مصرف دارو:
زنوليپ يك داروي ضد چاقي مي‌باشد كه به صورت دوزهاي 120 ميلي‌گرمي سه بار در روز به همراه يك رژيم غذايي كم‌كالري در افراد چاق با شاخص توده بدني (BMI) بيش از 30 كيلوگرم بر مترمربع و افراد داراي اضافه وزن با BMI بيش از 28 كيلوگرم بر مترمربع كه در معرض عوامل خطرزايي همچون فشارخون بالا، ديابت و مشكلات چربي خون توسط پزشك تجويز مي‌شود. زمان مصرف دارو همراه یا حداکثر يك ساعت پس از هر وعده غذایی چرب می‌باشد.
نکات مهم در خصوص زنوليپ:
اين دارو تأثير منفي بر سيستم نوراندوكريني بدن ندارد به همين دليل بر اشتها تأثیری ندارد و سبب کاهش آن نمی‌گردد.
کاهش وزن طی دو هفته اول شروع درمان دیده می‌شود.
ارلیستات سبب کاهش جذب ویتامین‌های محلول در چربی (ويتامين‌هاي K،E،D،A) و بتاكاروتن می‌گردد، لذا هنگام درمان باید از مکمل‌هاي ویتامیني استفاده نمود که به صورت یک بار در روز و به فاصله زمانی حداقل دو ساعت بعد از مصرف دارو می‌باشد.
این دارو مانند هر داروي ديگري با برخی داروها مانند: وارفارین، سیکلوسپورین، متفورمین و یا انسولین تداخل دارد و سبب کاهش اثر آنها می‌شود، لذا در صورت مصرف داروهای فوق با پزشک خود مشورت نمایید.
در موارد دیابت، سنگ‌هاي كليوي و سوءتغذیه حتماً تحت نظر پزشک تجویز گردد.
در دوران حاملگی و شیردهی منع مصرف دارد.
در صورت فراموش کردن یک دوز دارو مصرف دارو را طبق برنامه با وعده غذایی بعدی ادامه داده و از دو برابر کردن دوز بعدی دارو خودداری كنيد.
توجه: هميشه به ياد داشته باشيد در مصرف دارو با پزشك خود مشورت كنيد.
منبع: دنياي سلامت ش 65
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر