نوشته: زير نظر: دکتر سلطانعلي محبوب (استاد و قائم مقام موسسه آموزش عالي ربع رشيدي) اميد توپچي
ليکوپن متعلق به گروه کاروتنوئيدها و عامل اصلي رنگ قرمز روشن در برخي مواد غذايي خاص مانند گوجه فرنگي، هندوانه و گريپ فروت صورتي است. اهميت اين ماده به دليل خواص آنتي‌اکسيداني و پيشگيري از سرطان مي‌باشد. اين رنگدانه قرمز محلول در چربي، در گياهان و ميکروارگانيسم‌ها وجود دارد و جهت محافظت اين موجودات در مقابل اثرات سمي راديکال‌هاي آزاد و نور مورد استفاده قرار مي‌گيرد. ليکوپن نوعي کاروتينوئيد است كه در سرم، کبد، غدد فوق کليوي، ريه، پروستات، روده بزرگ، پوست و در سطوحي بالاتر از ساير کاروتنوئيدها يافت مي‌شود. ليکوپن براي بدن انسان ضروري نيست، اما مطمئنا مي‌تواند در مبارزه با تعدادي از بيماري‌ها به بدن کمک کند. پزشکان استفاده از ليکوپن را به عنوان روشي براي پيشگيري در برابر انواع مختلفي از سرطانها پيشنهاد مي‌کنند.
منابع غذايي ليکوپن
از منابع عمده ليکوپن مي‌توان به گوجه فرنگي، گريپ فروت (صورتي)، هندوانه و پاپايا اشاره کرد. فرآورده‌هاي گوجه فرنگي، از جمله سس گوجه فرنگي، آب گوجه فرنگي و سس پيتزا، غني‌ترين منابع ليکوپن در رژيم غذايي هستند.محصولات فرآوري شده گوجه فرنگي (مانند گوجه فرنگي کنسرو شده و سس گوجه فرنگي) حاوي ليکوپن بيشتري نسبت به گوجه فرنگي خام مي‌باشند، زيرا فرايند حرارتي منجر به شکست ديواره سلولي و آزادشدن آنها و نيز افزايش غلظت کاروتنوئيدها مي‌شود.
مزاياي ليکوپن
ليکوپن به عنوان يک آنتي‌اکسيدان قوي، به خنثي کردن راديکال‌هاي آزاد مضر که در سرطان، بيماري‌هاي قلبي، دژنراسيون ماکولا و ديگر بيماري‌هاي مرتبط با افزايش سن نقش دارند، کمک مي‌کند. شواهدي از نقش اين کاروتنوئيد در پيشگيري از ابتلا به سرطان پروستات، ريه و معده، لوزالمعده، روده بزرگ، راست روده، مري، دهان، سينه و دهانه رحم وجود دارد. ليکوپن به‌طور کلي ايمن و غير سمي بوده و مصرف آن معمولا بدون عوارض جانبي است. شواهد علمي براي استفاده از ليکوپن در دوران بارداري در دسترس نيست، اما هيچ عوارض جانبي در ارتباط با مصرف غذاهاي حاوي ليکوپن در دوران بارداري منتشر نشده است. مهم‌ترين اثرات ليکوپن روي سلامتي عبارتند از: 1)پيشگيري از سرطان، خصوصا سرطان پروستات و دهان 2) پيشگيري از پيري پوست 3) کنترل مشکلاتي از قبيل ديابت و مشکلات قلبي عروقي
4)احتمال پيشگيري از پوکي استخوان 5) مقابله با مشکلات باروري در مردان
نتيجه‌گيري
مطالعات نشان مي‌دهند که مصرف روزانه 600-400 گرم سبزي و ميوه مي‌تواند موجب کاهش خطر ابتلا به سرطان شود. سطوح سرمي ليکوپن و ساير کاروتنوئيدها با کاهش خطر سرطان ريه، حتي در افراد سيگاري، همراه بوده است. مصرف 500 گرم ميوه و سبزي در روز مي‌تواند منجر به تغييرات معني‌داري در سطوح مارکرهاي بيوشيميايي، مانند اسيد فوليک و هموسيستئين شود و با پيشگيري از بيماري‌هايي مانند بيماري‌هاي قلبي- عروقي، ديابت، فشار خون و احتمالاً سرطان و بيماري‌هاي ديگر، به سلامتي كمك كند.
موارد درمانيليکوپن و سرطان: پزشکان معتقدند که نتايج مثبت رژيم غذايي حاوي ليکوپن بالا، به دليل خواص آنتي‌اکسيداني آن است. سلول‌هاي سرطاني زماني گسترش مي‌يابند که در معرض راديکال‌هاي آزاد قرار گيرند. ليکوپن به عنوان يک خط دفاعي موجب حذف راديکال‌هاي آزاد شده و از برخي سرطانها و بيماري‌هاي مرتبط با دژنراسيون سلولي پيشگيري مي‌کند. به نظر مي‌رسد اين ماده روي سرطان پروستات و سينه موثر باشد.
ليکوپن و بيماري‌هاي قلبي- عروقي: اين آنتي‌اکسيدان مي‌تواند موجب کاهش خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي شود. همچنين سطوح کلسترول بد را کاهش مي‌دهد.
ليکوپن و سلامت پوست: انسان هر روزبا اشعه مضر ماوراء بنفش مواجه مي‌شود وسلول‌هاي پوستي مدام در معرض تابش نور خورشيد و آلاينده‌هاي مضر هستند كه ليکوپن مي‌تواند اين آسيب‌ها را کاهش دهد. بسياري از دانشمندان و پزشکان يک رژيم غذايي سرشار از سس گوجه فرنگي و محصولات گوجه فرنگي پخته شده را توصيه مي‌کنند.
پيشگيري از دژنراسيون ماکولاي وابسته به سن: بر اساس مطالعات آزمايشگاهي، خواص آنتي اکسيداني ليکوپن مي‌تواند يک درمان پيشگيرانه براي بيماري دژنراسيون وابسته به سن ماکولا باشد؛ اما در اين زمينه به تحقيقات بيشتري نياز است.
تصلب شرائين و کلسترول بالا: پژوهش‌ها نشان داده است که ليکوپن به دليل خواص آنتي اکسيداني براي افراد مبتلا به آترواسکلروز يا کلسترول بالا مفيد است.
ناباروري: بر اساس يک مطالعه اوليه، به نظر مي‌رسد ليکوپن مي‌تواند در درمان ناباروري ايديوپاتيک در مردان موثر باشد.
پيشگيري از سرطان روده بزرگ: مطالعات متعددي براي بررسي اينکه آيا مصرف گوجه فرنگي يا محصولات آن در پيشگيري از سرطان‌هاي دستگاه گوارش از جمله دهان، حلق، مري، معده، روده بزرگ و راست روده نقش دارد، انجام شده كه نتايج اين مطالعات متناقض بوده است؛ به اين معنا كه برخي مطالعات تأثيرات قابل ملاحظه‌اي را گزارش کردند و برخي ديگر هيچ اثر قابل ملاحظه‌اي را نشان ندادند.
فشار خون حاملگي (پره‌اکلامپسي): بر اساس يک مطالعه اوليه، ليکوپن ممكن است گسترش پره‌اکلامپسي و عقب‌ماندگي رشد داخل رحمي را در زناني که براي اولين بار حامله شده‌اند، کاهش دهد.
پيشگيري از سرطان ريه و پروستات: تعداد زيادی از مطالعات جمعيتي بزرگ، کاهش خطر ابتلا به سرطان‌هاي ريه و پروستات را در افرادي که به طور منظم از گوجه فرنگي استفاده مي‌کردند، نشان دادند.
محافظت در برابر آفتاب: ليکوپن در ترکيب با ديگر آنتي‌اکسيدان‌ها، مانند بتا کاروتن، ويتامين C، ويتامين E، سلنيوم و پروآنتوسيانيدين‌ها مي‌تواند در کاهش سوزش ناشي از آفتاب موثر باشد. اثرات محافظتي در برابراشعه ماوراء بنفش، در مطالعات محدود و کوتاه‌مدت مشخص شده است.
تحريک سيستم ايمني: احتمال مي‌رود که ليکوپن و ساير کاروتنوئيدها، مانند بتا کاروتن، سيستم ايمني را تحريک کنند.
منبع: دنياي سلامت ش 65
منابع غذايي ليکوپن
از منابع عمده ليکوپن مي‌توان به گوجه فرنگي، گريپ فروت (صورتي)، هندوانه و پاپايا اشاره کرد. فرآورده‌هاي گوجه فرنگي، از جمله سس گوجه فرنگي، آب گوجه فرنگي و سس پيتزا، غني‌ترين منابع ليکوپن در رژيم غذايي هستند.محصولات فرآوري شده گوجه فرنگي (مانند گوجه فرنگي کنسرو شده و سس گوجه فرنگي) حاوي ليکوپن بيشتري نسبت به گوجه فرنگي خام مي‌باشند، زيرا فرايند حرارتي منجر به شکست ديواره سلولي و آزادشدن آنها و نيز افزايش غلظت کاروتنوئيدها مي‌شود.
مزاياي ليکوپن
ليکوپن به عنوان يک آنتي‌اکسيدان قوي، به خنثي کردن راديکال‌هاي آزاد مضر که در سرطان، بيماري‌هاي قلبي، دژنراسيون ماکولا و ديگر بيماري‌هاي مرتبط با افزايش سن نقش دارند، کمک مي‌کند. شواهدي از نقش اين کاروتنوئيد در پيشگيري از ابتلا به سرطان پروستات، ريه و معده، لوزالمعده، روده بزرگ، راست روده، مري، دهان، سينه و دهانه رحم وجود دارد. ليکوپن به‌طور کلي ايمن و غير سمي بوده و مصرف آن معمولا بدون عوارض جانبي است. شواهد علمي براي استفاده از ليکوپن در دوران بارداري در دسترس نيست، اما هيچ عوارض جانبي در ارتباط با مصرف غذاهاي حاوي ليکوپن در دوران بارداري منتشر نشده است. مهم‌ترين اثرات ليکوپن روي سلامتي عبارتند از: 1)پيشگيري از سرطان، خصوصا سرطان پروستات و دهان 2) پيشگيري از پيري پوست 3) کنترل مشکلاتي از قبيل ديابت و مشکلات قلبي عروقي
4)احتمال پيشگيري از پوکي استخوان 5) مقابله با مشکلات باروري در مردان
نتيجه‌گيري
مطالعات نشان مي‌دهند که مصرف روزانه 600-400 گرم سبزي و ميوه مي‌تواند موجب کاهش خطر ابتلا به سرطان شود. سطوح سرمي ليکوپن و ساير کاروتنوئيدها با کاهش خطر سرطان ريه، حتي در افراد سيگاري، همراه بوده است. مصرف 500 گرم ميوه و سبزي در روز مي‌تواند منجر به تغييرات معني‌داري در سطوح مارکرهاي بيوشيميايي، مانند اسيد فوليک و هموسيستئين شود و با پيشگيري از بيماري‌هايي مانند بيماري‌هاي قلبي- عروقي، ديابت، فشار خون و احتمالاً سرطان و بيماري‌هاي ديگر، به سلامتي كمك كند.
موارد درمانيليکوپن و سرطان: پزشکان معتقدند که نتايج مثبت رژيم غذايي حاوي ليکوپن بالا، به دليل خواص آنتي‌اکسيداني آن است. سلول‌هاي سرطاني زماني گسترش مي‌يابند که در معرض راديکال‌هاي آزاد قرار گيرند. ليکوپن به عنوان يک خط دفاعي موجب حذف راديکال‌هاي آزاد شده و از برخي سرطانها و بيماري‌هاي مرتبط با دژنراسيون سلولي پيشگيري مي‌کند. به نظر مي‌رسد اين ماده روي سرطان پروستات و سينه موثر باشد.
ليکوپن و بيماري‌هاي قلبي- عروقي: اين آنتي‌اکسيدان مي‌تواند موجب کاهش خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي شود. همچنين سطوح کلسترول بد را کاهش مي‌دهد.
ليکوپن و سلامت پوست: انسان هر روزبا اشعه مضر ماوراء بنفش مواجه مي‌شود وسلول‌هاي پوستي مدام در معرض تابش نور خورشيد و آلاينده‌هاي مضر هستند كه ليکوپن مي‌تواند اين آسيب‌ها را کاهش دهد. بسياري از دانشمندان و پزشکان يک رژيم غذايي سرشار از سس گوجه فرنگي و محصولات گوجه فرنگي پخته شده را توصيه مي‌کنند.
پيشگيري از دژنراسيون ماکولاي وابسته به سن: بر اساس مطالعات آزمايشگاهي، خواص آنتي اکسيداني ليکوپن مي‌تواند يک درمان پيشگيرانه براي بيماري دژنراسيون وابسته به سن ماکولا باشد؛ اما در اين زمينه به تحقيقات بيشتري نياز است.
تصلب شرائين و کلسترول بالا: پژوهش‌ها نشان داده است که ليکوپن به دليل خواص آنتي اکسيداني براي افراد مبتلا به آترواسکلروز يا کلسترول بالا مفيد است.
ناباروري: بر اساس يک مطالعه اوليه، به نظر مي‌رسد ليکوپن مي‌تواند در درمان ناباروري ايديوپاتيک در مردان موثر باشد.
پيشگيري از سرطان روده بزرگ: مطالعات متعددي براي بررسي اينکه آيا مصرف گوجه فرنگي يا محصولات آن در پيشگيري از سرطان‌هاي دستگاه گوارش از جمله دهان، حلق، مري، معده، روده بزرگ و راست روده نقش دارد، انجام شده كه نتايج اين مطالعات متناقض بوده است؛ به اين معنا كه برخي مطالعات تأثيرات قابل ملاحظه‌اي را گزارش کردند و برخي ديگر هيچ اثر قابل ملاحظه‌اي را نشان ندادند.
فشار خون حاملگي (پره‌اکلامپسي): بر اساس يک مطالعه اوليه، ليکوپن ممكن است گسترش پره‌اکلامپسي و عقب‌ماندگي رشد داخل رحمي را در زناني که براي اولين بار حامله شده‌اند، کاهش دهد.
پيشگيري از سرطان ريه و پروستات: تعداد زيادی از مطالعات جمعيتي بزرگ، کاهش خطر ابتلا به سرطان‌هاي ريه و پروستات را در افرادي که به طور منظم از گوجه فرنگي استفاده مي‌کردند، نشان دادند.
محافظت در برابر آفتاب: ليکوپن در ترکيب با ديگر آنتي‌اکسيدان‌ها، مانند بتا کاروتن، ويتامين C، ويتامين E، سلنيوم و پروآنتوسيانيدين‌ها مي‌تواند در کاهش سوزش ناشي از آفتاب موثر باشد. اثرات محافظتي در برابراشعه ماوراء بنفش، در مطالعات محدود و کوتاه‌مدت مشخص شده است.
تحريک سيستم ايمني: احتمال مي‌رود که ليکوپن و ساير کاروتنوئيدها، مانند بتا کاروتن، سيستم ايمني را تحريک کنند.
منبع: دنياي سلامت ش 65
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر