تغذيه و مصرف آنتي‌بيوتيك در كودكان

نوشته : دكتر ابراهيم فلاحي متخصص تغذيه، معاون غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي لرستان 

با شروع فصل سرما احتمال عفونت‌هاي باكتريايي در كودكان زياد مي‌شود و در نتيجه مراجعه به پزشك و مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها در آنها افزايش مي يابد. نحوه مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها و ارتباط آنها با غذا خوردن نياز به رعايت نكاتي چند دارد كه در زير به آنها اشاره مي‌شود:
دارو مي‌تواند بر ارزش مواد غذايي كه ما مي‌خوريم تاثير بگذارد و مواد مغذي آنها را كاهش يا افزايش دهد. از طرفي كارايي و اثربخشي دارو نيز ممكن است تحت تاثير مواد غذايي و وضعيت تغذيه‌اي – از سو‌ء‌تغذيه گرفته تا چاقي – قرار گيرد.
مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها بايد يك ساعت قبل از غذا و يا دو ساعت بعد از صرف آن باشد؛ مانند پني‌سيلين‌هاي خوراكي، آمپي‌سيلين،  اريترومايسين، تتراسايكلين، و ريفامپين.
آنتي‌بيوتيك‌هايي مانند آموكسي‌سيلين، آزيترومايسين، آمپي‌سيلين، سفيكسيم، سفالكسين، مترونيدازول، ريفامپين، پني‌سيلين و تتراسايكلين باعث ايجاد اسهال مي‌شوند.
بنابراين به منظور جبران كمبودهاي بدن، مصرف ميوه، سبزي، مايعات و سوپ‌ها در دوره مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها توصيه مي‌گردد.

پيامــدهاي لاغــــري مفــرط

نوشته  : برليانت بزرگمهر محقق و مشاور تغذيه و رژيم درماني 

در شماره قبل مجله در مورد ميزان وزن طبيعي و طرز محاسبه آن صحبت شد و عواملي كه موجب كمبود وزن يا لاغري مي‌شوند مورد بحث قرار گرفتند؛ سپس طبقه‌بندي افراد لاغر و در نهايت اشكالات و اختلالاتي كه لاغري براي انسان دربردارد مورد بررسي قرار گرفت.
در اين مقاله به راه‌هاي مقابله با انواع لاغري مي‌پردازيم و درباره عوامل لازم جهت كسب وزن طبيعي و حفظ سلامت صحبت خواهيم كرد. مهم‌ترين و اساسي‌ترين اقدام براي درمان لاغري و كسب وزن طبيعي و پيشگيري از عوارض ناشي از كمبود وزن، مبارزه با علل و عوامل بروز لاغري در شخص است.
عوامل تغذيه‌اي مهم‌ترين علت بروز لاغري هستند كه بعدا به طور مفصل درباره آن به بحث خواهيم پرداخت.
- در ارتباط با اختلالات برخي هورمون‌ها كه يكي ديگر از علل بروز لاغري در افراد مي‌باشد، بايستي نوع اختلال به‌خوبي تشخيص داده شده و تحت نظر متخصص غدد مترشحه داخلي به مداواي آن پرداخته شود. در بسياري از موارد، با رفع مشكل هورموني، لاغري خود به خود درمان مي‌شود و شخص وزن طبيعي خود را به‌دست مي‌آورد.

تغذیه و تنظیم خواب

نوشته : دکتر رضا امانی، دانشیار علوم تغذیه مهشید نقاش پور، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم تغذیه 

خواب بنا برتعریف عبارت است از نوعی عدم هوشیاری که با تحريک حسی می‌توان شخص را از آن حالت در آورد. انسان تقريبا يک سوم از زندگی خود را در خواب سپری می‌کند. هدف از خواب حفظ و بازسازی سلول‌های عصبی مرکزی است.
پژوهشگران معتقدند که دو نوع کاملا متفاوت خواب وجود دارد: خواب موج آهسته يا Slow Wave Sleep) SWS) و خواب همراه با حرکات سریع چشم
Rapid Eye Movement Sleep) REM). خواب موج آهسته، عمیق و آرامش‌بخش بوده، با کاهش تونوس عروق محیطی، فشار خون، سرعت تنفس و میزان متابولیسم همراه است. در خواب REM مغز کاملا فعال بوده و عضلات اسکلتی منقبض می‌شوند. این نوع خواب 10 – 5 دقیقه طول می‌کشد و تقریبا هر 90 دقیقه یکبار تکرار می‌شود.
نقش بالقوه درشت‌مغذی‌ها و ريزمغذی‌ها در تنظيم چرخه خواب و بيداری به جهت بالينی و نيز از ديدگاه عمومی بحثي بسيار جالب است. الگوی رژيم غذايی بر کيفيت خواب شبانگاهی، تمايل طبيعی بدن به خواب روزانه و نيز هوشياری و تمرکز تاثير دارد كه به چند طريق صورت مي‌گيرد. در حال حاضر مکانيسم‌های عصبی کنترل‌کننده الگوهای خواب و بيداری تحت مطالعه هستند. رژيم غذايی به طور کاملا مشخص می‌تواند در تغيير ميزان ميانجی‌های عصبی به ويژه سروتونين موثر باشد.

پـديـده تغييـر رنـگ در كـره

نوشته  : دكتر سعيده سيف هاشمي 

تعريف:
كلمه primrosing به معناي تغيير رنگ سطحي كره‌ها در طول زمان نگهداري آنها، به رنگ تيره است. در اين حالت لايه بسيار نازكي از سطح كره نسبت به رنگ داخل آن به صورت زرد شفاف‌تري درمي‌آيد.
Primrosing را همچنين مي‌توان به زرد كمرنگ و يا زرد شدن سطحي كره تعريف كرد.

عوامل پديده Primrosing
پديده تغيير رنگ با تبخير رطوبت از سطح كره كه موجب افزايش چربي سطح كره مي‌شود، ايجاد مي‌گردد. كره از چربي شير و قطراتي از سرم پراكنده در آن تشكيل مي‌شود. سرم كره به طور عمده از آب ساخته شده است، اما شامل لاكتوز، پروتئين، مواد معدني و ديگر اجزاي كوچك‌تر نيز مي‌باشد. چربي شير بدون آب (Anhydrous Milk Fat)

نقـش تغــذيه در سلامت گـــوش

نوشته  : سالومه آرمين كارشناس ارشد علوم تغذيه انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذايي كشور 

يكي از بيماري‌هاي گوش، التهاب گوش مياني است كه طي آن عفونت گوش مياني و پارگي پرده گوش رخ مي‌دهد؛ و ديگر سندروم منير (التهاب گوش داخلي) مي‌باشد كه رژيم غذايي در هر دو نوع نقش دارد.
التهاب گوش مياني (اوتيتيزمديا) اصلي‌ترين عامل گوش درد است كه به دنبال آن كاهش شنوايي و افزايش دماي بدن اتفاق مي‌افتد. سندروم منير سبب گيجي، ناشنوايي، وزوز يا زنگ‌زدن گوش مي‌شود. در اين بيماري همزمان با درمان و از بين بردن عامل اصلي، جهت درمان درد، مسكن تجويز مي‌شود.
غذاهاي مفيد:
ماهي‌هاي روغني، تخم‌مرغ، شير و گوشت داراي يد هستند. كمبود خفيف تا متوسط يد با كاهش شنوايي رابطه‌اي مستقيم دارد. طي مطالعه‌اي كه در كشور چين بر روي كودكاني كه در مناطق دچار كمبود يد زندگي مي‌كردند انجام شد و شنوايي اين كودكان با مصرف نمك يد‌دار بهبود يافت.

تاثيـــر سيــگار بر ديابــت

نوشته  : نازلي سيدخويي دانشجوي كارشناسي ارشد علوم بهداشتي در تغذيه 

آيا می دانيد که:
- استعمال سيگار و يا قرار داشتن در معرض دود آن سبب بروز بيش از 430 هزار مورد مرگ در سال مي‌شود.
- سيگار و دود آن افزون بر چهار هزار ماده مضر دارد كه اغلب آنها سرطانزا هستند.
- بيماري‌هاي ناشي از سيگار بيش از 50 ميليون دلار در سال هزينه‌هاي پزشكي به کشورها تحميل مي‌كند.
- سيگار كشيدن در دوران بارداري مي تواند سبب تولد نوزاد با وزن تولد كم، مرگ نوزادان و نيز اختلالات يادگيري در سال‌هاي بعد از تولد ‌شود.
- بيش از شش هزار كودك در سال به خاطر سيگار کشيدن والدين‌شان، دچار عفونت و سوختگي مي‌شوند و مي‌ميرند.
احتمالا افراد سيگاري از کنار مطالبي همچون آمار فوق به راحتي مي گذرند؛ ولي شايد دنياي شيرين بعد از ترک سيگار برايشان جالب تر باشد:

ماكاروني

نوشته  : تحريريه دنياي تغذيه 

محصولات خميري از جمله «ماكاروني»، از مهم‌ترين منابع انرژي در بسياري از كشورهاي جهان هستند؛ به طوري كه مي‌توانند تا حدودي جايگزين نان شوند. اين افزايش توليد و گرايش بيشتر مردم به مصرف محصولات خميري، به علت ارزش غذايي بالا، پايين‌بودن قيمت نسبي، قابليت نگهداري و امكان غني‌سازي و بالا بردن ارزش تغذيه‌اي اين ماده غذايي مي‌باشد. آنچه در اين ميان اهميت دارد اين است كه بدانيم كارشناسان و متخصصان، مصرف چه مقدار ماكاروني را در هفته توصيه‌مي‌كنند؟ ارزش غذايي ماكاروني چقدر است؟ آيا همه افراد مجاز به مصرف ماكاروني هستند؟ آيا استفاده از ماكاروني مضراتي دارد؟ و نهايتا اينكه در مورد مصرف ماكاروني چه نكاتي را بهتر است رعايت كنيم؟
به منظور يافتن پاسخ پرسش‌هاي فوق بر آن شديم كه بحث «برداشت آزاد» اين شماره از نشريه را به موضوع «ماكاروني» اختصاص دهيم. ابتدا سري به بخش صنعت مي‌زنيم و نظر كارشناسان شاغل در اين بخش را جويا مي‌شويم.
مهندس آناهيتا راستگو، كارشناس مهندسي علوم و صنايع غذايي و مسوول كنترل كيفيت گروه صنعتي زرماكارون، ديدگاه خود را راجع به ماكاروني اين‌گونه بيان مي‌كند:

ضرورت توجه به برچسب‌هاي تغذيه‌اي

نوشته  : فاطمه رمضاني كارشناس ارشد علوم بهداشتي در تغذيه 

براي اينكه برنامه غذايي اشخاص و گروه‌ها به‌گونه‌اي تنظيم شود كه از ديدگاه تغذيه‌اي و سلامت مناسب باشد، متخصصان تغذيه و سلامت بايد آگاهي‌هاي فرهنگي مردم را گسترش دهند و از منابع موردنظر براي گروه‌هاي خاص استفاده كنند. يكي از اين آموزش‌ها، آگاهي دادن به مردم براي انتخاب صحيح مواد غذايي با استفاده از اطلاعات موجود بر روي برچسب‌هاي تغذيه‌اي آنهاست.
در سال 1973 سازمان غذا و دارو (FDA) براي كمك به مصرف‌كنندگان جهت تامين نيازهاي غذايي خود و انتخاب عاقلانه غذاي سالم سيستمي براي تعيين محتواي مواد مغذي بعضي از محصولات غذايي به صورت برچسب‌هاي مواد غذايي ايجاد كرد. چهارچوب درج اطلاعات تغذيه‌اي روي برچسب‌ها توسط USDA (كه مسووليت تنظيم گوشت و محصولات ماكيان و تخم‌مرغ را بر عهده دارد) و FDA (كه مسووليت تنظيم ساير محصولات را بر عهده دارد)، پس از تصويب لايحه برچسب‌گذاري غذايي و آموزش NLEA، در اواخر 1990 بازبيني شد. روش جديد برچسب‌گذاري در سال 1994 اجباري شد و به دنبال آن مي‌بايست برچسب‌هاي تغذيه‌اي روي همه محصولات غذايي (به جز مواردي كه حاوي مواد مغذي اندكي هستند نظير قهوه و ادويه‌جات) و همچنين غذاهاي رستوراني و غذاهاي آماده مصرف قرار مي‌گرفت. تامين اطلاعات تغذيه‌اي روي محصولات غذايي خام اختياري است. اطلاعات تغذيه غذاهاي رستوراني از طريق سايت‌هاي اينترنتي يا ديگر تابلوهاي تبليغاتي در دسترس مردم قرار مي‌گيرد.

شيوه‌هاي اصلاح عادات غذايي

نوشته  : دكتر موسی صالحی استاديار دانشكده بهداشت و تغذيه دانشگاه علوم پزشكي شيراز 

اشـــتـها
اشتها كلمه‌اي است كه همه افراد آن را هنگام مشكلات تغذيه‌اي بيان مي‌كنند. افراد لاغر و مريض مرتب مي‌گويند اشتها نداريم و افراد چاق گناه را به گردن اشتهاي زياد مي‌اندازند. اشتها يك نوع عادت است كه با تمرين مي‌توان آن را كم يا زياد كرد. اگر اشتها نداريد، هر روز صبح در ساعت معيني غذاي مورد علاقه خود را فراهم كرده و به خود تلقين كنيد كه خوردن آن براي سلامتي الزامي است. چنانچه يك هفته تا ده روز در ساعت معيني غذا بخوريد، پس از آن در همان ساعت گرسنه و وادار به خوردن غذا خواهيد شد و به اصطلاح اشتهاي شما باز مي‌شود. اين يك عادت است و بدن انسان به سرعت عادت جديد را مي‌پذيرد. يك هفته تا ده روز تمرين در يك ساعت معين، اشتهاي بدن شما را در آن ساعت زياد مي‌كند و بالعكس. اگر وزن و اشتهاي شما به غذا زياد است، سعي كنيد وعده شام خود را حذف و يا بسيار مختصر كنيد. صبر داشته باشيد، يك هفته تا ده روز طول مي‌كشد تا بدن شما به وضعيت جديد عادت كند. از گرسنه شدن نترسيد؛ باور كنيد گرسنگي وقتي با اراده و به قصد سلامتي باشد مفيد است. بعد از ده روز بدن شما ديگر ميل به شام نخواهد داشت و به اصطلاح اشتهاي شما كور مي‌شود. اين هم يك عادت است كه بدن به خوبي مي‌تواند آن را بپذيرد.

كبـــد چــرب دست آوردي از چاقي

نوشته : منيره دادخواه كارشناس ارشد تغذيه و رژيم‌درماني انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذائي كشور 

كبد با وزن تقريبي 1500 گرم، بزرگ‌ترين غده بدن محسوب مي‌گردد. اين اندام از دو بخش اصلي راست و چپ تشكيل شده و از دو منبع خوني تغذيه مي‌شود، يكي سرخرگ كبدي كه از سرخرگ آئورت منشاء گرفته و ديگري سياهرگ باب كه خون گرفته شده از لوله گوارش را به كبد مي‌آورد. تحت اين شرايط حدودا 5/1 ليتر خون در دقيقه در كبد گردش مي‌كند.
كبد عضوي است كه قادر به بازسازي خود بوده و تنها وجود 10 تا20 درصد از آن براي ادامه حيات كافي است، ولي با خارج شدن آن از بدن ظرف 24 ساعت مرگ بيمار حتمي است. اين اندام در اكثر فعاليت‌هاي متابوليكي بدن نقش موثر داشته و بيش از 500 عمل مختلف انجام مي‌دهد. بيماري‌هاي كبد به شكل حاد يا مزمن، ارثي و اكتسابي ديده مي‌شوند.
كبد چرب يكي از مشكلاتي است كه در صورت عدم درمان مناسب، مي‌تواند به سيروز كه شكل خطرناك‌تري از بيماري كبدي است، منجر گردد.
زماني كه چربي بيش از 5 تا 6 درصد از وزن كبد را تشكيل دهد، ذرات آن در سلول‌هاي كبدي با ميكروسكوپ، قابل مشاهده است. اگر 10 درصد وزن اين اندام از چربي باشد، بيماري كبد چرب را متوسط و چنانچه اين رقم به 25 درصد برسد، بيماري را شديد مي‌نامند. در بعضي موارد خاص چربي جمع‌شده تا 50 در صد وزن كبد را تشكيل مي‌دهد. در اين بيماري، اندازه كبد به خاطر تجمع چربي در آن بزرگ مي‌شود.