نوشته : منيره دادخواه كارشناس ارشد تغذيه و رژيم‌درماني انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذائي كشور
كبد با وزن تقريبي 1500 گرم، بزرگ‌ترين غده بدن محسوب مي‌گردد. اين اندام از دو بخش اصلي راست و چپ تشكيل شده و از دو منبع خوني تغذيه مي‌شود، يكي سرخرگ كبدي كه از سرخرگ آئورت منشاء گرفته و ديگري سياهرگ باب كه خون گرفته شده از لوله گوارش را به كبد مي‌آورد. تحت اين شرايط حدودا 5/1 ليتر خون در دقيقه در كبد گردش مي‌كند.كبد عضوي است كه قادر به بازسازي خود بوده و تنها وجود 10 تا20 درصد از آن براي ادامه حيات كافي است، ولي با خارج شدن آن از بدن ظرف 24 ساعت مرگ بيمار حتمي است. اين اندام در اكثر فعاليت‌هاي متابوليكي بدن نقش موثر داشته و بيش از 500 عمل مختلف انجام مي‌دهد. بيماري‌هاي كبد به شكل حاد يا مزمن، ارثي و اكتسابي ديده مي‌شوند.
كبد چرب يكي از مشكلاتي است كه در صورت عدم درمان مناسب، مي‌تواند به سيروز كه شكل خطرناك‌تري از بيماري كبدي است، منجر گردد.
زماني كه چربي بيش از 5 تا 6 درصد از وزن كبد را تشكيل دهد، ذرات آن در سلول‌هاي كبدي با ميكروسكوپ، قابل مشاهده است. اگر 10 درصد وزن اين اندام از چربي باشد، بيماري كبد چرب را متوسط و چنانچه اين رقم به 25 درصد برسد، بيماري را شديد مي‌نامند. در بعضي موارد خاص چربي جمع‌شده تا 50 در صد وزن كبد را تشكيل مي‌دهد. در اين بيماري، اندازه كبد به خاطر تجمع چربي در آن بزرگ مي‌شود.
از علل عمده بروز كبد چرب مي‌توان به اين موارد اشاره كرد:
- پرخوري و چاقي، كه منجر به بروز كبد چرب غيرالكلي مي‌شود.
- مصرف بي‌رويه نوشيدني‌هاي الكلي، كه منجر به كبد چرب الكلي مي‌گردد.
- برخــــــي از انـــــــــــواع هيپرليپوپروتئينمي‌ها
- فقر شديد غذايي
- استفاده از برخي مواد مخدر
همانطور كه مي‌دانيم پرخوري و مصرف زياد غذاهاي پر انرژي با كربوهيدرات و چربي زياد از علل اصلي افزايش وزن و چاقي مي‌باشند. مازاد انرژي دريافتي به تري‌گليسريد كه شكل ذخيره انرژي در بدن است، تبديل مي‌شود. اين نوع چربي‌ها علاوه بر تجمع در مناطق خاصي مانند زير پوست، ناحيه شكم، باسن و...، در بافت كبد نيز جمع شده و به مرور سبب ايجاد كبد چرب مي‌شوند. تحقيقات علمي نشان مي‌دهند كه با افزايش شيوع چاقي در كودكان و نوجوانان، احتمال تجمع چربي در كبد و بروز اين بيماري نيز در اين گروه سني بالا رفته است كه در صورت عدم توجه مي‌تواند در آينده سبب تخريب بافت كبد و افزايش احتمال بروز سيروز شود.
ديابتي‌هاي چاق كه بيماري آنها از نوع غير وابسته به انسولين مي‌باشد، نيز در خطر ابتلا به اين بيماري هستند. كبد چرب گاه در افرادي كه به مدت طولاني از نوشيدني‌هاي الكلي استفاده مي‌كنند، ديده مي‌شود؛ به همين علت در كشورهايي كه مصرف اين نوع نوشيدني‌ها متداول است، حدود 90 درصد سيروزهاي كبدي (كه به دنبال كبد چرب بروز مي‌كنند) به دليل مصرف الكل مي‌باشد.
فقر غذايي و كمبود طولاني‌مدت دريافت پروتئين‌هاي حيواني كه بيشتر در كودكان كشورهاي عقب‌افتاده مشاهده مي‌شود، يكي ديگر از علل كبد چرب است. الگوي غذايي اين كودكان شامل كربوهيدرات فراوان (بيش از نياز) و كمبود يا حتي فقدان دريافت پروتئين حيواني است. اين شرايط سبب ايجاد نوعي سوءتغذيه شديد در آنها مي‌شود كه كبد چرب يكي از عوارض آن است. در بسياري از موارد چنانچه اين كودكان تحت تغذيه مناسب قرار گيرند، كبد چرب آنها به طور كامل درمان مي‌گردد.
علائم كبد چرب شامل فشار و سنگيني در بخش بالا و سمت راست شكم بوده، كه گاهي اوقات با درد و كاهش قدرت بدني همراه است.
درمان كبد چرب معمولا با حذف عامل ايجاد‌كننده آن امكان‌پذير مي‌باشد. در افراد الكلي قطع مصرف نوشيدني‌هاي الكلي ضروري است.
در شرايطي كه بيماري بر اثر چاقي، مصرف و تجمع زياد چربي در بدن بروز كرده باشد، پيروي از يك رژيم غذايي سالم و كم‌كالري به همراه تحرك و فعاليت بدني مناسب در كنترل و درمان بيماري موثر مي‌باشد.
همانطور كه مي‌دانيم به غير از مصرف زياد چربي‌ها، دريافت فراوان كربوهيدرات‌هاي ساده (قند، شكر و فرآورده‌هاي غذايي حاوي آنها) و مواد نشاسته‌اي نيز يكي از دلايل اصلي افزايش چربي و تجمع تري‌گليسريدها در بدن مي‌باشد؛بنابراين در رژيم غذايي اين بيماران بايد دريافت اين نوع مواد غذايي تعديل شود.
همچنين، دريافت چربي‌هاي اشباع محدود شده و به جاي آن از انواع چربي‌هاي غيراشباع و مغزها در حد مناسب استفاده شود.
به دريافت كافي پروتئين‌ها، به‌خصوص در رژيم كودكان و نوجوانان چاق توجه شود.
در رژيم غذايي به ميزان قابل توجهي از ميوه و سبزي‌هاي تازه، حبوبات و غلات سبوس‌دار استفاده گردد.
lمنبعک دنیای تغذیه ش 78
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر