نقش ریز مغذی‌ها در سلامـت

نوشته  : مهندس مسعود خبازی 

  نیاز بدن به ریز مغذی‌ها، از جمله مواد معدنی، بسیار کم است (حدود میلی گرم و در مواردی میکروگرم )که این عناصر حدود 4 درصد کل وزن بدن ما را تشکیل مي‌دهند و در بافت‌های ساختمانی بدن، مانند کلسیم وفسفر در ساختمان بافت استخوانی و یا آهن در ساختمان بافت خون شرکت دارند. از دیگر عملکرد‌های عناصر معدنی می‌توان به تنظیم تعادل فیزیکی و شیمیایی بدن ،حفظ تعادل فشار اسمزی بدن وتنظیم PH خون، ترشحات مایعات بدن، مثل هورمون‌ها یا ساختمان آنزیم‌ها اشاره نمود. به طور کلی اين عناصر در حفظ و نگهداری تعادل حیاتی بدن موثرند. در شماره‌های پیشین در مورد تعدادی از ریز مغذی‌های معدنی مطالبی بیان شد. در این شماره به اختصار به معرفی ریز مغذی کلسیم و نقش آن در سلامت بدن می‌پردازيم.

 کلسیم
کلسیم از گروه مواد معدنی عمده محسوب مي‌شود و فراوان‌ترین ماده معدنی موجود در بدن (حدود 2 درصد از وزن بدن) است که در رشد، ترمیم و حفظ سلامت بافت استخوان‌ها نقش دارد. شناخته شده‌ترین نقش کلسیم، تشکیل ساختمان استخوان و دندان‌هاست. حدود 99 درصد کلسیم موجود در بدن، در استخوان‌ها و دندان‌ها و یک درصد آن در خون و بافت‌های نرم وجود دارد. حفظ تعادل کلسیم خون برای تامین سلامت بدن بسیار ضروری است، به همین دلیل حتی در شرایطی که نیاز به کلسیم افزایش می‌یابد ودریافت کلسیم از رژیم غذایی هم کافی نيست یا اینکه جذب آن از روده دچار مشکل می‌شود، کلسیم مورد نیاز برای حفظ تعادل مطلوب آن در خون، از استخوان‌ها برداشت می‌گردد. همچنین کلسیم در انتقال پیام‌های عصبی در سراسر بدن و انقباض عضلانی نیز موثر است. در شرایطی که بدن دچار کمبود کلسیم می‌شود، توانایی سلول‌های عصبی در انتقال پیام‌های الکتریکی محدود می‌گردد و در اثر این کمبود، عضلات دچار گرفتگی (اسپاسم) و درد شدید خواهند شد. این وضعیت امکان دارد عضله قلب را هم تحت تاثیر قرار دهد و سبب بروز نارسایی قلبی شود. کلسیم درحفظ فشار خون طبیعی و انعقاد خون نیز نقشي موثر دارد. پژوهش‌ها حاکی از آن است که دریافت مقدار کافی کلسیم از طریق مواد غذایی (یا مکمل‌های کلسیم)، نقش مهمی در پیشگیری از مسمومیت دوران بارداری (که افزایش فشار خون از علائم بارز آن می‌باشد) ایفا می‌کند.

فوايد ميوه‌هاي تابستاني

نوشته  : تحريريه دنياي سلامت 

در تابستان علاوه بر این که توان و انرژی انسان تحلیل می‌رود، در اثر تعریق زیاد، آب بدن، کاهش می‌یابد. نوشیدن آب شاید راه چاره باشد ،اما انسان تا اندازه‌ای می‌تواند آب فراوان بنوشد. عدم عادت به نوشیدن آب زیاد از یک طرف و کافی نبودن آب برای جبران انرژی از دست رفته‌ی بدن از طرف دیگر، باعث می‌شود آدمی‌ مغلوب گرمای خورشید بشود.پس باید به فکر جایگزین مناسبی برای آب بیشتر باشد که هم آب بدن را تأمین کند و هم بتواند ویتامین‌هایی که کم‌بودشان باعث تحلیل توان و انرژی می‌شود را به بدن برگرداند. اکثر میوه‌های تابستانی، از بهترین جایگزین‌ها هستند زیرا هم آب بیشتری نسبت به میوه‌های فصل‌های دیگر دارند و هم سرشار از آنتی اکسیدان‌ها و مواد مغذی هستند. می‌توان به روش-های مختلف، در رژیم غذایی از این میوه‌ها استفاده کرد، مثلاً در سالادها از آن‌ها استفاده کنیم یا با شیر و ماست مخلوط کنیم و یا به‌عنوان میان‌وعده به صورت خام میل کنیم.خوشبختانه تنوع میوه‌های تابستانی آن قدر زیاد است که با استفاده-ی به‌جا و مناسب از آن‌ها می‌توان امید داشت که این گرمای طاقت‌فرسا و طولانی را به‌راحتی پشت سر گذاشت و همچنان شاداب و سرزنده بود. هر کدام از این میوه‌ها خواص مختلفی دارند و ذکر نام همه‌ی میوه‌ها و خواص آن، از حوصله‌ی این مقاله خارج است. در این جا به معرفی چند میوه‌ی معروف و پرطرف‌دار بسنده می‌کنیم و به اختصار درخصوص آن‌ها و خواص‌شان صحبت می‌کنیم.

تغذيه ورزشكاران در تابستان

نوشته  : سيده سارا حكيم 

فعاليت ورزشي در هواي گرم، نيازمند استراتژي‌هايي است كه از دهيدراته شدن بدن و كاهش توان آن در ادامه فعاليت ورزشي جلوگيري شود. فعاليت ورزشي در هواي گرم، موجب تبخير عرق از بدن ورزشكار خواهد شد كه اين اولين راهكار براي خنك نگهداشتن بدن فرد است. همچنين جريان خون به سمت پوست افزايش مي‌يابد تا با اين عمل گرماي بيشتري از بدن خارج گردد. فعاليت شديد ورزشي در هواي بسيار گرم منجر به بروز يك سري مشكلات در افراد مي‌شود كه به دهيدراته شدن بدن فرد، افزايش شديد دماي بدن و يا هر دو حالت مي‌انجامد. دهيدراسيون روي توان فعاليت ورزشي فرد اثر مي‌گذارد و از توانايي ورزشكار براي ادامه ورزش به شدت مي‌كاهد. كاهش 1- 2 درصد از آب بدن به شدت روي ميزان فعاليت ورزشكار و توان او تاثير خواهد گذاشت.

ميزان آب بدن
حفظ ميزان آب بدن، از دهيدراته شدن، افزايش دماي بدن و آسيب‌هاي قلبي و عدم توانايي در ادامه فعاليت ورزشكار جلوگيري مي‌نمايد. به علت تفاوت‌هاي شخصي در ميزان دفع عرق از بدن، ميزان دقيق آب مورد نياز فرد، تعيين نشده است. به نظر مي‌رسد 8/0- 1 ليتر آب در هر ساعت، حد بالاي جذب مايعات مي‌باشد، در حالي كه در آزمايشگاه مشخص شده كه دفع عرق از بدن بيش از سه ليتر در هر ساعت است. بررسي‌‌ها نشان داده‌اند كه مصرف نوشيدني‌هاي ورزشي حاوي الكتروليت و كربوهيدرات در طول ورزش توان فرد را بهبود مي‌بخشد و در هواي گرم به خوبي تحمل مي‌شوند.

نوشيدني هاي مناسب تابستان

نوشته  : دكتر كوروش جعفريان

فصل تابستان كه از راه مي‌‌رسد همه ياد نوشيدني‌‌هاي گواراي رايج در اين فصل مي‌‌افتند. در واقع اين يك نياز فيزيولوژيكي است كه هنگام تابستان و هواي گرم بيشتر احساس  مي‌‌شود. همه ما  مي‌‌دانيم كه حيات موجودات زنده به آب بستگي دارد و بهتر است كه بدانيم هيچ واكنشي در بدن اتفاق نمي‌‌افتد مگر در مجاورت آب باشد. به همين خاطر قسمت عمده بدن موجودات زنده از آب تشكيل شده تا واكنش‌‌ها ي حياتي بتواند به‌راحتي در بدن انجام پذيرد. حدود 70 درصد از وزن بدن ما انسان‌ها نيز از آب تشكيل شده و كاهش بيش از 2 درصد آب بدن سلامت و كارايي مارا تحت تاثير قرار خواهد داد.يك فرد ممكن است بدون غذا حتي بيش از يك ماه زنده بماند اما بدون آب چند روز بيشتر نمي‌‌توان زنده ماند.  كساني كه در معرض كم آبي قرار  مي‌‌گيرند ممكن است كه تنظيم حرارت بدن آنها دچار اختلال شود و يا تجمع مواد زائد مشكلاتي را براي سلامت آنها بوجود آورد. آب مورد نياز بدن ما ممكن است از طرق مختلفي تامين شود. چه از طريق غذا و يا چه از طريق انواع نوشيدني كه روز به روز تعداد آنها زياد وزياد‌تر مي‌‌شود.

مناسب‌‌ترين نوشيدني براي ما چيست؟
 سوالي است كه ممكن است براي هر فردي پيش آيد. اگرچه پاسخ به اين سوال آسان نيست اما به جرات مي‌‌توان گفت هنوز هيچ نوشيدني بهتر از آب وجود ندارد. اگرچه آب بهترين نوشيدني براي هر سن و هر فردي است اما در برخي از شرايط ممكن است مصرف آب نيز محدود گردد. براي مثال كساني كه از مشكلات مزمن كليوي رنج مي‌‌برند و يا آنهايي كه دچار ادم شده‌اند مصرف حتي آب  نيز براي آنها محدود  مي‌‌گردد. اما علي‌رغم گوارا بودن آب براي اغلب افراد جامعه، خيلي از مردم در برخي شرايط ممكن است ساير نوشيدني‌‌ها  را ترجيح دهند. البته انتخاب نوع نوشيدني تا حدودي به عادات و سنت رايج هر جامعه‌اي بر مي‌گردد. مردم ما به آب، دوغ، شربت، چايي و ساير دم كردني‌‌ها  علاقه بیشتری نشان می‌دهند.

در فصل تابستان چي و چگونه بخوريم!

نوشته : دکتر محمد جواد حسن‌زاده 

براي بسياري از مردم، تابستان به معني مسافرت، استفاده از امكانات خارج از منزل و تفريح و شادي است طبيعي است براي كساني كه مدرسه مي‌روند نيز تعريف تابستان به مفهوم تعطيلي مدارس و استفاده از امكانات تفريحي و ورزشي است. ولي سلامت در اين ايام و تغيير نسبي شيوه زندگي لزوم توجه بيشتر به نوع و ميزان مصرف مواد غذايي را مي‌طلبد. آيا توجه ويژه به تفريحات و سرگرمي و از سوي ديگر مدت بيشتر استفاده از اين امكانات مي‌تواند به ميزان صحيح دريافت مواد غذايي تأثيرگذار باشد.

كم‌آبي در تابستان
ولي در اين بين بايستي توجه به گرما و درجه حرارت نيز داشته باشيم. مهم‌ترين عارضه‌اي كه با آن دست به گريبانيم دهيدراسيون يا كم آبي بدن است. حتي بدون فعاليت‌هاي بدني بيشتر، ميزان تعريق در اين فصل ممكن است بدن را با كم آبي روبرو كند. بدني كه بتواند به اندازه كافي آب ذخيره كند، توانايي انجام اعمال متابوليك طبيعي خود را نيز داراست. بسيار گفته شده كساني كه دچار كم آبي مي‌شوند (حتي در ميزان خفيف آن)، در بسياري از اعمال مهارتي دچار اشكال مي‌شوند، اين مسئله خصوصاً در ورزشكاران كه بايستي كارآيي خود را حفظ كرده و از دوران‌هاي طولاني كسب مهارت حفاظت كنند بسيار مهم است. سالمندان و گروه‌‌هاي ويژه از جمله زنان در دوران حاملگي و شيردهي در اين خصوص، حساس‌تر مي‌باشند. دريافت كافي آب و مايعات مي‌تواند اين مشكل را مرتفع كرده و خصوصاً در كساني كه فعاليت بدني بيشتر دارند، بايستي به مراتب بيشتر مدنظر قرار گيرد. هر چند كه مصرف مايعات و نوشيدني‌ها توصيه مي‌شود ولي بايستي توجه داشت از مصرف نوشيدني يا نوشابه‌هايي كه طبيعتاً ميزان قند ساده آنها زيادتر از حد معمول است خودداري كرد. دريافت بيش از حد آنها خصوصاً در كساني كه زمينه اضافه وزن و چاقي را دارندمسئله‌‌ساز خواهد شد.

تغذيه مناسب براي گروه خوني AB

نوشته  : دكتر الهام اميرآذر 

آنچه كه مهم است اينكه موضوعاتي كه در زير آمده به هيچ‌وجه مطلق و قابل تعميم روي تمام افراد داراي اين گروه خوني نمي‌باشد. اين گروه خوني همان‌طوري كه قبلاًَ هم گفته شده معما نام دارد و با طبع صفرا مطابقت دارد و شخصيت و خصوصيات رفتاري اين گروه خوني تلفيقي از روحيه حساس و زودرنج گروه A و روحيه سازشكار گروه B است. اينان عموماً شخصيت جنجالي و پرهياهو دارند تمام جنبه‌هاي زندگي را مي‌پذيرند. كينه‌توزي نمي‌كنند. به اين گروه از آن جهت معما گفته مي‌شود كه شناخت آنها در نگاه اول مشكل است مگر اينكه مدتي با آنها زندگي يا مسافرت كرده باشيد.
 
مباحث زير در مورد اين گروه خوني بحث خواهد شد:
1- شخصيت و خصوصيات رفتاري 2- خوراكي‌هاي بسيار سودمند 3- خوراكي‌هاي مضر 4- مكمل‌هاي پيشنهادي 5- برنامه ورزشي  6- دمنوش يا چاي گياهي

گروه خوني AB
 شخصيت و خصوصيات رفتاري: كمياب ترين گروه خوني در جهان هستند، گيرنده جهاني به حساب مي‌آيند و داراي خاصيت سم‌زدايي در خون مي‌باشند ولي غليظ‌ترين گروه خوني را دارا مي‌باشند. خوردن نان براي آنان ضرر ندارد. مهم‌ترين منبع پروتئيني آنان منابع دريايي است گوشت، حبوبات، لبنيات ماست و خامه كم‌چرب براي آنها ضرري ندارد. به دليل پايين بودن اسيد معده، بهتر است گوشت را همراه سبزي استفاده كنند. امكان ابتلا به سرطان معده و بيماري‌هاي قلبي را دارند. چون سديم بدن‌شان پايين است، بهتر است به جاي نمك، از نمك دريايي استفاده كنند. سويا، سير، زالزالك، عرق كيالك، سبزي و شربت صبحگاهي (آب، ليموترش و عسل) براي‌شان مفيد است. بايد از خوردن انواع فلفل، شور، سركه، ترشيجات، مركبات و جوانه گندم اجتناب كنند. 
بيماري‌هاي كبد و كيسه صفرا (كبد چرب، سيروز، سنگ صفراوي) در اين‌ها شايع‌تر است.

غذاهايي كه شما را از درون پير مي‌كنند

نوشته  : تحريريه دنياي سلامت 

بدن واقعاً در حال ساخت و ساز است و در واقع بسياري از سلول‌هاي بدن هراز چندگاهي نو مي‌شوند و سلول‌هاي جديد جايگزين سلول‌هاي قديمي مي‌گردند. كيفيت نوسازي بدن و ترميم ارگان‌ها و بافت‌ها و DNA است كه سن شما را بر روي سطح سلولي تعيين مي‌كند. زماني كه بدن براي ترميم به مواد جديد نياز دارد. شما هستيد كه بايد مواد اوليه اين تعميرات را در اختيار آن قرار دهيد و اين مواد اوليه چيزي جز غذا نيستند و كيفيت غذاها، كيفيت اين بازسازي و ترميم را تعيين مي‌كنند. اگرچه ممكن است كيفيت بد غذايي كه امشب شام ميل كرده‌ايد شما را نكشد، ولي سرعت پيري داخلي سلول‌هاي بدن را كاهش و يا افزايش مي‌دهد. غذاهاي سالم صدها نوع تركيبات شيميايي را در اختيار بدن قرار مي‌دهند كه بدن براي بازسازي سلول‌ها به آن نياز دارد. غذاهاي ناسالم و يا كمي سمي روند پيري را تسريع مي‌بخشند. البته هرازگاهي خوردن يك همبرگر به معناي لغزش از عادات خوب زندگي نيست و در صورتي كه اين رژيم ناسالم غذايي به يك عادت تبديل شود، مي‌تواند فرد را از داخل پير كند و خيلي زود اين پيري به بيرون نيز راه مي‌يابد.
جداي از وسواس شما در مصرف كالري، كربوهيدرات و چربي‌ها بايد به اين موضوع توجه كنيد كه تاثير منفي برخي از غذاها خيلي بيشتر از يك اضافه وزن و خستگي است شما را از درون پير مي‌كنند. بنابراين تنها نگراني از مصرف برخي مواد غذايي به دليل اضافه وزن و چاقي نيست، به نظر مي‌رسد كه برخي از آنها بدترين در زندگي هستند؛ از جمله بسياري از شيرين‌كننده‌ها، چربي‌ها و غذاهاي فرآوري شده كه به عقيده كارشناسان در واقع طول عمر را كاهش مي‌دهند. تغذيه، شيمي داخلي بدن را مشخص مي‌كند، نه سن. شيمي داخلي بدن بر كيفيت و حالت ارتجاعي هر عضو، سلول و سيستم تأثير‌گذار است.

اين بار براي لاغر‌ها...

نوشته  : تحريريه دنياي سلامت

موضوع لاغري و تناسب اندام يك موضوع همه‌گير است و ما هميشه در مورد راه‌هاي لاغري و كاهش وزن صحبت كرده‌ايم، حال آنكه بسياري از افراد از لاغري رنج مي‌برند و به دنبال روش‌هايي براي اضافه وزن هستند. براي اين افراد افزايش وزن يك چالش و يك نبرد واقعي است كه مي‌تواند به دليل نداشتن اشتها و كمبود مواد مغذي و يا سوخت‌رساني حين ورزش، مسائل بهداشتي، عضله سازي و يا غلبه بر تبدیل ژن لاغري باشد. اگر وزن شما فقط كمي پايين‌تر از وزن مناسب و ايده‌آل باشد، مشكلي وجود ندارد و مطالعات نشان مي‌دهد حتي اين كم وزني مي‌تواند نشانه سلامت بدن باشد. با اين حال اگر دل‌تان مي‌خواهد كمي چاق شويد، از روش‌هاي صحيح و سالم تغذيه اي پيروي كنيد و خود را با زياد خوردن چاق نكنيد.

كالري‌ها
براي افزايش وزن روي غذاهاي سالم تمركزكنيد؛ زيرا اگر قرار است بيش از نياز روزانه كالري مصرف كنيد، بهتر است اين كالري از غذاهاي مغذي تأمين شود. براي افزايش وزن بايد كالري‌هاي مغذي دريافت كنيد؛ نه اينكه فقط كالري اضافي به همراه مقدار زيادي چربي و قند از مواد غذايي بي‌خاصيت به دست آوريد. هدف خوردن غذايي است كه علاوه بر كالري زياد، سرشار از ويتامين، مواد معدني و مواد مغذي باشد و با خوردن هر لقمه از آن، بدن را به سمت سلامت بيشتر سوق دهيد. بهتر است وعده غذايي خود را با مواد پركالري آغاز كنيد و در كنار آن ماست، ميوه، آجيل و چربي‌هاي سالم بخوريد.

یـد، يك عنصر حياتي

نوشته  : مهندس مسعود خبازی 

ید از جمله مواد معدنی است که تأمین کافی آن برای بدن در مقدار بسیار کم حیاتی است. این ریزمغذی در تنظیم و متابولیسم انرژی در بدن، سنتز هورمون‌های تیروئیدی (تیروکسین) و عملکرد طبیعی آن نقش دارد. تیروکسین، متابولیسم انرژی و درجه حرارت بدن را تنظیم نموده و در تولیدمثل و رشد و نمو نقش اساسی دارد. کمبود دریافت ید سبب تغییر شکل و بزرگ‌شدن غده تیروئید در جلوی گردن می‌شود که به آن گواتر می‌گویند. گواتر به ویژه در مناطق کوهستانی شایع است که البته برای مبارزه با آن و اطمینان از دریافت کافی ید، از مکمل‌های ید و نمک یددار استفاده می‌شود. در واقع شایع‌ترین علت قابل پیشگیری عقب‌افتادگی ذهنی در دنیا نیز مربوط به کمبود دریافت ید است. این مقاله به اختصار در مورد ریزمغذی ید و نقش آن در سلامت بدن بحث می‌کند.
عوامل کمبود ید
 
 رژیم غذایی مناطق کوهستانی و دور از دریا که خاک آن از نظر ید فقیر است.  بارداری وشیردهی  رژیم غذایی گواترزا و آلوده‌کننده‌های صنعتی (رزوسینول واسید فتالیک)


 در جنین: افزایش سقط، مرده‌زایی ونقایص مادرزادی (عقب‌ماندگی ذهنی، کری و حالت انقباضی)  در شیرخوارگی: افزایش مرگ و میر دوران شیرخوارگی، اختلالات ذهنی وروانی – حرکتی، کم‌کاری تیروئید.
 در دوران کودکی: گواتر، کم‌کاری تیروئید، اختلال عملکرد روانی و رشد فیزیکی   در دوران بلوغ: گواتر، کم‌کاری تیروئید و اختلال عملکرد روانی

ناگفته‌هايي پيرامون نوشيدني‌هاي انرژي‌زا

نوشته  : تحريريه دنياي سلامت 

اين روزها نوشيدني‌هاي بسياري در فروشگاه‌ها به مردم عرضه مي‌شوند كه همگي ادعاي نيروزا بودن دارند. اگر اين نوشيدني‌ها واقعاً نيروبخش باشند و انرژي زيادي ايجاد كنند و از طرفي هيچ خطري براي سلامتي نيز محسوب نشوند، حتماً شما را به خود جذب مي‌كنند. براي آنكه با نوشيدني‌هاي انرژي‌زا بيشتر آشنا شويد، بهتر است كمي بيشتر راجع به تركيبات و مواد موجود در آنها بدانيد تا انتخاب بهتري داشته باشيد.

آيا واقعاً نوشيدني‌هاي انرژي‌زا به شما انرژي و نيرو مي‌دهند؟
كافئين نوعي محرك است و از طريق تحريك سيستم عصبي عمل مي‌كند. اغلب نوشيدني‌هاي انرژي‌زا حاوي كافئين هستند و علاوه بر كافئين، آمينواسيدها، ويتامين‌ها، مقداري شكر اضافي و برخي گياهان را نيز دارند و به شما احساس با انرژي بودن و سرحال بودن مي‌دهند. انرژي‌زاهاي عادي حاوي قند بيشتري هستند (تقريباً چيزي معادل قند موجود در نوشابه). اين مقدار قند نيز مي‌تواند به شما انرژي زيادي بدهد. مصرف غذاها و نوشيدني‌هاي شيرين نيز گاهي اوقات مفيد و لازم است و فقط بايد در مورد ميزان مصرف آنها دقت كرد و اعتدال را رعايت نمود.

 آيا مصرف نوشيدني‌هاي انرژي‌زا براي نوجوانان مناسب است؟
خير، اين نوع نوشيدني‌ها حاوي كافئين و برخي مواد افزودني هستند كه در واقع همانند محرك عمل مي‌كنند و باعث افزايش انرژي وكاهش ميزان خستگي و افزايش تمركز مي‌شود. اين ادعاها ممكن است بسياري از نوجوانان را فريب دهد تا به مصرف نوشيدني‌هاي انرژي‌زا روي آورند تا هم در امور تحصيلي و هم در امور ورزشي‌شان موفق‌تر باشند، اما هيچگاه خام اين ادعاها نشويد و فريب آنها را نخوريد؛ چرا كه اين نوع نوشيدني‌ها براي نوجوانان ناسالم هستند و كودكان و نوجوانان بايد از مصرف آنها پرهيز كنند.