نوشته : دكتر اكبر كوشانفر متخصص بيماريهاي كودكان
كمبود آهن و كمخوني ناشي از آن يكي از مشكلات عمده سلامتي در دنياست و براساس گزارش سازمان بهداشت جهاني دو ميليارد نفر از مردم جهان دچار كمخوني هستند كه شيرخواران، كودكان در سنين مدرسه، نوجوانان و زنان باردار بيشتر در معرض اين بيماري قرار دارند. كمخوني فقر آهن در كودكان، به خصوص در سنين شش ماهگي تا دو سالگي و 11-16 سالگي به علت رشد جسمي و روحي نياز فراواني به آهن دارند. اصولاً كمخوني فقر آهن شايعترين بيماري ناشي از كمبود تغذيهاي در جهان است و انتشار جهاني دارد. كمخوني فقر آهن در شيرخواران و كودكان باعث اختلال در تكامل و هماهنگي سيستم اعصاب حركتي، اختلال در تكامل گفتاري، كاهش قدرت يادگيري و افت تحصيلي، بيتفاوتي، خستگي، بيحسي و كاهش مقاومت كودك در مقابل عفونتها و بيماريها ميگردد. اثرات نامطلوب كمخوني در دوران شيرخوردگي و دوران كودكي غيرقابل جبران است؛ به طوري كه ضريب هوشي كودكان دچار كمخوني 5-10 ضريب كمتر از حد طبيعي ميباشد. آمار شيوع كمخوني در نقاط مختلف جهان متفاوت است. به طور كلي ميتوان شيوع كمخوني در كودكان را 40 درصد تخمين زد. با بررسيهاي انجام شده در ايران، در گروه سني 2-14 سال شيوع كمخوني خفيف، متوسط و شديد در هر دو جنس، (دختر و پسر) 8/23 درصد و در بعضي نقاط حتي تا 40 درصد نيز گزارش شده است. به علت شيوع قابل توجه كمخوني در ايران سازمان بهداشت جهاني و وزارت بهداشت ايران بر اهميت پيشگيري از اين بيماري تأكيد كرده است.
آهن
در دو فرم Fe2+ (فرو) و Fe3+ (فريك) وجود دارد. قسمت عمده يون فرو در آهن هِم و قسمت عمده يون فريك در آهن غيرهم موجود است. آهن هم در ساختار هموگلوبين و ميوگلوبين و در نتيجه در منابع حيواني يافت ميشود. اين فرم آهن در شرايط عادي 20-30 درصد و در شرايط كمبود آهن تا 40 درصد جذب ميگردد. ميزان جذب آهن هم تحت تأثير رژيم غذايي نيست. آهن غيرهم كه در غذاهاي گياهي همچون غلات، سبزيجات و ميوههاي خشك مانند پسته وجود دارد، جذب پايينتري داشته و كمتر از 10-50 درصد و تحت تأثير فاكتورهاي غذايي مهاركننده قرار ميگيرد.
آهن
در دو فرم Fe2+ (فرو) و Fe3+ (فريك) وجود دارد. قسمت عمده يون فرو در آهن هِم و قسمت عمده يون فريك در آهن غيرهم موجود است. آهن هم در ساختار هموگلوبين و ميوگلوبين و در نتيجه در منابع حيواني يافت ميشود. اين فرم آهن در شرايط عادي 20-30 درصد و در شرايط كمبود آهن تا 40 درصد جذب ميگردد. ميزان جذب آهن هم تحت تأثير رژيم غذايي نيست. آهن غيرهم كه در غذاهاي گياهي همچون غلات، سبزيجات و ميوههاي خشك مانند پسته وجود دارد، جذب پايينتري داشته و كمتر از 10-50 درصد و تحت تأثير فاكتورهاي غذايي مهاركننده قرار ميگيرد.