نام فارسي: سرخ ولیك
نام علمی: Crataegus oxyacanta
نام عمومی: Hawthon , May bush , Whitethorn , Haw
نام انگلیسی: Hawthorn
نام عربی: زعرورالادویه
نام فرانسوی: Aubepine
نام آلمانی:Weissdorn
خانواده: Rosaceae (خانواده گل سرخ)
گیاه شناسی:
سرخ ولیك درختچه‌ای است با شاخه‌های خاردار و برگ‌هایی لوب‌دار كه بریدگی لوب آن كم عمق است. گل‌های این گیاه سفید یا مایل به گلی است كه به صورت مجتمع و گل آذین دیهیم قرار گرفته اند. میوه كوزه مانند آن تقریبا یك سانتیمتر است. سرخ‌وليك بيشتر در جنگل‌ها مي‌رويد و گونه‌های مختلفی از آن مورد استفاده قرار می‌گیرد كه اثراتی شبیه به هم دارند. این گونه از گیاه در ایران نمی روید؛ ولی گونه مشابه آن به نام Crataegus monogyna كه در شمال به سرخ ولیك مشهور می‌باشد، در نقاطی از ایران پراكنده است. قسمت مورد استفاده گیاه گل، برگ، میوه و پوست آن است.
تاریخچه:
استفاده از سرخ ولیك به زمان دیسكورید برمی‌گردد؛ ولی حدود اواخر قرن نوزدهم در كتاب‌های دارویی آمریكا و اروپا، به طور گسترده به این گیاه اشاره شد. گل، برگ و میوه سرخ ولیك، برای درمان فشارخون بالا یا پایین، بی‌نظمی و تند شدن حركات قلب به كار مي‌رود و بنا به گزارش‌های موجود، این گیاه ضداسپاسم و مسكن است. سرخ ولیك در معالجه تصلب شرائین و آنژین صدری نیز كارآیی داشته است. فرآورده‌های حاوی سرخ ولیك در اروپا همچنان طرفدار دارد و در آمریكا نیز تا حدی مورد قبول واقع شده است.
منبع جغرافیایی
سرخ ولیك بومی اروپاست و از بلغارستان، آلبانی، یوگسلاوی سابق، شوروی سابق، رومانی و لهستان صادر می‌گردد.
تركیبات مهم
مهم‌ترین تركیبات گیاه شامل 3-1 درصد آنتوسیانیدین‌ها و پروآنتوسیانیدین‌ها هستند كه جزء تركیبات فلاونوئیدی گیاه محسوب می‌شوند.
همچنین سرخ ولیك دارای آمین‌های مقوی قلب، كولین و استیل كولین، مشتقات پورین، آمیگدالین، پكتین و اسیدهای ترپنی است.
اثرات مهم
تحقیقات نشان داده است كه اثرات مهم گیاه مربوط به فلاونوئیدها و پروآنتوسیانیدین‌هاست كه به مقدار زیاد در گياه وجود دارند و دارای خاصیت قوی ویتامین Pمي‌باشند. این تركیبات، ویتامین Cداخل سلول را افزایش داده و از شكنندگی مویرگ‌ها جلوگیری می‌كنند و در حقیقت مانع كاهش پرمابلیته جدار رگ‌ها می‌شوند.
فلاونوئیدهای این گیاه دارای خاصیت قوی تثبیت كولاژن بوده و درنتیجه به تاندون‌ها استحكام می‌بخشند.
كولاژن در زمان التهاب و ورم خراب می‌شود ؛ مثلا در آرتریت روماتوئید این اتفاق رخ می‌دهد. همچنین در بیماری‌های دهان و دندان و ورم مفاصل و استخوان كه كولاژن در معرض تخریب قرار می‌گیرد، تركیبات اين گیاه می‌تواند از آن جلوگیری كند. مواد مذكور از ضداكسیدان‌های قوی هستند. دانه‌های سرخ ولیك قادر به كاهش اسید اوریك و درمان نقرس می‌باشند.
سرخ ولیك در كاهش فشار خون، ضدحمله‌های قلبی، كاهش كلسترول سرم و تقويت حركات قلب بسیار موثر است و به طور گسترده‌اي در اروپا براي كاهش فشار خون و به عنوان مقوی قلب مصرف می‌شود. از نظر كلینیكی داروی مناسبی برای پرفشاری خون، تصلب شرائین و احتقان قلب، ضعف عضلات قلب و نارسایی كرونر و هم چنین ضد برادی كاردی مي‌باشد.
طریقه و میزان مصرف
بیش از صد فرآورده دارویی از اين گياه وجود دارد كه همگی در مشكلات قلبی مصرف می‌شوند.
تهیه چای- یك استكان آب درحال جوشیدن را روی 5/1-1 گرم خرد شده‌ی دانه‌ها می‌ریزیم و 15 دقیقه می‌گذاریم بماند؛ سپس آن را صاف كرده و مصرف می‌كنیم. این مقدار می‌تواند سه تا چهار بار در روز تكرار شود و تا چند هفته ادامه یابد. میزان مصرف اشكال دیگر گیاه به صورت زير است:
گل به صورت دم كرده: 5-3 گرم تا سه بار در روز
تنتور هیدورالكلی: 5-4 ميلي‌لیتر تا سه بار در روز
عصاره آبی: 2-1 میلی لیتر تا سه بار در روز
دانه‌های فریز‌شده : 5/1-1 گرم تا سه بار در روز
عصاره گل‌ها: 250-100 میلی گرم تا سه بار در روز
عوارض جانبی
این گیاه جزء داروهايی است كه سمیت كمي دارند.
نكات قابل توجه:
1- تحقیقات نشان داده است كه تركیبات و در نتیجه اثرات گونه‌های مختلف سرخ ولیك تا حد زیادی مشابه هستند.
2- مهم‌ترین گونه‌هایی كه در تهیه دارو از آنها استفاده می‌شودCrataegus oxyacantha ، Crataegus laevigata و Crataegus monogyna هستند.
3- گونه‌ای كه در ایران به نام سرخ ولیك مشهور است Crataegus monogynaمی‌باشد.
منبع: دكترمحمدحسين صالحي سورمقي
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر