برليانت بزرگمهر/مشاور تغذيه و رژيم درماني/عضو هيأت علمي انستيتو تغذيه/چرا بازار داروهاي ضد چاقي گرم است؟
در اين روزها شاهد گرايش و استقبال فراوان افراد به خصوص خانم‌ها به مصرف قرص‌ها و داروهاي لاغري هستيم...
اين گروه از افراد بر اين باورند كه بهترين و موثرترين راه براي كاهش وزن و رسيدن به وزن نرمال براي اشخاص چاق، استفاده از قرص‌هاي لاغري است. اين گروه، اعتقادي به رژيم‌هاي لاغري ندارند و معتقدند كه با سلاح تغذيه نمي‌توان به جنگ چاقي رفت. اين مطلب، شما را با انواع رايج داروهاي ضدچاقي و علل رواج مصرف آنها آشنا مي‌کند.
قرص‌ها و داروهاي لاغري را مي‌توان از نظر مكانيسم تاثير بر لاغري به 6 گروه زير تقسيم كرد.
1. داروهاي مؤثر بر جذب چربي‌ها: گروهي از اين داروها بر جذب چربي در روده اثر مي‌گذارند و باعث دفع چربي از دستگاه گوارش مي‌شوند. نتيجه اينكه با وجود آنكه اين داروها به علت دفع چربي، باعث كاهش وزن مي‌شوند ولي تمام موادمغذي محلول در چربي از جمله ويتامين‌هاي محلول در چربي را از بدن دفع مي‌كنند كه اين امر پس از مدتي نه چندان طولاني، شخص را در معرض سوءتغذيه و عوارض ناگوار ناشي از آن قرار خواهد داد.
2. داروهاي دفع‌کننده موادغذايي از بدن: بعضي از اين قرص‌ها ملين هستند و باعث سرعت دفع موادغذايي از دستگاه گوارش مي‌شوند و به اين ترتيب، مواد انرژي‌زا نيز از بدن دفع مي‌شوند كه اين امر باعث كاهش وزن مي‌شود ولي اشكال اين قبيل قرص‌ها در آن است كه مانع استفاده بدن از غذاي مصرفي شده و منجر به سوءتغذيه و لطمه زدن به سلامت شخص مي‌شود. به اضافه آنكه اگر مصرف اين قرص‌ها ادامه يابد باعث اختلالات گوارشي و بروز ناراحتي و عارضه در دستگاه گوارش مي‌شود.
3. داروهاي دفع‌کننده آب از بدن: گروهي از اين داروها، مدر هستند و با خارج كردن مقدار زيادي آب از بدن، باعث كاهش وزن مي‌شوند ولي در سوخت چربي‌هاي اضافي به بدن كمكي نمي‌كنند. اين داروها بسيار مضر و خطرناكند و باعث دهيدراتاسيون يا از دست دادن آب موردنياز بدن مي‌شوند و فرد را در معرض كم‌آبي قرار مي‌دهند. با توجه به نقش بسيار مهم و اساسي آب در بدن، مي‌توان به اثرات زيانبار و نامطلوب اين قبيل قرص‌ها و داروها پي برد. اين داروها باعث به هم خوردن تعادل الكتروليتي در بدن نيز مي‌شوند. جالب اينكه اين قبيل قرص‌ها باعث لاغري كاذب مي‌شوند و فقط با كاهش آب بدن وزن را پايين مي‌آورند.
4. داروهاي مؤثر بر مركز اشتها: برخي از اين قرص‌ها بر مركز اشتها اثر كرده و باعث بي‌اشتهايي در فرد مي‌شوند. سوال اين است كه چگونه ممكن است با مصرف يك قرص يا دارو (مثلا شكلات لاغري) شخص احساس سيري كند، درحالي كه به طور طبيعي پس از صرف غذايي كافي احساس سيري به فرد دست مي‌دهد. اين داروها نيز به سلامت انسان لطمه مي‌زنند، علاوه بر آنكه شخص به علت كم‌اشتهايي قادر به صرف غذاي كافي و متعادل نيست كه نتيجه آن سوءتغذيه و عواقب ناگوار ناشي از آن است.
5. داروهاي افزايش‌دهنده سوخت مواد انرژي‌زا در بدن: گروهي از اين قرص‌ها با افزايش سوخت مواد انرژي‌زا در بدن باعث كاهش وزن مي‌شوند، اين قبيل داروها معمولا حاوي هورمون هستند زيرا فقط دو عامل باعث افزايش سوخت مواد انرژي‌زا در بدن مي‌شوند؛ 1) تحرك جسمي و ورزش و 2) برخي هورمون‌ها. واضح است كه مصرف بي‌رويه و غيرضروري هورمون، زيانبار و خطرناك است و فقط در صورت اختلالات هورموني بايد داروهاي هورموني تحت‌نظر متخصص غدد مصرف شوند و هرگز نبايد خودسرانه هورمون مصرف كرد.
6. دارونماها: بعضي از اين قرص‌ها و داروها، بي‌اثرند و صرفا اثر تلقيني دارند يعني دارونما هستند و هيچ‌گونه عملي در كاهش وزن انجام نمي‌دهند بلكه تحت‌تاثير تبليغات به شخص تلقين مي‌شود كه اين قرص‌ها بر اشتهاي فرد تاثير مي‌گذارد و واقعا چنين فردي به علت تصوير ذهني‌اي كه از تبليغات مي‌گيرد، كم‌اشتها مي‌شود و نمي‌تواند غذاي كافي و متعادل ميل كند كه نتيجه آن سوءتغذيه و اختلال در سلامت است. به اين ترتيب مي‌بينيم كه اين قرص‌ها و داروها نه‌تنها مفيد نيستند و كارايي صحيحي ندارند بلكه به سلامت شخص لطمه‌هاي مهم و گاه غيرقابل جبران وارد مي‌كنند، بنابراين تنها با پيروي از رژيم‌هاي لاغري صحيح تحت‌نظر رژيم‌شناس و نيز انجام ورزش‌هاي مناسب و مداوم مي‌توان به‌طور صحيح، سالم و مناسب، با چاقي مبارزه كرد.
به خاطر داشته باشيم كه رژيم لاغري به مفهوم نخوردن يا كم‌خوردن و عدم دريافت موادمغذي لازم براي بدن نيست، بلكه منظور از رژيم، كاهش وزن، صحيح خوردن، مقاومت بيشتر در برابر بيماري‌ها و سالم‌تر و شاداب‌تر بودن است.
علل رواج مصرف داروهاي لاغري
3 عامل مهم و اساسي در گرايش افراد چاق به داروهاي لاغري و پرهيزشان از راه‌هاي طولاني لاغر شدن (رژيم و ورزش) موثر و تعيين‌كننده‌اند:
1. برداشت نادرست جامعه از چاقي: در جامعه ما و بسياري جوامع ديگر به چاقي به عنوان يك عيب و نقص و نقطه ضعف نگريسته مي‌شود و حتي افراد چاق را با واژه‌هاي موهن و تحقيرآميز مي‌نامند. اين نگرش نادرست و غيرمنصفانه باعث بروز احساس تقصير و گناه در افراد چاق مي‌شود و باعث مي‌شود كه اين اشخاص خود را مقصر و گناهكار در بروز چاقي‌شان تصور كنند. نتيجه اين تفكر، احساس يأس و نوميدي، ناخواستني بودن و عناد به خود (دشمن شدن با خود) است. افراد چاق گناه افزايش وزنشان را به گردن خود مي‌اندازند و از اين امر به طور معمول به شدت نادم و پريشان مي‌شوند. همه اين عوامل دست به دست هم مي‌دهند و باعث مي‌شود كه افراد چاق به هر وسيله‌اي براي كاهش شديد و سريع وزن و خلاص شدن از اين عاملي كه باعث سرشكستگي و ناراحتي آنهاست، متوسل شوند. اين گروه، بردباري و حوصله پيروي از رژيم‌هاي لاغري صحيح و كاهش طبيعي و ملايم وزن (كه توصيه تمام متخصصان تغذيه و رژيم درماني است) را ندارند و علاقه‌مندند هرچه سريع‌تر از شر اين - به قول خود نقيصه و نقطه ضعف كه باعث احساس گناه در آنها مي‌شود - نجات يابند.
سازندگان و فروشندگان اين قرص‌ها و داروهاي لاغري نيز زيركانه از اين احساس نادرست افراد چاق استفاده كرده و به تبليغات گسترده و اكثرا نابخردانه و كاذب بخصوص در شبکه?هاي ماهواره??اي، جهت فروش كالاهاي خود مبادرت مي‌ورزند و در واقع جامعه را در مورد اثرات معجزه‌آساي اين داروها فريب مي‌دهند.
واقعيت چيست؟ آيا چاقي يك پديده كاملا طبيعي و حتي مطلوب است و نبايد در فكر اصلاح آن برآمد؟ آيا افراد چاق هيچ‌گونه نقشي در بروز چاقي خود ندارند و عوامل خارجي باعث بروز چاقي در آنها شده است؟ مسلما نمي‌توان چاقي را به عنوان يك حالت طبيعي و مطلوب تلقي كرد و لازم به ذكر است كه افراد چاق در بروز اين مشكل نقشي اساسي دارند، اما نكته مهم اين است كه بايد به چاقي به‌عنوان يك اختلال نگريست، اختلالي كه مي‌تواند لطمات فراوان به سلامت شخص وارد كند و او را در معرض بيماري‌ها و عوارض مختلف قرار دهد، ولي عارضه‌‌اي است كه كاملا و به آساني قابل رفع است به شرط آنكه راه صحيح مبارزه با آن را دانست و به آن عمل كرد.
در اين ارتباط لازم است متخصصان تغذيه، اين تصوير ذهني را به جامعه بدهند كه چاقي يك اختلال است نه عيب و نقص و افراد چاق در بروز اين اختلال نقش دارند ولي گناهكار و مقصر نيستند و چنانچه سهم خود را در بروز اين عارضه ببينند - بدون احساس تقصير، ناخواستني بودن و عنادبه‌خود - قادر خواهند بود كه مجدانه و با شوق و رغبت زياد به مبارزه با چاقي و رفع اين اختلال در خود بپردازند.
2. كمبود آگاهي درباره آثار مخرب داروهاي لاغري: براي اقدام به هر امري، داشتن اطلاعات كافي و صحيح در مورد آن موضوع و مقوله، بسيار مهم و اساسي است. متاسفانه در كشور ما تبليغات درباره موادغذايي يا دارويي اكثرا فاقد ارزش تغذيه‌اي و در خيلي از موارد مضر و نامناسب، بسيار گسترده، جذاب و چشمگير است ولي اطلاعات علمي صحيح و كافي درباره همين موادغذايي يا دارويي يا به جامعه داده نمي‌شود يا آگاهي داده شده، غلط و ناكافي است. اين امر باعث مي‌شود افراد كوركورانه و بدون تامل و تعمق، از تبليغات چشمگير و جالب پيروي كنند كه اين تبليغات صرفا به خاطر منافع اقتصادي، به فريب جامعه اقدام مي‌كنند و افراد را به ورطه بيماري و مشكلات فراوان در زمينه بهداشت و تندرستي مي‌افكنند. لزوم دادن اطلاعات كافي و صحيح به جامعه در مورد اثرات مضر اين قرص‌ها و داروها به وسيله متخصصان تغذيه هر چه بيشتر احساس مي‌شود و بايد در اولويت برنامه‌هاي بهداشتي كشور قرار گيرد. رسانه‌هاي گروهي نيز در اين امر نقش بسيار مهم و سازنده دارند زيرا پيام‌هاي متخصصان را به جامعه منتقل مي‌كنند.
3. مايوس شدن افراد چاق از موفقيت در كاهش وزن: بسياري از افرادي كه داراي اضافه وزن هستند، براي كاهش وزن از روش‌هاي نامناسب و غيرعلمي به‌طور خودسرانه يا تحت‌نظر افراد غيرمتخصص استفاده مي‌كنند. اين نوع رژيم‌ها نه‌تنها مفيد نيستند و به سلامت شخص لطمه مي‌زنند، بلكه به علت ناكافي بودن، بسيار دشوارند و پيروي از آنها در درازمدت امكان‌پذير نيست، بنابراين پس از ترك اين رژيم‌ها، وزن شخص سريعا افزايش پيدا مي‌كند و حتي بيش از قبل مي‌شود كه اين امر به علت آنكه مرتبا تكرار مي‌شود، فرد را دچار افسردگي و يأس شديد از موفقيت و كارايي رژيم‌هاي لاغري مي‌كند.
بنابراين چنين شخصي به‌طور كلي نسبت به پيروي از برنامه غذايي لاغري، مايوس و بدبين شده و به روش‌هاي ديگر، از جمله مصرف قرص‌ها و داروهاي لاغري پناه مي‌برد غافل از اينكه با اين كار به سلامت خود لطمه مي‌زند و روشي غيربهداشتي و ناسالم را در پيش مي‌گيرد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر