آنمي ( کم خونی)، دشمن سرزندگي و نشاط

نوشته  : دكتر سيدضياءالدين مظهري 

در بين انواع كم‌خوني‌ها، آنمي فقر آهن شايع‌ترين كم‌خوني نه تنها در ايران بلكه در جهان به شمار مي‌آيد و ضرر و زيان زيادي از اين بابت به اقتصاد مملكت وارد مي‌شود. اصلاح، تعديل و بهبود كيفيت جيره‌هاي غذايي روزانه، از پايدارترين و مفيدترين روش‌هاي پيشگيري از كم‌خوني در ميان مدت و بلندمدت تلقي مي‌شوند.
مهاركننده‌هاي جذب آهن: موادغذايي حاوي فيتات‌ها و پلي‌فنل‌ها نه تنها ميزان جذب آهن بلكه مقدار زيادي از ساير ريزمغذي‌ها به خصوص روي و مس را نيز كاهش مي‌دهند. غذاهاي حاوي فيتات عبارتند از نان‌هاي سبوسدار تخمير نشده يا تهيه شده با جوش‌شيرين، سبوس گندم، برنج، ذرت، پروتئين سويا، جوي دوسر، شيركاكائو، مغزها و حبوبات. مواد غذايي حاوي پلي‌فنل‌ها نيز شامل چاي، قهوه، اسفناج، مرزنجوش، مغزها و حبوبات مي‌باشند. از جمله مواد غذايي حاوي كلسيم كه با تداخل كلسيم آنها در جذب آهن، اختلال حاصل مي‌گردد مي‌توان شير و پنير را نام برد.

مقابله با پرخوري عصبي

نوشته : بهاره عسگري 

در دوران نوجواني به دليل افزايش نياز به انرژي و همچنين افزايش سريع قد، فرد نسبت به تغيير شكل فرم بدن و ظاهرش حساس مي‌شود و در نتيجه احتمال پيدايش اختلالات تغذيه‌اي در اين سنين بيشتر است.
پرخوري عصبي نيز همانند بي‌اشتهايي عصبي، نوعي اختلال در غذا خوردن مي‌باشد. در اين اختلال رواني، بيمار به دفعات، حجم زيادي از مواد غذايي پركالري با بلع راحت را در مدت زمان كوتاه و به سرعت مصرف مي‌كند كه به طور معمول اين پرخوري افراطي را در تنهايي و دور از ديد ساير افراد انجام مي‌دهد.
فرد پس از اين پرخوري دچار احساس گناه، يأس و بيزاري از خود، انباشتگي شديد شكم و خواب‌آلودگي مي‌شود و سپس اقدام به برگرداندن آن مي‌كند و از آنجايي كه فقط مقداري از غذاهاي هضم‌شده خارج مي‌گردد، اين امر چندان باعث لاغري فرد نمي‌شود.
رژيم غذايي اين گونه بيماران بايد شامل مشخصات ذيل باشد:
ابتدا بايد ميزان انرژي مورد نياز فرد توسط متخصص تغذيه برآورد شود. بدين صورت كه وزني را كه براي بيمار قابل قبول باشد، به عنوان هدف در نظر بگيرد و يك الگوي خوراكي كه باعث تثبيت وزن شود، برقرار سازد.

راهنماي غذايي بي‌اشتهايي عصبي

نوشته  : بهاره عسگري 

از جمله اختلالات مربوط به غذا خوردن بي‌اشتهايي عصبي و پرخوري عصبي مي‌باشد كه غالبا در نوجوانان و زنان رخ مي‌دهد. دليل ايجاد اين دو اختلال، وسواس فكري بيمار نسبت به افزايش وزن است.
برنامه غذايي در بيماران مبتلا به بي‌اشتهايي عصبي:
اولين هدف در برنامه غذايي بيماران اين است كه آنها را ترغيب كنيم تا مقدار غذاي دريافتي خود را افزايش دهند و وزنشان را به يك حد مورد نظر برسانند.
مقدار غذاي مصرفي فرد بايد توسط پرستار نظارت شود و به ازاي هر اقدام موفقيت‌آميز كه فرد به ميل خود انجام دهد، بهتر است به او امتياز داده شود.
در شروع برنامه غذايي چون مواد غذايي حاوي مقدار كافي از ويتامين‌ها و املاح نمي‌باشد، مصرف مكمل ويتامين و املاح توصيه مي‌شود كه به طور معمول در اين بيماران كمبود ويتامين B6 و B12 بيش از ساير ويتامين‌هاست.
براي بيماراني كه كاهش وزن شديد دارند، رژيم غذايي مي‌تواند از حدود 800 كيلوكالري (400-300 كيلوكالري بيشتر از مقدار مصرف بيمار) شروع شود و به تدريج افزايش يابد و در نهايت به حدود 3000 كيلوكالري برسد.

ملاحظات تغذيه‌اي در پاركينسون

نوشته  : آرزو حقيقيان رودسري 

بيماري پاركينسون يا «فلج رعشه‌اي» اختلال مغزي است كه موجب لرزش، سفتي و ضعف عضلات مي‌شود. علائم زودرس بيماري پاركينسون شامل  سفتي عضلات، خستگي زودرس نسبت به حالت معمول، رعشه كه به طور معمول با لرزش خفيف در يك دست، بازو يا پا شروع مي‌شود، مي‌باشد.
مواد مغذي موثر در اين بيماري عبارتند از:
ويتامين C: يك آنتي‌اكسيدان است كه احتمالا پيشرفت بيماري را كند كرده و نياز به دارودرماني را به تعويق مي‌اندازد. ويتامين E: اين آنتي‌اكسيدان به عنوان از بين برنده راديكال آزاد، سلول‌هاي مغز را از آسيب حفظ مي‌كند. ويتامين‌هاي گروه B: نقش بسيار مهمي در عملكرد مغز و فعاليت آنزيم‌ها دارند. ويتامين B5: در انتقال سريع پيام از يك سلول عصبي به سلول ديگر دخالت دارد. ويتامين B3: گردش خون را در مغز بهبود مي‌بخشد، ولي در صورت ابتلا به اختلالات كبدي، نقرس و يا فشار خون بالا نبايد از اين ويتامين استفاده كرد. ويتامين B6: توليد دوپامين در مغز بستگي به وجود اين ويتامين دارد، اما در صورت مصرف لوودوپا نبايد اين مكمل را مصرف كرد.

اِم‌اِس، كنترل و سركوب علايم

نوشته  : منيره دادخواه 

اسكلروز چندگانه (مالتيپل اسكلروزيس) كه اختصارا به آن ام‌اس گفته مي‌شود، نوعي بيماري مزمن دستگاه اعصاب مركزي (مغز و نخاع) است كه در اثر تخريب سلول‌هاي عصبي ايجاد مي‌گردد. به عبارتي با آسيب ديدن غلاف ميلين سلول‌هاي عصبي، انتقال پيام‌ها به سوي مغز يا نخاع و يا از اين مراكز به اندام‌هاي مربوطه مختل مي‌گردد. علايم ام‌اس به‌طور كلي شامل ضعف و گرفتگي عضلات، وضعيت نيمه فلجي، بي‌حسي، سوزن‌سوزن شدن و خواب‌رفتگي دست‌ها و پاها، حركات غيرارادي، لرزش، اشكال در تعادل بدن، سرگيجه، مشكل در بلع غذا، اختلال در تكلم و كاهش ديد مي‌باشد. گاهي گوش‌ها دچار وزوز يا كاهش شنوايي مي‌گردند. مشكلات مربوط به كنترل ادرار و كاركرد مثانه و كاهش ميل جنسي از جمله علايمي است كه امكان دارد در بعضي از بيماران مشاهده شود. توصيه‌هاي غذايي به اين بيماران به صورت زير مي‌باشد:
‌ توصيه مي‌شود مصرف انواع گوشت‌هاي چرب، كره، سس‌هاي چرب، لبنيات پرچربي، پنير، روغن‌هاي نباتي جامد و... محدود گردد.‌ مصرف روغن زيتون، روغن سويا، كانولا، آفتابگردان و ساير روغن‌هاي مايع غني از چربي‌هاي ضروري توصيه مي‌شود.‌ استفاده از انواع مغزها (مانند گردو، فندق، بادام درختي و پسته) و دانه‌هاي روغني (مانند كنجد، بزرك، تخم كتان و...) به صورت تازه در برنامه غذايي اين بيماران جهت افزايش دريافت اسيدهاي چرب ضروري، مفيد مي‌باشد.‌

در زمان اسهال چه بايد خورد؟

نوشته  : دکتر فاطمه قطبی

دفعات روزانه اجابت مزاج برحسب سن و سال و رژيم غذايي اشخاص متفاوت مي‌باشد. هنگام اسهال، مدفوع حاوي آب بيشتري از مواقع طبيعي است که آن را مدفوع شل يا آبکي مي‌نامند. اسهال در کودکان، در سنين 6 ماهگي تا 2 سالگي خيلي شايع است. همچنين در کودکان کمتر از
6 ماه که شيرگاو يا شيرخشک مصرف مي‌کنند شيوع بيشتري دارد. اسهال به علت از دست رفتن آب و املاح مي‌تواند خطرناک باشد. پس هنگام شروع اسهال مادران بايد سعي کنند آب و املاحي را که از طريق مدفوع ازدست رفته است جبران نمايند.
چگونه مي‌توان مانع از دست رفتن آب و املاح شد؟
از دست رفتن آب و املاح را مي توان معمولا به محض شروع اسهال با دادن مايعات فراوان پيشگيري نمود. براي اين کار توصيه مي‌شود از مايعات خانگی موجود مانند لعاب برنج، سوپ، لعاب جو با شير و يا محلولORS استفاده گردد. در صورت امکان مايعات بايد شامل مقدار کمي نمک باشد، که از ميان آنها محلول ORS از همه مطمئن‌تر است. درصورتي که هیچ يک از مايعات فوق در دسترس نبود به کودک آب بدهيد. به کودکان کمتر از يکسال بايد به ازاي هر بار اسهال 100- 50 ميلي‌ليتر آب داده شود.

تغذيه و ادم (ورم)

نوشته  : برليانت بزرگمهر 

ادم يا ورم كه به آن خيز هم مي‌گويند، يكي از عوارضي است كه كم و بيش در برخي افراد ديده مي‌شود و به نظر مي‌رسد اين روزها در جامعه شيوع بيشتري يافته است. ادم ممكن است در اطراف چشم‌ها، در صورت و گونه‌ها، پشت دست‌ها، مچ پاها، روي پنجه‌هاي پاها و يا در ساق پا ديده شود. خيز يا ورم به علت افزايش آب ميان‌بافتي در بدن ايجاد مي‌شود و معمولا با تجمع آب در زير پوست همراه است. يكي از مواردي كه در بروز ادم نقش دارد، مصرف غذاهاي شور و پرنمك است. يكي ديگر از مواد غذايي كه افراط در مصرف آن موجب ورم مي‌گردد، مواد پروتئيني است. كمبود مصرف آب و مايعات نيز از ديگر عوامل بروز ادم مي‌باشد.
سوءتغذيه‌اي كه عمدتا در جهت كمبود پروتئين مي‌باشد و «كواشيوركور» نام دارد، در كودكان باعث ورم شديد، به خصوص در پاها مي‌شود. برخي از عوارض غده تيروئيد، از جمله كم‌كاري تيروئيد، مي‌تواند ايجاد پف يا ورم، به خصوص در اطراف چشم‌ها كند. يكي ديگر از عوامل بروز ادم، افراط در مصرف آب مي‌باشد. يكي از اختلالات ديگري كه مي‌تواند موجب بروز ادم در شخص بشود، كم‌خوني است. چاقي بيماري ديگري است كه از عوارض آن ادم يا پف‌آلودگي، به خصوص در صورت و اطراف چشم‌ها مي‌باشد.

برنامه غذايي مبتلايان به واريس مري

نوشته  : ليلا عيوض‌زاده- روشنك وحيدي 

واريس مري، اتساع عروق خوني است كه در ديواره مري وجود دارد، فشار خون وريدي در بيماراني كه مبتلا به سيروز پيشرفته هستند، افزايش مي‌يابد. افزايش فشار خون در اين منطقه، جريان خون كبدي را دچار نقصان مي‌كند. پرخوني مويرگ هايي كه در ديواره مري وجود دارد، مويرگ‌ها را بزرگ مي‌كند و در صورتي كه گشادشدگي عروق عميق باشد، رگ‌هاي خوني را پاره مي‌نمايد.
نوع ديگري از واريس، واريس معده است كه 70-20 درصد از بيماراني كه واريس مري دارند، ممكن است به واريس معده دچار شوند.
برنامه غذايي در اين بيماران با هدف تأمين نيازهاي مواد مغذي و جلوگيري از بروز آسيب و يا پارگي در مويرگ‌هاي خوني ديواره مري براي بيمار، تنظيم مي‌شود.
در صورتي كه بيمار مشكل كوماي كبدي دارد، محدوديت در مصرف پروتئين توصيه مي‌شود.

غذاهاي مناسب در پيشگيري و درمان سنگ‌هاي صفراوي

نوشته  : آرزو رضازاده 

كيسه صفرا، اندامي گلابي شكل واقع در قسمت تحتاني كبد است كه نقش آن ذخيره صفرا مي‌باشد. زماني كه غذاي نيمه هضم‌شده از معده وارد روده مي‌شود، اين اندام، صفرا را به داخل روده ترشح مي‌كند تا به هضم مواد غذايي به ويژه چربي كمك كند. صفرا حاوي ميزان بالايي كلسترول است كه به شكل محلول در صفرا وجود دارد. زمانيكه ميزان كلسترول به حد فوق اشباع برسد، صفراي اضافي، تشكيل كريستال‌هاي ريز مي‌دهد كه به مرور زمان اين كريستال‌ها تجمع مي‌يابند و منجر به تشكيل سنگ‌هايي مي‌شوند كه به تدريج بزرگ‌تر شده و در مجاري صفراوي ايجاد انسداد مي‌كنند.
غذاهایی که برای پیشگیری و درمان باید محدود شوند، عبارتند از:
محدودیت دریافت منابع غنی از کلسترول نظیر محصولات حیوانی به ویژه تخم‌مرغ، گوشت قرمز و لبنیات پرچرب و همچنين پرهیز یا کاهش مصرف غذاهای افزایش دهنده اسید نظیر چای، قهوه، غذاهای فراوری شده و حاوی نگهدارنده (نظیر سوسیس و کالباس)، عصاره گوشت غلیظ، ذرت، عدس و مغزها (گردو، فندق و بادام زمینی)، غذاهای سرخکرده و پرچرب و پاک کردن کامل چربی‌های قابل رویت از گوشت‌ها، نوشیدنی‌های کربناته و پرهیز از دریافت وعده‌های حجیم قبل از خواب.

با اين سنگ‌هاي بي‌رحم چه كنيم؟

نوشته  : بهاره اميركلالي زير نظر: دكتر سعيد حسيني 

بروز سنگ‌هاي كليوي در كشورهاي توسعه‌يافته عمدتاً به علت مصرف زياد پروتئين حيواني و سديم به همراه رژيم غذايي كم‌فيبر مي‌باشد. سنگ‌هاي كلسيمي شايع‌ترين نوع سنگ‌هاي كليوي هستند.
رژيم‌درماني در سنگ‌هاي كليوي از نوع اگزالات كلسيم:
كلسيم: به نظر مي‌رسد دريافت بالاي كلسيم از طريق رژيم غذايي باعث كاهش احتمال بروز سنگ كليه مي‌شود، در صورتي كه مصرف مكمل كلسيم خطر آن را بالا مي‌برد.
اگزالات: كنترل اگزالات رژيم مخصوصا براي افرادي كه به تشكيل سنگ‌هاي اگزالات حساس هستند مفيد مي‌باشد.
امروزه 8 ماده غذايي در اين گونه رژيم‌ها حذف مي‌شوند. اين موارد شامل اسفناج، ريواس، چغندر، مغزها، شكلات، چاي، سبوس گندم و توت فرنگي مي‌باشند. ساير مواد غذايي حاوي اگزالات عبارتند از: قهوه، كولا، سبزيجات برگ سبز، برگ چغندر، جعفري، بادمجان، پيازچه، محصولات سويا (توفو) و سيب‌زميني شيرين. البته بايد توجه داشت كه مصرف اين گروه محدود مي‌شود و به طور كامل حذف نمي‌شوند.
سديم: در موارد دفع كلسيم زياد از ادرار، سديم رژيم غذايي به ميزان 3450‑2300 ميلي‌گرم در روز محدود مي‌شود. قابل ذكر است كه 6 گرم نمك حاوي 2400 ميلي‌گرم سديم مي‌باشد.