ملاحظات تغذيه‌اي در پاركينسون

نوشته  : آرزو حقيقيان رودسري 

بيماري پاركينسون يا «فلج رعشه‌اي» اختلال مغزي است كه موجب لرزش، سفتي و ضعف عضلات مي‌شود. علائم زودرس بيماري پاركينسون شامل  سفتي عضلات، خستگي زودرس نسبت به حالت معمول، رعشه كه به طور معمول با لرزش خفيف در يك دست، بازو يا پا شروع مي‌شود، مي‌باشد.
مواد مغذي موثر در اين بيماري عبارتند از:
ويتامين C: يك آنتي‌اكسيدان است كه احتمالا پيشرفت بيماري را كند كرده و نياز به دارودرماني را به تعويق مي‌اندازد. ويتامين E: اين آنتي‌اكسيدان به عنوان از بين برنده راديكال آزاد، سلول‌هاي مغز را از آسيب حفظ مي‌كند. ويتامين‌هاي گروه B: نقش بسيار مهمي در عملكرد مغز و فعاليت آنزيم‌ها دارند. ويتامين B5: در انتقال سريع پيام از يك سلول عصبي به سلول ديگر دخالت دارد. ويتامين B3: گردش خون را در مغز بهبود مي‌بخشد، ولي در صورت ابتلا به اختلالات كبدي، نقرس و يا فشار خون بالا نبايد از اين ويتامين استفاده كرد. ويتامين B6: توليد دوپامين در مغز بستگي به وجود اين ويتامين دارد، اما در صورت مصرف لوودوپا نبايد اين مكمل را مصرف كرد.

اِم‌اِس، كنترل و سركوب علايم

نوشته  : منيره دادخواه 

اسكلروز چندگانه (مالتيپل اسكلروزيس) كه اختصارا به آن ام‌اس گفته مي‌شود، نوعي بيماري مزمن دستگاه اعصاب مركزي (مغز و نخاع) است كه در اثر تخريب سلول‌هاي عصبي ايجاد مي‌گردد. به عبارتي با آسيب ديدن غلاف ميلين سلول‌هاي عصبي، انتقال پيام‌ها به سوي مغز يا نخاع و يا از اين مراكز به اندام‌هاي مربوطه مختل مي‌گردد. علايم ام‌اس به‌طور كلي شامل ضعف و گرفتگي عضلات، وضعيت نيمه فلجي، بي‌حسي، سوزن‌سوزن شدن و خواب‌رفتگي دست‌ها و پاها، حركات غيرارادي، لرزش، اشكال در تعادل بدن، سرگيجه، مشكل در بلع غذا، اختلال در تكلم و كاهش ديد مي‌باشد. گاهي گوش‌ها دچار وزوز يا كاهش شنوايي مي‌گردند. مشكلات مربوط به كنترل ادرار و كاركرد مثانه و كاهش ميل جنسي از جمله علايمي است كه امكان دارد در بعضي از بيماران مشاهده شود. توصيه‌هاي غذايي به اين بيماران به صورت زير مي‌باشد:
‌ توصيه مي‌شود مصرف انواع گوشت‌هاي چرب، كره، سس‌هاي چرب، لبنيات پرچربي، پنير، روغن‌هاي نباتي جامد و... محدود گردد.‌ مصرف روغن زيتون، روغن سويا، كانولا، آفتابگردان و ساير روغن‌هاي مايع غني از چربي‌هاي ضروري توصيه مي‌شود.‌ استفاده از انواع مغزها (مانند گردو، فندق، بادام درختي و پسته) و دانه‌هاي روغني (مانند كنجد، بزرك، تخم كتان و...) به صورت تازه در برنامه غذايي اين بيماران جهت افزايش دريافت اسيدهاي چرب ضروري، مفيد مي‌باشد.‌

در زمان اسهال چه بايد خورد؟

نوشته  : دکتر فاطمه قطبی

دفعات روزانه اجابت مزاج برحسب سن و سال و رژيم غذايي اشخاص متفاوت مي‌باشد. هنگام اسهال، مدفوع حاوي آب بيشتري از مواقع طبيعي است که آن را مدفوع شل يا آبکي مي‌نامند. اسهال در کودکان، در سنين 6 ماهگي تا 2 سالگي خيلي شايع است. همچنين در کودکان کمتر از
6 ماه که شيرگاو يا شيرخشک مصرف مي‌کنند شيوع بيشتري دارد. اسهال به علت از دست رفتن آب و املاح مي‌تواند خطرناک باشد. پس هنگام شروع اسهال مادران بايد سعي کنند آب و املاحي را که از طريق مدفوع ازدست رفته است جبران نمايند.
چگونه مي‌توان مانع از دست رفتن آب و املاح شد؟
از دست رفتن آب و املاح را مي توان معمولا به محض شروع اسهال با دادن مايعات فراوان پيشگيري نمود. براي اين کار توصيه مي‌شود از مايعات خانگی موجود مانند لعاب برنج، سوپ، لعاب جو با شير و يا محلولORS استفاده گردد. در صورت امکان مايعات بايد شامل مقدار کمي نمک باشد، که از ميان آنها محلول ORS از همه مطمئن‌تر است. درصورتي که هیچ يک از مايعات فوق در دسترس نبود به کودک آب بدهيد. به کودکان کمتر از يکسال بايد به ازاي هر بار اسهال 100- 50 ميلي‌ليتر آب داده شود.

تغذيه و ادم (ورم)

نوشته  : برليانت بزرگمهر 

ادم يا ورم كه به آن خيز هم مي‌گويند، يكي از عوارضي است كه كم و بيش در برخي افراد ديده مي‌شود و به نظر مي‌رسد اين روزها در جامعه شيوع بيشتري يافته است. ادم ممكن است در اطراف چشم‌ها، در صورت و گونه‌ها، پشت دست‌ها، مچ پاها، روي پنجه‌هاي پاها و يا در ساق پا ديده شود. خيز يا ورم به علت افزايش آب ميان‌بافتي در بدن ايجاد مي‌شود و معمولا با تجمع آب در زير پوست همراه است. يكي از مواردي كه در بروز ادم نقش دارد، مصرف غذاهاي شور و پرنمك است. يكي ديگر از مواد غذايي كه افراط در مصرف آن موجب ورم مي‌گردد، مواد پروتئيني است. كمبود مصرف آب و مايعات نيز از ديگر عوامل بروز ادم مي‌باشد.
سوءتغذيه‌اي كه عمدتا در جهت كمبود پروتئين مي‌باشد و «كواشيوركور» نام دارد، در كودكان باعث ورم شديد، به خصوص در پاها مي‌شود. برخي از عوارض غده تيروئيد، از جمله كم‌كاري تيروئيد، مي‌تواند ايجاد پف يا ورم، به خصوص در اطراف چشم‌ها كند. يكي ديگر از عوامل بروز ادم، افراط در مصرف آب مي‌باشد. يكي از اختلالات ديگري كه مي‌تواند موجب بروز ادم در شخص بشود، كم‌خوني است. چاقي بيماري ديگري است كه از عوارض آن ادم يا پف‌آلودگي، به خصوص در صورت و اطراف چشم‌ها مي‌باشد.

برنامه غذايي مبتلايان به واريس مري

نوشته  : ليلا عيوض‌زاده- روشنك وحيدي 

واريس مري، اتساع عروق خوني است كه در ديواره مري وجود دارد، فشار خون وريدي در بيماراني كه مبتلا به سيروز پيشرفته هستند، افزايش مي‌يابد. افزايش فشار خون در اين منطقه، جريان خون كبدي را دچار نقصان مي‌كند. پرخوني مويرگ هايي كه در ديواره مري وجود دارد، مويرگ‌ها را بزرگ مي‌كند و در صورتي كه گشادشدگي عروق عميق باشد، رگ‌هاي خوني را پاره مي‌نمايد.
نوع ديگري از واريس، واريس معده است كه 70-20 درصد از بيماراني كه واريس مري دارند، ممكن است به واريس معده دچار شوند.
برنامه غذايي در اين بيماران با هدف تأمين نيازهاي مواد مغذي و جلوگيري از بروز آسيب و يا پارگي در مويرگ‌هاي خوني ديواره مري براي بيمار، تنظيم مي‌شود.
در صورتي كه بيمار مشكل كوماي كبدي دارد، محدوديت در مصرف پروتئين توصيه مي‌شود.

غذاهاي مناسب در پيشگيري و درمان سنگ‌هاي صفراوي

نوشته  : آرزو رضازاده 

كيسه صفرا، اندامي گلابي شكل واقع در قسمت تحتاني كبد است كه نقش آن ذخيره صفرا مي‌باشد. زماني كه غذاي نيمه هضم‌شده از معده وارد روده مي‌شود، اين اندام، صفرا را به داخل روده ترشح مي‌كند تا به هضم مواد غذايي به ويژه چربي كمك كند. صفرا حاوي ميزان بالايي كلسترول است كه به شكل محلول در صفرا وجود دارد. زمانيكه ميزان كلسترول به حد فوق اشباع برسد، صفراي اضافي، تشكيل كريستال‌هاي ريز مي‌دهد كه به مرور زمان اين كريستال‌ها تجمع مي‌يابند و منجر به تشكيل سنگ‌هايي مي‌شوند كه به تدريج بزرگ‌تر شده و در مجاري صفراوي ايجاد انسداد مي‌كنند.
غذاهایی که برای پیشگیری و درمان باید محدود شوند، عبارتند از:
محدودیت دریافت منابع غنی از کلسترول نظیر محصولات حیوانی به ویژه تخم‌مرغ، گوشت قرمز و لبنیات پرچرب و همچنين پرهیز یا کاهش مصرف غذاهای افزایش دهنده اسید نظیر چای، قهوه، غذاهای فراوری شده و حاوی نگهدارنده (نظیر سوسیس و کالباس)، عصاره گوشت غلیظ، ذرت، عدس و مغزها (گردو، فندق و بادام زمینی)، غذاهای سرخکرده و پرچرب و پاک کردن کامل چربی‌های قابل رویت از گوشت‌ها، نوشیدنی‌های کربناته و پرهیز از دریافت وعده‌های حجیم قبل از خواب.

با اين سنگ‌هاي بي‌رحم چه كنيم؟

نوشته  : بهاره اميركلالي زير نظر: دكتر سعيد حسيني 

بروز سنگ‌هاي كليوي در كشورهاي توسعه‌يافته عمدتاً به علت مصرف زياد پروتئين حيواني و سديم به همراه رژيم غذايي كم‌فيبر مي‌باشد. سنگ‌هاي كلسيمي شايع‌ترين نوع سنگ‌هاي كليوي هستند.
رژيم‌درماني در سنگ‌هاي كليوي از نوع اگزالات كلسيم:
كلسيم: به نظر مي‌رسد دريافت بالاي كلسيم از طريق رژيم غذايي باعث كاهش احتمال بروز سنگ كليه مي‌شود، در صورتي كه مصرف مكمل كلسيم خطر آن را بالا مي‌برد.
اگزالات: كنترل اگزالات رژيم مخصوصا براي افرادي كه به تشكيل سنگ‌هاي اگزالات حساس هستند مفيد مي‌باشد.
امروزه 8 ماده غذايي در اين گونه رژيم‌ها حذف مي‌شوند. اين موارد شامل اسفناج، ريواس، چغندر، مغزها، شكلات، چاي، سبوس گندم و توت فرنگي مي‌باشند. ساير مواد غذايي حاوي اگزالات عبارتند از: قهوه، كولا، سبزيجات برگ سبز، برگ چغندر، جعفري، بادمجان، پيازچه، محصولات سويا (توفو) و سيب‌زميني شيرين. البته بايد توجه داشت كه مصرف اين گروه محدود مي‌شود و به طور كامل حذف نمي‌شوند.
سديم: در موارد دفع كلسيم زياد از ادرار، سديم رژيم غذايي به ميزان 3450‑2300 ميلي‌گرم در روز محدود مي‌شود. قابل ذكر است كه 6 گرم نمك حاوي 2400 ميلي‌گرم سديم مي‌باشد.

افراد چاق در معرض بيماري كبد چرب

نوشته  : دكتر سيدمرتضي صفوي 

تراكم چربي در كبد باعث تجمع زياد چربي به خصوص تري آسيل گليسرول‌ها در كبد و در نتيجه بروز بيماري «كبد چرب» مي‌شود.
از عوامل ايجادكننده مهم كبد چرب غيرالكلي، چاقي است. مقاومت به انسولين حاصل از چاقي، باعث فعال شدن آنزيم ليپاز حساس به هورمون و كاهش عمل ضدليپوليتيك انسولين مي‌شود و افزايش جريان اسيدهاي چرب از بافت چربي به كبد، يك مكانيسم مهم در بيماري‌زايي كبدچرب در افراد چاق تلقي مي‌شود.
افزايش فعاليت سيستم سيتوكرومي در چاقي نيز باعث تشديد و پيشرفت بيماري مي‌شود.
قندخون اضافي در كبد به صورت گليكوژن ذخيره شده و مازاد آن به چربي تبديل مي‌شود.
با توجه به نقش انسولين در سنتز پروتئين‌ها و ايجاد مقاومت به انسولين، سنتز كبدي آپوليپوپروتئين B100 در بيماران كاهش مي‌يابد، بنابراين سرعت تشكيل تري‌گليسيريد با سرعت توليد ليپوپروتئين با دانسيته خيلي كم (VLDL) هماهنگ نيست، در نتيجه تري آسيل گليسرول‌ها در كبد تجمع مي‌يابند.
با توجه به كاهش برداشت VLDL از پلاسما، در اين بيماران سطح VLDL بالاتر از حد نرمال است.

نقش تغذيه در درمان التهاب و زخم معده

نوشته  : دكتر احمدرضا درستي‌ 

التهاب معده :
التهاب و زخم معده (پپتيك) در اثر عفونت و يا ناهنجاري‌هاي عصبي و شيميايي كه مقاومت طبيعي مخاط معده را مختل مي‌كنند، به وجود مي‌آيد و شايع‌ترين علت آن عفونت هليكوباكترپيلوري است.
نقش تغذيه در درمان:
در افراد دچار التهاب معده آتروفيك، علاوه بر رعايت بهداشت، عدم مصرف غذاهاي محرك و آبكي، نخوردن حجم زياد غذا در يك وعده و خودداري از دريافت مقدار زيادي چربي، قند، قهوه، ادويه‌جات و مصرف الكل نيز توصيه مي‌گردد. در اين بيماران وضعيت ويتامين B12 مورد بررسي قرار مي‌گيرد، چرا كه فقدان فاكتور داخلي و اسيد معده باعث سوء جذب اين ويتامين مي‌شود.
زخم معده:
مخاط طبيعي معده و دوازدهه در برابر فعاليت‌هاي هضمي اسيد و پپسين، با ترشح طبيعي موكوس، توليد بي‌كربنات، برداشت اسيد اضافي از طريق جريان عادي خون، ترميم و تجديد سريع سلول‌هاي آسيب‌ديده اپيتليال، حفاظت مي‌گردد. زخم پپتيك، زخمي است كه در اثر شكست اين سدهاي دفاعي و مكانيسم‌هاي بازسازي طبيعي بدن به وجود مي‌آيد و عموما براي ايجاد و پيشرفت علايم بايد بيش از يكي از اين مكانيسم‌ها دچار اختلال عملكرد شود.

بايدها و نبايدهاي تغذيه‌اي در سكته مغزي

نوشته  : آرزو رضازاده 

سكته مغزي شايع‌ترين شكل باليني بيماري‌هاي عروق مغزي در كشورهاي توسعه‌يافته محسوب مي‌شود. اين بيماري، سومين علت شايع مرگ در آمريكا و پس از آلزايمر، دومين علت شايع ناتواني‌هاي مغزي محسوب مي‌شود.
توصيه‌هاي كلي براي پيشگيري از بروز سكته شامل موارد زير است:
1-‌ مصرف حداقل 8 واحد در روز انواع ميوه‌ها و سبزي‌ها.
2-‌ مصرف حداقل سه بار در هفته از ماهي‌هاي چرب و نيز مصرف بالاي منابع گياهي غني از اسيدهاي چرب آلفالينولنيك اسيد (ALA) نظير روغن بذر كتان، گردو، روغن كلزا، دانه سويا و روغن جوانه گندم.
3-‌ افزايش مصرف پروتئين‌هاي گياهي نظير حبوبات و سويا و كاهش مصرف گوشت قرمز.
4- افزايش مصرف منابع غذايي غني از ويتامين E (روغن‌هاي گياهي مثل روغن سويا، ذرت، آفتابگردان، پنبه‌دانه، كلزا و سبزيجات داراي برگ سبز سرشار از ويتامين E).
5-‌ پرهيز از مصرف غذاهاي شور شامل غذاهاي كنسروشده و آماده مصرف، كنسرو سبزيجات در آب نمك، فرآورده‌هاي گوشتي و غذاهاي دودي به منظور جلوگيري از افزايش فشار خون.