روش نگهداري سالم برنج در خانه

نوشته : آسیه حسن زاده 

تاريخچه و مشخصات گياه شناسي
كشت برنج تقریبا چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح در كشورهای هند و چین متداول بوده است. پس از گندم، برنج دومین غله مهم در دنیا محسوب می‌شود و براساس شواهد موجود، این محصول قرن‌ها پیش از میلاد مسیح و در زمان هخامنشیان رواج داشته و امروزه پرمصرف‌ترین غذای دو سوم جمعیت جهان را تشكيل مي‌دهد. برنج گیاهی است که دارای ارقام زودرس (طول دوره رشد ۱۳۰ تا ۱۴۵ روز)، متوسط‌رس (۱۵۰ تا ۱۶۰ روز) و ارقام دیررس (۱۷۰ تا ۱۸۰ روز) می‌باشد. زمان برداشت برنج با توجه به دمای هوا معمولا از ماه‌های مرداد و شهریور شروع می‌شود و تا اوایل آذر ادامه می‌یابد. دو گونه اصلی و مهم برنج شامل: برنج «جاپونیکا» با نام علمي‌Oryza sativa japonica و برنج «ایندیکا» با نام علمي‌sativa indica می‌باشد. كشت برنج در ایران نيز در نواحی شمالی كشور و حتی استان خوزستان تاریخچه طولانی دارد. از انواع برنج ایرانی می‌توان به گرده، دابو، طارم، چرام، صدری (شامل انواع دم‌سیاه، دم‌زرد و دم‌سرخ)، بینام، چمپا و... اشاره کرد. از تیپ‌های اصلاح نژاد شده و پرمحصول نيز مي‌توان از سفیدرود و خزر نام برد. از نظر میزان تولید برنج، استان مازندران رتبه اول را داشته و گیلان، گلستان، فارس و خوزستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

ويژگي‌هاي یک رستوران خوب

نوشته  : دکتر تیرنگ نیستانی 

...آخر هفته‌ها که بار خستگی یک هفته کار بر دوشمان سنگینی مي‌کند، کیفی دارد با خانواده بیرون رفتن و گشت و گذار ... در گذشته‌ای نه چندان دور، بیشتر خانم‌ها خانه‌دار بودند، ولی امروزه بسیاری از خانم‌ها علاوه بر کار در منزل، در بیرون از خانه هم به کاری مشغولند تا هم بیشتر «احساس بودن» کنند، و هم سهمي‌داشته باشند در آوردن نانی که در سفره گذارده مي‌شود ... به هرحال، خانه‌دار یا شاغل، چندان فرقی نمي‌کند ... هر دو کار آنقدر هست که شوق بیرون زدن از خانه را در دل زنده کند ... خیلی از خانم‌ها دوست دارند در آن روز به خود مرخصی بدهند و دغدغه آشپزی و شستن ظرف‌ها و از این جور چیزها را هم نداشته باشند ... خوردن غذا در یک رستوران و گذراندن دمي ‌با فراغ بال در جمع خانواده در یک محیط آرام یکی از تفریحات خوب در همه جای دنیا است ... اما کیست که بخواهد خوشی این اوقات کوتاه، به قیمت خدای ناخواسته ناخوشی کوتاه یا درازمدت تمام شود؟ ... بنابراین اگر بنا بر صرف غذا در یک رستوران باشد، ترجیحاً باید به یک رستوران «خوب» رفت. اما معیارهای خوبی یک رستوران چیست؟
 
معيارهاي يك رستوران خوب
بخش بزرگی از معیارهای خوب بودن یک رستوران رعایت موازین بهداشتی در آن است. البته در غالب رستوران‌ها، اگر نگویم همه آنها، امکان دیدن آشپزخانه و چگونگی تهیه غذاها وجود ندارد، اما معیارهایی هست که شاید خبر از «سرّ درون» بدهد، به طور مثال:

معجزه بتاگلوكان در سلامتي

نوشته : بهارک آقاپور دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه 

جو دو سر گیاهی است علفی به ارتفاع یک متر یا بیشتر، دارای میوه‌هایی شبیه به جو که برگ‌های این گیاه باریک، بلند و نوک تیز است. ساقه‌ آن نسبتاً نازک و قسمت مورد استفاده گیاه، دانه آن مي‌باشد. جو دو سر از خانواده گندمیان است و دارای گل‌های بسیار ریز و نامشخص بوده و این گل‌ها در دستجاتی که اصطلاحاً سنبله نامیده می‌شوند قرار گرفته‌اند. جو دو سر در مقایسه با دیگر غلات، از ارزش غذایی بالایی برخوردار است و از نظر چربی و پروتئین، بسیار غنی بوده و حاوی مقدار بالایی بتاگلوکان نیز مي‌باشد. بتاگلوکان در گروه غذاهای عملگرا یا فراسودمند (Functional Food) قرار دارد. غذاهای عملگرا به غذاهایی اطلاق مي‌شود که از مواد طبیعی مشتق شده و باید به عنوان بخشی از رژیم غذایی روزانه مصرف شوند تا موجب تنظیم عملکرد قسمت‌های مختلف بدن و در نهایت ارتقاي سلامت گردند.
بتاگلوکان چیست؟ 

دانه جو یکی از مهم‌ترین غلات است و از گذشته دور تا امروز، به عنوان یک منبع غذایی مهم، در نقاط مختلف دنیا، مورد استفاده و توجه بوده است. با توجه به اینکه جو حاوی مقادیر بسیار زیادی فیبر محلول از جمله بتاگلوکان مي‌باشد، به عنوان دانه غذایی مناسب جهت استفاده در رژیم غذایی شناخته شده است. 

چه عواملي بر انتخاب غذا مؤثرند؟

نوشته  : آرزو حقيقيان رودسري دانشجوي دكتراي تغذيه 

انتخاب غذا امر پيچيده‌اي است، زيرا عوامل متعددي بر انتخاب‌‌هاي غذايي افراد و گروه‌ها تأثير مي‌گذارند كه به شش دسته تقسيم مي‌شوند:
 تعيين كننده‌هاي بيولوژيكي مانند گرسنگي، اشتها و طعم و مزه
 سيري و گرسنگي
انسان‌ها براي زنده ماندن نياز به انرژي و مواد مغذي دارند و در پاسخ به احساس گرسنگي اقدام به خوردن غذا مي‌كنند. درشت مغذي‌هاي مختلف اثرات متفاوتي در ايجاد احساس سيري دارند، به عنوان مثال چربي بيشترين ميزان احساس سيري را فراهم مي‌كند.
 طعم و مزه و دلپذيري غذا
زماني كه تجربه فرد از خوردن يك غذا همراه با احساس لذت باشد، كام‌پذيري آن ماده غذايي را افزايش مي‌دهد. طعم، بو، بافت و ظاهر يك ماده غذايي، همه عواملي هستند كه روي دلپذير بودن يك ماده غذايي اثر مي‌گذارند و با بالا رفتن اين احساس، ميزان مصرف آن ماده افزايش مي‌يابد.
 تعيين كننده‌هاي اقتصادي مثل هزينه و درآمد
 هزينه و درآمد
هزينه يك ماده غذايي و توانايي يك فرد در تهيه يك ماده غذايي خاص از عوامل اوليه در انتخاب غذا هستند. اقشار كم‌درآمد به طور معمول رژيم غذايي نامتعادل با دريافت كم ميوه و سبزي را مصرف مي‌كنند، البته افزايش درآمد خانوار براي انتخاب‌هاي غذايي بيشتر، دليلي براي مصرف رژيم متوازن و سالم نخواهد بود، حتي ممكن است افراد با اين تصور كه خريد مواد غذايي جديد با عدم مصرف افراد خانواده و در نتيجه دور ريخته شدن آن همراه است، از خريد اقلام غذايي متنوع خودداري نمايند. 

به ماندگاري غذاها توجه كنيد

نوشته  : دکتر پيمان غلام‌نژاد 

ماندگاري مدت زماني است كه مواد غذايي و آشاميدني فاسدشدني، تحت شرايط نگهداري توصيه شده توسط توليدكننده، قابل نگهداري يا مناسب براي مصرف مي‌باشند و تمام خصوصيات مورد ادعا را دارا خواهند بود. تمام مواد خوراكي فاسد شدني در هر يك از مراحل توليد، فرآيند شدن، بسته‌بندي، توزيع، حمل و نگهداري و مصرف توسط مصرف كننده پتانسيل فاسد شدن دارند. مدت زماني كه ماده غذايي تا آن زمان قابليت مصرف را دارد يا بهترين كيفيت متصور را دارا مي‌باشد همچنين شرايط نگهداري، روي بسته‌بندي درج مي‌شود. درج اين مدت زمان به معني سلامت كامل يا كيفيت مناسب محصول در اين مدت نمي‌باشد، بلكه شرايط نگهداري ماده غذايي تاثير به‌سزايي در حفظ كيفيت محصول دارد، بنابراين رعايت شرايط نگهداري محصول قبل از مصرف توسط توزيع كننده، عرضه كننده و مصرف كننده، دقيقا مطابق توصيه كارخانه سازنده، اهميت بسياري دارد. ماندگاري با زمان انقضا تفاوت‌هايي دارد. ماندگاري با كيفيت غذا مرتبط است و تاريخ انقضا با امنيت و سلامت غذا. اگر زمان ماندگاري به پايان برسد، ممكن است غذا سالم باشد، اما كيفيت آن تضمين نمي‌شود.

انجماد و رفع انجماد غذا

نوشته : مهندس وحیده شایگان

یکی از مناسب‌ترین روش‌های نگهداری مواد غذايي مازاد بر مصرف، روش منجمد کردن یا فریز کردن آنها است. در این روش مواد غذايي تازه پس از شستشو و آماده‌سازی در ظروف یا کیسه‌های پلاستیکی مقاوم و بدون منفذ قرار داده شده و سپس به درون فریزر برای طی فرآیند انجماد سریع منتقل مي‌شوند. دمای انجماد تاثیر زیادی بر حفظ یا از دست دادن ارزش تغذیه‌ای غذاها دارد. مناسب‌ترین دما برای انجماد کم‌ضرر ماده غذايي از 18- تا 21- درجه سانتیگراد مي‌باشد. در این دما ماده غذايي به سرعت منجمد شده و کیفیت آن حفظ مي‌شود. در صورتی که دمای انجماد مناسب نباشد و زمان طولانی شود، در نتیجه پاره شدن دیواره سلولی، فرصت برای خروج آب و مواد مغذی درون سلولی فراهم شده و کریستال‌های بزرگ یخ در ماده غذايي ایجاد مي‌شود که در صورت صحیح نبودن عمل رفع انجماد، ارزش تغذیه‌ای ماده غذايي به شدت بطور اجتناب‌پذیری کاهش پیدا مي‌کند.
بسته‌بندی
بسته‌بندی خوب به حفظ کیفیت ماده غذايي منجمد شده کمک کرده و از سوختگی فریزری جلوگیری مي‌کند. بهترین حالت برای انجماد گوشت و ماکیان، فریز کردن آنها در بسته‌بندی اولیه خودشان است، منتهی به دلیل قابل‌نفوذ بودن این بسته‌ها نسبت به هوا که باعث کاهش کیفیت در طول زمان نگهداری مي‌شود، بسته‌بندی ثانویه آنها به طولانی شدن زمان نگهداری کمک مي‌کند. اگر احیانا بسته‌بندی داخل فریزر سوراخ یا پاره شده باشد، گوشت داخل آنها سالم و قابل استفاده مي‌باشد، البته برای نگهداری طولانی‌تر باید بسته را درون یک بسته دیگر قرار داد.

غـذا با طعـم استـروژن

نوشته  : سودابه علی‌اشرفی دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه 

استروژن نام گروهی از هورمون‌های جنسی زنانه است که در انسان در سیکل طبیعی تخمدان از تخمک آزاد می شود. استروژن هورمونی استروئیدی است که به طور عمده از کلسترول سنتز می‌شود و علاوه بر تخمدان قشر فوق کلیه نیز این هورمون را ترشح می‌کند. سه هورمون استروژن مهم كه در بدن خانم‌ها توليد مي‌شوند، استريول، استراديول، و استرون هستند. بتااستریول استروژن اصلی تولید شده در تخمدان است. در طول چرخه قاعدگي، استروژن دستگاه تناسلي زنانه را به محيط مناسبي براي فرآيند لقاح، لانه‌گزيني جنين و تغذيه جنين در مراحل ابتدايي مبدل مي‌سازد.
استروژن باعث رشد و توسعه دستگاه توليدمثلي زن و ايجاد صفات زنانه مي‌شود. استروژن‌ها فعاليت استخوان‌سازي را نيز افزايش مي‌دهند و بنابراين در هنگام بلوغ افزايش قد دختران سريع‌تر از قبل مي‌شود. استروژن‌ها همچنين توزيع چربي را در بدن به فرم زنانه درمي‌آورند، يعني بيشتر در سينه‌ها، باسن و ران‌ها. استروژن‌ها يك اثر جالب نيز بر روي پوست دارند، به اين معني كه باعث نرمي ‌و لطافت پوست مي‌شوند. بعد از يائسگي تقريبا هيچ استروژني در بدن توليد نمي‌شود و بنابراين فعاليت استخوان‌سازي در بدن بسيار كاهش مي‌يابد. اين حالت اگر شديد باشد، منجر به بروز پوكي‌استخوان در سنين بعد از يائسگي در زنان مي‌شود. استروژن در دوران بارداري نيز نقش‌هاي مهمي ‌در بدن زن ايفا مي‌كند كه همگي آنها در راستاي آماده‌سازي بدن مادر براي پذيرش نوزاد هستند. اين هورمون در دوران حاملگي از جفت نيز ترشح مي‌شود و باعث بزرگ شدن رحم و سينه‌ها و رشد مجاري شيري در آنها مي‌شود. 

غذاهاي پركالري

نوشته  : مینا عبدالهی و نیاز محمدزاده هنرور 

همانگونه که چاقی و اضافه‌وزن بیش از حد مشکلات عمده‌ای برای سلامتی افراد ایجاد می‌کند، لاغری بیش از حد نیز می‌تواند تهدید‌کننده‌ حیات فرد باشد. از جمله علل احتمالی لاغری مي‌توان مصرف مقادیر ناکافی غذا، فعالیت زیاد مانند ورزش، سوء‌جذب، مصرف غذاهای ناصحیح، استرس روانی یا احساسی را نام برد. بهرحال افراد لاغر باید از لحاظ پزشکی مورد بررسی قرار گیرند تا در صورت وجود علل پاتولوژيكي ايجاد كننده لاغري درمان‌هاي مناسب در اين زمينه صورت گيرد.
میان‌وعده‌هاي پيشنهادي برای افزایش انرژی دریافتی در افراد لاغر

*میان‌وعده‌هایی که سبب افزایش دریافت حدودا 500 کیلوکالری در روز مي‌شوند
1- 1 لیوان غلات صبحانه + 1 عدد موز + 1 لیوان شیر کامل + 1 تکه نان تست + 1 قاشق کره‌ بادام زمینی
2 - 8 عدد کراکر نمکی + 30 گرم پنیر + 1 لیوان بستنی
3- 6 عدد بیسکویت تهیه شده از گندم + 2 قاشق غذاخوری کره بادام‌زمینی + 1 لیوان آب پرتقال + 2 قاشق غذاخوری کشمش
*میان‌وعده‌هایی که سبب افزایش دریافت حدودا 1000 کیلوکالری در روز مي‌شوند
1- 1 لیوان ماست تهیه شده از شیر کامل + 1 تکه نان + 60 گرم پنیر + 1 عدد سیب + یک چهارم از یک پیتزای پنیر + 1 عدد موز کوچک

ورزش و ویتامین‌ها

نوشته  : دكتر محمد حضوری 

ویتامین‌ها از مواد مغذی ضروری مي‌باشند. واژه ضروری بدان معنی است که بدن ما قادر به سنتز و تولید این ترکیبات نبوده و نیاز به مواد مغذی ضروری باید از طریق برنامه غذایی تامین شود. ویتامین‌ها به دو گروه ویتامین‌های محلول در آب و محلول در چربی قابل تقسیم هستند. گروه نخست ویتامین‌های محلول در آب مي‌باشند که همانگونه که از نام آنها مشخص مي‌شود، در آب محلول بوده و به راحتی در خون منتقل مي‌شوند. این گروه ویتامین‌ها شامل ویتامین‌های گروه B و ویتامین C مي‌باشد. ویتامین‌های گروه B شامل تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین (B3)، پیریدوکسین (B6)، فولات، B12، بیوتین و پانتوتنیک اسید مي‌باشند. مقادیر اضافی ویتامین‌های محلول در آب از طریق ادرار دفع مي‌شود. به استثنای ویتامین B12 که ذخایر آن در بدن قابل توجه و در مقادیر زیاد مي‌باشد، سایر ویتامین‌های محلول در آب ذخایر اندکی در بدن داشته و باید به طور روزانه منابع این ویتامین‌ها در برنامه غذایی گنجانده شوند.
گروه دوم از ویتامین‌ها، ویتامین‌های محلول در چربی مي‌باشند که در آب انحلال مناسبی نداشته و برای جذب و انتقال آنها از دستگاه گوارش، وجود مقادیري از ترکیبات چربی، ضروری است. ویتامین‌های محلول در چربی شامل ویتامین‌های A، D، E و K مي‌باشند. ویتامین‌های محلول در چربی در بدن ذخیره مي‌شوند و به همین دلیل، دریافت مقادیر زیاد این ویتامین‌ها ممکن است موجب بروز مسمومیت شود.

طب سنتي و خواص غذاها

نوشته : بهناز عباسي‌مقدم كارشناس ارشد تغذيه 

هر فصلي خوراكي مخصوص به خود دارد و اين امر حاكي از آن است كه با تغيير آب و هوا همانطور كه خلق‌وخوي  ما تغيير مي‌كند، درون بدن‌ هم از اين امر مستثني نيست. تغييراتي در كارايي سيستم گوارشي ما رخ مي‌دهد كه مصرف بعضي غذاها را مثلاً در تابستان كمتر مي‌توانيم تحمل كنيم. در زمستان حرارت بدن ميل به درون دارد، پس مي‌توان غذاهاي غليظ‌تر و سنگين‌تر مصرف كرد، چون قدرت هضم بيشتر است، ولي در تابستان كه حرارت به سطح پوست مي‌آيد و قدرت هضم كمتر مي‌شود، بايد غذاهاي سبك‌تر ميل كرد. همينطور مزاج شب و روز متفاوت است، مزاج شب سرد است، قابليت هضم كمتر مي‌شود و بهتر است غذاهاي گرم مثل خرما، انجير و... ميل گردد. مصرف ماست دوغ، لبنيات، هندوانه و غذاهاي داراي طبع سرد در فصل تابستان مفيد و در فصل زمستان موجب بيماري فراوان (آرتروز و روماتيسم) مي‌شود. همينطور غذاهاي گرم در تابستان بهتر است با مصلح‌شان مصرف شوند، نمونه‌هاي سنتي ماست و خيار كه به‌همراه كشمش پلويي استفاده مي‌شوند يا انواع اشكنه كه با گردو ميل مي‌شوند نمونه‌‌هايي از تركيب صحيح غذاها هستند.
 
 غذا بايد با سن و فعاليت انسان نيز تناسب داشته باشد. فرد كم‌تحرك با استرس بالا اگر سرخ‌كردني بخورد، دچار كبد چرب مي‌شود.
 مصرف ادويه‌جات به‌همراه غذا براي آرتروز، درد مفاصل، نفخ معده، كم‌حافظه‌گي، شب‌ادراري و افسردگي نيز مفيد است، زيرا بلغم و سوداي معده را كاهش مي‌دهد.