نوشته : دكتر آزاده نجارزاده
هيرسوتيسم به شرايطي اطلاق مي‌شود كه در آن موهاي زائد و ناخواسته در صورت و بخش‌هاي مختلف بدن مي‌رويد و معمولاً اين موها ضخيم و تيره هستند. اين موهاي غير طبيعي غالباً در مناطقي كه مردان رويش مو دارند رشد مي‌كند كه از آن جمله مي‌توان به صورت، سينه و پشت اشاره كرد. در بعضي از موارد رويش اين موها طبيعي بوده و در افراد مختلف متفاوت است. اما در حدود نيمي از موارد هيرسوتيسم با افزايش سطح هورمون‌هاي جنسي مردانه كه آندروژن ناميده مي‌شود همراه مي‌باشد. اگر چه در موارد نادري نيز مشكلات زمينه ساز جدي ديگري نظير سندرم كوشينگ وجود دارد.علائم و نشانه‌ها:
مهم‌ترين نشانه هيرسوتيسم رشد مو روي شكم، سينه و پشت لب مي‌باشد. چنانچه هيرسوتيسم به علت افزايش هورمون‌هاي مردانه اتفاق افتاده باشد، نشانه‌ها شامل قاعدگي نامنظم، آكنه، از دست دادن هيكل زنانه، وجود بعضي از نشانه‌هاي مردانه نظير تغيير صدا، ريزش مو با الگوي مردانه و پهن شدن شانه‌ها مي‌باشد. در صورتي كه سندرم كوشينگ علت هيرسوتيسم باشد، چاقي به خصوص در ناحيه مياني بدن، افزايش فشار خون، ديابت و نازكي پوست از علائم مشخصه بيمار خواهند بود.
علـل:
افزايش هورمون‌هاي جنسي مردانه در نيمي از زنان مبتلا به هيرسوتيسم ديده مي‌شود. اين افزايش مي‌تواند به علل مختلفي ايجاد شود. به‌عنوان مثال در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلي كيستيك آندروژن‌ها ( هورمون‌هاي جنسي مردانه) افزايش مي‌يابند. معمولاً زنان مبتلا به اين سندرم با مشكل ناباروري مواجه مي‌باشند. ضمناً وجود تومورهاي تخمدان يا غدد فوق كليوي نيز از عوامل ايجاد كننده هيرسوتيسم مي‌باشد. سندرم كوشينگ نيز همانگونه كه ذكر شد مي‌تواند علتي براي بروز اين مشكل به شمار برود. برخي از داروها نظير استروئيدهاي آنابوليك، فني توئين، ماينوكسيديل، ديازوكسيد، سيكلوسپورين، هگزاكلروبنزن و دانازول (داروي مورد استفاده در درمان اندومتريوز) باعث رشد موهاي زائد و بروز مشكل هيرسوتيسم مي‌گردند.
عوامل خطر ساز:
عواملي مانند ژنتيك، نژاد و قوميت نيز مي‌توانند باعث افزايش خطر ابتلا به هيرسوتيسم گردند. مثلاً زنان اروپايي، خاورميانه و آسياي جنوبي در خطر بيشتري از اين مشكل هستند.
تغذيه و مكمل‌هاي غذايي:
سعي كنيد از غذاهاي غني از آنتي‌اكسيدان استفاده كنيد. اين غذاها شامل انواع ميوه‌ها و سبزي‌ها مي‌باشند. از مصرف غذاهاي تصفيه شده مثل نان‌هاي سفيد، ماكاروني و به خصوص شكر اجتناب نماييد. سعي كنيد كمتر از گوشت قرمز استفاده نماييد و از ماهي، سويا و حبوبات به‌عنوان منبع پروتئين استفاده كنيد. مصرف روغن‌هاي نباتي جامد را متوقف نموده و از روغن‌هاي مايع به خصوص روغن زيتون استفاده كنيد. اسيدهاي چرب ترانس را كه در محصولات قنادي نظير كيك و كلوچه، پيراشكي، غذاهاي فرايند شده و سرخ شده وجود دارند از رژيم غذايي خود حذف نماييد. روزانه بين 6 تا 8 ليوان آب مصرف كنيد. 5 روز در هفته به مدت حداقل 30 دقيقه فعاليت بدني داشته باشيد.
برخي از گياهان دارويي نظير ساوپالمتو (Saw Palmetto)، چست تري (Chaste Tree)، بلك كوهوش (Black Cohosh) و چاي نعنا نيز داراي خاصيت ضد آندروژني مي‌باشند.
اما به ياد داشته باشيد گياهان دارويي را نيز نمي‌توان بدون مشورت با پزشك و سرخود مصرف كرد. چون علاوه بر تداخلاتي كه با برخي داروها دارند مصرف آنها نيز خالي از اثرات جانبي نخواهد بود. ضمناً برخي از خانم‌هاي باردار در سه ماهه سوم بارداري رشد بيش از حد موها را به خصوص در صورت، بازوها، پاها و سينه‌ها تجربه مي‌كنند. اين يك حالت طبيعي بوده و به‌عنوان هيرسوتيسم تلقي نمي‌گردد.
تشخيص:
معمولاً تشخيص توسط معاينه پزشكي و گرفتن شرح حال در خصوص سابقه پزشكي، سيكل قاعدگي، داروهاي مصرفي و تاريخچه خانوادگي صورت مي‌گيرد. همچنين سونوگرافي لگن و تخمدان براي تعيين وجود تومور يا كيست انجام مي‌شود. آزمايش خون نيز جهت تعيين ميزان آندروژن‌ها صورت مي‌گيرد.
درمان:
درمان مشكل هيرسوتيسم بستگي به شدت آن و وجود علائم زمينه ساز دارد. به‌عنوان مثال چنانچه مصرف برخي داروها باعث افزايش مشكل مي‌شود بايد با پزشك خود جهت تغيير دارو يا توقف مصرف آن مشورت نماييد. اگر يك تومور در تخمدان‌ها يا غدد فوق كليه وجود داشته باشد جراحي چاره كار خواهد بود. زنان مبتلا به هيرسوتيسم كه دچار اضافه وزن مي‌باشند با رعايت رژيم غذايي مناسب و كاهش وزن مي‌توانند به كاهش توليد تستوسترون در بدن خود كمك نمايند. در صورتي كه علل اصلي زمينه‌ساز مشكل يافت نشود با استفاده از تكنيك‌هاي مختلف برداشتن موهاي زائد مي‌توان از رشد آنها خلاص شد.
داروها:
هنوز داروي تاييد شده‌اي جهت رفع اين مشكل به ثبت نرسيده است. اما برخي از داروها مي‌توانند توليد آندروژن‌ها را كاهش داده و رشد موها را كم كنند. تقريباً 6 ماه طول مي‌كشد تا داروها به صورت مؤثر عمل نمايند. اين داروها شامل قرص‌هاي ضد بارداري (كه توليد آندروژن‌ها را كاهش مي‌دهند)، اسپيرونولاكتون (كه گيرنده‌هاي آندروژن‌ها را بلوكه مي‌نمايد)، و يك نوع كرم (كه رشد موها را كاهش مي‌دهد ولي رشد آنها را متوقف نمي‌كند و با توقف مصرف، دوباره رشد موها ادامه مي‌يابد) مي‌باشند.
مراقبت‌هاي پيشگيري:
در برخي موارد مي‌توان با توجه به علت هيرسوتيسم از آن پيشگيري كرد. مثلاً كنترل وزن در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلي‌كيستيك از طريق رژيم غذايي و ورزش مي‌تواند در جلوگيري از رشد موهاي ناخواسته كمك كننده باشد. مطالعات نشان مي‌دهند زنان چاق مبتلا به سندرم تخمدان پلي‌كيستيك چنانچه از يك رژيم كم كالري پيروي نمايند مشكل آنها در خصوص موهاي زائد كاهش مي‌يابد.
منبع: http://www.zendegionline.ir/inside.php?page=magnum&numid=229&cat=21&articleid=4597
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر