زندگي سالم‌ با كنترل وزن

نوشته  : دکتر محمدرضا وفا استادیار گروه تغذیه، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران 

مقدمه:
شیوع دیابت در آمریکا و جهان به طور قابل توجهی در حال افزایش است كه همراه با افزایش چاقی و اضافه‌وزن نسبت به دهه گذشته مي‌باشد. در واقع، همراه با افزایش نمایه توده بدن، خطر پیشرفت و بروز دیابت نوع II نیز افزایش می‌یابد. شیوع دیابت نوع II  در افراد چاق 7-3 مرتبه بیشتر از افراد با وزن طبیعی است و افرادی که نمایه توده بدن بالاتر از 35 دارند، شیوع دیابت در آنها 20 مرتبه بیشتر است.
افزایش وزن در هنگام بلوغ ارتباط مستقيمي با افزایش خطر بروز دیابت نوع II دارد. از طرفی، چاقی به دلیل افزایش مقاومت به انسولین و افزایش غلظت گلوکز خون، مدیریت و کنترل دیابت را پیچیده‌تر می‌کند.

فـنـیل كتــونــــوری - تغذیه

نوشته : منيره دادخواه كارشناس ارشد تغذيه و رژيم درماني انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي كشور

PKU چيست ؟
دسته‌اي از بيماري‌ها يا مشكلات زمينه ارثي يا مادرزادي دارند و معمولا با تولد نوزاد بروز مي‌كنند. بيماري فنيل كتونوري كه به اختصار به آن PKU نيز گفته مي‌شود، نوعي ناهنجاري مادرزادي در متابوليسم اسيد آمينه فنيل آلانين است. اين بيماري اتوزومال مغلوب مي‌باشد؛ يعني در صورتي بروز مي‌كند كه فرد دو ژن معيوب بيماري را هم از پدر و هم از مادر خود دريافت كند.
علت ايجاد اين بيماري چيست؟

مراقـبــت‌های تغــذيه‌ای بـعــد از جــراحـی استــومي

نوشته  : نازلی سيدخوئی دانشجوی کارشناسی ارشد علوم بهداشتی در تغذيه 

در برخي موارد براي درمان بيماري‌هاي شديد و بهبودناپذير دستگاه گوارش از جراحي استومي استفاده مي‌شود. وقتي روده برداشته مي‌شود، بدن نيازمند يك راه جديد براي دفع مدفوع است. بنابراين جراح يك راه خروجي در شكم ايجاد مي‌كند تا مواد زائد دفع شود. به اين عمل جراحي، استومي و به اين راه خروج، استوما می‌گويند.
چون هيچ عضله‌اي دور استوما وجود ندارد، بيمار نمي‌تواند خروج گاز و مواد دفعي را كنترل كند، بنابراين براي جمع‌آوري مواد زايد، يك كيسه ضد بو به نام كيسه استومي
 (ostomy pouch)به استوما متصل مي‌شود.

كمك تغذيه به درمان زخم‌های معده و روده

نوشته  : دكتر احمدرضا درستی مطلق متخصص تغذیه و رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی كشور

ویژگی‌ها و مقایسه بین زخم‌های معده و دوازدهه (ابتدای روده كوچك):
اگر چه زخم‌های معده در هر قسمت از بافت ان ایجاد می‌شوند، ولی اغلب اوقات اين زخم‌ها درامتداد انحنای کوچك‌تر معده به وجود می‌آیند. با افزایش سن، زخم‌های معده عموما با التهاب گسترده معده، التهاب سلول‌های تولیدکننده اسید و تحلیل سلول‌های تولید کننده آنزِيم پپسین همراه می‌باشند. در بعضی موارد زخم معده به‌رغم تولید نسبتا کم اسید پیشرفت می‌کند. کندی حرکات معده، کندی جریان خون معدی و افزایش ریفلاکس دوازدهه در زخم معده عمومیت داشته و در صورت بروز این شرایط، شدت جراحت معده افزایش می‌یابد. احتمال خونریزی و مرگ ومیر در موارد زخم معده بیشتر از زخم دوازدهه است. زخم دوازدهه با افزایش قابل ملاحظه ترشح اسید، ترشح شبانه اسید و کاهش ترشح بی‌کربنات همراه است.

جــايــگــزين‌هاي چـــربـــــي

نوشته : مريم آريافر كارشناس تغذيه، كارشناس ارشد صنايع غذايي 

منابع اصلي چربي در رژيم غذايي، روغن‌ها و چربي‌ها، گوشت قرمز و ماكيان و لبنيات مي‌باشد. مجموع اين موادغذايي در رژيم‌هاي غذايي حدود 90 درصد دريافت چربي را شامل مي‌شوند. در سال‌هاي اخير ميزان مصرف موادغذايي چرب به طور چشمگيري افزايش يافته است. رژيم غذايي پر چربي باعث افزايش شيوع چاقي، بيماري‌هاي قلبي - عروقي، فشار خون، مقاومت انسوليني و سرطان‌هاي خاص مانند سينه، پروستات وكولون مي‌شود. طبق دستور RDA، ميزان چربي مواد غذايي بايد كاهش يابد و يا توسط فرايندهاي معتبر ارائه‌شده با تركيبات خاص جايگزين گردد.

تغذيه و خلق و خو

نوشته  : گفتگو: راضيه غنجي 

رابطه تغذيه و خلق و خو از جمله موضوع‌هاي جذاب و پيچيده علم تغذيه است كه تا به حال كمتر مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. رابطه تغذيه و الگوي غذايي با خلق و خو و عملكرد مغزي همواره مورد توجه بوده است اما بيشتر يافته‌ها در اين زمينه از پژوهش‌هاي تجربي روي حيوانات آزمايشگاهي حاصل شده و داده‌هاي انساني بسيار اندكي موجود است كه در دوره‌هاي زماني كوتاه مدتي انجام شده‌اند.
به علت اهميت موضوع، در بخش برداشت آزاد اين شماره، با كارشناسان صاحبنظر در مورد تاثير تغذيه بر خلق و خو گفتگويي داشتيم كه از نظرتان مي‌گذرد.
در همين رابطه كارشناسان و اساتيد زير با ما همكاري كرده‌اند:

تغذیه در پرورش اندام

نوشته  : محمد حضوري دانشجوي دكتراي تغذيه 

مقدمه:
رشته ورزشی پرورش اندام از رشته‌های ورزشی پرطرفدار به ویژه در بین جوانان می‌باشد. بسیاری از افراد و علاقه‌مندان به ورزش در دوره‌اي، هر چند کوتاه، از عمر خویش به این ورزش به صورت باشگاهی یا خانگی می‌پردازند. از مهم‌ترین دلایل این اقبال عمومی، سرعت دستیابی به نتایج این ورزش، یعنی افزایش حجم عضلات و درشتی اندام می‌باشد. به طوری که یک قهرمان پرورش اندام و یا حتی ورزشکار چند ماهه این رشته را می‌توان از روی پوشش معمول لباس به سادگی تشخیص داد؛ در حالی که قهرمانان چندین ساله بسیاری از رشته‌های دیگر تا زمان انجام رقابت و یا ارائه مهارت‌های اکتسابی، قابل تشخیص نيستند. به دست آوردن چنين اندامي و جلب توجه دیگران، یکی از عوامل اصلی اقدام به این نوع فعالیت به ویژه در بین نوجوانان و جوانان پسر که تازه به سن بلوغ رسیده اند، می‌باشد.

تغذیه در دوران‌های پیش‌دبستانی، دبستان و بلوغ

نوشته  : دكتر سيدضياءالدين مظهري متخصص تغذيه و رژيم درماني دانشيار دانشگاه علوم پزشكي ايران 

عموما دوره‌اي را كه پس از نوزادي آغاز مي‌شود و تا بلوغ ادامه مي‌يابد، كودكي مي‌گويند. اين دوره به لحاظ الگوي رشد و تغييرات فيزيولوژيكي، غالبا «دوره خاموش يا نهفته رشد» ناميده مي‌شود؛ زيرا در اين دوره از تغييرات سريع بدني و فعاليت‌هاي فيزيولوژيكي كه در سال اول تولد و يا در دوران بلوغ ديده مي‌شود،‌ خبري نيست. ولي به طور حتم مي‌توان گفت اهميتي مشابه با دوره‌هاي مورد اشاره دارد، زيرا به رغم كاهش سرعت رشد در دوران پيش‌دبستاني و دبستان، در ديگر حوزه‌هاي تكاملي، چون برخوردهاي اجتماعي، شناختي و احساسي، تغييرات شگرفي رخ مي‌دهد.
از اين‌رو با توجه به شكل‌گيري زيرساخت‌هاي شخصيتي و هويتي كودك در اين مرحله از زندگي، برنامه‌هاي غذايي از بعد كميت و كيفيت نقش بسزايي در روند تكامل حوزه‌هاي يادشده خواهند داشت. در اين دوره، الگوبرداري كودك از محيط اطراف و خانواده با قوت بيشتري ادامه مي‌يابد و مي‌توان گفت كه پايه‌هاي سلامتي يا بيماري‌هاي مزمن در سنين بزرگسالي و سالمندي در اين مرحله شكل مي‌گيرند. بنابراين، در اين مرحله شكل‌دهي صحيح به عادات و الگوهاي غذايي دربردارنده تمام نيازهاي جسمي و ذهني فرد بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد.

تغـذيه و اختـلالات خــوردن در زنـان باردار

نوشته  : دكتر سعيد حسيني و نازلي سيدخويي 

مقدمه:
همه خانم‌هايي كه دچار اختلالات خوردن هستند، مي‌خواهند روزي بچه‌دار شوند؛ ولي نگرانند كه به خاطر مشكل‌شان، نتوانند باردار شوند. بعضي از آنها مي‌ترسند كه نتوانند جنين‌شان را در رحم تغذيه كنند، زيرا آن قدر غذا نمي‌خورندكه خودشان خوب تغذيه شوند؛ چه رسد به فرزندشان.
همه اين نگراني‌ها معقول است. اگر چه بسياري از خانم‌هاي دچار اختلالات خوردن مي‌توانند باردار ‌شوند، ولي سه عامل زير با تخمك‌گذاري تداخل مي‌كند و مي‌تواند سبب ناباروري شود.
1) وزن بسيار پايين
2) ورزش شديد
3) غذاخوردن نامنظم
اگر فردي هر يك از مشكلات بالا را دارد، بهتر است به دنبال درمان پزشكي- رواني باشد نه به دنبال درمان ناباروري. اگر خانمي كم‌وزن است، به شدت ورزش مي‌كند يا برنامه‌ غذايي نامنظمي دارد، بايد بداند كه نه تنها بارداريش تحت تأثير واقع مي‌شود، بلكه ممكن است روي رشد جنين در طي 9 ماه بارداري هم اثر بگذارد.

تغذيه و زنان سالمند

نوشته  : منيره نوري فرد 

پيري يك انتخاب نيست، بلكه دستور و فرماني است كه ناچارا و بدون استثنا همه بايد آن را بپذيرند! شما در حالي كه زندگي مي‌كنيد، در واقع هر روز به سن پيري نزديك‌تر و پيرتر مي‌شويد. البته با پيشرفت‌هايي كه در زمينه سلامت و بهداشت عمومي و درمان‌هاي پزشكي صورت گرفته، طول عمر افراد بسيار بيشتر از قرون گذشته شده است.
گذشت زمان، خواه ناخواه از نظر بيولوژيكي بر روي بدن، از جمله قلب، ريه، گوش، چشم و مغز تاثير مي‌گذارد و هر چه پيرتر مي‌شويم، هر يك از اعضاي بدن به طور بالقوه از نظر عملكرد و كارايي ضعيف‌تر مي‌شوند. از طرفي، هر فرد مسني مي‌تواند با داشتن يك تغذيه مناسب و سالم، نشانه‌هاي پيري را چه از نظر ظاهري و چه از نظر اندام‌هاي بدن كاهش داده و طوري برنامه‌ريزي كند كه آنها در دوران پيري بهتر كار كنند.
تقريبا تمام تغييراتي كه در طول دوران سالمندي در بدن ايجاد مي‌شود، تدريجي است؛ بنابراين تغيير رژيم غذايي و تبديل آن به يك رژيم صحيح و مناسب نيز به تدريج صورت خواهد گرفت. استفاده از يك رژيم غذايي سالم و داشتن عادات غذايي صحيح، به همان اندازه كه براي كودكان و نوجوانان مهم است، براي افراد مسن و سالمند نيز اهميت بسياري دارد.