نوشته : سيدوهاب‌الدين رضواني
چگونه مي‌توان از طريق تغذيه التهاب مفاصل را كاهش داد و يا از آن جلوگيري كرد؟ چگونه مي‌توان از طريق برنامه‌غذايي سلامت قلب و استخوان‌ها را افزايش داد؟ و چگونه مي‌توان از اين طريق به حس و حال بهتري رسيد؟
ورم مفاصل روماتيسمي و تغذيه
براي آگاهي از آنكه بهترين تغذيه براي شما كدام است، بايد ابتدا با درد خود آشنا باشيد. اگر انگشتان دست‌ها و مچ دست‌هاي‌تان به هنگام غذا درست كردن و يا خرد كردن سبزي درد مي‌گيرند، احتمالا از غذاهاي فست‌فودي و يا كبابي زياد استفاده مي‌كنيد. اگر داروهاي‌تان به شما حالت تهوع و دل درد مي‌دهند؛ به طوري كه به زور غذا مي‌خوريد، احتمالاً بسياري از مواد مغذي را از دست مي‌دهيد. گاهي اوقات داروها با آنكه باعث كاهش درد مفاصل مي‌شوند، ولي از طرفي باعث از دست رفتن برخي مواد مغذي نيز مي‌شوند. مصرف كورتيكوستروئيدها مثل پردنيزون (Prednison) با آنكه درد را تسكين مي‌دهند، اما باعث كاهش ميزان پتاسيم بدن مي‌شوند و متوتروكسات (Methotrexate) نيز سطح فوليك اسيد را كاهش مي‌دهد. معمولا خانم‌هايي كه به ورم مفاصل روماتيسمي دچارند، به اندازه كافي ويتامين D و كلسيم دريافت نمي‌كنند؛ در حالي‌كه براي اين بيماري دريافت ويتامين D و كلسيم كافي ضروري است و عدم دريافت مقدار مورد نياز منجر به پوكي استخوان مي‌شود.
بايد و نبايد‌هاي تغذيه اي براي التهاب مفاصل روماتيسمي
سال‌هاست كه پژوهشگران روي اين مسئله تحقيق مي‌كنند كه آيا مي‌توان از طريق غذاها به اين هدف دست يافت؟ براساس پژوهش‌ها تغذيه متفاوت و برخي مكمل‌ها مي‌توانند ورم مفاصل و درد ناشي از آن و خشكي مفاصل به هنگام بيدار شدن از خواب را كاهش دهند. برخي از برنامه‌هاي غذايي ادعا مي‌كنند كه مي‌توانند اين نوع دردها را به طور كامل درمان كنند و برخي ديگر معتقدند كه درمان قطعي اين وضعيت غير ممكن است؛ ولي واقعيت اين است كه اين درد چنان بيمارانش را مستاصل مي‌كند كه ديگر به چيزي غير از درمان و كاهش درد فكر نمي‌كنند. آنها به سراغ هر دارويي كه تجويز مي‌شود مي‌روند تا بلكه از يكي نتيجه بگيرند، اگر شما نيز به ورم مفاصل روماتيسمي دچار هستند، بايد بدانيد كه با يك تغذيه خوب مي‌توانيد تا حدودي بيماري‌تان را كنترل كنيد. اما چه تغذيه‌اي، تغذيه خوب و چرا؟ چگونه مي‌توان از غذا خوردن لذت برد و در عين حال چيزهايي را خورد كه به سلامت مفاصل كمك كنند.
آيا ممكن است برخي از غذاها باعث التهاب مفاصل شوند؟
آيا بايد از فهرست غذاهايي كه مصرف مي‌كنيد، نام تعدادي را خط زد؟ البته هنوز هيچ مدرك علمي دال بر اثبات اين موضوع ارائه نشده است؛ اما برخي از افرادي كه به التهاب مفاصل روماتيسمي دچارند ادعا مي‌كند كه خوردن برخي غذاهاي خاص علائم بيماري را در آنها تشديد مي‌كند. مصرف شكر و پنير سفيد نيز از اين جمله است. برخي ديگر مي‌گويند خوردن غذاهايي كه مواد افزودني شيميايي دارند، اين وضعيت را تشديد مي‌كند. عده‌اي نيز بر اين باورند كه خوردن گوجه‌فرنگي و بادمجان باعث افزايش علائم بيماري مي‌شود. به طور كلي ممكن است مصرف غذاهاي فرآوري شده با مواد شيميايي زياد، غذاهاي پرچرب گوشت قرمز و شير و فرآورده‌هاي آن به مقدار زياد باعث تشديد ورم مفاصل روماتيسمي شود؛ لذا بهتر است در مصرف آنها زياده‌روي نكنيد. با آنكه هيچ رژيم غذايي نمي‌تواند اين بيماري را به طور كامل مداوا كند، اما برخي غذاهاي خاص اين التهابات را زياد مي‌كنند؛ با اين وجود اكثر افرادي كه به ورم مفاصل روماتيسمي دچارند، مشكلات غذايي ندارند. دانشمندان نمي‌توانند برخي از غذاها را به طور يقين از عوامل افزايش دهند التهابات بدانند، به همين دليل نتيجه‌گيري در اين زمينه دشوار است.
مصرف مكمل‌ها و التهاب مفاصل روماتيسمي
درمان‌هاي گياهي و استفاده از مكمل‌هاي غذايي گاه باعث تسكين و كاهش درد ورم مفاصل روماتيسمي مي‌شود؛ اما باز هم به خاطر داشته باشيد كه هيچ مكمل و يا داروي گياهي وجود ندارد كه ورم مفاصل روماتيسمي را به طور قطعي درمان كند، بلكه فقط از پيشرفت بيماري جلوگيري مي‌كند. به سختي مي‌توان از محتويات واقعي مكمل‌ها اطلاع يافت. گاهي اوقات مكمل‌ها همراه با داروها مصرف مي‌شوند و ممكن است مشكلات بيشتري به وجود آورند؛ لذا قبل از مصرف هر مكمل حتما با پزشك خود مشورت كنيد تا بي‌خطرترين و سالم‌ترين آنها را انتخاب نماييد.
برنامه غذايي مديترانه‌اي
برنامه غذايي مديترانه‌اي سرشار از ميوه و سبزي‌ها است. در اين رژيم غذايي از چربي‌هاي اشباع نشده سالم مثل روغن زيتون و روغن كانولا، آجيل‌ها، غلات، گياهان و ادويه‌جات و به جاي گوشت از انواع ماهي‌ها براي افزايش سلامت قلب استفاده مي‌شود. خوردن ماهي‌هاي سالمون، ساردين و ماهي تن به شما منفعت بيشتري مي‌رسانند و از قلب شما نيز حفاظت بيشتري مي‌كنند. در ورم مفاصل روماتيسمي خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي بيشتر مي‌شود و خوردن اين ماهي‌ها تاثير زيادي در اين زمينه دارد. ضمن اينكه اسيدهاي چرب امگا 3 موجود در آنها نيز با التهابات مقابله مي‌كند. رژيم غذايي مديترانه‌اي به تناسب اندام نيز كمك مي‌كند و اين مسئله باعث كاهش فشار روي مفاصل مي‌شود. به طور كلي يك رژيم غذايي سرشار از اسيدهاي چرب امگا 3 و آنتي‌اكسيدان‌ها براي التهاب مفاصل روماتيسمي مفيد است و برنامه غذايي مديترانه‌اي حاوي هر دو مورد مي‌باشد. البته اين نكته را در نظر داشته باشيد كه هر رژيم غذايي با ورزش تكميل مي‌شود.
رهايي از شر غذاهاي تحريك‌كننده
اگر فكر مي‌كنيد كه برخي غذاهاي خاص سبب تشديد ورم مفاصل روماتيسمي مي‌شوند، بهتر است آنها را از برنامه غذايي خود حذف كنيد. مصرف اين غذاها را براي مدتي متوقف و بعد از مدتي دوباره از آنها استفاده كنيد؛ اگر با استفاده مجدد علائم بيماري در شما تشديد شود، بهتر است براي هميشه در مورد آن غذاها تجديد نظر كنيد. حذف يك غذا از برنامه غذايي در حالي كه همچنان از ساير غذاهاي هم خانواده آن استفاده مي‌كنيد، آسيبي به شما نمي‌رساند؛ چرا كه نياز بدن را از طريقي ديگر تامين مي‌كند. بهترين كار اين است كه نظر پزشك متخصص تغذيه را در اين زمينه جويا شويد. در هر صورت به ميزان دريافت ويتامين D و كلسيم اهميت بيشتري بدهيد.
روغن ماهي
دانشمندان تحقيقات زيادي در مورد روغن ماهي و مكمل‌هاي اسيدهاي چرب امگا 3 انجام داده‌اند و اين تحقيقات نشان مي‌دهد كه مكمل‌ها در كاهش درد مفاصل و خشكي مفاصل در هنگام صبح، تاثير زيادي دارند. افرادي كه به تورم مفاصل روماتيسمي دچارند و روغن ماهي مصرف مي‌كنند، مي‌توانند ساير داروهاي خود را قطع كنند. روغن ماهي به كاهش بيماري‌هاي قلبي كمك مي‌كند، ولي باعث افزايش حالت تهوع نيز مي‌شود. افرادي كه مي‌خواهند اين روغن را در برنامه غذايي روزانه خود بگنجانند، بهتر است هر روز 6/2 گرم روغن ماهي مصرف كنند.
ويتامين‌ها و املاح
اگر به ورم مفاصل روماتيسمي دچار هستيد، احتمالا به سراغ مصرف برخي مولتي ويتامين‌هاي خوب نيز مي‌رويد. اين مولتي ويتامين‌ها حاوي املاح هستند. با پزشك خود در مورد مصرف مكمل‌هاي كلسيم و ويتامين مشورت كنيد. كمبود ويتامين D معمولا يكي از نگراني افراد است؛ به خصوص خانم‌هايي كه به ورم مفاصل روماتيسمي دچارند؛ زيرا آنها بيشتر به سلامت استخوان‌ها اهميت مي‌دهند. اين افراد در صورت كمبود ويتامين D بيشتر از ديگران مستعد ابتلا به پوكي استخوان هستند. پس حتما با پزشك درباره ميزان ويتامين D و كلسيم مورد نياز خود مشورت كنيد. افرادي كه «متوتروكسات» مصرف مي‌كنند، بايد حتما مكمل فوليك اسيد نيز استفاده كنند.
زردچوبه و زنجفيل
زردچوبه و زنجفيل تاثير زيادي در درمان التهابات مفاصل دارند، اما دو احتمال خونريزي را نيز افزايش مي‌دهند؛ مخصوصا اگر هم زمان با داروهاي رقيق كننده خون مصرف شوند. افرادي كه به سنگ كيسه صفرا دچارند، نبايد اين دو ماده را مصرف كنند. به افراد مبتلا به التهاب مفاصل روماتيسمي توصيه مي‌شود كه غذاها را در صبح كمتر مصرف كنند. سبك‌تر غذا بخورند، سويا و سبزي بيشتري مصرف كنند و نان و گوشت كمتري بخورند.
ورم مفاصل روماتيسمي و تغذيه
براي آگاهي از آنكه بهترين تغذيه براي شما كدام است، بايد ابتدا با درد خود آشنا باشيد. اگر انگشتان دست‌ها و مچ دست‌هاي‌تان به هنگام غذا درست كردن و يا خرد كردن سبزي درد مي‌گيرند، احتمالا از غذاهاي فست‌فودي و يا كبابي زياد استفاده مي‌كنيد. اگر داروهاي‌تان به شما حالت تهوع و دل درد مي‌دهند؛ به طوري كه به زور غذا مي‌خوريد، احتمالاً بسياري از مواد مغذي را از دست مي‌دهيد. گاهي اوقات داروها با آنكه باعث كاهش درد مفاصل مي‌شوند، ولي از طرفي باعث از دست رفتن برخي مواد مغذي نيز مي‌شوند. مصرف كورتيكوستروئيدها مثل پردنيزون (Prednison) با آنكه درد را تسكين مي‌دهند، اما باعث كاهش ميزان پتاسيم بدن مي‌شوند و متوتروكسات (Methotrexate) نيز سطح فوليك اسيد را كاهش مي‌دهد. معمولا خانم‌هايي كه به ورم مفاصل روماتيسمي دچارند، به اندازه كافي ويتامين D و كلسيم دريافت نمي‌كنند؛ در حالي‌كه براي اين بيماري دريافت ويتامين D و كلسيم كافي ضروري است و عدم دريافت مقدار مورد نياز منجر به پوكي استخوان مي‌شود.
بايد و نبايد‌هاي تغذيه اي براي التهاب مفاصل روماتيسمي
سال‌هاست كه پژوهشگران روي اين مسئله تحقيق مي‌كنند كه آيا مي‌توان از طريق غذاها به اين هدف دست يافت؟ براساس پژوهش‌ها تغذيه متفاوت و برخي مكمل‌ها مي‌توانند ورم مفاصل و درد ناشي از آن و خشكي مفاصل به هنگام بيدار شدن از خواب را كاهش دهند. برخي از برنامه‌هاي غذايي ادعا مي‌كنند كه مي‌توانند اين نوع دردها را به طور كامل درمان كنند و برخي ديگر معتقدند كه درمان قطعي اين وضعيت غير ممكن است؛ ولي واقعيت اين است كه اين درد چنان بيمارانش را مستاصل مي‌كند كه ديگر به چيزي غير از درمان و كاهش درد فكر نمي‌كنند. آنها به سراغ هر دارويي كه تجويز مي‌شود مي‌روند تا بلكه از يكي نتيجه بگيرند، اگر شما نيز به ورم مفاصل روماتيسمي دچار هستند، بايد بدانيد كه با يك تغذيه خوب مي‌توانيد تا حدودي بيماري‌تان را كنترل كنيد. اما چه تغذيه‌اي، تغذيه خوب و چرا؟ چگونه مي‌توان از غذا خوردن لذت برد و در عين حال چيزهايي را خورد كه به سلامت مفاصل كمك كنند.
آيا ممكن است برخي از غذاها باعث التهاب مفاصل شوند؟
آيا بايد از فهرست غذاهايي كه مصرف مي‌كنيد، نام تعدادي را خط زد؟ البته هنوز هيچ مدرك علمي دال بر اثبات اين موضوع ارائه نشده است؛ اما برخي از افرادي كه به التهاب مفاصل روماتيسمي دچارند ادعا مي‌كند كه خوردن برخي غذاهاي خاص علائم بيماري را در آنها تشديد مي‌كند. مصرف شكر و پنير سفيد نيز از اين جمله است. برخي ديگر مي‌گويند خوردن غذاهايي كه مواد افزودني شيميايي دارند، اين وضعيت را تشديد مي‌كند. عده‌اي نيز بر اين باورند كه خوردن گوجه‌فرنگي و بادمجان باعث افزايش علائم بيماري مي‌شود. به طور كلي ممكن است مصرف غذاهاي فرآوري شده با مواد شيميايي زياد، غذاهاي پرچرب گوشت قرمز و شير و فرآورده‌هاي آن به مقدار زياد باعث تشديد ورم مفاصل روماتيسمي شود؛ لذا بهتر است در مصرف آنها زياده‌روي نكنيد. با آنكه هيچ رژيم غذايي نمي‌تواند اين بيماري را به طور كامل مداوا كند، اما برخي غذاهاي خاص اين التهابات را زياد مي‌كنند؛ با اين وجود اكثر افرادي كه به ورم مفاصل روماتيسمي دچارند، مشكلات غذايي ندارند. دانشمندان نمي‌توانند برخي از غذاها را به طور يقين از عوامل افزايش دهند التهابات بدانند، به همين دليل نتيجه‌گيري در اين زمينه دشوار است.
مصرف مكمل‌ها و التهاب مفاصل روماتيسمي
درمان‌هاي گياهي و استفاده از مكمل‌هاي غذايي گاه باعث تسكين و كاهش درد ورم مفاصل روماتيسمي مي‌شود؛ اما باز هم به خاطر داشته باشيد كه هيچ مكمل و يا داروي گياهي وجود ندارد كه ورم مفاصل روماتيسمي را به طور قطعي درمان كند، بلكه فقط از پيشرفت بيماري جلوگيري مي‌كند. به سختي مي‌توان از محتويات واقعي مكمل‌ها اطلاع يافت. گاهي اوقات مكمل‌ها همراه با داروها مصرف مي‌شوند و ممكن است مشكلات بيشتري به وجود آورند؛ لذا قبل از مصرف هر مكمل حتما با پزشك خود مشورت كنيد تا بي‌خطرترين و سالم‌ترين آنها را انتخاب نماييد.
برنامه غذايي مديترانه‌اي
برنامه غذايي مديترانه‌اي سرشار از ميوه و سبزي‌ها است. در اين رژيم غذايي از چربي‌هاي اشباع نشده سالم مثل روغن زيتون و روغن كانولا، آجيل‌ها، غلات، گياهان و ادويه‌جات و به جاي گوشت از انواع ماهي‌ها براي افزايش سلامت قلب استفاده مي‌شود. خوردن ماهي‌هاي سالمون، ساردين و ماهي تن به شما منفعت بيشتري مي‌رسانند و از قلب شما نيز حفاظت بيشتري مي‌كنند. در ورم مفاصل روماتيسمي خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي بيشتر مي‌شود و خوردن اين ماهي‌ها تاثير زيادي در اين زمينه دارد. ضمن اينكه اسيدهاي چرب امگا 3 موجود در آنها نيز با التهابات مقابله مي‌كند. رژيم غذايي مديترانه‌اي به تناسب اندام نيز كمك مي‌كند و اين مسئله باعث كاهش فشار روي مفاصل مي‌شود. به طور كلي يك رژيم غذايي سرشار از اسيدهاي چرب امگا 3 و آنتي‌اكسيدان‌ها براي التهاب مفاصل روماتيسمي مفيد است و برنامه غذايي مديترانه‌اي حاوي هر دو مورد مي‌باشد. البته اين نكته را در نظر داشته باشيد كه هر رژيم غذايي با ورزش تكميل مي‌شود.
رهايي از شر غذاهاي تحريك‌كننده
اگر فكر مي‌كنيد كه برخي غذاهاي خاص سبب تشديد ورم مفاصل روماتيسمي مي‌شوند، بهتر است آنها را از برنامه غذايي خود حذف كنيد. مصرف اين غذاها را براي مدتي متوقف و بعد از مدتي دوباره از آنها استفاده كنيد؛ اگر با استفاده مجدد علائم بيماري در شما تشديد شود، بهتر است براي هميشه در مورد آن غذاها تجديد نظر كنيد. حذف يك غذا از برنامه غذايي در حالي كه همچنان از ساير غذاهاي هم خانواده آن استفاده مي‌كنيد، آسيبي به شما نمي‌رساند؛ چرا كه نياز بدن را از طريقي ديگر تامين مي‌كند. بهترين كار اين است كه نظر پزشك متخصص تغذيه را در اين زمينه جويا شويد. در هر صورت به ميزان دريافت ويتامين D و كلسيم اهميت بيشتري بدهيد.
روغن ماهي
دانشمندان تحقيقات زيادي در مورد روغن ماهي و مكمل‌هاي اسيدهاي چرب امگا 3 انجام داده‌اند و اين تحقيقات نشان مي‌دهد كه مكمل‌ها در كاهش درد مفاصل و خشكي مفاصل در هنگام صبح، تاثير زيادي دارند. افرادي كه به تورم مفاصل روماتيسمي دچارند و روغن ماهي مصرف مي‌كنند، مي‌توانند ساير داروهاي خود را قطع كنند. روغن ماهي به كاهش بيماري‌هاي قلبي كمك مي‌كند، ولي باعث افزايش حالت تهوع نيز مي‌شود. افرادي كه مي‌خواهند اين روغن را در برنامه غذايي روزانه خود بگنجانند، بهتر است هر روز 6/2 گرم روغن ماهي مصرف كنند.
ويتامين‌ها و املاح
اگر به ورم مفاصل روماتيسمي دچار هستيد، احتمالا به سراغ مصرف برخي مولتي ويتامين‌هاي خوب نيز مي‌رويد. اين مولتي ويتامين‌ها حاوي املاح هستند. با پزشك خود در مورد مصرف مكمل‌هاي كلسيم و ويتامين مشورت كنيد. كمبود ويتامين D معمولا يكي از نگراني افراد است؛ به خصوص خانم‌هايي كه به ورم مفاصل روماتيسمي دچارند؛ زيرا آنها بيشتر به سلامت استخوان‌ها اهميت مي‌دهند. اين افراد در صورت كمبود ويتامين D بيشتر از ديگران مستعد ابتلا به پوكي استخوان هستند. پس حتما با پزشك درباره ميزان ويتامين D و كلسيم مورد نياز خود مشورت كنيد. افرادي كه «متوتروكسات» مصرف مي‌كنند، بايد حتما مكمل فوليك اسيد نيز استفاده كنند.
زردچوبه و زنجفيل
زردچوبه و زنجفيل تاثير زيادي در درمان التهابات مفاصل دارند، اما دو احتمال خونريزي را نيز افزايش مي‌دهند؛ مخصوصا اگر هم زمان با داروهاي رقيق كننده خون مصرف شوند. افرادي كه به سنگ كيسه صفرا دچارند، نبايد اين دو ماده را مصرف كنند. به افراد مبتلا به التهاب مفاصل روماتيسمي توصيه مي‌شود كه غذاها را در صبح كمتر مصرف كنند. سبك‌تر غذا بخورند، سويا و سبزي بيشتري مصرف كنند و نان و گوشت كمتري بخورند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر