تغذيه در بيماريهای صفرا

«رژيم غذايي در بيماريهاي کيسه صفرا وبعد از عمل جراحي کيسه صفرا » دکتر حشمت الله کلباسي متخصص بيماريهاي دستگاه گوارش کار کيسه صفرا در انسان انباشتن و تغليظ صفرا است تا به هضم چربي کمک نمايد. وقتي که چربي وارد اثني عشر مي شود باعث تحريک و ترشح هورمون Cholecystokinin توسط مخاط روده مي شود. هورمون مذکور از راه خون وارد کيسه صفرا شده و باعث انقباض آن مي شود که در نتيجه صفراي غليظ شده وارد مجراي کلدوک و بعد به روده کوچک وارد مي شود که وجود آن براي امو لسيفيکسا سيون ( ذره – ذره شدن) ( Emulsification ) چربي هاي مورد نياز است. قطع شدن جريان صفرا که بيماريهاي کيسه صفرا به وجود مي آيد مي تواند باعث اختلال هضم چربي ها شود . در حدود 5 تا 10 درصد از افراد بالغ دچار بيماريهاي کيسه صفرا مي شوند التهاب و عفونت کيسه صفرا را کولسيستيت ( Cholecystitis ) و به وجود آمدن سنگ کيسه صفرا کوله ليتياز ( Cholelithiasis ) مي نامند تشکيل سنگ کيسه صفرا وقتي رخ مي دهد که کلسترول ، رنگ دانه هاي صفراوي ، املاح صفراوي، کلسيم و مواد ديگر در کيسه صفرا رسوب مي کنند. علت اصلي تشکيل سنگ کيسه صفرا نامعلوم است. رکود ، عفونت و اختلال متابوليک و يا تغييرات شيميايي به نظر مي رسد نقش داشته باشند. نشانه ها و علائم باليني ( Symptoms ) در بيماريهاي کيسه صفرا : درصد بالايي از ناراحتي هاي کيسه صفرا بدون علامت و ( Silent ) خاموش هستند. در زماني که عفونت و يا مسدود شدن کيسه صفرا توسط سنگ در مجراي ( Cystic ) ( درد هاي کوليکي شديد در صورت انقباض کيسه صفرا پيش مي آيد- هضم و جذب غذاهاي چرب باعث ناراحت شدن Discomfort ) بيمار و اختلال در هضم و جذب Imgaired Digestion چربي ها به علت مختل شدن ترشح صفروي به وجود مي آيد. در بعضي از بيماران به دلائل نامعلوم تحملشان نسبت به بعضي از سبزيجات ( Legumes ) – خربزه و ميوه هايي مانند توت ( Berries ) کم مي شود. در کليه سيستيت هاي حاد – شکم درد – نفخ شکم، حالت تهوع، استفراغ و تب نيز مي تواند از علائم باشد. براي رژيم غذايي بيماران کيسه صفرا اصل اين است که ناراحتي بيمار را با دادن غذاهاي کم چرب به حداقل برسانيم. از لحاظ کالري اکثر بيماران کيسه صفراوي وزن بالاتر از طبيعي داشته و رژيم کم کالري توصيه مي شود. Serles et al در سال 1970 ثابت کردند بيماراني که کالري بالا از هر نوع غذا بگيرند باعث زياد شدن ترشح کلسترول در صفرا و تشکيل بيشتر سنگ صفراوي مي شوند. با کم کردن غذاهاي کم چرب و Carbohydrates مي توان بيماران را تا اندازه اي راحت نگه داشت . رژيم غذاهاي کم چربي براي بيماران کيسه صفراوي 1- غذاهايي که مي توان از آن استفاده کرد، عبارتند از: شير کم چربي- قهوه و چاي و آب ميوه و نان – Cereals ، Cornflakes ( برشتوک ) پنير کم چرب- تخم مرغ هفته اي سه عدد چربي هاي گياهي و انواع ميوه جاتي که بيمار بتواند آنها را تحمل کند. گوشت ها اعم از گوسفند و گوساله و مرغ ويا ماهي ها سرخ شده نباشد و به صورت آب پز يا کباب و يا بريان شده مي توان مورد استفاده قرار داد. سوپ هاي صاف شده و ادويه جات از قبيل نمک، فلفل، ادويه به حد اعتدال شيريني جات همه رقم از قبيل مربا- ژله- مارمالات و شکر آزاد است. سبزيجات از قبيل هويج – سيب زميني – کلم و غيره همه نوع در صورت تحمل موقعي که بدون اضافه کردن کره و يا خامه آب پز شده باشند. ميوه جات همه نوع در صورت تحمل بيمار مي تواند مصرف شود. 2- غذاهايي که ميبايد پرهيز شود. شير چرب -بستني که از شير پر چربي درست شده باشد- کيک ها و شيريني هايي که خامه و چربي داشته باشند. تخم مرغ نيم رو و چربي هاي حيواني و چربي هايي مانند خامه و سس سالاد . از گوشت هايي که به صورت کنسرو شده پرچربي و يا گوشت هاي چرب – سوسيس- کالباس مي بايد پرهيز شود. سوپ هايي که با خامه و شير چرب درست شده اند، شيريني هايي از قبيل شکلات ها و غيره همچنين در صورتي که بيماران نتوانند ادويه جات را تحمل نمايند بهتر است پرهيز گردد از ميوه جات اوکادو( Avocado ) – سيب کال و ميوه هاي توتي (Berries ) را ممکن است بيماران تحمل ننمايند به طور کلي بايد از غذاهاي سرخ شده: آجيل – زيتون- شورها ( از قبيل خيار شور) ذرت بوداده و چاشني ها ( Relishes ) پرهيز به عمل آورد . بعد از عمل جراحي کيسه صفرا و بيرون آوردن کيسه صفرا بيماران پس از مدت کوتاهي که از غذاهاي کم چربي استفاده نمودند مي توانند رژيم غذايي خود را تغيير داده و هر نوع غذايي را آزادانه مصرف نمايند. ناگفته نماند که ممکن است به بعضي ها غذاهايي از قبيل شير- سوسيس- کالباس و غيره حساسيت داشته و هضم اين غذاهاي برايشان مشکل باشد در اين صورت بهتر است از خوردن غذاهايي را که نمي توانند تحمل نمايند پرهيز نمايند.