نوشته : تحريريه دنياي سلامت
كالريها
در هر حالتي كه باشند و از هر منبعي كه وارد بدن شما شوند به هر حال كالري
هستند و انرژي دارند. واقعيت اين است كه بدن شما با كربوهيدراتها،
چربيها، قندها و پروتئينهايي كه دريافت ميكند كارهاي بسيار زيادي انجام
ميدهد. همچنين اينكه شما چه نوع از گروههاي غذايي را در برنامه غذايي
خود داشته باشيد و آنها را به طور معمول مصرف كنيد هم در واكنش بدن موثر
است. مثلا خوردن غذاهاي حاوي چربي، كربوهيدرات و قند در كنار هم ميتواند
قند خون را بسيار بالا ببرد (مثل شيرينيها). در عوض غذاهاي حاوي چربي،
كربوهيدراتهاي پيچيده و پروتئين (مانند گوشت ساده و كمچرب با برنج
قهوهاي) قند خون را در سطح متعادل حفظ ميكنند و قند خون متعادل و طبيعي
يكي از شروط سلامتي است. سه گروه اصلي غذايي، يعني پروتئينها،
كربوهيدراتها و چربيها، منابع تامين سوخت مورد نياز بدن هستند.
پروتئينها كه در لبنيات، گوشت، ماهي و تخم مرغ وجود دارند، در بدن به
آمينو اسيدها تبديل و شكسته ميشوند. چربيها در غذاهايي مانند كره و
روغنها به شكل اسيدهاي چرب درميآيند و كربوهيدراتها – از هر منبعي كه
تامين شوند- به صورت قندهاي ساده درخواهند آمد.
قندها در بدن شما چه ميكنند؟
قند به شكل گلوكز وارد جريان خون ميشود و بدن در درجه اول انرژي مورد نيازش را از آن تامين ميكند. سلولهايي كه در نهايت از گلوكز براي تامين انرژي استفاده ميكنند، به منبع تامين گلوكز كاري ندارند و برايشان فرقي نميكند كه اين ماده از بستني وارد بدن شده باشد يا از كلم بروكلي!. چيزي كه اهميت اساسي دارد، اين است كه گلوكز با چه سرعتي وارد جريان خون ميشود. گلوكز موجود در يك بستني شيرين و خوشمزه به يكباره و با سرعت قند خون را بالا ميبرد؛ در حالي كه همين ماده اگر از طريق خوردن كلم بروكلي وارد جريان خون شود، قند خون را به آرامي و به تدريج بالا خواهد برد. گلوكز بيش از حد به كليهها و ديگر اعضاي بدن آسيب ميرساند و در اينجاست كه پاي انسولين به ميان كشيده ميشود. با افزايش ناگهاني قند خون، غده پانكراس (لوزالمعده) انسولين بسيار زيادي ترشح ميكند تا سطح قند خون را تنظيم و ميزان اين گلوكز اضافي را تعديل كند. در اصل، هورمون انسولين بايد گلوكز را از جريان خون خارج كرده و به سلولها برساند. تخمين زده شده كه هر سلول بيش از 20 هزار گيرنده انسولين در خود دارد.
گلوكز اضافي چه خواهد شد؟
هر ميزان گلوكزي كه در هر لحظه مورد نياز نباشد، به شكل گليكوژن درميآيد و در كبد و عضلات ذخيره ميشود تا هر وقت بدن نياز به انرژي داشت، كبد اين گليكوژن را به گلوكز تبديل كند. بدن تنها به مقدار كافي ميتواند گليكوژن ذخيره كند تا براي چند ساعت فعاليت با شدت متوسط انرژي خود را تامين نمايد. در نهايت وقتي ذخيره گليكوژن به پايان برسد، بدن براي اينكه سوخت مورد نيازش را به دست آورد، به سراغ چربيهاي ذخيرهشده ميرود. ولي نكته اينجاست كه بدن در صورتي به خودش زحمت ميدهد و تلاش ميكند از چربيهاي اضافي انرژي بگيرد كه در لحظهاي كه سخت نيازمند انرژي است، شما قند سادهاي را به او تعارف نكنيد. تامين انرژي از قند ساده به مراتب براي بدن راحتتر است و مطمئن باشيد كه او با كمال ميل و با بالاترين سرعت قند ساده را ميبلعد!
وقتي سطوح گلوكز در خون بالا ميرود، بدن ديگر از چربيهاي اضافي ذخيرهشده براي تامين انرژي استفاده نخواهد كرد. بنابراين وقتي مرتب هنگام صبحانه و ناهار به جاي غذاهاي سالم و حاوي قندهاي پيچيده، شيريني و كيك ميخوريد، اصلا وزن كم نخواهيد كرد؛ چرا كه به طور مداوم قندهاي ساده به بدنتان ميرسانيد.
مقاومت به انسولين
داخل گيرندههاي انسولين و در سلولها آنزيمي وجود دارد كه آن را «تيروزين كيناز» (TK) مينامند. وقتي اين آنزيم با انسولين فعال ميشود، فعاليتهايي آغاز ميگردد كه طي آنها گلوكز ميتواند وارد سلولها شود تا براي تامين انرژي مورد استفاده قرار گيرد. وقتي بدن در برابر هورمون انسولين مقاومت كند، گلوكز نميتواند وارد سلولها شود و به جاي آن در خون تجمع مييابد و به پانكراس علامت ميدهد كه انسولين بيشتري ترشح كند. اين روند به افزايش سطوح انسولين و گلوكز در خون و تجمع چربي و در نتيجه افزايش سطوح كلسترول، تري گليسيريد، فشار خون و در نهايت تصلب شرايين منجر خواهد شد. در واقع زماني كه سلولهاي بدن نسبت به انسولين مقاومت نشان دهند، تنها سلولهايي كه از اين وضعيت سود ميبرند، سلولهاي سرطاني هستند كه با كمال ميل اين قندهاي اضافي را براي رشد و تكثير به خدمت ميگيرند. مقاومت در برابر انسولين به مرور زمان از قدرت عضلات هم ميكاهد؛ چرا كه آنها سوخت كافي دريافت نميكنند و همين باعث ميشود چرخه معيوبي شكل گيرد؛ يعني عضلات ضعيف به شما اجازه نميدهند ورزش كنيد، وزنتان بالا ميرود و در نتيجه مقاومت به انسولين هم بيشتر خواهد شد. با افزايش حجم چربي و كاهش حجم عضلات، بدن ديگر توانايي نخواهد داشت كه به طور موثر از مواد غذايي انرژي تامين كند. به اين ترتيب متابوليسم كند خواهد شد و باز هم بدن رو به چاقي خواهد رفت. مقاومت به انسولين زمينهساز بروز ابتلا به ديابت نوع 2 است. در چنين وضعيتي كاملا واضح است كه خوردن غذاهاي حاوي كربوهيدراتها و قندهاي ساده اوضاع را به مراتب بدتر خواهد كرد. هنوز به درستي معلوم نشده كه چه چيزي باعث ميشود سلولها نسبت به انسولين مقاومت پيدا كنند؛ ولي يك چيز كاملا روشن است و آن اينكه چاقي شكمي و استرس اين وضعيت ناهنجار متابوليكي را بدتر ميكند. در واقع استرس سطوح كورتيزول را در خون بالا ميبرد و اين خود موجب چاقي شكمي ميشود.
چه بايد كرد؟
ممكن است شما لاغر باشيد، ولي مقاومت به انسولين هم داشته باشيد و اگر براي درمان اين اختلال كاري نكنيد احتمال دارد همه عوارض ناشي از اين پديده ناهنجار در شما بروز كند. در واقع يكي از رازهاي حل اين مشكل اين است كه كاري كنيد قند خون به تدريج و نه به طور ناگهاني و با سرعت زياد بالا رود.
باز هم غلات كامل و فيبرها ...
خوردن غذاهايي مانند غلات كامل، ميوهها و سبزيها، مغزها و دانهها كه حاوي كربوهيدراتهاي پيچيده هستند، بسيار مفيد است؛ چرا كه اين غذاها به آرامي در روده شكسته ميشوند و قند موجود در آنها به تدريج وارد جريان خون شده، سطح قندخون را با سرعتي متعادل و موثر افزايش خواهند داد. در ضمن، خوراكيهايي از اين دست فيبر زيادي هم دارند كه روند هضم غذا را كند ميكند و باعث ميشود شما مدت بيشتري احساس سيري كنيد. پس بهتر است از خوردن غذاهاي حاوي قندها و كربوهيدراتهاي ساده و تصفيهشده خودداري كنيد. در مقابل، مصرف پروتئين و چربي به طور متعادل كمككننده خواهد بود. به همين علت كساني كه به طور معمول غذاهاي كم پروتئين و بسيار كم چرب ميخورند، مدام احساس خستگي و ضعف مزمن دارند و وزنشان هم بالا ميرود.
پروتئينها با قند خون چه ميكنند؟
پروتئينها كه در بدن به آمينو اسيدها تبديل ميشوند و مقداري از آنها به شكل گليكوژن در كبد ذخيره ميگردد، در واقع منبع پشتيباني انرژي بدن هستند كه در مواقع ضروري نياز بدن را به انرژي تامين ميكنند و اين همان زماني است كه قندخون پس از گذشت چند ساعت از غذا خوردن افت ميكند. يادتان باشد كه نبود پروتئين به معناي نبود گليكوژن است كه باعث ميشود شما به خوردن شيرينيجات ميل بسيار زيادي پيدا كنيد تا به اين ترتيب قند خونتان را به سرعت بالا ببريد و سرحال شويد. در اين لحظه بدن به شدت علامت ميدهد كه به گلوكز نياز دارد و چون گليكوژن به قدر كافي در دسترس ندارد، به شما فشار ميآورد تا با خوردن غذاهايي كه قندهاي ساده دارند، هرچه زودتر انرژي او را تامين كنيد. يكي از عللي كه گياهخواران مدام احساس ضعف و خستگي دارند همين است؛ چرا كه پروتئين را از رژيم غذاييشان حذف ميكنند و وزنشان هم بالا ميرود.
چرا رژيم غذايي چربي هم بايد داشته باشد؟
مصرف چربيهاي سالم هم باعث ميشود قند خون آرام آرام بالا رود و از بروز مقاومت به انسولين و چاقي پيشگيري شود. در واقع به محض اينكه چربي غذاها به گيرندههاي چشايي برخورد ميكند، به نقاط ديگر دستگاه گوارش پيام ميفرستد كه سوخت و كالري كافي در راه است و همين «پيغام سيري» را به مغز ميرساند. چربيهاي سالم و غيراشباع به راحتي هضم ميشوند، به سرعت سوخت مورد نياز بدن را ميسازند و متابوليسم را در كل تند ميكنند و در عين حال از سرعت هضم قندها نيز ميكاهند.
هورمون پانكراس را دست كم نگيريد
سطح قند خون و هورمون انسولين نقش تعيينكنندهاي در حفظ سلامتي و پيشگيري از ابتلا به انواع بيماريها دارد. براي اينكه بتوانيد اين دو عامل تعيينكننده را در اختيار خود بگيريد، بايد در رژيم غذاييتان همه گروههاي غذايي وجود داشته باشد و هيچ كدام را به طور مطلق كنار نگذاريد. همانطور كه اشاره شد، عليرغم تصور بسياري از افراد كه فكر ميكنند چربيها فقط به بدن زيان ميرسانند و بايد مصرف پروتئين را محدود كرد، كمبود هر كدام از اين مواد ميتواند باعث افزايش قند خون و ايجاد مقاومت به انسولين شود كه با چاقي و در نهايت افزايش احتمال ابتلا به انواع بيماريها همراه خواهد بود. كمبود كربوهيدراتها هم به شكلي ديگر همين چرخه معيوب را ايجاد خواهد كرد كه باز هم سلامتي را تهديد ميكند.
منابع سالم غذايي را خوب بشناسيد
در مورد نكات بالا به يك نكته مهم دقت كنيد و آن اينكه همه غذاهاي حاوي اين سه گروه حياتي مواد غذايي سالم نيستند و نبايد به صرف اينكه به قدر كافي كربوهيدرات، چربي و پروتئين در خود دارند، به مصرف آنها روي آوريد.
نانهاي سفيد، انواع كيكها و شيرينيها كه از آرد و شكر تصفيهشده درست شدهاند هم مقدار زيادي كربوهيدرات دارند، ولي مصرف آنها درست نتيجه عكس خواهد داد. خوردن زياد گوشت قرمز، بخصوص نوع فرآوريشده آن هم به اميد تامين پروتئين مورد نياز بدن، بيش از آنكه فكر كنيد زيانبار است. چربيهاي اشباع هم چنين خاصيتي دارند. پس لازم است منابع سالم و سودمند اين گروههاي غذايي را بشناسيد و با رعايت رژيمي مناسب آنها را در جهت تنظيم سطوح قند و انسولين خونتان به خدمت بگيريد.
منبع: دنیای سلامت ش ۵۹
قندها در بدن شما چه ميكنند؟
قند به شكل گلوكز وارد جريان خون ميشود و بدن در درجه اول انرژي مورد نيازش را از آن تامين ميكند. سلولهايي كه در نهايت از گلوكز براي تامين انرژي استفاده ميكنند، به منبع تامين گلوكز كاري ندارند و برايشان فرقي نميكند كه اين ماده از بستني وارد بدن شده باشد يا از كلم بروكلي!. چيزي كه اهميت اساسي دارد، اين است كه گلوكز با چه سرعتي وارد جريان خون ميشود. گلوكز موجود در يك بستني شيرين و خوشمزه به يكباره و با سرعت قند خون را بالا ميبرد؛ در حالي كه همين ماده اگر از طريق خوردن كلم بروكلي وارد جريان خون شود، قند خون را به آرامي و به تدريج بالا خواهد برد. گلوكز بيش از حد به كليهها و ديگر اعضاي بدن آسيب ميرساند و در اينجاست كه پاي انسولين به ميان كشيده ميشود. با افزايش ناگهاني قند خون، غده پانكراس (لوزالمعده) انسولين بسيار زيادي ترشح ميكند تا سطح قند خون را تنظيم و ميزان اين گلوكز اضافي را تعديل كند. در اصل، هورمون انسولين بايد گلوكز را از جريان خون خارج كرده و به سلولها برساند. تخمين زده شده كه هر سلول بيش از 20 هزار گيرنده انسولين در خود دارد.
گلوكز اضافي چه خواهد شد؟
هر ميزان گلوكزي كه در هر لحظه مورد نياز نباشد، به شكل گليكوژن درميآيد و در كبد و عضلات ذخيره ميشود تا هر وقت بدن نياز به انرژي داشت، كبد اين گليكوژن را به گلوكز تبديل كند. بدن تنها به مقدار كافي ميتواند گليكوژن ذخيره كند تا براي چند ساعت فعاليت با شدت متوسط انرژي خود را تامين نمايد. در نهايت وقتي ذخيره گليكوژن به پايان برسد، بدن براي اينكه سوخت مورد نيازش را به دست آورد، به سراغ چربيهاي ذخيرهشده ميرود. ولي نكته اينجاست كه بدن در صورتي به خودش زحمت ميدهد و تلاش ميكند از چربيهاي اضافي انرژي بگيرد كه در لحظهاي كه سخت نيازمند انرژي است، شما قند سادهاي را به او تعارف نكنيد. تامين انرژي از قند ساده به مراتب براي بدن راحتتر است و مطمئن باشيد كه او با كمال ميل و با بالاترين سرعت قند ساده را ميبلعد!
وقتي سطوح گلوكز در خون بالا ميرود، بدن ديگر از چربيهاي اضافي ذخيرهشده براي تامين انرژي استفاده نخواهد كرد. بنابراين وقتي مرتب هنگام صبحانه و ناهار به جاي غذاهاي سالم و حاوي قندهاي پيچيده، شيريني و كيك ميخوريد، اصلا وزن كم نخواهيد كرد؛ چرا كه به طور مداوم قندهاي ساده به بدنتان ميرسانيد.
مقاومت به انسولين
داخل گيرندههاي انسولين و در سلولها آنزيمي وجود دارد كه آن را «تيروزين كيناز» (TK) مينامند. وقتي اين آنزيم با انسولين فعال ميشود، فعاليتهايي آغاز ميگردد كه طي آنها گلوكز ميتواند وارد سلولها شود تا براي تامين انرژي مورد استفاده قرار گيرد. وقتي بدن در برابر هورمون انسولين مقاومت كند، گلوكز نميتواند وارد سلولها شود و به جاي آن در خون تجمع مييابد و به پانكراس علامت ميدهد كه انسولين بيشتري ترشح كند. اين روند به افزايش سطوح انسولين و گلوكز در خون و تجمع چربي و در نتيجه افزايش سطوح كلسترول، تري گليسيريد، فشار خون و در نهايت تصلب شرايين منجر خواهد شد. در واقع زماني كه سلولهاي بدن نسبت به انسولين مقاومت نشان دهند، تنها سلولهايي كه از اين وضعيت سود ميبرند، سلولهاي سرطاني هستند كه با كمال ميل اين قندهاي اضافي را براي رشد و تكثير به خدمت ميگيرند. مقاومت در برابر انسولين به مرور زمان از قدرت عضلات هم ميكاهد؛ چرا كه آنها سوخت كافي دريافت نميكنند و همين باعث ميشود چرخه معيوبي شكل گيرد؛ يعني عضلات ضعيف به شما اجازه نميدهند ورزش كنيد، وزنتان بالا ميرود و در نتيجه مقاومت به انسولين هم بيشتر خواهد شد. با افزايش حجم چربي و كاهش حجم عضلات، بدن ديگر توانايي نخواهد داشت كه به طور موثر از مواد غذايي انرژي تامين كند. به اين ترتيب متابوليسم كند خواهد شد و باز هم بدن رو به چاقي خواهد رفت. مقاومت به انسولين زمينهساز بروز ابتلا به ديابت نوع 2 است. در چنين وضعيتي كاملا واضح است كه خوردن غذاهاي حاوي كربوهيدراتها و قندهاي ساده اوضاع را به مراتب بدتر خواهد كرد. هنوز به درستي معلوم نشده كه چه چيزي باعث ميشود سلولها نسبت به انسولين مقاومت پيدا كنند؛ ولي يك چيز كاملا روشن است و آن اينكه چاقي شكمي و استرس اين وضعيت ناهنجار متابوليكي را بدتر ميكند. در واقع استرس سطوح كورتيزول را در خون بالا ميبرد و اين خود موجب چاقي شكمي ميشود.
چه بايد كرد؟
ممكن است شما لاغر باشيد، ولي مقاومت به انسولين هم داشته باشيد و اگر براي درمان اين اختلال كاري نكنيد احتمال دارد همه عوارض ناشي از اين پديده ناهنجار در شما بروز كند. در واقع يكي از رازهاي حل اين مشكل اين است كه كاري كنيد قند خون به تدريج و نه به طور ناگهاني و با سرعت زياد بالا رود.
باز هم غلات كامل و فيبرها ...
خوردن غذاهايي مانند غلات كامل، ميوهها و سبزيها، مغزها و دانهها كه حاوي كربوهيدراتهاي پيچيده هستند، بسيار مفيد است؛ چرا كه اين غذاها به آرامي در روده شكسته ميشوند و قند موجود در آنها به تدريج وارد جريان خون شده، سطح قندخون را با سرعتي متعادل و موثر افزايش خواهند داد. در ضمن، خوراكيهايي از اين دست فيبر زيادي هم دارند كه روند هضم غذا را كند ميكند و باعث ميشود شما مدت بيشتري احساس سيري كنيد. پس بهتر است از خوردن غذاهاي حاوي قندها و كربوهيدراتهاي ساده و تصفيهشده خودداري كنيد. در مقابل، مصرف پروتئين و چربي به طور متعادل كمككننده خواهد بود. به همين علت كساني كه به طور معمول غذاهاي كم پروتئين و بسيار كم چرب ميخورند، مدام احساس خستگي و ضعف مزمن دارند و وزنشان هم بالا ميرود.
پروتئينها با قند خون چه ميكنند؟
پروتئينها كه در بدن به آمينو اسيدها تبديل ميشوند و مقداري از آنها به شكل گليكوژن در كبد ذخيره ميگردد، در واقع منبع پشتيباني انرژي بدن هستند كه در مواقع ضروري نياز بدن را به انرژي تامين ميكنند و اين همان زماني است كه قندخون پس از گذشت چند ساعت از غذا خوردن افت ميكند. يادتان باشد كه نبود پروتئين به معناي نبود گليكوژن است كه باعث ميشود شما به خوردن شيرينيجات ميل بسيار زيادي پيدا كنيد تا به اين ترتيب قند خونتان را به سرعت بالا ببريد و سرحال شويد. در اين لحظه بدن به شدت علامت ميدهد كه به گلوكز نياز دارد و چون گليكوژن به قدر كافي در دسترس ندارد، به شما فشار ميآورد تا با خوردن غذاهايي كه قندهاي ساده دارند، هرچه زودتر انرژي او را تامين كنيد. يكي از عللي كه گياهخواران مدام احساس ضعف و خستگي دارند همين است؛ چرا كه پروتئين را از رژيم غذاييشان حذف ميكنند و وزنشان هم بالا ميرود.
چرا رژيم غذايي چربي هم بايد داشته باشد؟
مصرف چربيهاي سالم هم باعث ميشود قند خون آرام آرام بالا رود و از بروز مقاومت به انسولين و چاقي پيشگيري شود. در واقع به محض اينكه چربي غذاها به گيرندههاي چشايي برخورد ميكند، به نقاط ديگر دستگاه گوارش پيام ميفرستد كه سوخت و كالري كافي در راه است و همين «پيغام سيري» را به مغز ميرساند. چربيهاي سالم و غيراشباع به راحتي هضم ميشوند، به سرعت سوخت مورد نياز بدن را ميسازند و متابوليسم را در كل تند ميكنند و در عين حال از سرعت هضم قندها نيز ميكاهند.
هورمون پانكراس را دست كم نگيريد
سطح قند خون و هورمون انسولين نقش تعيينكنندهاي در حفظ سلامتي و پيشگيري از ابتلا به انواع بيماريها دارد. براي اينكه بتوانيد اين دو عامل تعيينكننده را در اختيار خود بگيريد، بايد در رژيم غذاييتان همه گروههاي غذايي وجود داشته باشد و هيچ كدام را به طور مطلق كنار نگذاريد. همانطور كه اشاره شد، عليرغم تصور بسياري از افراد كه فكر ميكنند چربيها فقط به بدن زيان ميرسانند و بايد مصرف پروتئين را محدود كرد، كمبود هر كدام از اين مواد ميتواند باعث افزايش قند خون و ايجاد مقاومت به انسولين شود كه با چاقي و در نهايت افزايش احتمال ابتلا به انواع بيماريها همراه خواهد بود. كمبود كربوهيدراتها هم به شكلي ديگر همين چرخه معيوب را ايجاد خواهد كرد كه باز هم سلامتي را تهديد ميكند.
منابع سالم غذايي را خوب بشناسيد
در مورد نكات بالا به يك نكته مهم دقت كنيد و آن اينكه همه غذاهاي حاوي اين سه گروه حياتي مواد غذايي سالم نيستند و نبايد به صرف اينكه به قدر كافي كربوهيدرات، چربي و پروتئين در خود دارند، به مصرف آنها روي آوريد.
نانهاي سفيد، انواع كيكها و شيرينيها كه از آرد و شكر تصفيهشده درست شدهاند هم مقدار زيادي كربوهيدرات دارند، ولي مصرف آنها درست نتيجه عكس خواهد داد. خوردن زياد گوشت قرمز، بخصوص نوع فرآوريشده آن هم به اميد تامين پروتئين مورد نياز بدن، بيش از آنكه فكر كنيد زيانبار است. چربيهاي اشباع هم چنين خاصيتي دارند. پس لازم است منابع سالم و سودمند اين گروههاي غذايي را بشناسيد و با رعايت رژيمي مناسب آنها را در جهت تنظيم سطوح قند و انسولين خونتان به خدمت بگيريد.
منبع: دنیای سلامت ش ۵۹
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر