نوشته : محمد حضوری دانشجوی دكترای تغذیه
مقدمه:
نظر به اشتیاق خوانندگان محترم مبنی بر آشنایی با خصوصیات، مضرات و فواید استفاده از ظروف مختلف، از این شماره به بعد، در نظر داریم سلسله مطالبی را در مورد انواع مختلف ظروف از قبیل پلیمر، ملامین، چینی، بلور، سفال، انواع فلزات و تفلون ارائه دهیم.
ظروف ملامین ظروفی هستند كه به دلایلی نظیر مقاومت آنها در برابر شكستن، ارزان و سبک بودن، در زمانی نه چندان دور مورد توجه مردم و مصرف كنندگان بودند. البته در طی سالیان اخیر و با ورود ظروف دیگری نظیر پیركس، چینی، آركوپال و ... این ظروف كاربرد خویش را در مجالس و محافل رسمی از دست داده و به صورت ظروفی كه تنها در برخی اوقات خاص نظیر مسافرتها و پیک نیک مورد استفاده قرار میگیرند، تبدیل گردیده اند.
ملامین اولین بار در حدود ۴۵ سال پیش در ایتالیا ساخته شد و حدود ۳۰ تا ۳۵ سال پیش به ایران راه یافت. با افزایش توجه مصرف كنندگان به استفاده از این ظروف در سالیان قبل، شركتهای تولیدی مختلفی در كشور به تولید این گروه از ظروف پرداختند. بر همین اساس موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با تهیه استانداردهایی متعدد تلاش نموده است تا با تدوین الگویی مناسب، تولیدات این شركتها را به محصولاتی كه برای مصرف كنندگان بی زیان است بدل نماید. دانستن برخی از این اصول مذكور در استانداردها برای تهیه ظروفی مناسبتر جهت استفاده در منزل و مراكز غذاخوری جمعی، موثر خواهد بود.
ویژگیهای ظروف ملامین
بر اساس استاندارد شماره ۶۱۲، مواد اولیه مورد مصرف در ساخت ظروف ملامین غذاخوری میتوانند شامل رزین ملامین، آلفا سلولز، پیگمانها بوده و حداكثر تا ۵ درصد وزن محصول از سایر مواد افزودنی مجاز و مندرج در استاندارد ملی ایران به شماره ۱۲۱۵، باشند.
مواد به كار رفته و نحوه ساخت این ظروف باید به گونهای باشد كه تحت شرایط عادی استفاده از آنها در منزل و سایر مراكز، تركیبات موجود در این ظروف به وسیله مواد غذایی استخراج نشود و در صورت استخراج، مقدار آن در حدی باشد كه سلامتی را به خطر نیندازد.
برخی دیگر از خصوصیات این ظروف عبارتند از:
۱) وضعیت ظاهری: ظروف غذاخوری ملامینی باید دارای سطحی صاف، یكنواخت و براق بوده و گلیزر (لعاب مخصوص ملامین) تمام سطح ظرف را پوشانده و فاقد عیوب زیر باشد:
آثار فرورفتگی ناشی از فشار، وجود رگههای مربوط به زود سخت شدن مواد، وجود قسمتهای ذوب نشده، وجود مواد خارجی كه در ظرف مشاهده شوند، تیز بودن لبهها، تاب داشتن، قرینه نبودن ظرفهای دارای شكل منتظم، وجود تاول در سطوح ظرف، پخش رنگ و پر رنگی اطراف گل نسبت به بقیه سطح ظرف، تنظیم نبودن تزیین ظرف، عدم توزیع یكنواخت مواد در كل ظرف.
۲) ضخامت: ضخامت این ظروف بر اساس ظرفیت آنها تعیین میگردد. حداقل ضخامت ظروفی كه ظرفیتی كمتر از ۱۰۰ میلی لیتر دارند، ۸/۱ میلی متر و حداقل ضخامت ظروفی كه ظرفیت آنها بیش از ۳۰۰۰ میلی لیتر میباشند، ۱/۳ میلی متر است.
۳) نشانهگذاری: نشانهگذاری روی ظرف میبایست شامل اطلاعات زیر باشد كه باید روی هر ظرف با قالبگیری یا حک كردن به طور خوانا و پاک نشدنی وجود داشته باشد.
الف) نام و علامت تجارتی سازنده
ب) كد متناسب با نوع ظرف
خرید ظروف ملامین
بر اساس موارد فوق، در هنگام خرید این ظروف دقت فرمایید كه این ظروف دارای علامت استاندارد بوده و با استفاده از مجوز وزارت بهداشت تهیه شده باشند. در پشت اینگونه ظروف (خصوصا ملامین و تفلون) شماره پروانه ساخت حک شده است كه تضمینكننده كیفیت مواد اولیه مورد استفاده در تهیه ظرف و رعایت اصول بهداشتی است.
این ظروف باید دارای مهر استاندارد باشند، در غیر این صورت ممكن است از تركیباتی غیر مجاز در تهیه آن استفاده شده باشد كه خطرناک هستند. ظروف ملامینی تقلبی اغلب سبکتر میباشند كه دلیل آن میتواند به جهت عدم رعایت ضخامت مطلوب و نیز به كارگیری مواد اولیه نا مرغوب باشد. جهت براق نمودن ظروف ملامین از پوشش گلیزر استفاده میشود كه در صورت مناسب نبودن این فرآیند پوششدهی، پس از استفاده طولانی مدت، این پوشش ممكن است آسیب ببیند. آسیب این پوشش موجب میگردد مواد زیر پوشش در ارتباط با مواد غذایی درون ظرف قرار گیرند. این مواد میتوانند با تركیبات غذایی واكنش داده و تركیبات مضری را به داخل غذای مصرفی وارد نمایند.
بر این اساس در هنگام خرید ظروف ملامین دقت فرمایید كه ظروف مورد انتخاب شما برای خرید، از انواع استاندارد و دارای شماره پروانه بهداشتی ساخت باشند. بنا بر اعلام معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، همه واحدهای تولیدی ظروف ملامین ملزم به حک این شماره در پشت ظروف هستند. مسئولین وزارت بهداشت در اعلامیهای آوردهاند: هماكنون ظروفی كه با مجوز وزارت بهداشت تهیه میشوند، از نظر استانداردهای ملی و بینالمللی كمترین مشكل را داشته و در به كارگیری آنها خطرات جدی مصرف كنندگان را تهدید نمیكند.
به كارگیری و استفاده از ظروف ملامین
علاوه بر دقت در هنگام خرید، در هنگام به كارگیری این ظروف نیز میبایست به نكاتی خاص توجه داشت.
— شستشوی ظروف ملامین نباید توسط سیم ظرفشویی یا دیگر اجسام خشن صورت گیرد. زیرا به كارگیری این وسایل موجب آسیب پوشش خارجی ظروف ملامین گردیده و این امر ممكن است برای سلامت افرادی كه مواد غذایی خویش را در این ظروف میل مینمایند، مضر باشد.
— سعی نمایید از ظروف ملامین برای مقاصدی نظیر خرد نمودن سبزی، گوشت و حتی بریدن میوه استفاده ننمایید. زیرا در این حالت ممكن است چاقوی تیز به لعاب موجود بر سطح خارجی ظروف آسیب زده و تمیز نمودن این ظروف را سخت نماید. این قبیل منافذ و خراشهای موجود در سطح ظروف، محل مناسبی برای رشد و تكثیر انواع میكروبها میباشند.
— همچنین مرور زمان ممكن است باعث از بین رفتن كیفیت این ظروف یا لبپر شدن آنها شود. به دلیل احتمال آلودگی، استفاده از ملامینهای ترکدار و كهنه توصیه نمیشود.
در پایان میبایست چنین نتیجهگیری نمود كه اگرچه ظروف ملامین كاربری آسانی داشته و به دلیل سبكی و ارزان بودن نیز از اقبال عمومیبرخوردارند، لیكن برای خرید، به كارگیری و استفاده از این ظروف در آشپزخانه نكات متعددی میبایست مورد نظر قرار گیرند.
بر این اساس از نظر بهداشتی استفاده از ظروف دیگر نظیر پیركس و چینی به ظروف ملامین ترجیح داده میشود.
منبع: دنیای تغذیه ش67
نظر به اشتیاق خوانندگان محترم مبنی بر آشنایی با خصوصیات، مضرات و فواید استفاده از ظروف مختلف، از این شماره به بعد، در نظر داریم سلسله مطالبی را در مورد انواع مختلف ظروف از قبیل پلیمر، ملامین، چینی، بلور، سفال، انواع فلزات و تفلون ارائه دهیم.
ظروف ملامین ظروفی هستند كه به دلایلی نظیر مقاومت آنها در برابر شكستن، ارزان و سبک بودن، در زمانی نه چندان دور مورد توجه مردم و مصرف كنندگان بودند. البته در طی سالیان اخیر و با ورود ظروف دیگری نظیر پیركس، چینی، آركوپال و ... این ظروف كاربرد خویش را در مجالس و محافل رسمی از دست داده و به صورت ظروفی كه تنها در برخی اوقات خاص نظیر مسافرتها و پیک نیک مورد استفاده قرار میگیرند، تبدیل گردیده اند.
ملامین اولین بار در حدود ۴۵ سال پیش در ایتالیا ساخته شد و حدود ۳۰ تا ۳۵ سال پیش به ایران راه یافت. با افزایش توجه مصرف كنندگان به استفاده از این ظروف در سالیان قبل، شركتهای تولیدی مختلفی در كشور به تولید این گروه از ظروف پرداختند. بر همین اساس موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با تهیه استانداردهایی متعدد تلاش نموده است تا با تدوین الگویی مناسب، تولیدات این شركتها را به محصولاتی كه برای مصرف كنندگان بی زیان است بدل نماید. دانستن برخی از این اصول مذكور در استانداردها برای تهیه ظروفی مناسبتر جهت استفاده در منزل و مراكز غذاخوری جمعی، موثر خواهد بود.
ویژگیهای ظروف ملامین
بر اساس استاندارد شماره ۶۱۲، مواد اولیه مورد مصرف در ساخت ظروف ملامین غذاخوری میتوانند شامل رزین ملامین، آلفا سلولز، پیگمانها بوده و حداكثر تا ۵ درصد وزن محصول از سایر مواد افزودنی مجاز و مندرج در استاندارد ملی ایران به شماره ۱۲۱۵، باشند.
مواد به كار رفته و نحوه ساخت این ظروف باید به گونهای باشد كه تحت شرایط عادی استفاده از آنها در منزل و سایر مراكز، تركیبات موجود در این ظروف به وسیله مواد غذایی استخراج نشود و در صورت استخراج، مقدار آن در حدی باشد كه سلامتی را به خطر نیندازد.
برخی دیگر از خصوصیات این ظروف عبارتند از:
۱) وضعیت ظاهری: ظروف غذاخوری ملامینی باید دارای سطحی صاف، یكنواخت و براق بوده و گلیزر (لعاب مخصوص ملامین) تمام سطح ظرف را پوشانده و فاقد عیوب زیر باشد:
آثار فرورفتگی ناشی از فشار، وجود رگههای مربوط به زود سخت شدن مواد، وجود قسمتهای ذوب نشده، وجود مواد خارجی كه در ظرف مشاهده شوند، تیز بودن لبهها، تاب داشتن، قرینه نبودن ظرفهای دارای شكل منتظم، وجود تاول در سطوح ظرف، پخش رنگ و پر رنگی اطراف گل نسبت به بقیه سطح ظرف، تنظیم نبودن تزیین ظرف، عدم توزیع یكنواخت مواد در كل ظرف.
۲) ضخامت: ضخامت این ظروف بر اساس ظرفیت آنها تعیین میگردد. حداقل ضخامت ظروفی كه ظرفیتی كمتر از ۱۰۰ میلی لیتر دارند، ۸/۱ میلی متر و حداقل ضخامت ظروفی كه ظرفیت آنها بیش از ۳۰۰۰ میلی لیتر میباشند، ۱/۳ میلی متر است.
۳) نشانهگذاری: نشانهگذاری روی ظرف میبایست شامل اطلاعات زیر باشد كه باید روی هر ظرف با قالبگیری یا حک كردن به طور خوانا و پاک نشدنی وجود داشته باشد.
الف) نام و علامت تجارتی سازنده
ب) كد متناسب با نوع ظرف
خرید ظروف ملامین
بر اساس موارد فوق، در هنگام خرید این ظروف دقت فرمایید كه این ظروف دارای علامت استاندارد بوده و با استفاده از مجوز وزارت بهداشت تهیه شده باشند. در پشت اینگونه ظروف (خصوصا ملامین و تفلون) شماره پروانه ساخت حک شده است كه تضمینكننده كیفیت مواد اولیه مورد استفاده در تهیه ظرف و رعایت اصول بهداشتی است.
این ظروف باید دارای مهر استاندارد باشند، در غیر این صورت ممكن است از تركیباتی غیر مجاز در تهیه آن استفاده شده باشد كه خطرناک هستند. ظروف ملامینی تقلبی اغلب سبکتر میباشند كه دلیل آن میتواند به جهت عدم رعایت ضخامت مطلوب و نیز به كارگیری مواد اولیه نا مرغوب باشد. جهت براق نمودن ظروف ملامین از پوشش گلیزر استفاده میشود كه در صورت مناسب نبودن این فرآیند پوششدهی، پس از استفاده طولانی مدت، این پوشش ممكن است آسیب ببیند. آسیب این پوشش موجب میگردد مواد زیر پوشش در ارتباط با مواد غذایی درون ظرف قرار گیرند. این مواد میتوانند با تركیبات غذایی واكنش داده و تركیبات مضری را به داخل غذای مصرفی وارد نمایند.
بر این اساس در هنگام خرید ظروف ملامین دقت فرمایید كه ظروف مورد انتخاب شما برای خرید، از انواع استاندارد و دارای شماره پروانه بهداشتی ساخت باشند. بنا بر اعلام معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، همه واحدهای تولیدی ظروف ملامین ملزم به حک این شماره در پشت ظروف هستند. مسئولین وزارت بهداشت در اعلامیهای آوردهاند: هماكنون ظروفی كه با مجوز وزارت بهداشت تهیه میشوند، از نظر استانداردهای ملی و بینالمللی كمترین مشكل را داشته و در به كارگیری آنها خطرات جدی مصرف كنندگان را تهدید نمیكند.
به كارگیری و استفاده از ظروف ملامین
علاوه بر دقت در هنگام خرید، در هنگام به كارگیری این ظروف نیز میبایست به نكاتی خاص توجه داشت.
— شستشوی ظروف ملامین نباید توسط سیم ظرفشویی یا دیگر اجسام خشن صورت گیرد. زیرا به كارگیری این وسایل موجب آسیب پوشش خارجی ظروف ملامین گردیده و این امر ممكن است برای سلامت افرادی كه مواد غذایی خویش را در این ظروف میل مینمایند، مضر باشد.
— سعی نمایید از ظروف ملامین برای مقاصدی نظیر خرد نمودن سبزی، گوشت و حتی بریدن میوه استفاده ننمایید. زیرا در این حالت ممكن است چاقوی تیز به لعاب موجود بر سطح خارجی ظروف آسیب زده و تمیز نمودن این ظروف را سخت نماید. این قبیل منافذ و خراشهای موجود در سطح ظروف، محل مناسبی برای رشد و تكثیر انواع میكروبها میباشند.
— همچنین مرور زمان ممكن است باعث از بین رفتن كیفیت این ظروف یا لبپر شدن آنها شود. به دلیل احتمال آلودگی، استفاده از ملامینهای ترکدار و كهنه توصیه نمیشود.
در پایان میبایست چنین نتیجهگیری نمود كه اگرچه ظروف ملامین كاربری آسانی داشته و به دلیل سبكی و ارزان بودن نیز از اقبال عمومیبرخوردارند، لیكن برای خرید، به كارگیری و استفاده از این ظروف در آشپزخانه نكات متعددی میبایست مورد نظر قرار گیرند.
بر این اساس از نظر بهداشتی استفاده از ظروف دیگر نظیر پیركس و چینی به ظروف ملامین ترجیح داده میشود.
منبع: دنیای تغذیه ش67
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر