نوشته : تحريريه دنياي سلامت
پروتئين‌ها
مولكول‌هاي بزرگي هستند كه شامل آمينواسيدها مي‌شوند و آمينواسيدها
مهم‌ترين عامل براي عملكرد صحيح سلول‌هاي بدن مي‌باشند. ساختار بدن ما، نظم
سلول‌هاي بدن و كليه بافت‌ها و ارگان‌ها، بدون وجود پروتئين هرگز شكل
نمي‌گيرند. ماهيچه‌ها، پوست، استخوان‌ها و بخش‌هاي زيادي از بدن حاوي مقدار
زيادي پروتئين هستند و به طور كلي مي‌توان گفت كه اين ماده بيست درصد از
وزن بدن را تشكيل مي‌دهد. آنزيم‌ها، هورمون‌ها، آنتي‌بادي‌ها از پروتئين
ساخته شده‌اند. پروتئين‌ها انتقال‌دهنده عصبي هستند و به خون اكسيژن
ميرسانند. آنها مسوول ساختن تمام چيزهاي زنده، از ويروس‌ها و باكتري‌ها و
پروانه‌ها و ستاره دريايي گرفته تا بدن انسان هستند. بدن انسان تقريباً از
صد تريليون سلول تشكيل شده است كه هر كدام عملكرد جداگانه‌اي دارند و از
هزاران نوع پروتئين ساخته شده‌اند كه همگي در كنار هم به سلول‌ها كمك
مي‌كنند تا وظايف خود را انجام دهند. پروتئين‌ها ماشين‌هاي بسيار كوچكي
هستند كه در ميان سلول‌ها مشغول كارند. آنها از آمينواسيدها تشكيل شده‌اند و
آمينواسيدها ساختار اصلي پروتئين‌ها را تشكيل مي‌دهند. در بدن ما حدود 20
نوع آمينواسيد وجود دارد كه عبارتند از: آلانين، آرچينين، آسپاراجين،
آسپارتيك اسيد، كيستين، اسيدگلوتاميك، گلوتامين، ايزولوسين، لوسين،
لي‌ساين، ميتوناين، فنيل آلانين، پرولين، سرين، تريپتوفان، تايروسين و
والين. اين 20نوع آمينواسيد به ميليون‌ها شكل مختلف در كنار هم قرار
مي‌گيرند و ميليون‌ها شكل پروتئين‌ها به وجود مي‌آورند كه هر يك عملكرد
خاصي در بدن دارند. آمينواسيدها، مولكول‌هاي اصلي هستند. آنها از كربن،
هيدروژن، اكسيژن، نيتروژن و گاه سولفور ساخته شده‌اند.سه نوع ماده غذايي مقوي كه به عنوان منبع اصلي انرژي در بدن انسان وجود دارند، پروتئين‌ها، كربوهيدرات‌ها و چربي‌ها هستند. يك گرم پروتئين يا كربوهيدرات حاوي 4 كالري است؛ در حالي كه 1 گرم چربي، 9 كالري دارد. كلمه يوناني پروتوز (Protos) به معني اول است و كلمه يوناني پروتويز (Proteios) به معني «اولين كيفيت» مي‌باشد. دانشمندان معتقدند همان‌گونه كه از نام پروتئين با ريشه يوناني‌اش پيداست، پروتئين يعني چيزي كه به عنوان ماده اصلي حيات مطرح است. اصلي‌ترين عملكردهاي پروتئين در بدن انسان ساختن، تقويت كردن و تعمير كردن است. مثلاً كراتين لايه‌هاي محافظتي بدن را تقويت مي‌كند؛ مثل موها و كلاژن و الاستين از بافت‌هايي كه به هم متصل هستند، حمايت مي‌كند. پروتئين‌ها براي سيستم ايمني بدن، آنتي‌بادي درست مي‌كنند و براي سلول‌ها هورمون مي‌سازند تا از اين راه به همه اندام‌هاي بدن پيغام برسد و در انجام فعاليت‌ها، ارگان‌هاي بدن با هم هماهنگ عمل كنند. پروتئين‌ها موجب انقباض ماهيچه‌ها مي‌شوند (دو نوع پروتئين به نام‌هاي آكتين و ميوسين مسوول انقباض و حركت‌هاي ماهيچه‌ها هستند) آنها آنزيم مي‌سازند و آنزيم‌ها واكنش‌هاي زيستي- شيميايي را تسهيل مي‌كنند. پروتئين‌ها حامل برخي مواد مثل هموگلوبين هستند؛ در ضمن اكسيژن را به خون ميرسانند. ذخيره كردن برخي مواد، مثلاً فريتيش (نوعي پروتئين)، آهن را در جگر ذخيره مي‌كند.
ميزان پروتئين مورد نياز بدن:
هيچ‌كس نمي‌تواند با اطمينان راجع به اين مسئله اظهار نظر كند. در واقع ميزان پروتئين مورد نياز هر فرد در يك شبانه‌روز بستگي به عوامل مختلفي دارد از جمله:
سن: يك كودك در حال رشد، بيش از يك فرد 80 ساله نياز به پروتئين دارد.
جنسيت: معمولاً مردها نسبت به زنان به پروتئين بيشتري نياز دارند. زنان باردار و شيرده نيز بيش از زنان ديگر نيازمند پروتئين هستند.
وزن: افراد سنگين وزن بيش از افراد سبك‌وزن به پروتئين نياز دارند.
فشار عضلاني: مسلماً افرادي كه شغل‌شان جابه‌جا كردن چيزهاي سنگين است، در مقايسه با كساني كه كارشان تحرك ندارد و يك جا نشسته‌اند، نياز به پروتئين بيشتري دارند.
حجم ماهيچه‌ها: يك ورزشكار بدنساز، در مقايسه با يك دونده نياز بيشتري به پروتئين دارد.
سلامت: مسلماً افرادي كه دوران نقاهت بيماري خود را سپري مي‌كنند، در مقايسه با افراد سالم نياز بيشتري به پروتئين دارند.
ميزان انرژي‌اي كه از پروتئين به دست مي‌آيد:
كودكان 1-3 ساله 5- 20 درصد
كودكان 4- 18 ساله 10- 30 درصد
بزرگسالان 10- 35 درصد
و به همين ترتيب نوزادان بايد هر روز 10 گرم، پسران نوجوان روزانه 52 گرم، دختران نوجوان 46 گرم، مردان بزرگسال 56 گرم، زنان بزرگسال 46 گرم و زنان باردار و شيرده 71 گرم در روز بايد پروتئين دريافت كنند.
كمبود پروتئين:
در برخي از كشورهاي پيشرفته، كمبود پروتئين علت بسياري از بيماري‌ها و مرگ‌هاي زودرس است. كمبود اين ماده مي‌تواند موجب كم‌هوشي ذهني و كاهش IQ نيز بشود. در اغلب نقاط جهان، كمبود پروتئين بسيار شايع است. در واقع انسان‌ها به اندازه كافي غذا دريافت نمي‌كنند. كمبود پروتئين مي‌تواند عوارضي به قرار زير داشته باشد:
افت حجمي بافت ماهيچه‌ها بي‌حسي اسهال
كبد پر چرب ورم شكم ورم پاها كم خوني و فقر آهن ضعيف شدن سيستم دفاعي بدن كه باعث مي‌گردد حساسيت و آمادگي بدن براي دريافت عفونت‌ها و بيماري‌ها بيشتر شود.
در اغلب كشورها، كمبود پروتئين مسئله‌اي بسيار جدي است كه در ميان فقرا، افراد سالخورده و بيمار بيشتر ديده مي‌شود.
منابع اصلي پروتئين عبارتند از:
گوشت قرمز، مرغ، ماهي و تخم‌مرغ، دانه‌ها و آجيل، سويا، قارچ گياهي، حبوبات، سبزيجات و گياهان خوردني
منبع: دنیای سلامت ش۶۲
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر