نوشته : دکتر صدیقه نوبان متخصص بیو شیمی فیزیک اداره کل نظارت بر مواد غذایی و آشامیدنی وزارت بهداشت، درمان
آویشن، گیاهی روح‌افزا و آرامبخش است. بخور آن برای سرماخوردگی مفید بوده و مصرف آن موجب افزایش پرزهای معده می‌شود.
آویشن گیاهی است خوراکی که با مصرف آن احساس بسیار خوبي به شخص دست مي‌دهد. مصرف دم کرده آن به عنوان دارویی روح افزا و آرامبخش توصیه می‌شود. آويشن گياهي است كه به خصوص به عنوان ادويه معطر از زمان‌هاي قديم مورد توجه بشر بوده و در عهد باستان در جوامع پيشرفته آن روز به عنوان بخور‌هاي معطر و تصفيه‌كننده به خصوص در معابد استفاده مي‌شده. برگ‌هاي آويشن سمبل شجاعت، تهور و رشادت بوده است. در يونان قديم، يعني قبل از ميلاد مسيح، مرسوم بوده که اگر مي‌خواستند شجاعت و رشادت مردی را تحسين و از او تعريف كنند، مي‌گفتند كه او عطر آویشن دارد و بوی آويشن مي‌دهد. در اساطير كهن مسيحيان آمده است، در علوفه‌ای كه برای تشك در رختخواب مريم عذرا و حضرت مسيح كودك مي‌آوردند، گياه معطر آويشن نيز وجود داشته است. سربازان رومي رسم داشتند برای افزايش شجاعت و تهور، در آب آويشن حمام كنند (حمام آويشن براي تسكين درد مفاصل و كوفتگي عضلات و ايجاد نشاط و تازگي و رفع كسلي مفيد است، به همين منظور مي‌توان جوشانده 6 درصد آويشن را داخل وان حمام ريخت و مدتي در آن نشست). آويشن به عنوان سمبل شجاعت قرن‌ها در جوامع بشری حاكم بوده است؛ به طوری كه حتي در قرون وسطي در دوران شواليه‌ها نيز هر وقت زن‌های زيبای اروپا قصد تحسين معشوق‌های شواليه خود را به عنوان مردي شجاع داشتند، روبان‌هاي زيبايي كه روي آن شكل گياه آويشن كار شده بود، به آنها هديه مي‌دادند.
این گیاه در مصر باستان براي مومیایی کردن اجساد استفاده مي‌شد. پزشکان یونانی و مصری اثر قوی و تحریک کننده این گیاه را شناخته بودند. حتی آشپزهای آن روزگار هم به ارزش آن واقف بودند. این گیاه در قرون وسطی به عنوان نمادی از قدرت و جرات مطرح بود و سربازهای آن موقع، قبل از جنگ خود را با این گیاه می‌آراستند. این گياه به فارسي آويشن و در كتب طب سنتي فارسي با نام حاشا، اوشن، آذربه و صعتر‌الحمير نام برده شده است. در مناطق مختلف ايران گونه‌های مختلف با اسامي محلي متفاوتي شناخته مي‌شوند.
خواص درمانی
در طب سنتي عده‌ای از حكمای معروف، از جمله شيخ‌الرئيس ابوعلي سينا، بغدادی و سایر دانشمندان، حاشا را از نظر طبيعت گرم و خشك مي‌دانند. از نظر خواص گرم‌كننده، قوی و مدر است. این گیاه به علت عطر بسیار مطبوع و مزه تندی که دارد، به هر عضوی که مالیده شود جریان خون را تند می‌کند و خون به آن طرف سرازیر می‌شود، به همين دليل جوشانده آن را برای ریزش مو استفاده می‌كنند تا جریان خون در آن قسمت بیشتر و پیاز مو تغذیه شود. این گیاه داروی بسیار مفیدی برای دستگاه تنفسی و تنگي نفس، آسم و بیماری‌هایی از قبیل زکام و برونشیت می‌باشد. همچنین داروی خوبی برای معده است و ناراحتی‌های معده را از نظر هضم و نفخ به طور کلی برطرف می‌کند. آویشن برای تقویت اعصاب، درمان افسردگی، خستگی و بی‌خوابی مفید بوده و شادي‌آور است. اين گياه خاصیت ضدمیكروبی، ضدقارچی و ضدانگلی دارد كه به خاطر وجود ماده تیمول آن است؛ ولی با توجه به اینكه تیمول خاصیت سمی نیز دارد، نبايد در مصرف آویشن زیاده‌‌روی كرد. اگر از درد مفاصل، نقرس، ورم مفاصل و درد سیاتیك رنج مي‌بريد، دم‌کرده آویشن همراه با لیمو ترش و شکر یا مصرف برگ‌ها و دانه آویشن تازه خردشده همراه با کمی آبلیمو مفید است.
کاربردها
مواد موثر آویشن در صنایع غذایی کاربرد فراواني دارد و از آن به عنوان نگهدارنده موادغذایی استفاده می‌شود. اسانس آویشن همچنین داراي خاصیت شدید ضدباکتریایی و ضدقارچی است و از آن به عنوان آروماتراپی (درمان با مواد معطر) استفاده مي‌شود و در خمیردندان نیز به عنوان یک ماده ضدباکتری مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد مؤثره این گیاه در صنایع آرایشی و بهداشتی و در تهیه کرم‌ها، عطرها، لوسیون‌ها، دهانشویه‌ها و پماد نيز كاربرد دارد. از این گیاه داروهایی به شکل شربت، قرص مکیدنی، بخور، قرص، اسانس و همچنین ترکیبات آروماتراپی تهیه می‌شود. از عصاره‌های آبی، آبی – الکلی وپروپیلن گلایکولی آویشن نیز براي تهیه شامپو، کرم، پماد و دیگر فرآورده‌ها استفاده فراواني می‌شود.
استفاده در آشپزی
در حال حاضر، بسیاری از غذاهای کشورهای جنوب اروپا بدون آویشن معنی و مفهوم خود را از دست می‌دهند. این گیاه تقریبا در ترکیبات ادویه‌ای نقش اساسی دارد. آویشن علاوه بر بهبود طعم غذا، به عمل هضم نیز سرعت مي‌بخشد و مصرف آن، به خصوص در وعده‌های غذایی سنگین، توصیه می‌شود. از آویشن بیشتر در انواع گوشت‌ها، ماهی، ماكيان، پیتزا، سس اسپاگتی، سس گوجه‌فرنگی، سوپ سبزیجات، سالاد، غذاهای قارچ‌‌دار، گوشت چرخ‌کرده در حجم زیاد، خورش‌ها و غذاهای سیب زمینی‌دار استفاده مي‌گردد.
مواد تشکيل‌دهنده
يك چهارم قاشق چايخوري پودر برگ آويشن خشك‌‌شده شامل مواد زير است:
انرژی 8/0كيلو كالری
هيدرات كربن 02/0گرم
پروتئين 04/0گرم
چربي 01/0گرم
فيبر 01/0گرم
طرز نگهداری:
این گیاه باید دور از نور و رطوبت و در شیشه‌های ضخیم و سربسته یا قوطی‌های فلزی نگهداری شود.
منبع: دنیای سلامت ش ۶۲
آویشن گیاهی است خوراکی که با مصرف آن احساس بسیار خوبي به شخص دست مي‌دهد. مصرف دم کرده آن به عنوان دارویی روح افزا و آرامبخش توصیه می‌شود. آويشن گياهي است كه به خصوص به عنوان ادويه معطر از زمان‌هاي قديم مورد توجه بشر بوده و در عهد باستان در جوامع پيشرفته آن روز به عنوان بخور‌هاي معطر و تصفيه‌كننده به خصوص در معابد استفاده مي‌شده. برگ‌هاي آويشن سمبل شجاعت، تهور و رشادت بوده است. در يونان قديم، يعني قبل از ميلاد مسيح، مرسوم بوده که اگر مي‌خواستند شجاعت و رشادت مردی را تحسين و از او تعريف كنند، مي‌گفتند كه او عطر آویشن دارد و بوی آويشن مي‌دهد. در اساطير كهن مسيحيان آمده است، در علوفه‌ای كه برای تشك در رختخواب مريم عذرا و حضرت مسيح كودك مي‌آوردند، گياه معطر آويشن نيز وجود داشته است. سربازان رومي رسم داشتند برای افزايش شجاعت و تهور، در آب آويشن حمام كنند (حمام آويشن براي تسكين درد مفاصل و كوفتگي عضلات و ايجاد نشاط و تازگي و رفع كسلي مفيد است، به همين منظور مي‌توان جوشانده 6 درصد آويشن را داخل وان حمام ريخت و مدتي در آن نشست). آويشن به عنوان سمبل شجاعت قرن‌ها در جوامع بشری حاكم بوده است؛ به طوری كه حتي در قرون وسطي در دوران شواليه‌ها نيز هر وقت زن‌های زيبای اروپا قصد تحسين معشوق‌های شواليه خود را به عنوان مردي شجاع داشتند، روبان‌هاي زيبايي كه روي آن شكل گياه آويشن كار شده بود، به آنها هديه مي‌دادند.
این گیاه در مصر باستان براي مومیایی کردن اجساد استفاده مي‌شد. پزشکان یونانی و مصری اثر قوی و تحریک کننده این گیاه را شناخته بودند. حتی آشپزهای آن روزگار هم به ارزش آن واقف بودند. این گیاه در قرون وسطی به عنوان نمادی از قدرت و جرات مطرح بود و سربازهای آن موقع، قبل از جنگ خود را با این گیاه می‌آراستند. این گياه به فارسي آويشن و در كتب طب سنتي فارسي با نام حاشا، اوشن، آذربه و صعتر‌الحمير نام برده شده است. در مناطق مختلف ايران گونه‌های مختلف با اسامي محلي متفاوتي شناخته مي‌شوند.
خواص درمانی
در طب سنتي عده‌ای از حكمای معروف، از جمله شيخ‌الرئيس ابوعلي سينا، بغدادی و سایر دانشمندان، حاشا را از نظر طبيعت گرم و خشك مي‌دانند. از نظر خواص گرم‌كننده، قوی و مدر است. این گیاه به علت عطر بسیار مطبوع و مزه تندی که دارد، به هر عضوی که مالیده شود جریان خون را تند می‌کند و خون به آن طرف سرازیر می‌شود، به همين دليل جوشانده آن را برای ریزش مو استفاده می‌كنند تا جریان خون در آن قسمت بیشتر و پیاز مو تغذیه شود. این گیاه داروی بسیار مفیدی برای دستگاه تنفسی و تنگي نفس، آسم و بیماری‌هایی از قبیل زکام و برونشیت می‌باشد. همچنین داروی خوبی برای معده است و ناراحتی‌های معده را از نظر هضم و نفخ به طور کلی برطرف می‌کند. آویشن برای تقویت اعصاب، درمان افسردگی، خستگی و بی‌خوابی مفید بوده و شادي‌آور است. اين گياه خاصیت ضدمیكروبی، ضدقارچی و ضدانگلی دارد كه به خاطر وجود ماده تیمول آن است؛ ولی با توجه به اینكه تیمول خاصیت سمی نیز دارد، نبايد در مصرف آویشن زیاده‌‌روی كرد. اگر از درد مفاصل، نقرس، ورم مفاصل و درد سیاتیك رنج مي‌بريد، دم‌کرده آویشن همراه با لیمو ترش و شکر یا مصرف برگ‌ها و دانه آویشن تازه خردشده همراه با کمی آبلیمو مفید است.
کاربردها
مواد موثر آویشن در صنایع غذایی کاربرد فراواني دارد و از آن به عنوان نگهدارنده موادغذایی استفاده می‌شود. اسانس آویشن همچنین داراي خاصیت شدید ضدباکتریایی و ضدقارچی است و از آن به عنوان آروماتراپی (درمان با مواد معطر) استفاده مي‌شود و در خمیردندان نیز به عنوان یک ماده ضدباکتری مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد مؤثره این گیاه در صنایع آرایشی و بهداشتی و در تهیه کرم‌ها، عطرها، لوسیون‌ها، دهانشویه‌ها و پماد نيز كاربرد دارد. از این گیاه داروهایی به شکل شربت، قرص مکیدنی، بخور، قرص، اسانس و همچنین ترکیبات آروماتراپی تهیه می‌شود. از عصاره‌های آبی، آبی – الکلی وپروپیلن گلایکولی آویشن نیز براي تهیه شامپو، کرم، پماد و دیگر فرآورده‌ها استفاده فراواني می‌شود.
استفاده در آشپزی
در حال حاضر، بسیاری از غذاهای کشورهای جنوب اروپا بدون آویشن معنی و مفهوم خود را از دست می‌دهند. این گیاه تقریبا در ترکیبات ادویه‌ای نقش اساسی دارد. آویشن علاوه بر بهبود طعم غذا، به عمل هضم نیز سرعت مي‌بخشد و مصرف آن، به خصوص در وعده‌های غذایی سنگین، توصیه می‌شود. از آویشن بیشتر در انواع گوشت‌ها، ماهی، ماكيان، پیتزا، سس اسپاگتی، سس گوجه‌فرنگی، سوپ سبزیجات، سالاد، غذاهای قارچ‌‌دار، گوشت چرخ‌کرده در حجم زیاد، خورش‌ها و غذاهای سیب زمینی‌دار استفاده مي‌گردد.
مواد تشکيل‌دهنده
يك چهارم قاشق چايخوري پودر برگ آويشن خشك‌‌شده شامل مواد زير است:
انرژی 8/0كيلو كالری
هيدرات كربن 02/0گرم
پروتئين 04/0گرم
چربي 01/0گرم
فيبر 01/0گرم
طرز نگهداری:
این گیاه باید دور از نور و رطوبت و در شیشه‌های ضخیم و سربسته یا قوطی‌های فلزی نگهداری شود.
منبع: دنیای سلامت ش ۶۲
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر