نوشته شده توسط : سهيل عباسي زير نظر دكتر آزيتا حكمت دوست
همانطور که همه می‌دانید یکی و شاید هم مهم‌ترین جزء ترشحات معده، اسید معده یا همان اسید کلریدریک می‌باشد که علاوه بر نقش مهمی که در هضم مواد غذایی به طور مستقیم دارد، در تبدیل آنزیم پپسینوژن به شکل فعال خود یعنی پپسین (یک آنزیم پروتئولیتیک، يعني هضم کننده پروتئین‌ها) هم نقش یکتا و یگانه‌ای دارد ...اثر آنتیاسیدها بر سلامت معده
بدن انسان همانطور که در طول تاریخ رو به تکامل پیش می‌رود، خود را برای مقابله با بیماری‌ها و هر عاملی که سلامت را تهدید مي‌كند، آماده و مقاوم می‌نمايد. با این تفاسیر هر عامل خارجی که این تعادل ناشی از تکامل را بر هم بزند، به نوعی سلامت بدن را نیز تهدید می‌کند. این مساله در مورد دستگاه گوارش هم صادق است، استفاده از آنتیاسیدها هم، چون موجب کاهش ترشح اسید از سلول‌های حاشیه‌ای می‌شوند، محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و از جمله مهم‌ترین آنها یعنی «هلیکوباکتر» را فراهم می‌کنند. رشد این باکتری‌ها در معده می‌تواند عوارض جدی و یا حتی بدخیمی‌ها را موجب شود.
اثر کاهش ترشح اسید (آكلريديا) بر هضم و جذب مواد مغذی
کاهش ترشح اسید معده که امروزه خیلی مورد توجه قرار گرفته است، همانطور که گفته شد می‌تواند ناشی از مصرف آنتیاسیدها باشد که به اصطلاح برای درمان ترش‌کردگی معده مصرف می شوند، اما این کاهش فقط تحت تاثیر دارو نیست، برخی بیماری‌ها هم می‌توانند در این مسأله سهیم باشند و بعضی از افراد نیز به طور ژنتیکی اسید کمتری در معده‌شان ترشح می‌گردد.
حال اجازه دهید بپردازیم به اینکه این نقص یا کاهش ترشح چه عواقبی در پی خواهد داشت. جذب مواد مغذی نظیر کلسیم، آهن «غیرهم»، پروتئین‌ها و کوبالامین (ویتامین B12) به طور مستقیم یا غیر مستقیم وابسته به مقدار ترشح اسید است. آهن «غیرهم» همان آهن موجود در منابع غیر گوشتی است که هم درصد جذب آن نسبت به آهن «هم» کمتر است و هم جذب آن تحت تاثیرعواملی مانند کلسیم و دیگر املاح موجود درغذا، ترکیبات پلی‌فنولی موجود در چای و نظایر آن، فیبر غذایی و ترکیباتی با نام فیتات و اگزالات (که در حبوبات، غلات، سبزی‌ها و ... یافت می‌شوند) قرار می‌گیرد. با توجه به آنچه که گفته شد می‌توان انتظار داشت که کاهش ترشح مزمن و طولانی‌مدت اسید، موجب افزایش احتمال ابتلا به پوکی‌استخوان، کم‌خونی فقرآهن و کم‌خونی ناشی از کمبود ويتامين B12 و دیگر عوارضی که در اثر کمبود ويتامين B12 ایجاد می‌گردند، شود. حتی در چند بررسی ارتباط معناداری بین نقص در ترشح اسید و افزایش احتمال ابتلا به شکستگی استخوان دیده شده است که به احتمال فراوان ناشی از همان کاهش درصد جذب کلسیم مي‌باشد!!!
مراحل ترشح اسید
اسید معده در سه مرحله ترشح می‌شود که این مراحل به ترتیب عبارتند از:
ورود غذا به دهان و تحریک ترشح اسید
ورود غذا به معده و کشش دیواره معده و ترشح اسید
ورود غذا به ابتدای روده کوچک و ترشح هورمون «آنترواکسینتین» که به عنوان عامل ترشح اسید از سلول‌های حاشیه‌ای معده در این مرحله شناخته شده است.
اما راهکارها ...
همانطور که با هم دیدیم، کاهش ترشح اسید معده، بدن را با عواقب نسبتا جدی روبرو می‌کند و سلامتی را دستخوش تغییراتی می‌کند، اما آیا اینجا پایان کار است؟! خوشبختانه نه...، بنابر آنچه که گفته شد سیر تکاملی که انسان را تا این مقطع از پیشرفت جلو آورده است، برای این شرایط خاص هم تا حدودی چاره‌اندیشی نموده که ذخیره‌سازی نسبی مواد مغذی مورد نیاز بدن یک مورد از آن است. همانطور که همه ما در اطرافیان خود مشاهده کرده‌ایم، گاهی اوقات پیش آمده که ببینیم فردی از طریق لوله‌ای که از راه بینی وارد دستگاه گوارش شده است تغذیه می‌کند، حال در برخی شرایط خاص محل قرار‌گیری نوک لوله بعد از معده است، یعنی عملا غذا تحت تاثیر اسید قرار نمی‌گیرد. در این شرایط هم بدن به ذخایر خود متکی می‌شود، ذخایر ویتامین B12 در بدن تا حدود 5 سال می‌توانند جوابگوی دریافت ناکافی این ویتامین باشند، در مورد آهن هم تا چندین ماه این مسأله صادق است.
اما در صورتی هم که کاهش ترشح اسید به طور مداوم و ادامه‌دار باشد (که ممکن است ناشی از بیماری و یا مصرف برخی داروها باشد)، می‌توان این نقص وجود اسید را با استفاده از نوشیدنی‌ها و یا هر ماده خوراکی دیگر که خاصیت اسیدی داشته باشد (PH<7)، مثل خیلی از آبمیوه‌ها، ماست، گوجه فرنگی و یا هر ماده‌غذایی دیگر از این دست تا حدودی برطرف نمود، کما اینکه امروزه به افرادی هم که مکمل‌های آهن و کلسیم مصرف می‌کنند، توصیه می‌شود اين مكمل‌ها را با آبمیوه و بخصوص آب‌مرکبات (یا مخلوط یک قاشق آبلیمو با یک لیوان آب) مصرف کنند که درصد جذب مکمل افزایش یابد.
یک راه دیگر جبران کمبود مواد مغذی گفته شده، استفاده از مکمل‌های تزریقی برای برخی از آنها است که نیاز بدن به آنها را برطرف می‌کند. البته ذکر این نکته ضروری است که هرگونه مصرف سرخود و بدون هماهنگی با مشاور تغذیه می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد ...
حرف آخر ...
در آخر شاید مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، پرهیز جدی از مصرف سرخود و بدون هماهنگی با پزشک هرگونه داروی کاهش دهنده ترشح اسید معده است. دوستان عزیز توجه کنند که هر احساس ناراحتی یا سوزش سر‌دل نیاز به مصرف آنتی اسید ندارد و چه بسا که با روش‌های خیلی ساده‌تر این مشکلات برطرف شوند.
منبع: دنیای تغذیه ش 122
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر