نوشته : بهاره نيكويه كارشناسي ارشد تغذيه
فيبروزسيستيك يك بيماري ژنتيكي است كه بر سلولهاي اپيتليال كه در نقاط زيادي از بدن شامل غدد عرق, مجاري ريه, كبد, پانكراس, دستگاه گوارش و دستگاه تناسلي يافت مي‌شوند اثر مي‌گذارند. اختلال در اين سلولها باعث مشكلاتي در تعادل نمك و آب در بدن مي‌شود. بدن بوسيله توليد موكوس غليظ به اين شرايط پاسخ مي‌دهد و موكوس غليظ ريه‌ها و گاهي مجاري ديگر بدن را بلوكه مي‌كنند كه باعث عفونت و مشكلات تنفسي مي‌شود. اين موكوس مي‌تواند در جذب مواد مغذي مهم مانند چربي و ويتامين در روده اشكال ايجاد كند و افراد با اين بيماري ممكن است كوتاه تر بوده و وزن كمتري از همسالان خود داشته باشند و ممكن است مكررا بيمار شوند چون بدن آنها نمي‌تواند بخوبي با عفونت مقابله كند. افراد با فيبروزسيستيك ممكن است نياز به كالري و مواد مغذي بيشتري براي كمك به مقابله با عفونت داشته باشند. اين بيماري از دو طريق مي‌تواند با وضعيت تغذيه خوب تداخل داشته باشد:
1/ اين بيماري نياز بدن به مواد مغذي مورد نياز براي توليد انرژي, رشد, حفظ و نگهداري بدن را افزايش مي‌دهد.
2/اين بيماري باعث مي‌شود كه جذب مواد مغذي مشكلتر باشد.
كنترل تغذيه اي جزء بسياري مهمي از درمان تغذيه اي فيبروزسيستيك است. با تعادل تغذيه اي و مصرف انرژي و چربي بيشتر و مصرف مكملهاي تجويز شده افراد با اين بيماري مي‌توانند سلامتي خود را حفظ كنند.
مواد مغذي مهم:
مانند هر شخص ديگري افراد با فيبروزسيستيك بايد رژيم متعادل مصرف كنند كه شامل ميوه و سبزي, غلات و توليدات لبني و پروتئين زيادي باشد. به علاوه اين افراد نياز تغذيه اي خاصي دارند تا به حفظ سلامتي آنها كمك كند. در زير مواد مغذي كه اين افراد بيشتر به آنها نياز دارند ذكر مي‌شود.
انرژي- بيشتر افراد با فيبروزسيستيك نسبت به ديگر همسالان خود نياز به انرژي بيشتري دارند. افراد با فيبروزسيستيك به 30 تا 50% انرژي بيشتري از ديگر همسالان خود نياز دارند كه در حدود 2900 تا 4500 كيلوكالري در روز مي‌شود كه بستگي به فرد دارد. وقتي بيماري ديگر حتي جزئي نيز وجود دارد نياز به انرژي باز هم بيشتر مي‌شود. هر شخص با اين بيماري نياز تغذيه متفاوتي دارد و متخصصان با توجه به رشد و افزايش وزن براي هر بيمار رژيم خاصي را طرح ريزي مي‌كنند. افراد با فيبروزسيستيك بايد به موارد زير براي تامين انرژي خود توجه كنند:
-شير كامل بنوشيد.
-كره يا مارگارين به غذاهايي مانند سيب زميني يا پاستا بيفزاييد.
-از سس‌هاي سالاد استفاده كنيد و به سس روغن زيتون نيز بيفزاييد.
-از پنير در غذاهاي خود استفاده كنيد.
-در كلوچه, كيك و سالادهاي خود از مغزها استفاده كنيد.
-از بستني يا پودينگ‌ها در ميان وعده‌هاي خود استفاده نماييد.
پروتئين- پروتئين يكي از سه ماده انرژي زا در غذاهاست. دو نوع ديگر كربوهيدرات و چربي هستند. علاوه بر توليد انرژي پروتئين براي رشد و حفظ بافتهاي بدن, عملكرد نرمال سيستم ايمني و اعمال ضروري ديگر نيز لازم هستند. بيشتر افراد با فيبروزسيستيك نياز به پروتئين بيشتري از معمول دارند. حدود 15 تا 20% انرژي يك فرد با فيبروزسيستيك بايد از غذاهاي غني از پروتئين مانند گوشت, تخم مرغ, سويا, ماهي, مغزها و يا حبوبات تامين شود.
آهن- بسياري از كودكان ( سالم و با فيبروزسيستيك ) در خطر كمخوني فقر آهن قرار دارند كه باعث خستگي و مقاومت كم در برابر عفونتها مي‌شود. آهن براي مقابله با عفونت مهم است. همچنين آهن به حمل اكسيژن در خون از ريه به سلولهاي بدن كمك مي‌كند. غلات غني شده, گوشت, ميوه‌هاي خشك و سبزيجات سبز تيره منابع خوب آهن هستند.
نمك- افراد با اين بيماري ميزان زيادي نمك در عرق از دست مي‌دهند بخصوص در طي ورزش و در هواي گرم. يك راه خوب براي جايگزيني اين نمك بوسيله افزودن نمك به غذا و خوردن ميان وعده‌هاي نمكي است. متخصصان تغذيه ممكن است نوشيدني‌هاي ورزشي بعد از ورزش بخصوص در هواي گرم را براي اين بيماران توصيه كنند.
روي- روي براي رشد, التيام و مقابله با عفونت لازم است. منابع خوب روي شامل گوشتها, جگر, تخم مرغ و غذاهاي دريايي هستند.
كلسيم- برخي افراد با فيبروزسيستيك در خطر استئوپروز هستند. استئوپروز شرايطي است كه استخوانها ضعيف و شكننده مي‌شوند. توليدات لبني منابع خوب كلسيم هستند. توليدات لبني پرچرب منابع خوب چربي و انرژي نيز مي‌باشند.
ويتامين‌هاي محلول در چربي- اين ويتامينها(A,D,E,K) براي رشد و التيام مهمند. اين ويتامينها همراه چربي جذب مي‌شوند و چون بيشتر افراد با اين بيماري مشكل در هضم و جذب چربي دارند آنها اغلب دچار كمبود اين ويتامينها بوده و نياز به دريافت مكمل دارند.
اسيدهاي چرب ضروري- بدن نياز به مصرف اسيدهاي چرب ضروري دارد. اين اسيدهاي چرب در روغن‌هاي گياهي, روغن آفتابگردان و سويا يافت مي‌شوند و به ساخت غشاء كمك كرده و اعمال مهمي را در بدن انجام مي‌دهند.
عدم تحمل گلوكز
در فيبروزسيستيك, فيبروز پانكراس به تدريج مي‌تواند باعث اختلال عملكرد سلولهاي پانكراس شود. اين سلولها انسولين را كه مسئول تنظيم گلوكز خون است ترشح مي‌كنند. در نتيجه برخي افراد با اين بيماري ممكن است دچار عدم تحمل به گلوكز شوند كه كمتر قادر به برداشت گلوكز از جريان خون هستند. كنترل عدم تحمل گلوكز معمولا شامل تغييرات رژيمي است و نوع و زمان مصرف غذا بايد تنظيم شود. به علاوه انسولين نيز ممكن است تجويز شود.
مكملهاي آنزيمي
حدود 85 تا 90% بيماران با فيبروزسيستيك وقتي به سن 8 تا 9 سالگي مي‌رسند دچار عدم كارايي پانكراس هستند. اين امر باعث مي‌شود پانكراس به طور مناسب آنزيم به روده ترشح نكند. اين آنزيم‌ها براي هضم چربي, نشاسته و پروتئين لازم هستند. افراد با عدم كارايي پانكراس نياز به مصرف مكملهاي آنزيمي با وعده غذايي يا ميان وعده خود دارند تا به هضم مواد غذايي در بدن آنها كمك نمايد. اين مكملهاي آنزيمي نبايد جويده يا خرد شوند و دوز آنها را بايد پزشك يا متخصص تغذيه تعيين نمايند.
ورزش نيز براي افراد با اين بيماري مناسب است اما در مورد نوع مناسب ورزش بايد با پزشك خود مشورت نمايند. فعاليت بدني مي‌تواند شرايط قلبي و تنفسي را بهبود بخشيده و اشتها را افزايش دهد.منبع: دنیای تغذیه ش 63
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر