نوشته : دكتر سیدمرتضی صفوی عضو هیئت علمی دانشگاه و مدیر كل دفتر بهبود
اگر شما و يا يكي از نزديكان شما مبتلا به ديابت هستيد. نگراني و اضطراب را از خود دور كنيد. ديابتي‌ها نبايد وادار به اجراي رژيم‌هاي سخت و طاقت‌فرسا شوند زيرا به تجربه ثابت شده است كه اين گونه محدوديت‌ها تداوم نمي‌يابند. غذاي ديابتي بايد خوش طعم، مطبوع و دلپذير باشد. ديابتي‌ها تا حد امكان آزاد گذاشته مي‌شوند تا از خوراكي‌هاي گوناگون ولي با استفاده از راهنماي‌هاي متخصصين و كارشناسان تغذيه استفاده كنند.
ديابت يا مرض قند به صورت ارثي، سابقه خانوادگي، چاقي، سن بالا يا تحت تاثير محيط زندگي (برنامه غذايي نادرست، فعاليت بدني كم، اضطراب و استرس و ...) مي‌تواند در گروه‌هاي مختلف سني (كودكي، نوجواني، ميانسالي، سالمندي و...) حتي دوران بارداري به وجود آيد.
علت اصلي بالا رفتن قند خون اين است كه بدن هر فرد براي مصرف قند احتياج به انسولين دارد
ولي به دليل اين كه بدن قادر به توليد يا استفاده كامل از انسولين نمي‌باشد قند در بدن به درستي مصرف نشده و موجب تجمع قند در خون مي‌شود كه اين بالا رفتن قندخون بيش از حد طبيعي مي‌تواند باعث عوارضي مثل بيماري‌هاي چشمي، كليوي، قلبي و... گردد. به همين دليل افراد ديابتي بايد در كنترل قند خون كوشا باشند.
ولي به دليل اين كه بدن قادر به توليد يا استفاده كامل از انسولين نمي‌باشد قند در بدن به درستي مصرف نشده و موجب تجمع قند در خون مي‌شود كه اين بالا رفتن قندخون بيش از حد طبيعي مي‌تواند باعث عوارضي مثل بيماري‌هاي چشمي، كليوي، قلبي و... گردد. به همين دليل افراد ديابتي بايد در كنترل قند خون كوشا باشند.
بايد بدانيم بالا بودن قند خون (افزايش سطح قند خون بيمار به ميزان 180 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر يا بيشتر) مي‌تواند علائمي مانند: پرنوشي، پرادراري، گرسنگي (پرخوري)، كاهش وزن، ضعف، تاري ديد (تغيير در حس بينايي) و... را در برداشته باشد.
انواع ديابت:
ديابت نوع اول: بيمار نياز به تزريق انسولين دارد و بيشتر در كودكان و افراد زير 30 سال ايجاد مي‌شود كه به آن ديابت وابسته به انسولين مي‌گويند.
ديابت نوع دوم: بيمار معمولا نيازي به تزريق انسولين ندارد اما ممكن است در برخي موارد نياز به تزريق انسولين پيدا كند. اين نوع ديابت معمولا در افراد بالاي 40 سال. چاق و كم تحرك بيشتر است و به آن ديابت غيروابسته به انسولين مي‌گويند. در كنترل اين بيماري از رژيم غذايي و داروهاي خوراكي پايين آورنده قندخون استفاده مي‌شود.
از آنجايي كه رژيم غذايي و ورزش در كنار يكديگر مي‌توانند به يك فرد ديابتي كمك كرده و ميزان نياز به مصرف قرص يا تزريق انسولين را كاهش دهند. توصيه‌هاي ذيل را جدي بگيريد.
- كاهش وزن (در افراد چاق و يا داراي اضافه وزن) و كاهش مقدار انرژي دريافتي در بيماران مبتلا به ديابت غيروابسته به انسولين، در پايين آوردن قندخون بسيار موثر است.
- هر روز بايد از چهار گروه اصلي مواد غذايي (شير و لبنيات كم چرب، نان و غلات سبوس‌دار، گوشت‌هاي سفيد، قرمز و حبوبات، سبزي‌ها و ميوه‌ها)، در حد متعادل دريافت گردد.
- مصرف قند، شكر، ژله‌هاي قندي، شكلات، پولكي، نبات، عسل، مربا، خرما، شربت، نوشابه، بستني، آبميوه‌هاي صنعتي، گز، سوهان، كيك و شيريني‌هاي تر و خشك و... و حتي نمك (سديم) را كاهش دهيد (در صورت تمايل فرد ديابتي به مصرف اين قبيل مواد غذايي، مي‌توان از فرآورده‌هاي مشابهي كه براي اين افراد ساخته شده است در ميان وعده استفاده شود. به عنوان نمونه مي‌توان از مربا، شربت، شكلات، آب‌نبات، شيريني مخصوص ديابتي‌ها نام برد. فقط در مصرف آن‌ها زياده‌روي نشود).
- برنامه غذايي به گونه‌اي تنظيم گردد كه روزانه 6 وعده غذايي با حجم كم استفاده شود به خصوص افرادي كه بايد انسولين تزريق كنند (مصرف 3 وعده اصلي صبحانه، ناهار، شام و 3-2 ميان وعده ساعت 10 صبح، 5 عصر و قبل از خواب با در نظر گرفتن ساعت مصرف غذا، بسيار اهميت دارد).
- نان‌هاي سبوس‌دار (سنگك، جو و...) جايگزين نان‌هاي سفيد (لواش، باگت و...) گردد و برنج را مي‌توان به مقدار متعادل مصرف نمود.
- مصرف روزانه سبزي‌ها به ميزان 5-3 واحد كه هر واحد برابر با يك ليوان سبزي برگي خام، يا نصف ليوان سبزي پخته مي‌باشد. سبزي خوردن، سالاد با آبليمو يا آبغوره، كاهو، كلم، كدو، خيار، شويد، شنبليله، سير و... در پايين آوردن قندخون تاثير زيادي دارند. در ضمن بهتر است از خورش سبزي‌ها از جمله قورمه‌سبزي، خورش بادمجان، كدو، لوبيا سبز، باميه، كرفس و... استفاده گردد و از غذاهاي سرخ شده اجتناب شود.
- مصرف روزانه 4-2 واحد ميوه كه هر واحد تقريبا يك عدد متوسط مانند سيب، پرتقال، كيوي، يا تقريبا نصف ليوان از ميوه‌هاي كوچك مانند گيلاس، انگور و... به صورت خام و در حد امكان با پوست و گوشت ميوه (مانند سيب و گلابي با پوست و به شرط رعايت اصول بهداشتي) توصيه مي‌شود.
- مصرف ماهي و مرغ افزايش (3-2 وعده در هفته) و گوشت قرمز كاهش يابد (به صورت آب‌پز، بخارپز، كبابي، داخل فر، استفاده گردد نه سرخ شده)
- مصرف روزانه 3-2 واحد از گروه لبنيات كه هر واحد برابر است با يك ليوان شير يا يك ليوان ماست يا دو ليوان دوغ (به صورت كم چرب) توصيه مي‌شود.
- روزانه 10-8 ليوان آب مصرف گردد.
- روغن‌هاي مايع (از جمله زيتون، كلزا يا كانولا، ذرت، آفتابگردان، سويا و...) جايگزين روغن‌هاي جامد (كره، حيواني و...) گردد ولي در مصرف آن‌ها زياده‌روي نشود. در ضمن استفاده از خامه، سرشير، انواع سس، غذاهاي آماده به شدت كاهش يابد.
- 30-20 دقيقه پس از تزريق انسولين، وعده غذايي خود را ميل نماييد (در ديابتي‌هايي كه مجبور به استفاده از انسولين هستند. اگر فاصله زماني بين تزريق انسولين و مصرف غذا طولاني شود امكان كاهش قندخون وجود دارد كه مي‌تواند خطرناك باشد).
- در صورتي كه بيش از ميزان توصيه شده توسط پزشك، انسولين تزريق گردد يا ورزش‌هاي شديد و سنگين كه براي ديابتي‌ها نيز مفيد نيستند انجام شود و يا مدت ورزش بيش از يك ساعت طول بكشد يا برنامه غذايي مرتبي وجود نداشته باشد و... ممكن است كاهش قندخون خود را با علائم زير نشان دهد:
- سردرد و سرگيجه، عرق سرد، رنگ پريدگي، لرزش بدن، تاري ديد، بي‌حسي لب و دهان، ضعف و خواب‌آلودگي، خستگي و كوفتگي زياد، حالات عصبي، تشنج و... كه نشانه كاهش بيش از حد قند خون بوده و بسيار خطرناك مي‌باشد و بايد براي حل اين مشكل فورا اقدام گردد وگرنه خطر بي‌هوشي، غش و... كوما و حتي مرگ وجود دارد. بهترين كاري كه مي‌تواند انجام شود اين است كه بلافاصله مايعات قندي در دسترس (مانند نوشابه، آبميوه و حتي بستني يخي) و يا چند حبه قند يا مقداري شكر و يا عسل را در يك ليوان آب حل كرده و مصرف گردد و پس از بهبودي يك عدد ميوه يا نصف ساندويچ استفاده شود. در ضمن در صورت انجام فعاليت‌هاي سنگين بايد قبل، بعد و در طي ورزش كربوهيدرات اضافي (ميوه، خرما، نان و...) مصرف شود.
ايجاد تحرك روزانه (مانند پياده‌روي،دويدن سبك، شنا، دوچرخه‌سواري و...) با آرامش فكر و بدون استرس به مدت 45-30 دقيقه در كنترل قند خون بسيار مناسب مي‌باشد.
منبع: دنیای تغذیه ش 63
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر