نوشته : سالومه آرمين – كارشناس ارشد علوم تغذيه انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذايي كشور
از نوزادي تا كودك در حال رشد
كودك شما در اولين سال از زندگي‌اش نسبت به هر زمان ديگري كه تجربه مي‌كند، داراي بيشترين تغييرات است.
اين زمان، مرحله بسيار حساسي براي ايجاد چگونگي و بايد و نبايدهاي سالم غذا خوردن در تمام زندگي وي مي‌باشد. اين مقاله، توصيه‌هايي كاربردي را پيرامون زمان و چگونگي غذادهي به نوزاد، فراهم مي‌سازد. اطلاعات حاضر نيازهاي انرژي، اندازه وعده‌ها و انتخاب‌هاي غذايي مورد نياز وي را نيز در اختيار قرار مي‌دهد. اما شما كودك خود را بهتر مي‌شناسيد. بنابراين از اين مجموعه به صورت انعطاف‌پذير و مطابق با نيازهاي وي استفاده كنيد. همچنين با متخصص تغذيه يا اطفال در مورد بهترين زمان شروع غذاهاي جامد در كودكتان حتما مشورت كنيد.
چرا براي غذا دادن به نوزادان و نوپاها، نياز به توصيه داريم؟
غذا دادن به نوزاد به روشي سالم، نه تنها سبب رشد طبيعي وي مي‌شود بلكه اساس و پايه عادات غذايي سالم در آينده را شكل داده و ميتواند از چاقي و ساير مشكلات سلامتي پيشگيري كند.
اما نوزادان و نوپاها نيازهاي تغذيه‌اي خاصي دارند؛ بنابراين ممكن است در مورد آنچه بايد به كودك داد و همچنين زمان آن، اختلاف‌نظرهايي وجود داشته باشد به همين دليل گروهي از متخصصين سلامت و تغذيه كودكان با استفاده از روش بررسي مستند انجمن رژيم شناسان آمريكا (ADA)، مجموعه راهنمايي‌هايي را كه در پيش رو داريد تهيه و منتشر نموده‌اند اين راهنمايي‌ها، با انعكاس جديدترين تحقيقات علمي، توصيه‌هاي كاربردي غذايي خصوصا براي كودكان كمتر از 2 سال را ارائه داده و در 5 زمينه كليدي براي پاسخ به بيشترين سوالات رايج والدين و مراقبين نوزادان، مفيد مي‌باشد:
1- نشانه‌هاي تكاملي: چگونه بفهمم كودكم آماده شروع خوردن غذاهاي جامد است؟
2- چگونه تغذيه كنيم: بهترين غذا براي كودكم چيست و چرا؟
3- توصيه‌هاي زمان غذا دادن: چگونه مي‌توانم به كودكم در ايجاد عادات غذايي سالم و ماندگار كمك كنم؟
4- نكات ايمني: اصول ايمني غذايي ويژه نوزادان چيست؟
5- راهنمايي فعاليت: چگونه مي‌توانيم به كودكم براي لذت بردن از حركت و فعاليت بدني آموزش دهم و در ايجاد مهارت‌هاي حركتي به او كمك كنم؟
1- نشانه‌هاي تكاملي:
تاكنون كودك شما يك «حرفه‌اي» در خوردن شير مادر يا شير خشك نوزادان بوده است! اما چگونه بدانيد كه چه موقع او آماده شروع خوردن غذاهاي جامد است؟ در مجموع افزودن غذاهاي پوره شده و غلات مخصوص نوزاد به غذاي او نه تنها تامين كننده مواد مغذي خواهد بود، بلكه وي را در تماس با طعم و بافت قرار داده و براي آموختن مهارت‌هاي غذا خوردن به او ضروري است. بنابراين چگونه بفهميد كه او چه موقع آماده است؟ معمولا در حدود اواسط سال اول، شما نشانه‌هايي دال بر اين كه او آماده خوردن غذاهاي جامد است خواهيد ديد. اما به خاطر داشته باشيد كه هر كودكي ويژگي‌هاي فردي خود را دارد؛ كودك شما با سرعت مختص خود تكامل خواهد يافت. در اين مورد با متخصص اطفال مشورت كنيد.
كودك شما اگر همه كارهاي زير را انجام دهد، ميتواند آماده خوردن غذاهاي جامد باشد:
با كمك يا حمايت ديگران مي‌نشيند
وزن تولدش دوبرابر شده و بيشتر از 5/6 كيلوگرم وزن گرفته است.
بعد از 10-8 بار خوردن شير مادر يا شيرخشك در روز، باز گرسنه است.
نشانه‌هاي تكاملي كودك شما چيست؟
مهارت‌هاي بدني
مهارت‌هاي خوردن غذا
غذا و بافت غذايي مناسب
براي كمك چه مي‌توانيد انجام دهيد؟
نوزادي/بالا آوردن سر
نوزادي: سر او نياز به حمايت دارد
بالا آوردن سر: كنترل سر ماهرانه‌تري دارد
نوزادي: داراي الگوي تنفسي مكيدن – بلعيدن است
بالا آوردن سر: براي مكيدن زبان به جلو و عقب حركت مي‌كند
نوزادي و بالا آوردن سر: شير مادر يا شيرخشك نوزاد
در صورت شيردهي با شير مادر، انواعي از غذاهاي سالم بخوريد تا عطر و طعم و مزه را از راه شير خود به او ياد بدهيد
نشستن با كمك
با كمك يا حمايت مي‌نشيند
روي شكم با كمك بازوها و آرنج مستقيم به سمت بالا فشار مي‌آورد
ممكن است با زبان غذا را از دهان بيرون براند
غذاهاي پوره را براي بلع با زبان به عقب مي‌راند
قاشق را مي‌شناسد و با نزديك شدن قاشق دهان خود را باز مي‌كند
شيرمادر يا شيرخشك نوزاد
غلات نوزاد
غذاهاي پوره‌اي رقيق از قبيل غذاي كودك تك ماده‌اي
به منظور افزايش پذيرش كودك غلات را با شير مادر يا شيرخشك نوزاد مخلوط كنيد
به علائم سيري و گرسنگي كودك احترام بگذاريد – وقتي او نشان مي‌دهد كه سير شده است، غذا دادن را متوقف كنيد
نشستن مستقل
مستقل مي‌نشيند
ميتواند اشياء كوچك را در دست بگيرد و بلند كند
به سمت غذا يا قاشق خم مي‌شود
قادر به نگهداشتن پوره غليظ در دهان است
سر را به سمت پايين مي‌كشد و قادر به فشار لب پايين براي گرفتن غذا از قاشق است
با مشت غذا را به سمت خود برمي‌دارد
ميتواند غذا را از يك دست به دست ديگر بدهد
با كمك ميتواند از ليوان بنوشد
شير مادر يا شيرخشك نوزاد
غلات نوزاد
غذاهاي پوره‌اي رقيق از قبيل غذاي كودك تك ماده‌اي
غذاهاي پوره‌اي غليظ
نمك، غذاهاي كوبيده بدون قطعات مشخص غذا از قبيل سيب‌زميني و هويج پخته
آب ميوه 100 درصد
يك غذاي جديد را به ترتيب 2 تا 4 روز قبل از شروع بعدي به او معرفي كنيد
به منظور كمك كردن به او براي ياد گرفتن و تكامل مهارت‌هايي كه نياز دارد، انواع بافت‌هاي غذايي رقيق و غليظ را بدهيد.
2- چگونه تغذيه كنيم؟
شير مادر كامل‌ترين غذاي طبيعت است. اين بهترين انتخاب براي كودك شماست و بايد تا جايي كه مي‌توانيد او را با شير خود تغذيه كنيد تا بهترين شروع زندگي را به كودك خود داده باشيد. شير مادر، دفاعي طبيعي در مقابل آلرژي و عفونت در اختيار نوزاد قرار مي‌دهد، داراي چربي مورد نياز جهت تكامل مطلوب مغزي بوده و ميتواند خطر چاقي را كاهش دهد.
شير مادر به علاوه كودك را در معرض انواع طعم غذاهايي كه شما مي‌خوريد قرار مي‌دهد چرا كه اين طعم‌ها به شير منتقل مي‌شود. اين امر نه تنها به كودك سريعا در مورد غذاهايي كه خانواده از آن لذت مي‌برد آموزش مي‌دهد؛ بلكه باعث افزايش احتمال پذيرش غذاهاي جديدي مي‌شود كه در زمان شروع خوردن غذاهاي پوره به او مي‌دهيد.
اگر تصميم به دادن شير خشك نوزاد داريد، دقت كنيد نوعي را انتخاب كنيد كه با آهن غني شده و نيازهاي تغذيه‌اي او را تامين نمايد.
دادن غذاهاي جديد به كودك براي اطمينان از دريافت مواد مغذي حياتي
در حدود اواسط سال اول زندگي همه كودكان نياز به شروع خوردن غذاهاي جامد براي شناختن طعم، بافت و چگونگي غذا خوردن دارند. به علاوه كودكاني كه با شير مادر تغذيه مي‌شوند، براي تكميل شير مادر نياز به تامين مواد مغذي خاصي از طريق غذا دارند. به طور خاص، آهن و روي مواد مغذي هستند كه در رژيم غذايي بچه‌هايي كه فقط شير مادر مي‌خورند، محدود مي‌شوند.
آهن و روي
آهن و روي براي تكامل مغزي و رشد بدني سالم كودك شما ضروري هستند و روي به علاوه براي تكامل سيستم دفاعي سالم نقش كمكي ايفا مي‌كند؛ بنابراين چگونه اين مواد مغذي مهم را به او مي‌دهيد؟
شير خود را با دادن غذاهايي مثل غلات نوزاد غني شده با آهن يا پوره گوشت تكميل و منابع غذايي حاوي آهن دريافتي كودك را با ويتامينC تقويت كنيد.
ويتامين C به جذب بهتر آهن كمك مي‌كند. بنابراين منابع سرشار از اين ويتامين مانند ميوه و سبزيجات را به كودك بدهيد. تركيبي از غلات نوزاد غني شده با آهن و پوره ميوه‌جات سرشار از ويتامين C را امتحان كنيد.
ساير مواد مغذي حياتي كه كودك شما نياز دارد:
كلسيم
كلسيم به كودكتان در ساختن استخوان و دندان محكم كمك مي‌كند. اين ماده نه تنها در طول اين دوره رشد استخواني سريع مهم است بلكه در سراسر دوره زندگي اهميت دارد. اگر به نوزاد خود شير مادر يا شيرخشك نوزاد مي‌دهيد، احتمالا مقدار كافي كلسيم را دريافت مي‌كند.
ويتامين D
ويتامين D باعث افزايش جذب كلسيم كودكتان مي‌شود؛ ويتامين D به طور طبيعي با قرار گرفتن در معرض نور خورشيد ساخته مي‌شود، اما به منظور پيشگيري از بروز سرطان پوست، امروزه در مورد كاهش تماس با نور خورشيد هشدار داده مي‌شود. حفاظت توسط ضدآفتاب و لباس پوشيدن در مقابل اثرات مضر خورشيد امكانپذير است، اما در مقابل باعث پيشگيري از تشكيل ويتامين D مي‌شود.
انجمن اطفال آمريكا مصرف روزانه مكمل ويتامين D را براي كودكاني كه منحصرا با شير مادر تغذيه مي‌شوند و كودكان كمتر از 8 كيلوگرم مصرف‌كننده شير خشك نوزاد، توصيه مي‌كند. حتما در مورد مصرف ويتامين D با متخصص اطفال مشورت كنيد.
راهنماي قدم به قدم براي اولين غذاي جامد كودك:
با غلات شروع كنيد:
- براي داشتن يك غلظت خيلي كم: 1 قاشق غذاخوري آرد شده دانه يك نوع غله با بافتي نرم را با حدود 4 قاشق غذاخوري شير مادر يا شير خشك نوزاد يا آب مخلوط كرده و شروع كنيد. با بزرگتر شدن نوزاد، براي داشتن بافت غليظ‌تر، مقدار مايع را كم كنيد.
- با استفاده از يك قاشق، غلات را روي لب‌هاي او بگذاريد (نه داخل دهانش) تا بتواند از مهارت مكيدن خود استفاده كند.
سپس نوبت غذاهاي پوره است.
- براي شروع از يك نوع ماده غذايي استفاده كنيد. همانند غلات، براي معرفي هر طعم جديد، 4-2 روز فاصله بگذاريد.
- ترتيب مصرف ميوه و سبزيجات اهميتي ندارد.
- بعد از اين كه كودك شما ميوه و سبزيجات را به صورت تكي امتحان نمود، مي‌توانيد سراغ انواع تركيبي برويد.
- گوشت منبع مهمي از آهن و روي بوده و براي افزودن به برنامه غذايي كودك مناسب است.
منبع: دنیای تغذیه ش63
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر