تحريريه دنياي تغذيه
جيوه موجود در ماهيها، مواد پر كردن دندان، سرب موجود در رنگ‌ها و كادميوم و آرسنيك موجود در زباله‌هاي صنعتي، تمامي اينها فلزات سمي هستند كه اين روزها در محافل پزشكي بسيار مورد بحث قرار مي‌گيرند.اما به واقع چقدر بايد نگران اين موضوع بود و چگونه مي‌توان خود را در برابر آنها محافظت كرد؟ آيا حتي مي‌توان تصور كرد كه روزانه مجبور باشيم دوز مشخصي از فلزات سنگين را در وعده‌هاي غذايي خود مصرف كنيم؟ حتي تصور آن نيز وحشتناك خواهد بود، ولي در حال حاضر شما اين كار را انجام مي‌دهيد و هر روز مقدار كمي آرسنيك، كادميوم، سرب و جيوه مي‌خوريد! متأسفانه محيط زيست مملو از فلزات سنگين است و اغلب آنها نتيجه زباله‌هاي بزرگ صنعتي هستند؛
ولي آنچه كه اغلب مردم متوجه آن نيستند، ورود بسياري از اين فلزات از طريق دستگاه گوارش، ريه‌ها و پوست به داخل بدن است. موضوع صبحت ما كارگراني نيست كه در كارخانه‌هاي ذوب اين فلزات مشغول به كارند، بلكه همه كارمندان اداري، نوجوانان، كودكان و مادران خانه‌دار كه ساندويچ ماهي مي‌خورند و دود سيگار استنشاق ميكنند و حتي آب مي‌نوشند و نفس مي‌كشند نيز در معرض خطر قرار دارند. اين خطر واقعي است و ميزان خسارت احتمالي آن بحث هر روز متخصصان پزشكي است. با ده‌ها راهكار ساده مي‌توان تماس خود را با اين فلزات به حداقل رساند و خطرات بالقوه آنها را محدود كرد. رمز موفقيت شما در تغيير آنچه كه مي‌توانيد و توجه و آگاهي در مورد آنچه كه نمي‌توانيد تغيير دهيد، است.
از ميان تمامي فلزات سنگين محيط زيست، فراوان‌ترين و البته كشنده‌ترين آنها آرسنيك، كادميوم، سرب و جيوه هستند. فلزي سنگين در نظر گرفته مي‌شود كه حداقل گرانش آن پنج برابر سنگين‌تر از آب باشد. از آنجا كه اين فلزات در آب و خاك فراوان هستند و تمامي ما هر آنچه را كه از زمين مي‌رويد و مي‌خوريم و هوا را تنفس مي‌كنيم، هيچ‌يك از ما به طور كامل عاري از سم نيستيم. هر چند بدن سعي مي‌كند اين فلزات سنگين را دفع كند و مقدار و درصد زيادي از اين فلزات از طريق عرق، ادرار و مدفوع دفع مي‌شوند، گاهي فلزات سريع‌تر از آنكه بدن بتواند آنها را دفع كند، وارد بدن مي‌شوند. دانشمندان به تازگي به جدي بودن اين معضل پي برده‌اند و قبل از اينكه سعي كنند پيامدهاي بهداشتي آن را از بين ببرند، بايد راهي براي مبارزه با افزايش آنها در بدن بيابند.
خطرات فلزات سنگين
علائم مزمن قرار گرفتن در معرض فلزات سنگين عبارتند از افسردگي، تحريك‌پذيري، نوسانات خلقي، لرزش، بيماري‌هاي خودايمني، عفونت مزمن و انواع سرطان‌ها. اگرچه به گفته پژوهشگران عوامل بسياري در ابتلا به اين بيماري‌ها مؤثرند، ولي بهتر است اگر به هر يك از اين مشكلات بهداشتي دچار شديد، حتماً يك تست غربال فلزات سنگين را انجام دهيد. حتي در صورت تشخيص ازدياد مواد مسموم در بدن، متأسفانه شايع‌ترين روش درمان تزريق يك ماده شيميايي است كه به طور ناخواسته سموم و البته مواد معدني ضروري را از طريق ادرار دفع مي‌كند.
دكتر هلن السون نويسنده كتاب سالم ماندن با تغذيه سالم مي‌گويد، هر يك از ما چمداني بزرگ از فلزات سنگين را با خود حمل مي‌كنيم و اين بخشي از زندگي انسان بر روي زمين است. هر كاري كه در محيط زيست انجام دهيد، تأثير مستقيم آن بر روي خود شما خواهد بود. مي‌توانيد جذب فلزات سنگين را با حذف آنها از رژيم غذايي و محيط زندگي كاهش دهيد. در اينجا به چند نمونه از شايع‌ترين فلزات سنگين و روش‌هاي حذف آنها از زندگي اشاره خواهيم كرد.
آرسنيك
دو نوع آرسنيك وجود دارد: آلي و معدني. آرسنيك آلي به طور طبيعي در زمين وجود دارد و مقادير كمي از آن براي عملكرد درست بدن كافي است. از آنجا كه خاك حاوي آرسنيك است، بسياري از غذاها داراي رگه‌هايي از اين فلز هستند، ولي سمي در نظر گرفته نمي‌شوند؛ اما آرسنيك معدني سرطان‌زا شناخته شده است. آرسنيك معدني از سوخت روغن‌ها و سوخت‌ها و زغال‌سنگ و حشره‌كش‌ها در هوا منتشر مي‌شود. صنايع چوبي يكي از بزرگ‌ترين عوامل در آلودگي آرسنيك است. براي حفظ چوب به حدود 90 درصد از سازه‌هاي چوبي، آرسنيك افزوده مي‌شود. اگرچه توسط آژانس حمايت از مصرف‌كنندگان از سال 2002 مصرف آن ممنوع اعلام شد، ولي هنوز برخي از توليدكنندگان به دور از چشم آژانس از آن استفاده ميكنند.
كودكان و بزرگسالان به سادگي با دست زدن به چوب، آرسنيك را جذب ميكنند. مطالعه‌اي كه توسط گروه كار محيط زيست در واشنگتن دي‌سي انجام شد، نشان مي‌دهد كه بسياري از غذاها از جمله گوشت، ماهي، مرغ و ... حاوي مقاديري آرسنيك هستند. ميوه‌هايي همچون انگور كه براي از بين بردن آفات آنها از آفت‌كش‌ها استفاده مي‌شود نيز اغلب حاوي مقاديري آرسنيك مي‌باشند.
آرسنيك
بدن افراد به طور متوسط حاوي حدود 10 تا 20 ميلي‌گرم آرسنيك است، ولي خوشبختانه حدود 95 درصد از آرسنيك كه توسط بدن جذب مي‌شود، از طريق كليه‌ها و روده‌ها دفع مي‌گردد و خبر بد اينكه حتي وجود مقادير بسيار كمي از آرسنيك نيز مي‌تواند مشكلاتي براي تقريباً تمام سيستم‌هاي بدن ايجاد كند؛ به خصوص ريه و پوست.
چه كارهايي مي‌توان انجام داد؟
ميوه‌ها و سبزيجات ارگانيك بخريد.
از استفاده حشره‌كش‌ها خودداري كرده و در صورت لزوم از محصولاتي استفاده كنيد كه حاوي آرسنات سرب نباشند.
اگر محصولات چوبي خانه شما حاوي آرسنيك هستند، آنها را با نمونه‌هاي جديدتر تعويض كنيد.
از خوردن مستقيم غذاهايي كه روي ميزهاي چوبي قرار دارند، خودداري نماييد.
منابع غذايي ويتامين C را با افزايش مصرف مركبات، توت‌فرنگي و فلفل قرمز در رژيم غذايي خود بگنجانيد؛ زيرا ويتامين C از بدن در برابر مسموميت آرسنيك محافظت مي‌كند.
كادميوم
كادميوم يكي از مسموميت‌ها و سموم روبه رشد محيط زيست است. كادميوم منجر به تضعيف سيستم ايمني بدن و آسيب كليوي و سرطان مي‌شود. كادميوم در دود سيگار نيز وجود دارد. هر سيگار حاوي 1 ميكروگرم كادميوم است. حدود 30 درصد از كادميوم سيگار، مستقيم جذب بدن فرد سيگاري و 70 درصد ديگر آن در هوا منتشر مي‌شود.
چه كارهايي مي‌توان انجام داد؟
سيگار نكشيد و از قرار گرفتن در معرض دود افراد سيگاري اجتناب كنيد.
مصرف نان سفيد، برنج سفيد و پاستا را كاهش دهيد و غذاهاي غني از روي همچون غلات سبوسدار، حبوبات و آجيل را جايگزين آن كنيد.
ســـرب
سرب در طي ذوب نقره كشف شد و متأسفانه از آغاز دوره تمدن بشري به وفور استفاده مي‌شود. سرب يكي از سموم بسيار قوي است كه بر رشد مغز و سيستم عصبي تأثيرات منفي بسيار مي‌گذارد و بيش از حد مرگبار است. برخي از مورخان، امپراتوري روم را در اين مورد سرزنش ميكنند، زيرا رومي‌ها اولين افرادي بودند كه از سرب براي ساخت لوله‌هاي آب و ظروف نگهداري مواد غذايي و آب استفاده كردند. رنگ نيز از عوامل مهم آلودگي با سرب است. امروزه يكي از منابع اصلي قرار گرفتن در معرض سرب، آب آشاميدني است. سرب از طريق لوله‌هاي سربي و لحيم وارد آب مي‌شود؛ به خصوص در ساختمان‌هاي قديمي.
- در ميان تمامي فلزات سنگين در بدن ما، سرب نسبت به بقيه فراوان‌تر است و تخمين زده مي‌شود كه بيش از 125 تا 200 ميلي‌گرم سرب در بدن افراد وجود داشته باشد و اين تقريباً 1000 برابر بيش از مقدار سرب موجود در بدن نياكان ما است. سرب زياد، انعطاف رگ‌ها را كم و ضربان قلب را نامنظم مي‌كند. به‌طور خاص زناني كه درون بدن آنها سرب است، در مقايسه با سايرين 4/3 برابر بيشتر در معرض فشار خون بالا قرار مي‌گيرند. سرب در استخوان‌ها تجمع مي‌يابد و با آغاز دوران يائسگي و كاهش توده استخواني، در بدن آزاد مي‌شود.
چه كارهايي مي‌توان انجام داد؟
ويتامين C موجب دفع سرب همراه ادرار از بدن مي‌شود. از مكمل اين ويتامين زير نظر متخصص مصرف كنيد.
مقادير زيادي كلسيم دريافت كنيد تا روند تمايل توده استخواني كاهش يابد. محصولات لبني، كلم براكلي، ساردين و سبزيجات حاوي مقادير زيادي كلسيم هستند.
از سوزاندن شمع‌ها خودداري كنيد؛ مگر اينكه مطمئن شويد فيتيله آن بدون سرب است. اين فلز با سوختن شمع بخار و از طريق تنفس وارد بدن مي‌شود.
از سيستم‌هاي تصفيه آب استفاده كنيد و يا پس از پر كردن ليوان آب، اجازه دهيد چند دقيقه‌اي آب همانگونه باقي بماند و سپس آن را بنوشيد.
جـيــوه
در ميان تمامي انواع فلزات سنگين جيوه بيش از سايرين در كانون توجه قرار دارد. نيروگاه‌هاي زغال‌‌سوز بزرگ‌ترين توليدكنندگان سموم جيوه هستند. با ورود اين آلودگي‌ها به رودخانه‌ها، درياچه‌ها و اقيانوس‌ها جيوه توسط جلبك‌ها جذب شده و ماهيها از اين جلبك‌ها تغذيه ميكنند و جيوه وارد زنجيره غذايي ما مي‌شود. كوسه ماهيها حاوي مقادير زيادي جيوه هستند.
جيوه در عملكرد سلول‌هاي قرمز خون و اكسيژن تداخل ايجاد مي‌كند و هنگامي كه بدن با كاهش اكسيژن مواجه شود، در واقع از انرژي محروم شده است. خستگي يكي از نشانه‌هاي شايع مسموميت‌هاي جيوه‌اي است. اين فلز سنگين براي سلامت زنان باردار و كودكان بسيار خطرناك است و سيستم عصبي مركزي را درگير مي‌كند. حتي مقادير كمي از آن مي‌تواند موجب مشكلات عمده‌اي در بزرگسالان بشود؛ مثل بيماري‌هاي قلبي و آب مرواريد.
چه كارهايي مي‌توان انجام داد؟
در خريد ماهيها بسيار دقت كنيد.
زنان باردار، كودكان و مادران شيرده در مصرف ماهي‌هاي پرجيوه احتياط نمايند.
منبع: دنیای تغذیه ش 123
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر