ترجمه: دکتر علي ملائکه
اگر
غذايتان زياد است و تحرک‌تان کم، نبايد از چاق شدن‌تان تعجب کنيد. اما اگر
غذاي چنداني نمي‌خوريد و تحرک‌تان هم چندان کم نيست، حق داريد اگر از
افزايش وزنتان يکه بخوريد...
پزشکان
مي‌گويند به‌جز تغذيه، توارث و تحرک، علل ديگري نيز مي‌توانند در افزايش
وزن ما نقش داشته باشند. در صفحه «درمانگاه» اين هفته، نگاهي انداخته‌ايم
به برخي از مهم‌ترين علل پنهان چاقي.
کم‌خوابي
اگر
تا دير وقت بيدار بمانيد، احتمال بيشتري وجود دارد كه آخر شب به غذا خوردن
روي بياوريد و به اين ترتيب ميزان کالري دريافتي‌تان افزايش مي‌يابد. از
طرفي تغييرات در ميزان هورمون‌ها در اين وضعيت باعث افزايش احساس گرسنگي و
اشتها ميشود و ديرتر احساس سيري خواهيد كرد.
يائسگي
بيشتر
زنان نزديک به زمان يائسگي مقداري وزن اضافه مي‌کنند، اما احتمالا کاهش
هورمون‌‌هاي جنسي علت اين افزايش وزن نيست بلكه با بالا رفتن سن، سوخت‌وساز
در بدن کند ميشود و کالري کمتري مي‌سوزد. از طرفي تغييرات در شيوه زندگي
(مانند تحرك كمتر) نيز ممکن است در اين افزايش وزن دخيل باشد اما جايي که
در آن چربي در بدن تجمع پيدا ميکند، ممکن است به يائسگي مربوط باشد. در
يائسگي، چربي بيشتر اطراف کمر جمع ميشود، نه در ران‌ها و لگن.
تخمدان پلي‌كيستيك
نشانگان
تخمدان پلي‌كيستيك يک مشکل هورموني رايج در زنان در سنين باروري است. در
بيشتر زنان دچار اين نشانگان، کيست‌هاي کوچک بسيار در تخمدان‌ها رشد
ميکند. اين عارضه باعث از بين رفتن تعادل هورموني ميشود و بر چرخه قاعدگي
تاثير مي‌گذارد و ممکن است پرمويي و آکنه ايجاد کند. خانم‌هاي دچار اين
عارضه نسبت به انسولين مقاوم هستند كه باعث افزايش وزن ميشود و چربي اضافي
در شکم آنها تجمع پيدا ميکند. چاقي شکمي مبتلايان را در معرض خطر ابتلا
به بيماري قلبي قرار مي‌دهد.
ترک سيگار
افرادي که سيگار را ترک مي‌کنند به‌طور ميانگين کمتر از 5/4 کيلوگرم وزن اضافه مي‌کنند زيرا با حذف نيكوتين ? اتفاق مي‌افتد:
- فرد احساس گرسنگي بيشتري ميکند و غذاي بيشتري مي‌خورد که اين احساس گرسنگي ممکن است پس از چند هفته برطرف شود.
- بدون اينکه ميزان کالري دريافتي کم شده باشد، سوخت‌وساز کند ميشود.
- غداها براي فرد خوشمزه‌تر به‌نظر مي‌رسد که ممکن است به پرخوري بينجامد.
- فرد به خوردن غذاهاي حاضري پرچربي و پرقند روي مي‌آورد.
کم‌کاري تيروييد
اگر
تيروييد (غده پروانه‌اي شکلي که جلوي گردن قرار دارد)، به اندازه کافي
هورمون تيروييدي توليد نکند، احتمالا احساس خستگي، ضعف و سرما خواهيد کرد و
اضافه وزن پيدا مي‌کنيد. اگر هورمون تيروييد کافي نباشد، سوخت‌وساز در بدن
کند ميشود و احتمال بالا رفتن وزن افزايش پيدا ميکند. حتي اگر کارکرد
تيروييد در حد پاييني دامنه طبيعي باشد، ممکن است افزايش وزن به‌وجود آيد.
معمولا درمان کم‌کاري تيروييد باعث از بين رفتن اين اضافه وزن خواهد شد.
داروهاي کورتوني
داروهاي
ضدالتهابي استروييدي (داروهاي کورتوني) مانند پردنيزولون به دليل اثرشان
در افزايش وزن مشهور هستند. تجمع مايع در بدن و افزايش اشتها دلايل اصلي
افزايش وزن با مصرف اين داروهاست، اما اين عارضه جانبي آنها به دوز دارو و
مدت زمان مصرف بستگي دارد. در برخي مصرف‌کنندگان داروهاي استروييدي به‌طور
گذرا چربي‌هاي بدن جابجا و در مناطقي مانند صورت، پشت گردن و شکم جمع
ميشود.
قرص‌هاي ضدبارداري
برخلاف
عقيده رايج، قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي (استروژن و پروژسترون) باعث افزايش
وزن در درازمدت نمي‌شوند. گاهي برخي از زناني که قرص‌هاي ترکيبي مصرف
مي‌کنند، مقداري اضافه وزن پيدا مي‌کنند اما اين افزايش وزن به تجمع مايع
در بدن مربوط مي?شود و معمولا کوتاه‌مدت است. اگر هنوز هم در اين‌باره
نگران هستيد، با پزشکتان مشورت کنيد.
کوشينگ
افزايش
وزن، علامت شايع نشانگان کوشينگ است. نشانگان کوشينگ گاهي به دليل مصرف
داروهاي استروييدي براي بيماري‌هايي مانند آسم، آرتريت يا لوپوس بروز
مي‌كند. همچنين اين نشانگان ممکن است در نتيجه توليد بيش از حد هورمون
کورتيزول به‌وسيله غده فوق‌کليه يا به توموري مربوط باشد که اين هورمون را
مي‌سازد. تجمع چربي به اين دليل بيش از همه در صورت، گردن، بخش بالايي پشت و
دور کمر خواهد بود.
بعضي داروهاي اعصاب
يک
عارضه جانبي برخي از داروهاي ضدافسردگي، افزايش وزن است، بنابراين اگر فکر
مي‌کنيد داروي ضدافسردگي‌تان باعث چاقي‌تان شده، با پزشك درباره تغيير
برنامه درماني مشورت کنيد اما هرگز خودسرانه داروهايتان را تغيير ندهيد.
برخي افراد هم پس از مدتي مصرف داروي ضدافسردگي، به علت اينکه حالشان بهتر و
اشتهايشان بيشتر ميشود، وزن اضافه مي‌کنند. خود افسردگي نيز ممکن است
باعث تغييرات وزن شود.
از
ميان داروهاي اعصاب و روان، برخي داروهاي ديگر نيز افزايش وزن را به دنبال
دارند؛ مثلا داروهاي ضدروان‌پريشي که براي درمان اسکيزوفرني و اختلال‌هاي
دوقطبي به‌کار مي‌روند و همين‌طور داروهاي ضدميگرن، ضدتشنج، ضدفشارخون و
ضدديابت.
استرس
در
زمان استرس ميزان ترشح کورتيزول يا «هورمون استرس» در بدن افزايش مي‌يابد و
اشتها را زياد ميکند. علاوه بر اين ممکن است براي تسکين خودتان هنگام
استرس به خوردن غذاهاي پرکالري روي بياوريد. ترکيب اين دو عامل زمينه را
براي افزايش وزن فراهم مي‌كند.
پنج قاعده دارويي
اگر مصرف داروي خاصي باعث افزايش وزنتان شده است، به قواعد زير توجه داشته باشيد:
قاعده اول: بدون مشاوره با پزشك مصرف هيچ دارويي را قطع نکنيد زيرا اين دارو ممکن است براي حفظ سلامت ضروري باشد.
قاعده دوم:
خودتان را با ديگر افرادي که همين دارو را مصرف مي‌کنند، مقايسه نکنيد.
عوارض جانبي يک دارو در همه افراد به يک شکل ظهور نمي‌کند. اگر دارويي باعث
افزايش وزن در فردي شده باشد، لزوما اين اثر را در شما ندارد. با پزشكتان
در اين باره مشورت کنيد.
قاعده سوم:
اگر افزايش وزن شما ناشي از تجمع مايع در بدن بود، نگران نباشيد زيرا اين
افزايش وزن دائمي نيست. هنگامي که مصرف دارو را به پايان برسانيد يا
بيماري‌تان کنترل شود، پف‌کردگي ناشي از تجمع مايع فروکش ميکند. در طول
اين مدت از يک رژيم غذايي کم‌نمک پيروي کنيد.
قاعده چهارم:
با پزشك درباره داروي ديگري که به عنوان جايگزين مي‌توانيد مصرف کنيد،
مشورت کنيد. در بسياري از موارد پزشکتان مي‌تواند داروي ديگري را براي شما
تجويز کند که اين عارضه جانبي را نداشته باشد.
قاعده پنجم:
اگر افزايش وزنتان ناشي از کاهش ميزان سوخت‌وساز در بدن به علت يک بيماري
يا مصرف داروست، بايد سعي کنيد با ورزش سرعت سوخت‌وساز را بالا ببريد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر