شبه ویتامین ها: تبلیغات یا واقعیات


نوشته  : دكتر رضا امانی دانشیار و مدیر گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشكی جندی شاپور اهواز مهشید نقاش پور دانشجو 
كولین
كولین یک تركیب چهار جزئی است كه به طور وسیعی در غذاها وجود دارد.كولین منبع اصلی گروه‌های متیل در رژیم است و به طور مستقیم سنتز نوروترانسمیتر های كولینرژیک را تحت تاثیر قرار می دهد. بیشتر كولین در بدن در فسفولیپید هایی مانند فسفاتیدیل كولین(لسیتین) و اسفنگومیلین یافت می شود.
فسفاتیدیل كولین به عنوان فسفولیپید غالب (بیش از ۵۰ درصد) در بیشتر غشای سلول های پستانداران است. كولین با نسبت كمتر در متابولیت ها یی همچون فاكتور فعال كننده پلا كتی، استیل كولین و ... نیز یافت می شود.


 عملكرد
مطالعات نشان می دهد كه كولین برای ترشح پئپث از كبد نیاز است و به این ترتیب می تواند از رسوب چربی در آ‌ن جلوگیری كند. بیماری های كبدی ناشی از الكلیسم به درمان با كولین پاسخ می دهند و مكمل یاری با فسفاتیدیل كولین از فیبروز و كبد چرب ایجاد شده توسط مصرف اتانول جلوگیری می كند. تجویز كولین سنتز و رهایی استیل كولین توسط نورون ها را افزایش می دهد. همچنین كولین برای انتقال كارنیتین به بافت نیاز است و كمبود كولین باعث كاهش غلظت كارنیتین سرم و ادرار می شود.
تجویز كولین، آ‌پوپتوزیس (برنامه داخلی برای مرگ سلول ها) را كاهش و حافظه شنیداری را تا بیش از ۳۰ درصد در حیوانات افزایش می دهد. به این ترتیب كولین و اتانول آ‌مین در درمان بیماری های نورولوژیک به كار می روند و مكمل یاری با كولین باعث كاهش سرعت از دست دادن حافظه وابسته به سن می شود.  كمبود كولین ا ز سوی دیگر افزایش مرحله ابتدایی و پیشرفته سرطان را در پی دارد. مصرف طولا نی مدت رژیم كم كولین با اختلا لا ت كبدی، كلیوی، حافظه و رشد همراه است. كمبود كولین با تجمع مقادیر زیادی لیپید (به ویژه تری گلیسیرید) در كبد و كاهش غلظت  پئپثسرم همراه بوده است. زنان كمتر از مردان به كمبود كولین حساس هستند. بارداری و شیردهی نیاز به كولین را افزایش می دهند. مقادیر زیادی كولین از خون مادر به شیر او منتقل می شود. محتوای كولین آ‌زاد شیر مادر در شروع شیردهی بسیار بالا ست و طی۳۰ روز پس از شیردهی كاهش می یابد. گروه های آ‌سیب پذیر به كمبود كولین شامل كودكان در حال رشد، زنان باردار و شیرده و بیماران دارای تغذیه وریدی هستند.

منابع كولین
بسیاری از غذاها حاوی مقادیر قابل توجهی كولین و استرهای آ‌ن هستند. در یک رژیم آ‌زاد روزانه حدود یک گرم كولین در همه اشكال آ‌ن دریافت می شود.

كارنیتین
كارنیتین یک تركیب چهار اسید آ‌مینه ای است كه تنها ایزومر پ آ‌ن فعالیت بیولوژیكی دارد. انسان قادر به سنتز كارنیتین از اسید آ‌مینه های ضروری لیزین و متیونین است.

عملكرد
اسید های چرب طولا نی زنجیر تنها به صورت استر كارنیتین وارد میتوكندری می شوند، بنابراین كارنیتین برای مصرف میتوكندریایی اسیدهای چرب طولا نی زنجیر برای تولید انرژی در میتوكندری مورد نیاز است.
گروه های جمعیتی كه بیشتر در معرض كمبود كارنیتین هستند شامل نوزادان تازه متولد شده و گیاه خواران محض می باشند. نوزادان نارس با ذخایر نسبتا اندک كارنیتین متولد می شوند و رشد سریع آ‌نها تقاضا برای كارنیتین را افزایش می دهد. كمبود كارنیتین سیستمیک اولیه با منشا ژنتیكی در نتیجه جهش در ناقل كارنیتین است. كمبود ثانویه كارنیتین به دلا یلی از جمله اختلا ل در جذب آ‌ن رخ می دهد.
چندین ماده مغذی و دارو وضعیت كارنیتین را تحت تاثیر قرار می دهند. مثلا  مكمل یاری با كولین سرعت ترشح كارنیتین را كاهش می دهد. كمبود ویتامین ٴباعث كاهش غلظت پلا سمایی كارنیتین و افزایش ترشح ادراری آ‌ن می شود. مكمل كارنیتین در درمان بعضی اختلا لا ت ژنتیكی و اكتسابی (مانند كمبود اولیه و ثانویه كارنیتین) و مرحله نهایی بیماری كلیوی نیازمند دیالیز و درمان كودكان با آ‌نتی بیوتیک های حاوی والپروئیک اسید و پیوالیک اسید نیاز است.

منابع كارنیتین
كارنیتین به طور كلی در منابع غذایی با منشا حیوانی فراوان است. تقریبا ۷۵-۶۳ درصد از كارنیتین رژیم غذایی معمولی جذب می شود و بقیه آ‌ن توسط باكتری های روده بزرگ به مصرف می رسد. درصد جذب از مكمل ها بسیار كمتر و به حدود ۲۰ درصد می رسد.

پانگامیک اسید (ویتامین ۱۵-B)
 یک متابولیت اسید آ‌مینه ای و یک ماده ی نیروزا است كه اولین بار در سال ۱۹۴۳ به دنبال استخراج  ۱۷-Bاز هسته ی زردآ‌لو جدا و ادعا شد كه خصوصیاتی همچون تركیبات سم زدای تولید شده در بدن دارد.

عملكرد
در سایت های اینترنتی از این تركیب به عنوان درمانی برای بیماران سرطانی یاد شده است كه با افزایش ظرفیت حمل اكسیژن، سلول های سرطانی را تخریب می كند و همچنین در فرایند تنفس سلولی، انتقال اكسیژن از عرض سلول به میتوكندری و اندامک های كوچک درون سلول كه واكنش های انرژی در آ‌نها اتفاق می افتد، نقش دارد. همچنین بیان شده كه  بپئبا بیشتر در دسترس گذاشتن اكسیژن برای تنفس سلولی، ساختن اسید لا كتیک در ماهیچه را به تعویق می اندازد و همچنین به تجزیه اسید لا كتیک در عضله و خون كمک می كند و به دلیل نقش احتمالی در اكسیداسیون گلوكز منجر به كاهش كمبود اكسیژن (هیپوكسی) در عضله قلبی و دیگر عضلا ت می شود. بپئدر علا ئمی  مانند سردرد، آ‌نژین، درد قفسه سینه و ماهیچه های اسكلتی، كمبود تنفس، بیخوابی و استرس سودمند است، همچنین به بهبود جریان خون و اكسیداسیون كلی بافت ها و سلول ها كمک می كند.
از سوی دیگر، بر خلا ف ادعای این سایت های اینترنتی، سایت های علمی بیان می دارند كه ارزش دارویی طولا نی مدت پانگامیک اسید در درمان سرطان، الكلیسم، هپاتیت، بیماری های قلبی، آ‌لرژی، دیابت، شیزوفرنی، تاخیر پیری و افزایش توانایی تنفس، بیشتر داستان گونه اند تا یک مطالعه. بر طبق مطالعات انجام شده مكمل  ۱۵-B با اثر بر ماهیچه های صاف منجر به كاهش فشار خون و درجه حرارت بدن می شود. یافته ها نشان می دهد كه تركیبات موجود در مكمل ۱۵‑B  منجر به تسكین ملا یم و افزایش سطوح اسید اوریک سرم در بیماران دیابتی می شود. همچنین دی كلرو استات موجود در مكمل ۱۵‑B منجر به تولید سنگ های اگزالا ت و اختلا ل عملكرد كلیوی می گردد. دی متیل گلا یسین موجود در آ‌ن طی واكنش با نیتریت (كه در روده تشكیل می شود) منجر به تشكیل دو ماده سرطان‌زا ی بالقوه شامل دی متیل نیتروز آ‌مین و نیتروزو ساركوزین می شود كه تركیب اخیر سبب ایجاد سرطان حفرات دهانی حلقی و سرطان مری در موش صحرایی شده است. به این ترتیب  ائءویتامین ۱۵-B را تنها یک افزودنی غذایی لحاظ كرده است زیرا هیچ شواهدی از سالم بودن آ‌ن به دست نیامده است

آ‌میگدالین (ویتامین  ۱۷-B
 آ‌میگدالین از آ‌میگدالا  به معنی بادام گرفته شده است. آ‌میگدالین یک گلوكوزید سیانوژنیک و عامل ضد تومور است كه در بعضی اقوام  مانند اسكیمو ها،  یكی از منابع غذایی اصلی است. در این قبایل هیچ گاه مواردی از سرطان گزارش نشده است. اما در سال های اخیر نشان داده شده كه  ۱۷-B  كاملا  سالم و غیر سمی  می باشد. سلول های طبیعی در ارگانیسم های ما حاوی آ‌نزیمی  به نام حژچذچحرختهستند كه مانع از رهایی سیانید از آ‌میگدالین می شود. اما سلول های بدخیم این آ‌نزیم را ندارند كه در عدم حضور آ‌ن ۱۷-B سیانید را در سلول های بدخیم رها كرده و آ‌نها را تخریب می كند. همچنین ۱۷‑B به سلول های نا سالم هم حمله می كند و به سیلیكات تبدیل می شود كه بیشتر شبیه آ‌سپرین است در نتیجه می تواند در كنترل درد شركت كند. این در حالی است كه در سایت های علمی  از آ‌میگدالین به عنوان یک تركیب سمی كه به طور طبیعی در هسته زرد آ‌لو، بادام و دیگر مواد غذایی وجود دارد یاد شده است كه باعث حفاظت گیاه در مقابل خورده شدن توسط حشرات می شود. سایت های علمی  اعلا م می دارند كه هیدرولیز آ‌میگدالین در حضور  كگلوكوزیداز، گرما، اسید های مواد معدنی و یا مگا دوز اسید آ‌سكوربیک (ویتامین ٴ( به خصوص در حضور خون منجر به آ‌زاد سازی سیانید هیدروژن می شود كه اسید ضعیفی است و با جوشاندن در دمای ۵/۲۵ درجه سانتیگراد (زیر درجه حرارت بدن) به گاز تبدیل می شود. بوی روغن بادام برخاسته از هسته زرد آ‌لوی شكسته شده مربوط به رهایی این گاز سمی است. به گفته منابع علمی معتبر، این توجیه كه هر دوزی از مكمل ویتامین ۱۷‑B تحت تاثیر حژچذچحرخت به تیوسیانات سم زدایی می شود اشتباه است زیرا تیوسیانات خود تركیبی سمی اما با درجه كمتر است. همچنین تیوسیانات دوباره می تواند به سیانات تبدیل شود. از آ‌نجا كه سیانید سریعاً با تنفس از بدن خارج یا در بدن سم  زدایی می شود حدود ۱۰ عدد از بعضی گونه های هسته تلخ زرد آ‌لو بدون هیچ گونه مسمومیتی در بزرگسالا ن تحمل می شود اما ۲۵ هسته از دیگر گونه ها می تواند فوراً منجر به مرگ شود. به طور میانگین ۳۵ -۲۵ گونه از هسته های تلخ زردآ‌لو ظرف ۲-۱ ساعت منجر به علا ئم غیركشنده ناشی از مسمومیت با سیانید همچون سردرد، گیجی، تهوع، افت شدید فشار خون، تنگی نفس، آ‌سیب فعالیت قلب و احتمالا ً كما می شود.

 منابع آ‌میگدالین
غذاهای حاوی ویتامین  ۱۷-B شامل :
— هسته یا دانه میوه جات: بیشترین غلظت ویتامین ۱۷-B در طبیعت را شامل می شود كه شامل هسته سیب، زردآ‌لو، شلیل، هلو، گلا بی، آ‌لو و آ‌لو بخارا است.
— غلا ف لوبیاها: شامل باقلا ، جوانه عدس، لیما و نخود فرنگی
— مغزها: بادام تلخ (غنی ترین منبع ۱۷-ا در طبیعت ) و بادام هندی
— توت ها: تقریبا همه توت ها مانند توت سیاه، قره قاط، تمشک و توت فرنگی
— دانه ها: كنجد و بذر كتان
— بلغور جو دو سر، جو، برنج قهوه ای، بلغور گندم سیاه، بذر كتان، ارزن و چاودار
درجه حرارت پخت غذا محتوای  ۱۷‑B آ‌ن را كاهش نمی دهد.

یوبی كینون ها
متابولیت های شبه ویتامین مانند كوآ‌نزیم  ۱۰T را گویند كه نقش ضروری در فرایند هایی مانند متابولیسم انرژی، تنفس و عملكرد آ‌نتی اكسیدانی دارند و می توانند ویتامین ئ را در سلول حفظ كنند. گونه های اصلی آ‌نها حاوی10T زنجیره جانبی اند و كوآ‌نزیم ۱۰T نامیده می شوند كه اولین آ‌نها در سال ۱۹۵۷ استخراج شد.
یوبی كینون ها تركیبات ضروری برای زنجیره انتقال الكترون میتوكندری اند كه در این واكنش ها ۱۰ت تحت واكنش های اكسیداسیون احیای قابل تغییر قرار می گیرند. علا وه بر این، ویژگی احیا كنندگی، ۱۰T  را قادر می سازد كه به عنوان آ‌نتی اكسیدان محلول در چربی مانند  توكوفرول عمل نماید. این احتمال وجود دارد كه سنتز محدود یوبیكینون ها در سبب شناسی بیماری قلبی و دیابت نقش داشته باشد.
مكمل یاری كوآ‌نزیم ۱۰T در درمان كاردیومایوپاتی و نارسایی احتقانی قلب مفید است. استفاده از كوآ‌نزیم ۱۰T در شرایط بالینی به طور وسیعی بررسی شده است. كوآ‌نزیم   ۱۰T در غذاهای مختلف به ویژه روغن ماهی، مغزها، ماهی و گوشت ها یافت می شود.



منبع: دنیای تغذیه  ش 72

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر