نوشته : دكتر نسرین عاقلی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی گیلان
رابطه ی بین استرس، اضطراب و نگرانی با ازدیاد فشار خون از دیرباز شناخته شده است. دیده شده است كه در مقابله با بلا یای طبیعی و در مقابله با شرایط سخت زندگی فشار خون افزایش یافته است. ماشینی شدن زندگی و سست شدن كانون های خانوادگی سنتی و فشارهای اقتصادی شخص را آ‌سیب´ پذیر كرده و فشارخون او را بالا می برد.
مهم ترین عوامل بالا برنده ی فشار خون علا وه بر نمک، نورو– آ‌ندوكرین ها هستند كه به تاثیرات ناشی از شرایط نامناسب محیط اجتماعی در انسان جواب مثبت می دهند، تحریكات روانی حاصل از بالا رفتن جواب دفاعی بدن )حژذررژحز ححذحححح(، اشتها را برای دریافت نمک بیشتر می كنند. به همین جهت میزان استرس در افراد یک اجتماع با میزان مصرف نمک در آ‌ن اجتماع ارتباط مستقیم دارد. دانشمندان به این نتیجه رسیده اند كه در بالا رفتن فشار خون، نمک به طور مستقیم موثر نیست، بلكه تحریكات روانی اجتماعی است كه موجب تمایل بیشتر به خوردن نمک می شود.
چنانچه استرس كوتاه مدت باشد، متابولیسم هورمون ها كمتر تحت تاثیر قرار خواهند گرفت و آ‌ثار آ‌ن قابل برگشت است ولی اگر طولا نی باشد، آ‌ثار مخرب آ‌ن غیرقابل ترمیم است. اثرات استرس می تواند احساسی، روانی یا فیزیولوژیكی (بالا رفتن فشار خون، اختلا لا ت گوارشی، عوارض پوستی و سردرد) باشد كه در تمام این حالا ت احتیاجات تغذیه ای بدن تحت تاثیر قرار می گیرد.
اثر استرس روی بدن:
استرس روی فعالیت سیستم مركزی اثر می گذارد و ترشح هورمون ها را بالا می برد. غدد فوق كلیوی ترشح اپی نفرین و نوراپینفرین را تا ده برابر یا بیشتر افزایش می دهند. عمل این دو هورمون افزایش جریان خون به كبد است و نتیجه ی آ‌ن تخریب سریع گلیكوژن، پروتئین ها و چربی ها است.
استرس، ترشح هورمون بثٴا را از غده هیپوفیز افزایش می دهد كه این هورمون غده ی فوق كلیه را تحریک كرده و باعث ترشح هورمون های استروئیدی می شود. یكی از این هورمون ها كورتیزول است كه سنتز پروتئین های مختلف و همچنین سنتز آ‌نزیم های موثر در متابولیسم چربی ها را تسریع می كند، پس از یک دوره ی كوتاه مدت استرس، سنتز چربی ها تسریع می شود و گاهی شخص بیشتر غذا می خورد و چاق می شود.
پس از یک دوره ی طولا نی مدت استرس، در بدن شخص مقدار بیشتری چربی و مقدار كمتری پروتئین موجود است. استرس باعث افزایش هورمون رشد نیز می شود كه مسئول سنتز پروتئین های جدید است.
اثر استرس روی متابولیسم قندها:
در طول استرس، مقاومت بدن در مقابل عمل انسولین به وجود می آ‌ید و در نتیجه مقاومت به گلوكز افزایش می یابد و بدن به تصور اینكه مقدار گلوكز خون كم شده است، تبدیل گلیكوژن كبدی به گلوكز را افزایش می دهد و قندخون علی رغم وجود انسولین در خون بالا می رود. بالا رفتن قند خون و پیدایش قند ادرار از علا مات اولیه ی استرس هستند.
اثر استرس روی متابولیسم چربی ها:
در نزد افراد مبتلا به استرس، مقدار اسیدهای چرب آ‌زاد خون بالا می رود كه علت آ‌ن تشدید تجزیه ی چربی ها می باشد. مقدار این اسیدهای چرب بیشتر از آ‌ن است كه بدن بتواند برای سوخت، همه ی آ‌نها را مصرف كند، به همین جهت این اسیدهای چرب وارد كبد شده و تبدیل به تری گلیسریدها می شوند و چون مقدار آ‌نها زیاد است، در كبد باقی مانده و ایجاد كبد چرب )زحسخد شژژچح( می كنند كه كبد چرب پیش ساز سیروز كبدی و سرطان كبد است.
اثر استرس روی متابولیسم پروتئین ها:
در شخص مبتلا به استرس تخریب پروتئین ها نیز سریع است و باعث تعادل منفی ازت می شود كه روی اشتها اثر می گذارد و گاهی شخص نمی تواند به طور طبیعی غذا بخورد. با كم شدن ازت بدن و كمی اشتها، شخص وزن خود را از دست می دهد و وزن از دست رفته با دریافت كالری اضافی جبران نخواهد شد.
اثر استرس روی متابولیسم ویتامین ها و مواد معدنی:
استرس میزان احتیاج به ویتامین های ٴ ،ا ،ا و مواد معدنی مانند كلسیم، فسفر و روی را نیز بالا می برد.
اثر استرس روی قلب و عروق:
علا وه بر ازدیاد فشارخون، اختلا ل در ریتم قلب نیز از علا ئم استرس است. در استرس های پیشرفته، به علت اختلا لا ت هورمونی (افزایش ترشح كاته كولا مین از غده ی فوق كلیه) از طرفی حجم آ‌ب بدن زیاد شده و باعث ادم ریه و نارسایی قلب می شود و از طرف دیگر احتیاج به اكسیژن افزایش پیدا كرده و در بافت عروق، كمبود اكسیژن به وجود می آ‌ید و این بافت نمی تواند چربی را كه روی آ‌ن رسوب كرده كاتابولیزه كند. در چنین شرایطی برای كسب انرژی لا زم از گلیكولیز بی هوازی استفاده می كند كه نتیجه ی آ‌ن تولید اسید لا كتیک است. این جسم چسبندگی پلا كت ها را افزایش داده و زمینه را برای به وجود آ‌مدن ترومبوز آ‌ماده می كند. استرس همچنین باعث آ‌نژین صدری یا انفاركتوس نیز می شود.
لا زم به یادآ‌وری است كه كسانی كه ورزش می كنند، چنانچه دچار استرس فیزیكی یا روانی شوند، خیلی كمتر از كسانی كه فعالیت جسمی ندارند، در معرض خطر امراض قلبی قرار می گیرند.
به طور كلی فقط خود شخص است كه می تواند با استرس مقابله كند، به این معنی كه باید با ناملا یمات مبارزه كند و اوقات فراغت را به كسب دستاوردهای مثبت اختصاص دهد.
تجربه نشان داده است كه كسانی كه اعتقادات مذهبی قوی دارند، كمتر در معرض حمله ناملا یمات قرار می گیرند.
منبع: دنیای تغذیه ش72
مهم ترین عوامل بالا برنده ی فشار خون علا وه بر نمک، نورو– آ‌ندوكرین ها هستند كه به تاثیرات ناشی از شرایط نامناسب محیط اجتماعی در انسان جواب مثبت می دهند، تحریكات روانی حاصل از بالا رفتن جواب دفاعی بدن )حژذررژحز ححذحححح(، اشتها را برای دریافت نمک بیشتر می كنند. به همین جهت میزان استرس در افراد یک اجتماع با میزان مصرف نمک در آ‌ن اجتماع ارتباط مستقیم دارد. دانشمندان به این نتیجه رسیده اند كه در بالا رفتن فشار خون، نمک به طور مستقیم موثر نیست، بلكه تحریكات روانی اجتماعی است كه موجب تمایل بیشتر به خوردن نمک می شود.
چنانچه استرس كوتاه مدت باشد، متابولیسم هورمون ها كمتر تحت تاثیر قرار خواهند گرفت و آ‌ثار آ‌ن قابل برگشت است ولی اگر طولا نی باشد، آ‌ثار مخرب آ‌ن غیرقابل ترمیم است. اثرات استرس می تواند احساسی، روانی یا فیزیولوژیكی (بالا رفتن فشار خون، اختلا لا ت گوارشی، عوارض پوستی و سردرد) باشد كه در تمام این حالا ت احتیاجات تغذیه ای بدن تحت تاثیر قرار می گیرد.
اثر استرس روی بدن:
استرس روی فعالیت سیستم مركزی اثر می گذارد و ترشح هورمون ها را بالا می برد. غدد فوق كلیوی ترشح اپی نفرین و نوراپینفرین را تا ده برابر یا بیشتر افزایش می دهند. عمل این دو هورمون افزایش جریان خون به كبد است و نتیجه ی آ‌ن تخریب سریع گلیكوژن، پروتئین ها و چربی ها است.
استرس، ترشح هورمون بثٴا را از غده هیپوفیز افزایش می دهد كه این هورمون غده ی فوق كلیه را تحریک كرده و باعث ترشح هورمون های استروئیدی می شود. یكی از این هورمون ها كورتیزول است كه سنتز پروتئین های مختلف و همچنین سنتز آ‌نزیم های موثر در متابولیسم چربی ها را تسریع می كند، پس از یک دوره ی كوتاه مدت استرس، سنتز چربی ها تسریع می شود و گاهی شخص بیشتر غذا می خورد و چاق می شود.
پس از یک دوره ی طولا نی مدت استرس، در بدن شخص مقدار بیشتری چربی و مقدار كمتری پروتئین موجود است. استرس باعث افزایش هورمون رشد نیز می شود كه مسئول سنتز پروتئین های جدید است.
اثر استرس روی متابولیسم قندها:
در طول استرس، مقاومت بدن در مقابل عمل انسولین به وجود می آ‌ید و در نتیجه مقاومت به گلوكز افزایش می یابد و بدن به تصور اینكه مقدار گلوكز خون كم شده است، تبدیل گلیكوژن كبدی به گلوكز را افزایش می دهد و قندخون علی رغم وجود انسولین در خون بالا می رود. بالا رفتن قند خون و پیدایش قند ادرار از علا مات اولیه ی استرس هستند.
اثر استرس روی متابولیسم چربی ها:
در نزد افراد مبتلا به استرس، مقدار اسیدهای چرب آ‌زاد خون بالا می رود كه علت آ‌ن تشدید تجزیه ی چربی ها می باشد. مقدار این اسیدهای چرب بیشتر از آ‌ن است كه بدن بتواند برای سوخت، همه ی آ‌نها را مصرف كند، به همین جهت این اسیدهای چرب وارد كبد شده و تبدیل به تری گلیسریدها می شوند و چون مقدار آ‌نها زیاد است، در كبد باقی مانده و ایجاد كبد چرب )زحسخد شژژچح( می كنند كه كبد چرب پیش ساز سیروز كبدی و سرطان كبد است.
اثر استرس روی متابولیسم پروتئین ها:
در شخص مبتلا به استرس تخریب پروتئین ها نیز سریع است و باعث تعادل منفی ازت می شود كه روی اشتها اثر می گذارد و گاهی شخص نمی تواند به طور طبیعی غذا بخورد. با كم شدن ازت بدن و كمی اشتها، شخص وزن خود را از دست می دهد و وزن از دست رفته با دریافت كالری اضافی جبران نخواهد شد.
اثر استرس روی متابولیسم ویتامین ها و مواد معدنی:
استرس میزان احتیاج به ویتامین های ٴ ،ا ،ا و مواد معدنی مانند كلسیم، فسفر و روی را نیز بالا می برد.
اثر استرس روی قلب و عروق:
علا وه بر ازدیاد فشارخون، اختلا ل در ریتم قلب نیز از علا ئم استرس است. در استرس های پیشرفته، به علت اختلا لا ت هورمونی (افزایش ترشح كاته كولا مین از غده ی فوق كلیه) از طرفی حجم آ‌ب بدن زیاد شده و باعث ادم ریه و نارسایی قلب می شود و از طرف دیگر احتیاج به اكسیژن افزایش پیدا كرده و در بافت عروق، كمبود اكسیژن به وجود می آ‌ید و این بافت نمی تواند چربی را كه روی آ‌ن رسوب كرده كاتابولیزه كند. در چنین شرایطی برای كسب انرژی لا زم از گلیكولیز بی هوازی استفاده می كند كه نتیجه ی آ‌ن تولید اسید لا كتیک است. این جسم چسبندگی پلا كت ها را افزایش داده و زمینه را برای به وجود آ‌مدن ترومبوز آ‌ماده می كند. استرس همچنین باعث آ‌نژین صدری یا انفاركتوس نیز می شود.
لا زم به یادآ‌وری است كه كسانی كه ورزش می كنند، چنانچه دچار استرس فیزیكی یا روانی شوند، خیلی كمتر از كسانی كه فعالیت جسمی ندارند، در معرض خطر امراض قلبی قرار می گیرند.
به طور كلی فقط خود شخص است كه می تواند با استرس مقابله كند، به این معنی كه باید با ناملا یمات مبارزه كند و اوقات فراغت را به كسب دستاوردهای مثبت اختصاص دهد.
تجربه نشان داده است كه كسانی كه اعتقادات مذهبی قوی دارند، كمتر در معرض حمله ناملا یمات قرار می گیرند.
منبع: دنیای تغذیه ش72
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر