نوشته : دكتر سید ضیاء الدین مظهری متخصص تغذیه و رژیم درمانی از دانشگاه آ‌لمان دانشیار دانشگاه علوم پزشكی ایران
حتم دارم شما مادر عزیز نیز مثل هزاران مادر دیگر در برابر عكس‌العمل‌های طبیعی فرزند دلبندتان در قبال عدم رغبت به میل كردن غذایی كه با ذوق و شوق برایش تهیه كرده‌اید، سوالات زیادی در ذهن خود ساخته و پرداخته‌اید. به خصوص مادران جوان در مورد كاهش میل و رغبت فرزند دو یا سه ساله‌ی خود نگرانی عمیقی پیدا كرده و تعجب می‌كنند چرا بچه این چنین بی‌اشتها شده و مثل سابق، با میل غذا نمی‌خورد; اغلب بدون اتمام غذای اختصاص داده شده، از ادامه‌ی خوردن سر باز می‌زند و تلاش و تقلای طاقت‌فرسای مادر را عقیم و بی‌اثر می‌سازد; باور اشتباه مادران در مورد بی‌اشتهایی فرزندان، چنان آ‌نها را نگران و هراسناك می‌سازد كه گاهی دست به اقداماتی می‌زنند كه نه صلاح است و نه راه‌گشا، چرا كه این كاهش طبیعی مقدار غذای دریافتی كودك كه ناشی از كندتر شدن روند سرعت رشد می‌باشد را حمل بر بیماری یا اختلالات ایجاد شده، می‌دانند و به شدت دل‌نگران سلامتی و رشد فرزندان شده و دست به اقداماتی می‌زنند كه اثرات زیان‌بار و عوارض جبران‌‌ناپذیری را در جسم، روح، فكر و اندیشه‌ی كودك موجب می‌شود. هر گونه اقدام احساسی شما در قبال وادار كردن بچه به خوردن غذای بیشتر یا مواد خاص كه فكر می‌كنید بسیار مفید و ارزشمند می‌باشد نتیجه‌بخش نبوده و اثر عكس دارد.
بكارگیری ترفندهای مختلف مثل التماس، خواهش، اجبار، تهدید، انحراف فكر، دادن پاداش، به دنبال بچه راه افتادن جهت دادن چند قاشق غذای بیشتر، هیچ‌كدام چاره‌ساز نبوده بلكه بسیار زیان‌آ‌ور می‌باشد. برای روشن شدن مطلب به اطلاع‌تان می‌رسانم اگر شما حتی توانسته باشید بچه را به خوردن وادارید و اشتهای كاذب را جایگزین احساس گرسنگی غریزی و طبیعی بكنید، بذر پرخوری‌های بی‌حساب و چاقی‌های مفرط ناشی از این روش تغذیه را افشانده‌اید و عوارض كوتاه‌و بلندمدت آ‌ن به صورت بیماری‌های بسیار خطرناك تجلی پیدا خواهد نمود.
اصرار بی‌وقفه‌ی شما به خورانیدن یك ماده‌ی غذایی خاص، باعث خواهد شد كه كودك در تمام زندگی بصری خود از این ماده‌ی غذایی دل‌زده و منزجر بشود. اقدام شما در جهت خوشمزه‌تر كردن غذای بچه، ذائقه‌ی به ارث رسیده از مادرتان را به طور كامل به فرزند شما منتقل خواهد كرد و اگر این طفل معصوم دختر باشد، آ‌نچه را كه از شما فرا گرفته، همانند بیشتر خوردن و ترش یا پرچرب كردن غذا، چنان در ذهن و افكار او كه فرزند امروز و كدبانوی فرداست نقش بسته و نهادینه خواهد شد كه به‌هیچ‌وجه تغییر نكرده و اصلاح نخواهد شد; آ‌یا حیف نیست كه با تصورات غلط خود، نسل امروز و آ‌ینده‌سازان فردا را از داشتن اندامی مناسب و جسمی سالم و افكاری تابناك محروم كرده و با ده‌ها نوع بیماری نهان و آ‌شكار رودررو سازیم؟ هر چه به سن و سال‌های عمر او افزوده شود، شدت و حدت این عوارض عیان‌تر شده و با زبان بی‌زبانی خطاهای ناشی از عدم آ‌گاهی شما را بیان می‌كند، چرا تا دیر نشده به جای به‌كارگیری توصیه‌های نابجا و زیان‌بار در جهت كنترل روند رشد طبیعی فرزندتان، از كارت پایش رشد كه در زمان تولد به تمام خانواده‌ها تحویل و در طول سال‌های اول تا نهم، روند افزایشی وزن و قد در آ‌ن درج می‌شود، استفاده نمی‌نمایید؟
برای اینكه از روند رشد طبیعی فرزندتان خاطرجمع شوید، با مراجعه به كارت پایش رشد كودكتان (اگر به طور مرتب روند وزن‌گیری و افزایش قد در آ‌ن درج شده است) روند رشد او را در مسیری كه طی می‌كرده ملاحظه خواهید كرد. گرچه نوساناتی ممكن است به صورت حركت افقی یا نزولی به مدت كوتاهی به چشم بخورد، ولی این موضوع طبیعی تلقی می‌شود چون ممكن است علت آ‌ن ابتلا به عفونت‌های مرسوم فصلی در دوران كودكی یا دندان درآ‌وردن و یا تغییرات ایجاد شده در زندگی روزمره‌ی كودك به علت مسافرت و یا دوری از مادر باشد كه به مدت كوتاهی رخ می‌دهد و مجددا منحنی رشد، روند صعودی پیدا می‌كند. مسلما اگر روند نزولی در وزن بچه نسبت به سن، كماكان ادامه داشته باشد، باید از طرف پزشك متخصص كودكان، موضوع ریشه‌یابی شده و به موازات درمان‌های آ‌غاز شده، به متخصص تغذیه جهت تنظیم برنامه‌ی غذایی مناسب ارجاع شود.
اگر شما نیز مثل تعداد كثیری از مادران و خانواده‌های محترم به ارزش پایش رشد پی نبرده‌اید و اصولا جدول ارایه شده در هنگام ترخیص از بیمارستان را گم كرده باشید، می‌توانید فرزند بالای یك سال و زیر پنج سال خود را با روش زیر، مورد ارزیابی قرار داده و از وضعیت تغذیه‌ی او باخبر شوید.
یك قطعه پارچه یا نوار تهیه شده از موادی كه در اثر كشیدن كش نمی‌آ‌ید را به طول ۳۰سانتیمتر تهیه كنید و با یك متر نواری مناسب كه قابل كش آ‌مدن نباشد آ‌ن را از نقطه صفر اندازه‌گیری و در فاصله‌ی ۵/۱۲ سانتیمتر علامت‌گذاری كنید. این قسمت را با ماژیك‌های دارای رنگ ثابت به رنگ قرمز هاشور بزنید. فاصله‌ی ۵/۱۳ را نیز مشخص و این فاصله را به رنگ زرد درآ‌ورید. از ۵/۱۳ سانتیمتر به بعد را با رنگ سبز مشخص كنید. حال از سرشانه تا آ‌رنج بچه را با همان سانتیمتر اندازه گرفته و تقسیم بر ۲ كنید. عدد بدست آ‌مده، وسط بازو را مشخص می‌سازد; حال با اندازه‌گیری قطر بازو در این محل، توسط نوار قبلی، به آ‌سانی تشخیص داده خواهد شد كه بچه‌ی شما در معرض خطر سوء‌تغذیه و یا لاغری قرار گرفته یا نه. اگر قطر بازو زیر ۵/۱۲ سانتیمتر و در منطقه‌ی قرمز نوار قرار داشته باشد، بچه‌ی شما كمبود وزن داشته و احتیاج مبرمی به توجه و رفع مشكل ایجاد شده به روش‌های مقتضی دارد. اگر بین ۵/۱۲ تا ۵/۱۳ قرار گرفته و در منطقه‌ی زرد باشد، یك سوء‌تغذیه‌ی خفیف، روند رشد و وزن‌گیری بچه‌ی شما را دچار وقفه خواهد كرد، تا دیر نشده چاره‌جویی كنید ولی اگر دور میانه بازوی كودك شما از ۵/۱۳ سانتیمتر به بالا را نشان داده و در منطقه‌ی سبز قرار داشته باشد، هیچ‌نگرانی از نظر رشد و وزن‌گیری فرزند دلبندتان نباید داشته باشید و بی‌جهت با كمتر شدن اشتهای بچه نسبت به سال قبل، دست به اقدامات غیرلازم و مخرب نزنید، چون هر چه كودك از زمان تولد خود دور شده و به ماه‌ها و سال‌های زندگی او اضافه می‌شود از شدت و سرعت رشد بچه كاسته شده و این وضع در تمام سال‌های قبل از دبستان و تا مدتی بعد از ورود به دبستان ادامه خواهد داشت; عموما دوره‌ای كه پس از نوزادی آ‌غاز می‌شود و تا دوران بلوغ ادامه می‌یابد و اصطلاحا آ‌ن را به عنوان «ایام كودكی» تلقی می‌كنند به لحاظ الگوی رشد و تغییرات فیزیولوژیكی خفیف و آ‌رام، دوره‌ی خاموش یا نهفته‌ی رشد نامگذاری كرده‌اند. گرچه هیچ‌گونه تغییرات سریعی در روند رشد، مشابه شش ماهه‌ی اول و دوم بعد از تولد رخ نمی‌دهد ولی به طور صددرصد این دوران نیز از درجه اهمیتی مشابه با دوره‌های نوزادی و ایام جهش رشد در پیش از دوران بلوغ را دارا می‌باشد. در همین ایام می‌باشد كه اختلالات رفتاری مادر با كودك خود، این موجود معصوم را به طرف سوءتغذیه‌های مختلفی مثل بیش‌خواری، كم‌خواری یا بدخوری‌ها و تك‌خوری‌ها سوق خواه داد. در مبحث آ‌ینده، به برخی از اشتباهات فاحش و زیان‌بار خانواده‌ها در مورد تغذیه‌ی فرزند و تشریح پیامدهای احتمالی و یا اثبات شده، خواهیم پرداخت.
منبع: دنیای تغذیه ش 73
اصرار بی‌وقفه‌ی شما به خورانیدن یك ماده‌ی غذایی خاص، باعث خواهد شد كه كودك در تمام زندگی بصری خود از این ماده‌ی غذایی دل‌زده و منزجر بشود. اقدام شما در جهت خوشمزه‌تر كردن غذای بچه، ذائقه‌ی به ارث رسیده از مادرتان را به طور كامل به فرزند شما منتقل خواهد كرد و اگر این طفل معصوم دختر باشد، آ‌نچه را كه از شما فرا گرفته، همانند بیشتر خوردن و ترش یا پرچرب كردن غذا، چنان در ذهن و افكار او كه فرزند امروز و كدبانوی فرداست نقش بسته و نهادینه خواهد شد كه به‌هیچ‌وجه تغییر نكرده و اصلاح نخواهد شد; آ‌یا حیف نیست كه با تصورات غلط خود، نسل امروز و آ‌ینده‌سازان فردا را از داشتن اندامی مناسب و جسمی سالم و افكاری تابناك محروم كرده و با ده‌ها نوع بیماری نهان و آ‌شكار رودررو سازیم؟ هر چه به سن و سال‌های عمر او افزوده شود، شدت و حدت این عوارض عیان‌تر شده و با زبان بی‌زبانی خطاهای ناشی از عدم آ‌گاهی شما را بیان می‌كند، چرا تا دیر نشده به جای به‌كارگیری توصیه‌های نابجا و زیان‌بار در جهت كنترل روند رشد طبیعی فرزندتان، از كارت پایش رشد كه در زمان تولد به تمام خانواده‌ها تحویل و در طول سال‌های اول تا نهم، روند افزایشی وزن و قد در آ‌ن درج می‌شود، استفاده نمی‌نمایید؟
برای اینكه از روند رشد طبیعی فرزندتان خاطرجمع شوید، با مراجعه به كارت پایش رشد كودكتان (اگر به طور مرتب روند وزن‌گیری و افزایش قد در آ‌ن درج شده است) روند رشد او را در مسیری كه طی می‌كرده ملاحظه خواهید كرد. گرچه نوساناتی ممكن است به صورت حركت افقی یا نزولی به مدت كوتاهی به چشم بخورد، ولی این موضوع طبیعی تلقی می‌شود چون ممكن است علت آ‌ن ابتلا به عفونت‌های مرسوم فصلی در دوران كودكی یا دندان درآ‌وردن و یا تغییرات ایجاد شده در زندگی روزمره‌ی كودك به علت مسافرت و یا دوری از مادر باشد كه به مدت كوتاهی رخ می‌دهد و مجددا منحنی رشد، روند صعودی پیدا می‌كند. مسلما اگر روند نزولی در وزن بچه نسبت به سن، كماكان ادامه داشته باشد، باید از طرف پزشك متخصص كودكان، موضوع ریشه‌یابی شده و به موازات درمان‌های آ‌غاز شده، به متخصص تغذیه جهت تنظیم برنامه‌ی غذایی مناسب ارجاع شود.
اگر شما نیز مثل تعداد كثیری از مادران و خانواده‌های محترم به ارزش پایش رشد پی نبرده‌اید و اصولا جدول ارایه شده در هنگام ترخیص از بیمارستان را گم كرده باشید، می‌توانید فرزند بالای یك سال و زیر پنج سال خود را با روش زیر، مورد ارزیابی قرار داده و از وضعیت تغذیه‌ی او باخبر شوید.
یك قطعه پارچه یا نوار تهیه شده از موادی كه در اثر كشیدن كش نمی‌آ‌ید را به طول ۳۰سانتیمتر تهیه كنید و با یك متر نواری مناسب كه قابل كش آ‌مدن نباشد آ‌ن را از نقطه صفر اندازه‌گیری و در فاصله‌ی ۵/۱۲ سانتیمتر علامت‌گذاری كنید. این قسمت را با ماژیك‌های دارای رنگ ثابت به رنگ قرمز هاشور بزنید. فاصله‌ی ۵/۱۳ را نیز مشخص و این فاصله را به رنگ زرد درآ‌ورید. از ۵/۱۳ سانتیمتر به بعد را با رنگ سبز مشخص كنید. حال از سرشانه تا آ‌رنج بچه را با همان سانتیمتر اندازه گرفته و تقسیم بر ۲ كنید. عدد بدست آ‌مده، وسط بازو را مشخص می‌سازد; حال با اندازه‌گیری قطر بازو در این محل، توسط نوار قبلی، به آ‌سانی تشخیص داده خواهد شد كه بچه‌ی شما در معرض خطر سوء‌تغذیه و یا لاغری قرار گرفته یا نه. اگر قطر بازو زیر ۵/۱۲ سانتیمتر و در منطقه‌ی قرمز نوار قرار داشته باشد، بچه‌ی شما كمبود وزن داشته و احتیاج مبرمی به توجه و رفع مشكل ایجاد شده به روش‌های مقتضی دارد. اگر بین ۵/۱۲ تا ۵/۱۳ قرار گرفته و در منطقه‌ی زرد باشد، یك سوء‌تغذیه‌ی خفیف، روند رشد و وزن‌گیری بچه‌ی شما را دچار وقفه خواهد كرد، تا دیر نشده چاره‌جویی كنید ولی اگر دور میانه بازوی كودك شما از ۵/۱۳ سانتیمتر به بالا را نشان داده و در منطقه‌ی سبز قرار داشته باشد، هیچ‌نگرانی از نظر رشد و وزن‌گیری فرزند دلبندتان نباید داشته باشید و بی‌جهت با كمتر شدن اشتهای بچه نسبت به سال قبل، دست به اقدامات غیرلازم و مخرب نزنید، چون هر چه كودك از زمان تولد خود دور شده و به ماه‌ها و سال‌های زندگی او اضافه می‌شود از شدت و سرعت رشد بچه كاسته شده و این وضع در تمام سال‌های قبل از دبستان و تا مدتی بعد از ورود به دبستان ادامه خواهد داشت; عموما دوره‌ای كه پس از نوزادی آ‌غاز می‌شود و تا دوران بلوغ ادامه می‌یابد و اصطلاحا آ‌ن را به عنوان «ایام كودكی» تلقی می‌كنند به لحاظ الگوی رشد و تغییرات فیزیولوژیكی خفیف و آ‌رام، دوره‌ی خاموش یا نهفته‌ی رشد نامگذاری كرده‌اند. گرچه هیچ‌گونه تغییرات سریعی در روند رشد، مشابه شش ماهه‌ی اول و دوم بعد از تولد رخ نمی‌دهد ولی به طور صددرصد این دوران نیز از درجه اهمیتی مشابه با دوره‌های نوزادی و ایام جهش رشد در پیش از دوران بلوغ را دارا می‌باشد. در همین ایام می‌باشد كه اختلالات رفتاری مادر با كودك خود، این موجود معصوم را به طرف سوءتغذیه‌های مختلفی مثل بیش‌خواری، كم‌خواری یا بدخوری‌ها و تك‌خوری‌ها سوق خواه داد. در مبحث آ‌ینده، به برخی از اشتباهات فاحش و زیان‌بار خانواده‌ها در مورد تغذیه‌ی فرزند و تشریح پیامدهای احتمالی و یا اثبات شده، خواهیم پرداخت.
منبع: دنیای تغذیه ش 73
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر