نوشته : عسل عطايي كارشناس ارشد تغذيه
نقرس از قديمي‌ترين بيماري‌ها در تاريخ پزشكي و در واقع شكلي از آرتريت (التهاب مفاصل) به شمار مي‌رود. درد مفاصل در اين بيماري ناشي از مقادير بيش از حد اسيداوريك در خون است. كريستال‌هاي سوزني شكل نمك‌هاي اسيداوريك يعني اورات سديم به صورت سنگ‌هاي آهكي در مفاصل به جا مي‌ماند و موجب قرمزي، تورم و درد شديد به‌خصوص در نقاط انتهايي بدن مثل پا، انگشتان پا و آرنج مي‌شود.
در حالت عادي، اسيداوريك در خون حل مي‌شود، اما در شرايط زير، اين روند دچار اشكال مي‌گردد:
- افزايش توليد اسيداوريك
-عملكرد ناكافي كليه به منظور دفع اسيداوريك
-مصرف بالاي غذاهاي حاوي پورين
پورين يكي از تركيبات موجود در پروتئين‌ها و اسيدهاي آمينه است كه در ساختمان DNA و RNA وجود دارد. بدن مي‌تواند با استفاده از آنزيم گزانيتن اكسيداز، پورين را متابوليزه كند.
اما مصرف مقادير فراوان غذاهاي غني از پورين، منجر به توليد مقادير زيادي اسيداوريك، بيش از توان آنزيم گزانتين اكسيداز براي كنترل آن مي‌شود. همچنين مصرف مقدار بيش از حد الكل و همچنين برخي شرايط پزشكي و برخي داروها موجب آسيب اين سيستم آنزيمي مي‌گردد.
اما مصرف مقادير فراوان غذاهاي غني از پورين، منجر به توليد مقادير زيادي اسيداوريك، بيش از توان آنزيم گزانتين اكسيداز براي كنترل آن مي‌شود. همچنين مصرف مقدار بيش از حد الكل و همچنين برخي شرايط پزشكي و برخي داروها موجب آسيب اين سيستم آنزيمي مي‌گردد.
در اين بيماري، مشكلات كليوي شايع است و سنگ كليه از نوع اسيداوريك ايجاد مي‌شود. بيماري كه معمولا بعد از 35 سالگي و اغلب در مردان ايجاد مي‌شود، با شروع ناگهاني دردهاي آرتريتي مشخص مي‌شود.
يكي از مشكلاتي كه همراه با نقرس به‌وجود مي‌آيد چاقي است. افزايش بافت چربي دور شكمي، خطر مقاومت انسولين را به همراه دارد و موجب افزايش خطر بيماري‌هاي قلبي عروقي در اين بيماران مي‌گردد. بنابراين نگهداري و حفظ وزن مطلوب اهميت فراواني دارد.
غذا نخوردن، روزه داري‌هاي طولاني، و رژيم‌هاي كم كربوهيدرات به دليل ايجاد حالت كتوز مي‌توانند موجب تسريع حملات نقرس شوند. اين بيماري گاه منجر به جراحي مي‌شود. با پيشرفت بيماري، علايم سريع‌تر و براي مدت طولاني‌تر بروز مي‌كنند.
براي درمان اين بيماري از داروهايي چون آلوپيورينول استفاده مي‌شود كه سنتز اسيداوريك را مهار يا متوقف مي‌كنند. علاوه بر تجويز دارو، اجتناب از مصرف غذاهاي حاوي مقادير بالاي پورين مي‌تواند كمك كننده باشد. اين غذاها شامل، مغز، دل، جگر، قلوه، آب گوشت يا عصاره گوشت، مخمر نانوايي، ساردين، ماهي کولي و برخي ديگر از انواع ماهي است.
غذاهاي حاوي مقادير متوسط پورين که بايد به مقدار متوسط مصرف شوند، شامل گوشت، مرغ و ماهي به استثناي موارد ذکر شده در بالا، عدس، نخود، لوبيا، قارچ، اسفناج، و نان‌ها و غلات سبوس‌دار هستند.
در مصرف غذاهاي حاوي مقادير كم پورين، محدوديتي براي اين بيماران وجود ندارد. غذاهايي از اين نوع شامل نان و غلات بدون سبوس، برنج، آجيل، پنير، شير، بستني، شکلات، تخم‌مرغ، روغن، انواع سبزي (به استثناي موارد ذکر شده در بالا)، ميوه، ژله، قهوه و چاي مي‌باشد.
دريافت مايعات حدود 3 ليتر در روز به منظور كمك به دفع اسيداوريك و كاهش احتمال تشكيل سنگ كليه مفيد است. از مصرف الكل بايد اجتناب شود، چرا که موجب افزايش توليد اسيداوريك مي‌شود. از آنجا كه دفع اسيداوريک توسط چربي كاهش و توسط كربوهيدرات افزايش مي‌يابد، رژيم اين بيماران بايد داراي مقدار نسبتا زياد كربوهيدرات، چربي كم، مقدار متعادل كلسترول (كمتر از 300 ميلي گرم در روز) و مقدار متوسط پروتئين باشد.
برخي افراد دريافته‌اند كه آب گيلاس و آلبالو و يا توت‌فرنگي مي‌تواند مفيد باشد. ماهي‌هاي چرب مثل سالمون يا اسيدهاي چرب موجود در روغن كتان يا روغن زيتون و آجيل‌ها نيز ممكن است التهاب را كاهش دهند. احتمالاً مصرف سويا به جاي گوشت نيز مفيد است.
بطور خلاصه هفت راه ساده جهت پيشگيري از نقرس و يا کنترل آن از اين قرارند:
1- روزانه 12-10 ليوان آب بنوشيد. آب به دفع اسيداوريك از بدن كمك مي‌كند.
2- روزانه 2 واحد لبنيات كم‌چرب مصرف كنيد. براساس تحقيقات، افرادي كه لبنيات كم‌چرب مصرف مي‌كنند، 50 درصد كمتر دچار مشكل مي‌شوند.
3- به جاي گوشت و ماهي، بيشتر از مرغ استفاده كنيد. در افردي كه گوشت و ماهي بيشتري مصرف مي‌كنند، 50 درصد احتمال ابتلا به نقرس بيشتر است.
4- مقدار بيشتري ميوه، سبزي و غلات استفاده كنيد. حتي سبزي‌هايي با پورين زياد نيز خطر علايم نقرس را افزايش نمي‌دهند.
5- خود را به وزن مطلوب برسانيد و آن را حفظ كنيد. وزن اضافي، به مفاصل فشار مي‌آورد و سطح اسيداوريك خون را نيز افزايش مي‌دهد. اما به خاطر داشته باشيد كه بايد از روزه‌داري‌هاي طولاني و كاهش وزن سريع خودداري كنيد، چرا كه موجب افزايش سطح اسيداوريك خون مي‌شوند.
6- از مصرف الكل خودداري كنيد. الكل به دليل اينكه سطح اسيداوريك خون را افزايش مي‌دهد و موجب اختلال در دفع اسيداوريك مي‌شود.
7- از مكمل روغن ماهي استفاده كنيد تا بدين‌وسيله التهاب كاهش يابد. اسيدهاي چرب امگا-3 خاصي كه تنها در روغن ماهي وجود دارند، مواد مهمي‌هستند که التهاب را كاهش مي‌دهند و در اين موارد توصيه ميکند.
منبع: دنیای تغذیه ش 74
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر