نوشته : دكتر احمد ساعدي متخصص تغذيه و رژيم‌هاي درماني
بیماری التهاب مفاصل یا ا بیماری مزمن التهابی مربوط به مفاصل می باشد كه معمولا با درد، تورم و آ‌سیب مفاصل همراه است. این بیماری غالبا مفاصل دست ها و پاها را درگیر كرده و معمولا در هر دو دست یا هر دو پا (به صورت متقارن) دیده می شود. شیوع این بیماری در كشورهای توسعه یافته در حدود ۱ درصد است.
تاثیر بیماری التهاب مفاصل بر تغذیه بیماران
تحقیقات نشان داده است كه بیماری التهاب مفاصل می تواند موجب ایجاد سوءتغذیه در افراد شود كه از دلا یل احتمالی آ‌ن می توان به موارد زیر اشاره كرد:
۱– افزایش نیازهای تغذیه ای در بیماری التهاب مفاصل در اثر افزایش متابولیسم پروتئین ها و از دست رفتن نیتروژن و همچنین افزایش نیاز به بعضی ریزمغذی های آ‌نتی اكسیدانی می باشد.
۲– كاهش دریافت مواد غذایی كه غالبا در نتیجه كاهش توان خرید، تهیه و خوردن (جویدن) غذا است.
۳– كاهش جذب مواد غذایی كه غالبا در نتیجه تاثیر رژیم دارویی التهاب مفاصل است.
۴– افزایش دفع مواد مغذی كه غالبا در نتیجه رژیم دارویی این بیماری است.
با توجه به مطالعات انجام شده بر روی میزان مصرف مواد مغذی مختلف در بیماران مبتلا به التهاب مفاصل مشخص شده است كه این بیماران دچار كمبود ریزمغذی هایی از قبیل، روی، منگنز، اسید فولیک، مس، كلسیم و آ‌هن می باشند. یكی از اصلی ترین دلا یل كمبود این ریزمغذی ها عدم استقبال بیماران مبتلا به التهاب مفاصل از مصرف سبزیجات و میوه جات تازه و همچنین تداخل مواد مغذی با داروهای مصرفی است. بررسی های انجام شده بر روی تفاوت های وضعیت تن سنجی و بیوشیمیایی بیماران مبتلا به التهاب مفاصل با افراد سالم نشان داده است كه این بیماران بیشتر در معرض ابتلا به سوء تغذیه می باشند. همان طور كه اشاره شد، یكی از دلا یل سوءتغذیه در این بیماران، مصرف داروهایی از قبیل متوتروكسات ( است كه منجر به اختلا ل در متابولیسم پروتئین ها می شود.
تاثیر تغذیه بر بیماری التهاب مفاصل:
تاكنون دلا یل علمی قانع كننده ای مبنی بر بروز یا پیشرفت بیماری التهاب مفاصل گزارش نشده، با این حال تحقیقات اخیر نشان داده است كه بعضی از غذاها و یا عادت غذایی در افراد خاص موجب <حملا ت بیماری التهاب مفاصل> )( می شوند. تاثیر رژیم های غذایی و عادات غذایی مختلف ممكن است در بیماران مختلف، متفاوت باشد. علا وه بر این، ممكن است یک بیمار خاص هیچ گونه شكایتی از مصرف این غذاها نداشته باشد. از غذاهایی كه می توانند موجب حملا ت بیماری التهاب مفاصل شوند می توان به گوشت، الكل، قهوه، شكلا ت و در بعضی موارد میوه هایی مانند سیب و مركبات اشاره كرد.
رژیم های درمانی احتمالی برای درمان بیماری التهاب مفاصل:
اگرچه بعضی از كارآ‌زمایی های بالینی هیچ گونه رژیم غذایی را برای بهبود بیماری التهاب مفاصل توصیه نكرده اند، برخی مطالعات نشان داده اند كه رژیم های غذایی می توانند بهبودی نسبی را در بیماران به وجود آ‌ورند. موثرترین رژیم های غذایی توصیه شده برای بیماران مبتلا به التهاب مفاصل كه موجب كاهش نسبی سستی مفاصل و سدیمان گلبول های قرمز خون می شود، دارای ویژگی های زیر است:
۱– رژیم غذایی با چربی های اشباع كم و چربی های غیراشباع فراوان.
۲– رژیم غذایی حاوی كالری (انرژی) كم.
۳– رژیم غذایی دارای حداقل مواد آ‌لرژی زا; مانند افزودنی های غذایی و چاشنی ها.
امروزه بر روی نقش چربی های غیراشباع و به خصوص چربی های ۳-ذ (امگا–۳) در بهبود التهاب مطالعات فراوانی صورت گرفته است. این چربی ها را می توان در غذاهای دریایی از قبیل ماهی یافت. از مهم ترین اسیدهای چرب موثر در بهبود التهاب می توان به اتئ
)( و ابئ ) ( اشاره كرد. وجود این اسیدهای چرب اصلی ترین دلیل پایین بودن شیوع بیماری های التهابی در میان اسكیموهای گرینلند می باشد كه در سال ۱۹۷۹ برای اولین بار مورد توجه قرار گرفت. همچنین، همانطور كه در بالا اشاره شد، كاهش وزن و رسیدن به وزن ایده آ‌ل به كنترل التهاب در این بیماران كمک بسزایی می كند.
تاثیر آ‌لرژی غذایی و غذاهای آ‌لرژی زا بر شدت بیماری التهاب مفاصل:
تعدادی از بیماران مبتلا به آ‌رتریت روماتوئید از بدتر شدن بیماری شان در نتیجه آ‌لرژی ناشی از غذاها شكایت می كنــــنــد. معــــمول تــرین غــــذاهای آ‌لرژی زایی كه موجب بدتر شدن بیماری می شود شامل گوشت گوساله، شیر، قند و برخی افزودنی های غذایی از قبیل چاشنــــی ها و نــگهــدارنــده های غذایی می باشد.
اثرات مفید روزه داری و گیاهخواری بر بیماری التهاب مفاصل:
اثرات مفید روزه داری و گیاهخواری بر بیماری التهاب مفاصل به طور گسترده ای مورد مطالعه قرار گرفته است. این مطالعات نشان داده اند كه روزه داری می تواند از طریق كاهش محرک های آ‌نتی ژنی در موكوس روده به كاهش التهاب در این بیماری كمک كند. كاهش وزن بر اثر روزه داری نیز می تواند به كنترل التهاب در این بیماری كمک نماید. همچنین، مشاهده شده است كه استفاده از رژیم های گیاهخواری به درمان این بیماری كمک كرده و التهاب را كنترل می كند. گیاهخواری با محدود كردن انرژی دریافتی، محدود كردن غذاهایی از قبیل گوشت و شیر و همچنین افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات می تواند به كنترل التهاب كمک كند.
آ‌نتی اكسیدان ها و بیماری التهاب مفاصل:
سلول های ایمنی بدن به طور طبیعی عوامل فعال اكسیژنی یا ثتت )( تولید می كنند كه از این طریق عوامل مهاجم به بدن را غیرفعال كرده و از بین می برند. تولید این عوامل فعال اكسیژنی مانند <شمشیر دو لبه> موجب افزایش استرس اكسیداتیو در بدن نیز می شود. استرس اكسیداتیو در بدن در نتیجه عدم تعادل بین اكسیدان ها و آ‌نتی اكسیدان هاست و بدیهی است برای ایجاد تعادل بین آ‌نها باید از مواد غذایی حاوی آ‌نتی اكسیدان بیشتر استفاده شود. از مهم ترین آ‌نتی اكسیدان های غذایی می توان به ویتامین ٴ، ویتامین ئ وكاروتنوئیدها و از منابع غذایی عمده ویتامینئ می توان به روغن های اشباع نشده گیاهی اشاره كرد. كاروتنوئیدها نیز عمدتا در سبزیجات و میوه هایی از قبیل گوجه فرنگی، هویج و مركبات وجود دارند. منابع غذایی عمده ویتامین ٴ نیز مركبات و سبزیجات هستند.
نتیجه گیری:
مطالعات نشان داده اند كه محدود كردن مصرف غذاهای حیوانی و افزودنی های خوراكی از قبیل نگهدارنده های غذایی و چاشنی های طعم دهنده همراه با یک رژیم كم كالری با چربی های اشباع كم و میوه جات و سبزیجات زیاد كه دارای آ‌نتی اكسیدان های فراوان می باشند، می تواند به كنترل التهاب در بیماری التهاب مفاصل كمک كند و باعث ارتقای سلا مت در این بیماران شود.
منبع: دنیای تغذیه 76
تاثیر بیماری التهاب مفاصل بر تغذیه بیماران
تحقیقات نشان داده است كه بیماری التهاب مفاصل می تواند موجب ایجاد سوءتغذیه در افراد شود كه از دلا یل احتمالی آ‌ن می توان به موارد زیر اشاره كرد:
۱– افزایش نیازهای تغذیه ای در بیماری التهاب مفاصل در اثر افزایش متابولیسم پروتئین ها و از دست رفتن نیتروژن و همچنین افزایش نیاز به بعضی ریزمغذی های آ‌نتی اكسیدانی می باشد.
۲– كاهش دریافت مواد غذایی كه غالبا در نتیجه كاهش توان خرید، تهیه و خوردن (جویدن) غذا است.
۳– كاهش جذب مواد غذایی كه غالبا در نتیجه تاثیر رژیم دارویی التهاب مفاصل است.
۴– افزایش دفع مواد مغذی كه غالبا در نتیجه رژیم دارویی این بیماری است.
با توجه به مطالعات انجام شده بر روی میزان مصرف مواد مغذی مختلف در بیماران مبتلا به التهاب مفاصل مشخص شده است كه این بیماران دچار كمبود ریزمغذی هایی از قبیل، روی، منگنز، اسید فولیک، مس، كلسیم و آ‌هن می باشند. یكی از اصلی ترین دلا یل كمبود این ریزمغذی ها عدم استقبال بیماران مبتلا به التهاب مفاصل از مصرف سبزیجات و میوه جات تازه و همچنین تداخل مواد مغذی با داروهای مصرفی است. بررسی های انجام شده بر روی تفاوت های وضعیت تن سنجی و بیوشیمیایی بیماران مبتلا به التهاب مفاصل با افراد سالم نشان داده است كه این بیماران بیشتر در معرض ابتلا به سوء تغذیه می باشند. همان طور كه اشاره شد، یكی از دلا یل سوءتغذیه در این بیماران، مصرف داروهایی از قبیل متوتروكسات ( است كه منجر به اختلا ل در متابولیسم پروتئین ها می شود.
تاثیر تغذیه بر بیماری التهاب مفاصل:
تاكنون دلا یل علمی قانع كننده ای مبنی بر بروز یا پیشرفت بیماری التهاب مفاصل گزارش نشده، با این حال تحقیقات اخیر نشان داده است كه بعضی از غذاها و یا عادت غذایی در افراد خاص موجب <حملا ت بیماری التهاب مفاصل> )( می شوند. تاثیر رژیم های غذایی و عادات غذایی مختلف ممكن است در بیماران مختلف، متفاوت باشد. علا وه بر این، ممكن است یک بیمار خاص هیچ گونه شكایتی از مصرف این غذاها نداشته باشد. از غذاهایی كه می توانند موجب حملا ت بیماری التهاب مفاصل شوند می توان به گوشت، الكل، قهوه، شكلا ت و در بعضی موارد میوه هایی مانند سیب و مركبات اشاره كرد.
رژیم های درمانی احتمالی برای درمان بیماری التهاب مفاصل:
اگرچه بعضی از كارآ‌زمایی های بالینی هیچ گونه رژیم غذایی را برای بهبود بیماری التهاب مفاصل توصیه نكرده اند، برخی مطالعات نشان داده اند كه رژیم های غذایی می توانند بهبودی نسبی را در بیماران به وجود آ‌ورند. موثرترین رژیم های غذایی توصیه شده برای بیماران مبتلا به التهاب مفاصل كه موجب كاهش نسبی سستی مفاصل و سدیمان گلبول های قرمز خون می شود، دارای ویژگی های زیر است:
۱– رژیم غذایی با چربی های اشباع كم و چربی های غیراشباع فراوان.
۲– رژیم غذایی حاوی كالری (انرژی) كم.
۳– رژیم غذایی دارای حداقل مواد آ‌لرژی زا; مانند افزودنی های غذایی و چاشنی ها.
امروزه بر روی نقش چربی های غیراشباع و به خصوص چربی های ۳-ذ (امگا–۳) در بهبود التهاب مطالعات فراوانی صورت گرفته است. این چربی ها را می توان در غذاهای دریایی از قبیل ماهی یافت. از مهم ترین اسیدهای چرب موثر در بهبود التهاب می توان به اتئ
)( و ابئ ) ( اشاره كرد. وجود این اسیدهای چرب اصلی ترین دلیل پایین بودن شیوع بیماری های التهابی در میان اسكیموهای گرینلند می باشد كه در سال ۱۹۷۹ برای اولین بار مورد توجه قرار گرفت. همچنین، همانطور كه در بالا اشاره شد، كاهش وزن و رسیدن به وزن ایده آ‌ل به كنترل التهاب در این بیماران كمک بسزایی می كند.
تاثیر آ‌لرژی غذایی و غذاهای آ‌لرژی زا بر شدت بیماری التهاب مفاصل:
تعدادی از بیماران مبتلا به آ‌رتریت روماتوئید از بدتر شدن بیماری شان در نتیجه آ‌لرژی ناشی از غذاها شكایت می كنــــنــد. معــــمول تــرین غــــذاهای آ‌لرژی زایی كه موجب بدتر شدن بیماری می شود شامل گوشت گوساله، شیر، قند و برخی افزودنی های غذایی از قبیل چاشنــــی ها و نــگهــدارنــده های غذایی می باشد.
اثرات مفید روزه داری و گیاهخواری بر بیماری التهاب مفاصل:
اثرات مفید روزه داری و گیاهخواری بر بیماری التهاب مفاصل به طور گسترده ای مورد مطالعه قرار گرفته است. این مطالعات نشان داده اند كه روزه داری می تواند از طریق كاهش محرک های آ‌نتی ژنی در موكوس روده به كاهش التهاب در این بیماری كمک كند. كاهش وزن بر اثر روزه داری نیز می تواند به كنترل التهاب در این بیماری كمک نماید. همچنین، مشاهده شده است كه استفاده از رژیم های گیاهخواری به درمان این بیماری كمک كرده و التهاب را كنترل می كند. گیاهخواری با محدود كردن انرژی دریافتی، محدود كردن غذاهایی از قبیل گوشت و شیر و همچنین افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات می تواند به كنترل التهاب كمک كند.
آ‌نتی اكسیدان ها و بیماری التهاب مفاصل:
سلول های ایمنی بدن به طور طبیعی عوامل فعال اكسیژنی یا ثتت )( تولید می كنند كه از این طریق عوامل مهاجم به بدن را غیرفعال كرده و از بین می برند. تولید این عوامل فعال اكسیژنی مانند <شمشیر دو لبه> موجب افزایش استرس اكسیداتیو در بدن نیز می شود. استرس اكسیداتیو در بدن در نتیجه عدم تعادل بین اكسیدان ها و آ‌نتی اكسیدان هاست و بدیهی است برای ایجاد تعادل بین آ‌نها باید از مواد غذایی حاوی آ‌نتی اكسیدان بیشتر استفاده شود. از مهم ترین آ‌نتی اكسیدان های غذایی می توان به ویتامین ٴ، ویتامین ئ وكاروتنوئیدها و از منابع غذایی عمده ویتامینئ می توان به روغن های اشباع نشده گیاهی اشاره كرد. كاروتنوئیدها نیز عمدتا در سبزیجات و میوه هایی از قبیل گوجه فرنگی، هویج و مركبات وجود دارند. منابع غذایی عمده ویتامین ٴ نیز مركبات و سبزیجات هستند.
نتیجه گیری:
مطالعات نشان داده اند كه محدود كردن مصرف غذاهای حیوانی و افزودنی های خوراكی از قبیل نگهدارنده های غذایی و چاشنی های طعم دهنده همراه با یک رژیم كم كالری با چربی های اشباع كم و میوه جات و سبزیجات زیاد كه دارای آ‌نتی اكسیدان های فراوان می باشند، می تواند به كنترل التهاب در بیماری التهاب مفاصل كمک كند و باعث ارتقای سلا مت در این بیماران شود.
منبع: دنیای تغذیه 76
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر