نوشته : دكتر احمد ساعدی متخصص تغذیه و رژیم درمانی
آ‌سم چیست؟
بیماری آ‌سم ناشی از التهاب راه‌های هوایی است كه در آ‌ن انسداد و باریک شدن این راه‌ها، شخص را در حالتی شبیه به حالت تشنگی هوایی قرار می‌دهد. این بیماری یک بیماری شایع در كشورهای غربی و به‌خصوص انگلیسی زبان بوده و در حدود صد و چهل میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند. تحقیقات نشان داده است كه شیوع این بیماری در سنین كودكی بالا‌تر از بزرگسالی بوده و پسران بیشتر از دختران به بیماری آ‌سم مبتلا می‌شوند. عوامل مختلفی بر شیوع و بروز بیماری آ‌سم تاثیر دارند كه شامل عوامل محیطی فراوانی از جمله محل زندگی، نحوه زندگی، رژیم غذایی و غیره می‌باشند.
آ‌سم یک بیماری التهابی است
تحقیقات فراوانی نشان داده‌اند كه آ‌سم یک بیماری التهابی مزمن است. حتی در بیمارهایی كه به تازگی به آ‌سم مبتلا شده‌اند، التهاب راه‌های هوایی دیده می‌شود. در بیماری آ‌سم گلبول‌های سفید در راه‌های هوایی تجمع یافته و باعث تشدید التهاب می‌شوند. اگر نوتروفیل‌ها در راه‌های هوایی تجمع یابند، آ‌سم را <آ‌سم نوتروفیلی> و اگر ائوزینوفیل‌ها در راه‌های هوایی تجمع یابند آ‌سم را <آ‌سم ائوزینوفیلی> می‌نامند. بدون توجه به نوتروفیلی بودن یا ائوزینوفیلی بودن آ‌سم، این گلبول‌های سفید باعث به وجود آ‌مدن حجم وسیعی از التهاب در راه‌های هوایی افراد بیمار می‌شوند.
در بیماران آ‌سمی استرس اكسیداتیو در راه‌های هوایی دیده می‌شود
وجود گلبول‌های سفید در راه‌های هوایی وسیله دفاعی بدن برای جلوگیری از عوارض آ‌سم می‌باشد. گلبول‌های سفید (نوتروفیل‌ها و ائوزینوفیل‌ها) در راه‌های هوایی در ریه‌ها برای جلوگیری از عوارض ناشی از بیماری و احتمالا مبارزه با عوامل مهاجم كه منجر به بدتر شدن آ‌سم یا حمله آ‌سمی ) ( می‌شوند، مواد فعال اكسیژنی یا )
تولید می‌كنند. از مهم‌ترین مواد فعال اكسیژنی می‌توان به یون سوپراكسید، پراكسید ئیدروژن و رادیكال هیدروكسید اشاره كرد. این یون‌ها موجب غیرفعال شدن عوامل مهاجم احتمالی به ریه‌ها شده و نقش محافظتی دارند. از طرف دیگر دانشمندان معتقدند كه آ‌زاد شدن این مواد محافظت‌كننده همانند شمشیر دو لبه عمل كرده و موجب بروز مشكلا‌ت دیگری در بافت‌های ملتهب می‌شود. از عوارض ناشی از وجود مواد فعال اكسیژنی ) ژرت( در بافت‌ها می‌توان به آ‌سیب وسیع بافتی در نتیجه اكسیده شدن ملكول‌های درشتی مانند چربی‌ها، پروتئین‌ها و اسیدهای نوكلئیک اشاره كرد. برای مثال اگر مواد فعال اكسیژنی ) ژرت( مولكول‌های درشت اسیدهای نوكلئیک را تخریب نماید ممكن است موتاسیون‌های ژنی صورت گرفته و سرطان را به‌وجود آ‌ورد.
آ‌نتی‌اكسیدان‌های رژیمی و بافتی
آ‌نتی‌اكسیدان‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم‌بندی كرد: الف: آ‌نتی‌اكسیدان‌هایی كه به صورت معمول در بدن انسان وجود دارند و معمولا آ‌نزیمی هستند. ب: آ‌نتی‌اكسیدان‌هایی كه به صورت رژیمی وارد بدن می‌شوند. از آ‌نتی‌اكسیدان‌های آ‌نزیمی می‌توان به آ‌نزیم‌های سوپراكسید دیسموتاز )ئتث(، گلوتاتیون پراكسیداز و كاتالا‌ز اشاره كرد. همچنین از آ‌نتی‌اكسیدان‌های رژیمی می‌توان به ویتامین ئ، ویتامین ٴ و كاروتنوئیدها اشاره كرد. این آ‌نتی‌اكسیدان‌ها توسط رژیم غذایی وارد بافت‌های بدن شده و از آ‌سیب بافتی ناشی از فعالیت مواد فعال اكسیژنی جلوگیری می‌كنند. در حقیقت آ‌نتی‌اكسیدان‌های رژیمی به جای مولكول‌های حیاتی بدن اكسید شده و غیرفعال می‌شوند و در حقیقت جلوی آ‌سیب مولكول‌های حیاتی را می‌گیرند. همان‌طور كه اشاره شد، اكسیده شدن درشت مولكول‌های بدن تاثیر مخرب بر سلا‌مت سلول‌های بدن دارد.
تاثیر آ‌نتی‌اكسیدان‌ها بر التهاب در آ‌سم
تاثیر آ‌نتی‌اكسیدان‌های رژیمی بر التهاب از موضوعاتی است كه امروزه مطالعات فراوانی بر روی آ‌ن انجام و تاثیر مثبت آ‌نها بر التهاب ثابت شده است. تحقیقات نشان داده‌اند كه آ‌نتی‌اكسیدان‌ها می‌توانند تولید فاكتورهای التهابی را كاهش داده و از این طریق موجب كاهش التهاب شوند. در حقیقت این فاكتورهای التهابی (كه شامل سایتوكاین‌ها و كموكاین‌ها می‌شوند) می‌توانند آ‌بشار التهابی را قوی‌تر كرده و موجب افزایش التهاب شوند. تحقیقات نشان داده‌اند كه وجود آ‌نتی‌اكسیدان‌ها در اطراف سلول‌های بدن موجب ورود آ‌نتی‌اكسیدان‌ها به داخل سلول‌ها شده و موجب مهار فاكتور داخل هسته‌ای به نام اپ-ءپ می‌شود. مهار این فاكتور كه تنظیم‌كننده تولید فاكتورهای التهابی است، موجب كاهش تولید سایتوكاین و كموكاین‌های مختلف شده و رفتار التهابی سلول‌ها را (برای مثال خاصیت چسبندگی مولكول‌ها به همدیگر در زمان التهاب) را تغییر می‌دهد. امروزه نقش فعال‌كنندگی اپ-ءپ بر ترشح ساتوكاین‌ها و كموكاین‌های مختلف به خوبی شناخته شده است. به نظر می‌آ‌ید كه تاثیر مواد مغذی مختلف بر التهاب از طریق مهار فاكتور داخل سلولی اپ-ءپ یكی از زمینه‌های تحقیق در رشته تغذیه ایمنی )(
می‌باشد. برای مثال به تازگی در تحقیقی مشاهده شد كه آ‌نتی‌اكسیدان لیكوپن (یكی از كاروتنوئیدهایی كه در گوجه‌فرنگی یافت می‌شود) میتواند تولید فاكتورهای التهابی شامل اینترلوكین–۶ و پروتئین وابسته به اینترفرون گامای ۱۰ )۱۰-تب( را كاهش دهد. در این مطالعه مشاهده شد كه سلول‌های اپیتلیال ریه واكنش قابل توجهی به مكمل یاری لیكوپن به عنوان آ‌نتی‌اكسیدان نشان می‌دهند. شایان ذكر است كه آ‌نتی‌اكسیدان‌ها تنها مواد مغذی نیستند كه می‌توانند موجب كاهش التهاب شوند. مطالعات نشان داده‌اند كه اسیدهای چرب امگا–۳ نیز می‌توانند موجب كاهش التهاب شوند. برای مثال مطالعه‌ای كه در سال جاری انجام شد، نشان داد كه اسیدهای چرب امگا–۳ مانند ابئ و اتئ می‌توانند برخلا‌ف اسید آ‌راشیدونیک (كه یک اسید چرب امگا–۶ می‌باشد) موجب كاهش ترشح فاكتورهای التهابی فوق‌الذكر توسط سلول‌های اپیتلیال ریه شوند.
غذاهای حاوی آ‌نتی‌اكسیدان بر علیه آ‌سم
همان‌طور كه اشاره شد افزایش محتوای آ‌نتی‌اكسیدانی سلول‌های ریه (اپیتلیال ریه) میتواند به طور قابل توجهی التهاب ناشی از بیماری آ‌سم را در سلول‌ها كاهش دهد. از بهترین روش‌های افزایش محتوای آ‌نتی‌اكسیدانی سلول‌های اپیتلیال ریه، مكمل یاری غذایی این آ‌نتی‌اكسیدان‌ها است. برای مثال ویتامین ئ را كه یک آ‌نتی‌اكسیدان بسیار قوی در فاز چربی می‌باشد می‌توان توسط مصرف روغن‌های خوراكی با منشاء گیاهی تامین كرد. همچنین ویتامین ٴ را كه آ‌نتی‌اكسیدان فاز آ‌بی است می‌توان توسط مركبات تامین كرد. درعین حال آ‌نتی‌اكسیدان‌هایی مانند كاروتنوئید را نیز می‌توان با مصرف میوه‌جات و سبزیجات مختلف تامین كرد.
مصرف مداوم و مرتب منابع غذایی حاوی این آ‌نتی‌اكسیدان‌ها سطح آ‌نتی‌اكسیدانی در گردش خون را افزایش خواهد داد. سطح بالا‌ی آ‌نتی‌اكسیدان‌های در گردش خون و مایعات بدن باعث خواهد شد كه سلول‌های بدن همواره بر منبع غنی آ‌نتی‌اكسیدان‌ها دسترسی داشته باشند. این دسترسی بالا به آ‌نتی‌اكسیدان‌ها، محتوای آ‌نتی‌اكسیدانی سلول‌های اپیتلیال ریه را افزایش داده و از طریق مسیرهایی كه ذكر شد موجب كاهش التهاب در این سلول‌ها می‌شود.
می‌توان یادآ‌ور شد كه مصرف رژیم غذایی سرشار از میوه‌جات و سبزیجات میتواند در بهبود التهاب در بیماری‌های التهابی از جمله آ‌سم موثر باشد. بدیهی است كه رژیم غذایی به تنهایی نمی‌تواند بیماری‌هایی مانند آ‌سم را درمان كند. برای بهبود بیماری آ‌سم تبعیت از یک رژیم دارویی مناسب و مراقبت‌های پزشكی ضروری است. ولی با این حال تغذیه صحیح نیز به عنوان یک عامل كمک‌كننده به كنترل بیماری آ‌سم نقش بسزایی دارد. عوامل فراوانی علا‌وه بر تغذیه می‌توانند به عنوان درمان تكمیلی ) ( بیماری آ‌سم نقش داشته باشند كه یافته‌های اپیدمیولوژیكی نشان‌دهنده نقش بی‌نظیر تغذیه در میان این‌گونه درمان‌ها است.
همچنین شایان ذكر است كه به دلیل شیوع بالا‌تر بیماری آ‌سم در كودكان (در مقایسه با بزرگسالا‌ن) و همچنین عدم توانایی كودكان در انتخاب صحیح غذاهای مصرفی، ضروری است كه والدین در طراحی رژیم غذایی كودكان مبتلا به آ‌سم دقت فراوانی داشته باشند. همچنین والدین می‌توانند از یک متخصص تغذیه برای طراحی یک رژیم با آ‌نتی‌اكسیدان بالا كمک گیرند.
منبع: دنیای تغذیه ش 77
بیماری آ‌سم ناشی از التهاب راه‌های هوایی است كه در آ‌ن انسداد و باریک شدن این راه‌ها، شخص را در حالتی شبیه به حالت تشنگی هوایی قرار می‌دهد. این بیماری یک بیماری شایع در كشورهای غربی و به‌خصوص انگلیسی زبان بوده و در حدود صد و چهل میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند. تحقیقات نشان داده است كه شیوع این بیماری در سنین كودكی بالا‌تر از بزرگسالی بوده و پسران بیشتر از دختران به بیماری آ‌سم مبتلا می‌شوند. عوامل مختلفی بر شیوع و بروز بیماری آ‌سم تاثیر دارند كه شامل عوامل محیطی فراوانی از جمله محل زندگی، نحوه زندگی، رژیم غذایی و غیره می‌باشند.
آ‌سم یک بیماری التهابی است
تحقیقات فراوانی نشان داده‌اند كه آ‌سم یک بیماری التهابی مزمن است. حتی در بیمارهایی كه به تازگی به آ‌سم مبتلا شده‌اند، التهاب راه‌های هوایی دیده می‌شود. در بیماری آ‌سم گلبول‌های سفید در راه‌های هوایی تجمع یافته و باعث تشدید التهاب می‌شوند. اگر نوتروفیل‌ها در راه‌های هوایی تجمع یابند، آ‌سم را <آ‌سم نوتروفیلی> و اگر ائوزینوفیل‌ها در راه‌های هوایی تجمع یابند آ‌سم را <آ‌سم ائوزینوفیلی> می‌نامند. بدون توجه به نوتروفیلی بودن یا ائوزینوفیلی بودن آ‌سم، این گلبول‌های سفید باعث به وجود آ‌مدن حجم وسیعی از التهاب در راه‌های هوایی افراد بیمار می‌شوند.
در بیماران آ‌سمی استرس اكسیداتیو در راه‌های هوایی دیده می‌شود
وجود گلبول‌های سفید در راه‌های هوایی وسیله دفاعی بدن برای جلوگیری از عوارض آ‌سم می‌باشد. گلبول‌های سفید (نوتروفیل‌ها و ائوزینوفیل‌ها) در راه‌های هوایی در ریه‌ها برای جلوگیری از عوارض ناشی از بیماری و احتمالا مبارزه با عوامل مهاجم كه منجر به بدتر شدن آ‌سم یا حمله آ‌سمی ) ( می‌شوند، مواد فعال اكسیژنی یا )
تولید می‌كنند. از مهم‌ترین مواد فعال اكسیژنی می‌توان به یون سوپراكسید، پراكسید ئیدروژن و رادیكال هیدروكسید اشاره كرد. این یون‌ها موجب غیرفعال شدن عوامل مهاجم احتمالی به ریه‌ها شده و نقش محافظتی دارند. از طرف دیگر دانشمندان معتقدند كه آ‌زاد شدن این مواد محافظت‌كننده همانند شمشیر دو لبه عمل كرده و موجب بروز مشكلا‌ت دیگری در بافت‌های ملتهب می‌شود. از عوارض ناشی از وجود مواد فعال اكسیژنی ) ژرت( در بافت‌ها می‌توان به آ‌سیب وسیع بافتی در نتیجه اكسیده شدن ملكول‌های درشتی مانند چربی‌ها، پروتئین‌ها و اسیدهای نوكلئیک اشاره كرد. برای مثال اگر مواد فعال اكسیژنی ) ژرت( مولكول‌های درشت اسیدهای نوكلئیک را تخریب نماید ممكن است موتاسیون‌های ژنی صورت گرفته و سرطان را به‌وجود آ‌ورد.
آ‌نتی‌اكسیدان‌های رژیمی و بافتی
آ‌نتی‌اكسیدان‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم‌بندی كرد: الف: آ‌نتی‌اكسیدان‌هایی كه به صورت معمول در بدن انسان وجود دارند و معمولا آ‌نزیمی هستند. ب: آ‌نتی‌اكسیدان‌هایی كه به صورت رژیمی وارد بدن می‌شوند. از آ‌نتی‌اكسیدان‌های آ‌نزیمی می‌توان به آ‌نزیم‌های سوپراكسید دیسموتاز )ئتث(، گلوتاتیون پراكسیداز و كاتالا‌ز اشاره كرد. همچنین از آ‌نتی‌اكسیدان‌های رژیمی می‌توان به ویتامین ئ، ویتامین ٴ و كاروتنوئیدها اشاره كرد. این آ‌نتی‌اكسیدان‌ها توسط رژیم غذایی وارد بافت‌های بدن شده و از آ‌سیب بافتی ناشی از فعالیت مواد فعال اكسیژنی جلوگیری می‌كنند. در حقیقت آ‌نتی‌اكسیدان‌های رژیمی به جای مولكول‌های حیاتی بدن اكسید شده و غیرفعال می‌شوند و در حقیقت جلوی آ‌سیب مولكول‌های حیاتی را می‌گیرند. همان‌طور كه اشاره شد، اكسیده شدن درشت مولكول‌های بدن تاثیر مخرب بر سلا‌مت سلول‌های بدن دارد.
تاثیر آ‌نتی‌اكسیدان‌ها بر التهاب در آ‌سم
تاثیر آ‌نتی‌اكسیدان‌های رژیمی بر التهاب از موضوعاتی است كه امروزه مطالعات فراوانی بر روی آ‌ن انجام و تاثیر مثبت آ‌نها بر التهاب ثابت شده است. تحقیقات نشان داده‌اند كه آ‌نتی‌اكسیدان‌ها می‌توانند تولید فاكتورهای التهابی را كاهش داده و از این طریق موجب كاهش التهاب شوند. در حقیقت این فاكتورهای التهابی (كه شامل سایتوكاین‌ها و كموكاین‌ها می‌شوند) می‌توانند آ‌بشار التهابی را قوی‌تر كرده و موجب افزایش التهاب شوند. تحقیقات نشان داده‌اند كه وجود آ‌نتی‌اكسیدان‌ها در اطراف سلول‌های بدن موجب ورود آ‌نتی‌اكسیدان‌ها به داخل سلول‌ها شده و موجب مهار فاكتور داخل هسته‌ای به نام اپ-ءپ می‌شود. مهار این فاكتور كه تنظیم‌كننده تولید فاكتورهای التهابی است، موجب كاهش تولید سایتوكاین و كموكاین‌های مختلف شده و رفتار التهابی سلول‌ها را (برای مثال خاصیت چسبندگی مولكول‌ها به همدیگر در زمان التهاب) را تغییر می‌دهد. امروزه نقش فعال‌كنندگی اپ-ءپ بر ترشح ساتوكاین‌ها و كموكاین‌های مختلف به خوبی شناخته شده است. به نظر می‌آ‌ید كه تاثیر مواد مغذی مختلف بر التهاب از طریق مهار فاكتور داخل سلولی اپ-ءپ یكی از زمینه‌های تحقیق در رشته تغذیه ایمنی )(
می‌باشد. برای مثال به تازگی در تحقیقی مشاهده شد كه آ‌نتی‌اكسیدان لیكوپن (یكی از كاروتنوئیدهایی كه در گوجه‌فرنگی یافت می‌شود) میتواند تولید فاكتورهای التهابی شامل اینترلوكین–۶ و پروتئین وابسته به اینترفرون گامای ۱۰ )۱۰-تب( را كاهش دهد. در این مطالعه مشاهده شد كه سلول‌های اپیتلیال ریه واكنش قابل توجهی به مكمل یاری لیكوپن به عنوان آ‌نتی‌اكسیدان نشان می‌دهند. شایان ذكر است كه آ‌نتی‌اكسیدان‌ها تنها مواد مغذی نیستند كه می‌توانند موجب كاهش التهاب شوند. مطالعات نشان داده‌اند كه اسیدهای چرب امگا–۳ نیز می‌توانند موجب كاهش التهاب شوند. برای مثال مطالعه‌ای كه در سال جاری انجام شد، نشان داد كه اسیدهای چرب امگا–۳ مانند ابئ و اتئ می‌توانند برخلا‌ف اسید آ‌راشیدونیک (كه یک اسید چرب امگا–۶ می‌باشد) موجب كاهش ترشح فاكتورهای التهابی فوق‌الذكر توسط سلول‌های اپیتلیال ریه شوند.
غذاهای حاوی آ‌نتی‌اكسیدان بر علیه آ‌سم
همان‌طور كه اشاره شد افزایش محتوای آ‌نتی‌اكسیدانی سلول‌های ریه (اپیتلیال ریه) میتواند به طور قابل توجهی التهاب ناشی از بیماری آ‌سم را در سلول‌ها كاهش دهد. از بهترین روش‌های افزایش محتوای آ‌نتی‌اكسیدانی سلول‌های اپیتلیال ریه، مكمل یاری غذایی این آ‌نتی‌اكسیدان‌ها است. برای مثال ویتامین ئ را كه یک آ‌نتی‌اكسیدان بسیار قوی در فاز چربی می‌باشد می‌توان توسط مصرف روغن‌های خوراكی با منشاء گیاهی تامین كرد. همچنین ویتامین ٴ را كه آ‌نتی‌اكسیدان فاز آ‌بی است می‌توان توسط مركبات تامین كرد. درعین حال آ‌نتی‌اكسیدان‌هایی مانند كاروتنوئید را نیز می‌توان با مصرف میوه‌جات و سبزیجات مختلف تامین كرد.
مصرف مداوم و مرتب منابع غذایی حاوی این آ‌نتی‌اكسیدان‌ها سطح آ‌نتی‌اكسیدانی در گردش خون را افزایش خواهد داد. سطح بالا‌ی آ‌نتی‌اكسیدان‌های در گردش خون و مایعات بدن باعث خواهد شد كه سلول‌های بدن همواره بر منبع غنی آ‌نتی‌اكسیدان‌ها دسترسی داشته باشند. این دسترسی بالا به آ‌نتی‌اكسیدان‌ها، محتوای آ‌نتی‌اكسیدانی سلول‌های اپیتلیال ریه را افزایش داده و از طریق مسیرهایی كه ذكر شد موجب كاهش التهاب در این سلول‌ها می‌شود.
می‌توان یادآ‌ور شد كه مصرف رژیم غذایی سرشار از میوه‌جات و سبزیجات میتواند در بهبود التهاب در بیماری‌های التهابی از جمله آ‌سم موثر باشد. بدیهی است كه رژیم غذایی به تنهایی نمی‌تواند بیماری‌هایی مانند آ‌سم را درمان كند. برای بهبود بیماری آ‌سم تبعیت از یک رژیم دارویی مناسب و مراقبت‌های پزشكی ضروری است. ولی با این حال تغذیه صحیح نیز به عنوان یک عامل كمک‌كننده به كنترل بیماری آ‌سم نقش بسزایی دارد. عوامل فراوانی علا‌وه بر تغذیه می‌توانند به عنوان درمان تكمیلی ) ( بیماری آ‌سم نقش داشته باشند كه یافته‌های اپیدمیولوژیكی نشان‌دهنده نقش بی‌نظیر تغذیه در میان این‌گونه درمان‌ها است.
همچنین شایان ذكر است كه به دلیل شیوع بالا‌تر بیماری آ‌سم در كودكان (در مقایسه با بزرگسالا‌ن) و همچنین عدم توانایی كودكان در انتخاب صحیح غذاهای مصرفی، ضروری است كه والدین در طراحی رژیم غذایی كودكان مبتلا به آ‌سم دقت فراوانی داشته باشند. همچنین والدین می‌توانند از یک متخصص تغذیه برای طراحی یک رژیم با آ‌نتی‌اكسیدان بالا كمک گیرند.
منبع: دنیای تغذیه ش 77
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر