نوشته : زير نظر دكتر سعيد حسيني سارا نجاتي
داروها مي‌توانند بسياري از بيماري‌ها را درمان كنند اگرچه براي اطمينان از موثر بودن آنها بايستي به درستي مصرف شوند. بسياري از داروها تركيبات موثري دارند كه مي‌توانند از راه‌هاي مختلف با بدن انسان مداخله كنند. رژيم غذايي و شيوه زندگي اثرات قابل توجهي بر توانايي عملكردي داروها در بدن دارند. غذاهاي مشخص، نوشيدني‌ها، كافئين و حتي سيگار مي‌توانند با عملكرد داروها تداخل ايجاد كنند كه ممكن است اثرات دارو را كاهش دهند و يا اينكه اثرات جانبي خطرناكي را به دنبال داشته باشند. هنگامي كه دارو مصرف مي‌كنيد دقت كنيد كه تمامي توصيههاي پزشك‌تان را براي كسب حداكثر اثرات دارو با كمترين خطرات اجرا كنيد.
تغيير در اثرات دارو در نتيجه تداخل با غذا و كافئين مي‌تواند قابل توجه باشد اگرچه عوامل زيادي مانند دوز دارو، سن، وزن، جنس و سلامت كلي بر آن موثر است.
اين مقاله اطلاعاتي درباره تداخل احتمالي بين بسياري از داروهاي رايج نسخه‌اي و غيرنسخه (OTC) با غذا و كافئين دارد. مطمئنا اين مقاله نمي‌تواند جاي توصيههاي پزشك شما را بگيرد و چنانچه سوالي در اين ارتباط داريد حتما از پزشك‌تان بپرسيد.
آلرژي‌ها
آنتي‌هيستامين‌ها براي تسكين يا پيشگيري از علائم سرماخوردگي، تب يونجه و آلرژي‌ها استفاده مي‌شود. آنها هيستامين را كه از سلول‌هاي بدن در پاسخ به مواد ايجادكننده آلرژي ترشح مي‌شود غيرفعال مي‌كنند. محصولات اين دسته دارويي از نظر توانايي ايجاد خواب‌آلودگي و كسالت متفاوت مي‌باشند.
مثال‌هايي از آنتي‌هيستامين:
انواع بدون نسخه (OTC)
ديفن هيدرامين، برم فنيرامين، كلرفنيرامين، كلماستين (Clemastin)
انواع نسخه‌اي:
لوراتادين، Cetirizine، fexofenadine
توصيه‌ها:
براي افزايش اثر آنتي‌هيستامين‌ها بهتر است كه با معده خالي مصرف شوند.
آرتريت و درد
داروهاي ضددرد غيرمخدر مانند استامينوفن براي درمان دردهاي خفيف تا متوسط و تب استفاده مي‌شوند.
توصيه‌ها:
براي اثر سريع، دارو را با معده خالي مصرف كنيد به علت اينكه غذا سرعت جذب استامينوفن در بدن را كاهش مي‌دهد.
داروهاي ضدالتهاب غيراستروئيدي (NSAIDs)
داروهاي NSAIDs باعث كاهش درد، تب و التهاب مي‌شوند.
مثال‌هايي از داروهاي NSAIDs:
آسپرين، ايبوپروفن، ناپروكسن.
توصيه‌ها:
به علت اينكه اين داروها باعث تحريك معده مي‌شوند، بهتر است كه آنها را با غذا يا شير مصرف كنيد.
كورتيكواستروئيدها:
اين داروها براي بهبود مناطق ملتهب بدن استفاده مي‌شوند. كورتيكواستروئيدها تورم و خارش را كاهش مي‌دهند كه براي شرايط آلرژيك و روماتوئيد تجويز مي‌شوند.
مثال‌هاي آنها عبارتند از:
متيل پردنيزولون، پردنيزون، پردنيزولون، كورتيزون استات.
توصيه‌ها:
براي كاهش ناراحتي معده، دارو با غذا يا شير مصرف شود.
آسم
متسع‌كننده‌هاي برونش براي درمان علائم آسم برنشيال، برونشيت مزمن و آمفيزم تجويز مي‌شوند. اين داروها مسير عبور هوا به ريه‌ها را باز مي‌كنند و باعث بهبود تنفس مشكل و كوتاه مي‌شوند.
داروهاي اين دسته عبارتند از:
تئوفيلين، آلبوترول، اپي نفرين.
توصيه‌ها:
اثر غذاها بر داروي تئوفيلين بسيار گسترده مي‌باشد. غذاهاي چرب ممكن است مقدار تئوفيلين در بدن را افزايش دهد در حالي كه غذاهاي پركربوهيدرات مقدار آن را كاهش مي‌دهد و بايستي در اين رابطه با پزشك خود مشورت كنيد.
از مصرف همزمان اين داروها با مقادير زياد غذاها و نوشيدني‌هاي حاوي كافئين (مانند شكلات، كولاها، قهوه و چاي) اجتناب كنيد به علت اينكه هر دوي آنها سيستم اعصاب مركزي را تحريك مي‌كنند.
بيماري‌هاي قلبي – عروقي
داروهاي زيادي براي درمان بيماري‌هاي قلبي – عروقي مانند فشار خون بالا، آنژين، ضربان نامنظم قلب و كلسترول بالا وجود دارد. اين داروها معمولا براي افزايش اثرشان به طور تركيبي استفاده مي‌شوند.
ديورتيك‌ها:
ديورتيك‌ها يا مدرها باعث دفع آب و يكسري از املاح مانند سديم و كلر از بدن مي‌شوند. انواع متفاوتي از ديورتيك‌ها وجود دارد. مثال‌هاي آنها عبارتند از: فورزمايد، تريامترن.
توصيه‌ها:
تريامترن با جلوگيري از دفع پتاسيم از كليه‌ها باعث حفظ پتاسيم در بدن مي‌شود كه براي جلوگيري از افزايش سطح پتاسيم در خون توصيه مي‌شود از مصرف بيش از حد غذاهاي غني از پتاسيم مانند موز، پرتقال يا جايگزين‌هاي نمك حاوي پتاسيم همراه با اين داروها خودداري شود.
داروهاي مهاركننده آنزيم مبدل آنژيوتنسين
اين داروها با ممانعت از تشكيل آنژيوتانسين II (يك تنگ‌كننده عروق) باعث گشادي عروق مي‌شوند.
مثال‌هايي از اين دسته دارويي عبارتند از:
كاپتوپريل، انالاپريل، ليزينوپريل.
توصيه‌ها:
غذاها مي‌توانند ميزان جذب كاپتوپريل را كاهش دهند بنابراين كاپتوپريل را يك ساعت قبل از غذا يا دو ساعت بعد از غذا مصرف كنيد. اين داروها مقدار پتاسيم در بدن را افزايش مي‌دهند. مقادير بالاي پتاسيم مي‌تواند براي بدن مضر باشد، بنابراين چنانچه همراه با اين داروها مكمل پتاسيم يا قرص‌هاي ديورتيك نگهدارنده پتاسيم مصرف مي‌كنيد حتما با پزشك خود مشورت كنيد. همچنين از مصرف بيش از حد غذاهاي حاوي پتاسيم مانند موز، سبزيجات برگ سبز و پرتقال اجتناب كنيد.
مهاركننده‌هاي HMG-CoA ردوكتاز
اين داروها به نام استاتين شناخته مي‌شوند و براي كاهش كلسترول خون توصيه مي‌شوند. اين داروها باعث كاهش ساخت LDL (كلسترول بد خون) مي‌شوند، البته بعضي از اين داروها تري‌گليسيريد خون را نيز كاهش مي‌دهند.
مثال‌هايي از آنها عبارتند از:
آترو استاتين، لوواستاتين، سيم واستاتين، فلوواستاتين.
توصيه‌ها:
لوواستاتين براي افزايش جذب بايستي همراه با غذا مصرف شود.
ضدانعقادها
اين داروها از تشكيل لخته خون در عروق ممانعت مي‌كنند كه مثال آن وارفارين مي‌باشد.
توصيه‌ها:
- ويتامين K باعث ايجاد اجزاء لخته خون و كاهش اثر اين داروها مي‌شود. بنابراين مقدار غذاهاي غني از ويتامين K را در برنامه غذايي خود محدود كنيد. غذاهاي حاوي مقادير بالاي ويتامين K عبارتند از: كلم، كلم بروكلي، اسفناج، نخود، چاي سبز.
- مقادير بالاي ويتامين E (400 IU يا بالاتر) زمان تشكيل لخته را طولاني و باعث افزايش خطر خونريزي مي‌شود. قبل از مصرف مكمل ويتامين E همراه با اين داروها با پزشك خود مشورت كنيد.
عفونت
داروهاي بسيار متفاوتي براي درمان عفونت ايجاد شده توسط باكتري‌ها و قارچ‌ها توصيه مي‌شود. توصيه كلي براي مصرف تمام اين داروها اين است كه با مقدار فراواني آب، آنها را مصرف كنيد و حتما طول دوره درمان را كامل كنيد.
داروهاي ضدباكتري (آنتي باكتريال)
پني‌سيلين كه مثال‌هاي آن عبارتند از پني‌سيلين V، آموكسي‌سيلين، آمپي‌سيلين.
توصيه‌ها: اين داروها را با معده خالي مصرف كنيد ولي در صورت ايجاد ناراحتي معده با غذا مصرف كنيد.
- كوئينولون‌ها مانند سيپروفلوكساسين، لووفلوكساسين.
توصيه‌ها: اين داروها را با معده خالي و يك ساعت قبل از غذا و يا دو ساعت بعد از غذا ميل كنيد.
از مصرف اين داروها با محصولات غذايي حاوي كلسيم (مانند شير و ماست)، مكمل‌هاي ويتامين و املاح حاوي آهن و داروهاي آنتي‌اسيد اجتناب كنيد به علت اينكه اين عوامل باعث كاهش قابل توجه غلظت دارو در بدن مي‌شوند.
مصرف همزمان اين داروها با محصولات غذايي حاوي كافئين (مانند قهوه، نوشيدني‌هاي حاوي كولا، چاي و شكلات) ممكن است سطح كافئين در بدن را افزايش دهد كه خود بي‌قراري و حالت عصبيت را به دنبال دارد.
- آنتي‌بيوتيك‌هايي مانند سفالوسپورين‌ها (مانند سفكسيم، سفالكسين)، ماكروليدها (مانند اريترومايسين، كلاريترومايسين، آزيترومايسين)، سولفوناميدها بايستي با معده خالي و يك ساعت قبل از غذا و يا دو ساعت پس از غذا ميل شوند البته در صورت ايجاد ناراحتي معده مي‌توان آنها را با غذا مصرف كرد.
- تتراسايكلين‌ها كه مثال‌هاي آن عبارتند از تتراسايكلين، داكسي‌سايكلين.
توصيه‌ها: از مصرف تتراسايكلين با محصولات لبني، آنتي اسيدها و مكمل‌هاي حاوي آهن اجتناب كنيد، به علت اينكه اين مواد با اثربخشي دارو تداخل ايجاد مي‌كنند.
ضدقارچ‌ها مانند كتوكونازول، فكوكونازول
توصيه‌ها: از مصرف همزمان اين داروها با محصولات لبني مانند (شير، پنير، ماست و بستني) يا داروهاي آنتي‌اسيد اجتناب كنيد.
بيماري‌هاي اعصاب
- مهاركننده‌هاي منوآمين اكسيداز (MAOI)
مثال‌هاي آن عبارتند از: فنلزين، ترانيل سيپرومين.
توصيه‌ها: مهاركننده‌هاي MAO محدوديت‌هاي غذايي زيادي دارد و افرادي كه از اين داروها استفاده مي‌كنند بايستي توصيههاي غذايي را در اين رابطه رعايت كنند.
هنگام مصرف اين داروها، در صورت استفاده از غذاها يا نوشيدني‌هاي حاوي تيرامين افزايش سريع و كشنده فشار خون ممكن است رخ دهد. براي آشنايي با غذاهاي حاوي تيرامين به جدول 1 مراجعه نماييد.
جدول 1- غذاهاي حاوي تيرامين بالا
پنيرها
پارمزان
آبي
سوئيسي
چدار
گودا
Mozzarella
ميوه‌ها و سبزيجات
آواكادو
ميوه‌هاي خشك
منبع: دنیای تغذیه ش 68
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر