نوشته : دكتر محمدجواد حسين‌زاده متخصص تغذيه
ظاهر مو مي‌تواند يكي از علائم سلامت كلي بدن باشد. از سوي ديگر در صورتي سلامت افراد تضمين مي‌شود كه دسترسي و دريافت كافي مواد مغذي براي آنان فراهم گردد. با بررسي غذاي دريافتي كساني كه از سلامت برخوردار مي‌باشند متوجه مي‌شويم اين افراد دريافت مناسب و لازم از مواد مورد نياز بدن را از طريق رژيم غذايي مناسب و متعادل تأمين كرده‌اند. از سوي ديگر در ساير افراد به علت عدم دسترسي كافي به مواد غذايي يا بيماري‌هايي كه آنها را در معرض كمبودهاي تغذيه‌اي قرار مي‌دهد تغييرات مشخصي را در ناحيه پوست سر و يا موهاي بدن ملاحظه مي‌كنيم. سوء تغذيه برعوامل متعددي مانند، تغييرات رنگ مو و ريزش مو تأثير مي‌گذارد. جدا از افزايش سن، در بيماري‌هاي مادرزادي قلب، بيماري‌هاي عصبي- عضلاني و بدخيمي‌ها، نقش سوء تغذيه غيرقابل اغماض است. تشخيص كساني كه در معرض كمبودهاي ويتاميني قرار دارند از اولين اقدامات محسوب مي‌شود. با توجه به شيوع سوء‌تغذيه در جوامع مختلف در صورتي كه افراد تحت بررسي قرار گيرند دو گونه سوء تغذيه در آنها ديده مي‌شود. سوء تغذيه پروتئين انرژي كه در نتيجه عدم دريافت متناسب انرژي و پروتئين در رژيم غذايي ايجاد مي‌شود و سوء تغذيه ريزمغذي‌ها. در خصوص سوء تغذيه پروتئين انرژي جدا از عدم دريافت ميزان انرژي يا پروتئين به اندازه كافي در رژيم غذايي، بيماري‌هايي نظير سوء جذب، سرطان‌ها و بيماري‌هاي مزمن، در برداشت مواد مغذي تأثير منفي گذاشته و در كل فرد را با كمبود مواجه خواهند كرد. بعضي از اين بيماري‌ها در افراد سالمند يا در كساني كه مدت‌ها در بيمارستان بستري بوده‌اند به شكل مشخص‌تري ديده مي‌شوند. ولي تظاهرات پوستي يا تغييرات در مو بيشتر در كودكان ديده مي‌شود. در كودكان با سوء تغذيه مي‌توان كم رنگ شدن موها يا ريزش آنها را ملاحظه كرد. يا در بعضي مواقع موها را مي‌توان به شكل پرچم مشاهده كرد كه در بعضي قسمت‌ها پررنگ‌تر و در بعضي جاها كم‌رنگ‌تر مي‌باشند. جدا از سوء تغذيه پروتئين انرژي، سوء تغذيه ريز مغذي‌ها نيز تظاهراتي را در ناحيه مو ايجاد ميكند.
روي
يكي از اين عناصر روي مي‌باشد. در مواردي كه افراد مواد غذايي حاوي روي را به اندازه كافي دريافت نكنند يا در مواردي كه جذب روي، با اختلال همراه باشد و يا در مواردي كه دفع روي يا متابوليسم آن افزايش يافته باشد بدن در معرض كمبود اين عنصر حياتي قرار مي‌گيرد. با توجه به اين كه اين ريزمغذي صرفاً بايد از طريق دريافت مواد غذايي تأمين شود كه در بدن ساخته نمي‌شود در كساني كه گوشت، ماهي يا حبوبات را به اندازه كافي دريافت نمي‌كنند تظاهرات باليني خود را نشان مي‌دهد. گاهي فيتات موجود در غلات با اتصال به روي از جذب آن جلوگيري ميكند. يكي از علائم كمبود روي آلوپسي يا ريزش مو در ناحيه‌اي از سر مي‌باشد. خشكي مو، ريزش كلي مو در نواحي مختلف بدن و شكنندگي آن از علائم ديگر كمبود روي مي‌باشد. در كساني كه به علت چاقي مفرط تحت عمل جراحي bypas قرار گرفته‌اند حتي با وجود دريافت مكمل‌ها دچار كمبود روي شده‌اند كه با ريزش مو همراه بوده است. اين افراد با تجويز مكمل روي توانسته‌اند بهبودي خود را كسب كنند. لازم به ذكر است كمبود روي در كشور ما به شكل شايعي ديده مي‌شود.
اسيدهاي چرب ضروري
از كمبودهاي ديگر كه باعث تغييرات در مو (مشابه كمبود روي) مي‌شوند كمبود اسيدهاي چرب ضروري است. كمبود دريافت اسيد لينولئيك يا اسيد لينولنيك مي‌تواند علائمي همچون ريزش موي منتشر در ناحيه پوست سر و ابروها را ايجاد كرده و باعث تغيير رنگ مو نيز بشود. تجويز روغن ماهي يا تركيبات امگا-3 و امگا-6 يا به صورت ارحج استفاده از مواد غذايي حاوي امگا-3 و امگا-6 همانند مصرف ماهي و مغز گردو مي‌تواند اين كمبودها را برطرف كند.
كمبود سلنيوم كه در مغزها و آجيل‌ها به ميزان خوبي يافت مي‌شود نيز زمينه تغييرات مشابهي همچون كمبود روي را به دنبال خواهد داشت. همچنين اين كمبود منجر به تغيير رنگ پوست و مو نيز مي‌شود. روشن شدن قسمت‌هايي از پوست يا مو در نتيجه كمبود سلنيوم ديده مي‌شود.
ويتامين‌هاي A، C و بيوتين
كمبود ويتامين‌هايي مانند ويتامين A و بيوتين نيز تأثيرات مختلفي بر سلامت مو خواهد داشت. در نتيجه كمبود بيوتين، موهاي پرزي شكل و همچنين موهاي ناحيه ابرو و مژه‌ها دچار مشكل شده و ريزش در آنها ديده مي‌شود. در صورتي كه افراد رژيم غذايي متنوعي دريافت كنند، معمولاً كمبود آن به ندرت ديده مي‌شود، ولي در كساني كه تحت درمان با داروهاي ضدتشنج قرار دارند توجه ويژه‌اي را مي‌طلبد. كمبود ويتامين C نيز مي‌تواند هيپركراتوز فوليكولار و يا خونريزي پري فوليكولار را باعث شود. اين تغييرات بيشتر در موهاي ناحيه پا، بازو و شكم ديده مي‌شود.
آهن
كمبود آهن نيز جزء موارد بحث‌برانگيز در زمينه ريزش مو محسوب مي‌شود. مكانيسم تأثير آن بر ريزش مو هنوز مشخص نشده است، ولي يكي از احتمالات، نقش تعيين كننده آن در تقسيم سريع سلول‌ها در بدن است كه از جمله آنها مي‌توان به سلول‌هاي ماتريكس فوليكول مو اشاره كرد. در نتيجه كمبود آهن كه متأسفانه شيوع بسيار بالايي نيز دارد رشد مو با اشكال مواجه خواهد شد. هر چند كه مطالعات زيادي تأييد كننده ارتباط آهن با آلوپسي و ريزش مو است، تعدادي نيز منكر اين ارتباط مي‌شوند.
ريز مغذي‌ها
بسياري از بيماران در خصوص نقش تغذيه در رشد مو و سلامت آن سوال مي‌كنند. در جواب بايد گفت بسياري از آنزيم‌هايي كه در پروتئين‌هاي ساختاري بدن نقش فعال دارند براي واكنش‌هاي خود نياز به ويتامين‌ها و مواد معدني به ميزان كافي دارند، در اين رابطه مو نيز مستثني نيست و مي‌توان ميزان مورد نياز اين ريزمغذي‌ها را از طريق رژيم غذايي استاندارد تأمين كرد، بدون آنكه نيازي به مكمل وجود داشته باشد. هر چند در مورد آهن يا بعضي ريزمغذي‌هاي ديگر در شرايطي لازم است از مكمل‌ها استفاده شود. طبيعتاً در بيماراني كه دچار سندرم سوء جذب مي‌باشند يا مبتلايان به بيماري‌هاي مزمن و يا بيماري‌هاي مادرزادي قلب، بايد ملاحظات لازم به عمل آيد. همچنين در افراد سالمند و مسن نيز علاوه بر تأمين نيازهاي ريزمغذي‌ها براي حفظ سلامت مو، بايد توجه ويژه‌اي به سلامت كلي آنها نيز داشت.
منبع: دنياي سلامت ش 81
روي
يكي از اين عناصر روي مي‌باشد. در مواردي كه افراد مواد غذايي حاوي روي را به اندازه كافي دريافت نكنند يا در مواردي كه جذب روي، با اختلال همراه باشد و يا در مواردي كه دفع روي يا متابوليسم آن افزايش يافته باشد بدن در معرض كمبود اين عنصر حياتي قرار مي‌گيرد. با توجه به اين كه اين ريزمغذي صرفاً بايد از طريق دريافت مواد غذايي تأمين شود كه در بدن ساخته نمي‌شود در كساني كه گوشت، ماهي يا حبوبات را به اندازه كافي دريافت نمي‌كنند تظاهرات باليني خود را نشان مي‌دهد. گاهي فيتات موجود در غلات با اتصال به روي از جذب آن جلوگيري ميكند. يكي از علائم كمبود روي آلوپسي يا ريزش مو در ناحيه‌اي از سر مي‌باشد. خشكي مو، ريزش كلي مو در نواحي مختلف بدن و شكنندگي آن از علائم ديگر كمبود روي مي‌باشد. در كساني كه به علت چاقي مفرط تحت عمل جراحي bypas قرار گرفته‌اند حتي با وجود دريافت مكمل‌ها دچار كمبود روي شده‌اند كه با ريزش مو همراه بوده است. اين افراد با تجويز مكمل روي توانسته‌اند بهبودي خود را كسب كنند. لازم به ذكر است كمبود روي در كشور ما به شكل شايعي ديده مي‌شود.
اسيدهاي چرب ضروري
از كمبودهاي ديگر كه باعث تغييرات در مو (مشابه كمبود روي) مي‌شوند كمبود اسيدهاي چرب ضروري است. كمبود دريافت اسيد لينولئيك يا اسيد لينولنيك مي‌تواند علائمي همچون ريزش موي منتشر در ناحيه پوست سر و ابروها را ايجاد كرده و باعث تغيير رنگ مو نيز بشود. تجويز روغن ماهي يا تركيبات امگا-3 و امگا-6 يا به صورت ارحج استفاده از مواد غذايي حاوي امگا-3 و امگا-6 همانند مصرف ماهي و مغز گردو مي‌تواند اين كمبودها را برطرف كند.
كمبود سلنيوم كه در مغزها و آجيل‌ها به ميزان خوبي يافت مي‌شود نيز زمينه تغييرات مشابهي همچون كمبود روي را به دنبال خواهد داشت. همچنين اين كمبود منجر به تغيير رنگ پوست و مو نيز مي‌شود. روشن شدن قسمت‌هايي از پوست يا مو در نتيجه كمبود سلنيوم ديده مي‌شود.
ويتامين‌هاي A، C و بيوتين
كمبود ويتامين‌هايي مانند ويتامين A و بيوتين نيز تأثيرات مختلفي بر سلامت مو خواهد داشت. در نتيجه كمبود بيوتين، موهاي پرزي شكل و همچنين موهاي ناحيه ابرو و مژه‌ها دچار مشكل شده و ريزش در آنها ديده مي‌شود. در صورتي كه افراد رژيم غذايي متنوعي دريافت كنند، معمولاً كمبود آن به ندرت ديده مي‌شود، ولي در كساني كه تحت درمان با داروهاي ضدتشنج قرار دارند توجه ويژه‌اي را مي‌طلبد. كمبود ويتامين C نيز مي‌تواند هيپركراتوز فوليكولار و يا خونريزي پري فوليكولار را باعث شود. اين تغييرات بيشتر در موهاي ناحيه پا، بازو و شكم ديده مي‌شود.
آهن
كمبود آهن نيز جزء موارد بحث‌برانگيز در زمينه ريزش مو محسوب مي‌شود. مكانيسم تأثير آن بر ريزش مو هنوز مشخص نشده است، ولي يكي از احتمالات، نقش تعيين كننده آن در تقسيم سريع سلول‌ها در بدن است كه از جمله آنها مي‌توان به سلول‌هاي ماتريكس فوليكول مو اشاره كرد. در نتيجه كمبود آهن كه متأسفانه شيوع بسيار بالايي نيز دارد رشد مو با اشكال مواجه خواهد شد. هر چند كه مطالعات زيادي تأييد كننده ارتباط آهن با آلوپسي و ريزش مو است، تعدادي نيز منكر اين ارتباط مي‌شوند.
ريز مغذي‌ها
بسياري از بيماران در خصوص نقش تغذيه در رشد مو و سلامت آن سوال مي‌كنند. در جواب بايد گفت بسياري از آنزيم‌هايي كه در پروتئين‌هاي ساختاري بدن نقش فعال دارند براي واكنش‌هاي خود نياز به ويتامين‌ها و مواد معدني به ميزان كافي دارند، در اين رابطه مو نيز مستثني نيست و مي‌توان ميزان مورد نياز اين ريزمغذي‌ها را از طريق رژيم غذايي استاندارد تأمين كرد، بدون آنكه نيازي به مكمل وجود داشته باشد. هر چند در مورد آهن يا بعضي ريزمغذي‌هاي ديگر در شرايطي لازم است از مكمل‌ها استفاده شود. طبيعتاً در بيماراني كه دچار سندرم سوء جذب مي‌باشند يا مبتلايان به بيماري‌هاي مزمن و يا بيماري‌هاي مادرزادي قلب، بايد ملاحظات لازم به عمل آيد. همچنين در افراد سالمند و مسن نيز علاوه بر تأمين نيازهاي ريزمغذي‌ها براي حفظ سلامت مو، بايد توجه ويژه‌اي به سلامت كلي آنها نيز داشت.
منبع: دنياي سلامت ش 81
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر