نوشته : دكتر محمدجواد حسين‌زاده
پاسخ غيرطبيعي بدن به بعضي از غذاهاي مشخص را حساسیت غذايي مي‌گویند. در اين حالت واكنش سيستم ايمني بدن به برخي از مواد بي‌ضرر موجود در غذاها منجر به بروز علائمي مي‌شود. اين علائم هرچند در بعضي موارد مشابه عدم تحمل غذايي (Food intolerancr) است، ولي این عارضه كاملاً با آلرژي و حساسيت غذايي فرق دارد. در شرايط عدم تحمل غذايي الزاماً سيستم ايمني بدن درگير نيست. هرچند كه به نظر مي‌رسد 25 درصد افراد به بعضي از غذاهاي خاص حساسيت دارند، ولي صرفاً در 4-8 درصد کودکان و 2 درصد بزرگسالان تشخيص حساسيت غذايي داده مي‌شود. بيشتر حساسيت‌هاي غذايي خفيف هستند، اما در بعضي موارد حتی ممکن است منجر به شوك آنافيلاكتيك و در بعضي شرايط جدي منجر به مرگ شوند.
حساسيت غذايي در كودكان و نوجوان
حساسيت‌هاي غذايي غالباً در كودكان و نوجوانان ديده مي‌شود و در این میان كودكان كم‌سن و سال بيشتر در معرض اين حساسيت‌ها قرار مي‌گيرند. قبل از هر واكنش حساسيت‌زاي غذايي كودك بايد دست‌کم يك بار در معرض دريافت آن ماده غذايي قرار گرفته باشد؛ گرچه در بعضي موارد اين حساسيت از طريق شير مادر نيز بروز خواهد کرد. در هر صورت، علائم آلرژي زماني ظاهر مي‌شود كه كودك براي دومين بار در معرض آن ماده غذايي قرار گیرد. علائمي همچون خارش، كهير، اشكالات تنفسي، دل درد، استفراغ و اسهال در نتيجه واكنش بدن به دنبال ترشح آنتي‌بادي‌هايي عليه غذاي مصرف‌شده و يا آزادي هيستامين بروز مي‌کند.
تفاوت حساسيت غذايي و تحمل غذايي
اما تفاوت حساسيت غذايي و عدم تحمل غذايي در پاسخ سيستم ايمني بدن است. در حساسیت غذايي، سيستم ايمني كاملاً درگير و بسياري از علائم ذكرشده در نتيجه اين واكنش بدن قابل توجيه می‌باشد.
علائم
از احساس ناراحتي خفيف تا مراحل حساسيت شديد و مرگ متغير می‌باشد. علائم حساسيت غذايي معمولا بلافاصله بعد از مصرف غذا يا ظرف دو ساعت ظاهر مي‌شود و اغلب پوست و دستگاه گوارش را درگير مي‌كند و همانگونه كه ذكر شد از كهير، تورم، خارش و اگزما تا حالت تهوع، استفراغ، كرامپ‌هاي شكمي، سوءهاضمه و اسهال متغير خواهد بود. تورم پلك، صورت، لب‌ها، زبان، حلق و ديگر قسمت‌هاي بدن از دیگر علائم می‌باشد. تغيير حس چشايي، صداهاي تنفسي و مشكلات همراه آن و در نهايت گيجي و تغيير سطح هوشياري از علائم آلرژي غذايي به شمار مي‌آید. در بسياري موارد حساسيت غذايي در نتيجه انتقال ژنتيكي و حساسيت به مواد آلرژي‌زای خاص ايجاد مي‌شود.
مواد غذائي حساسيت‌زا
رایج‌ترین مواد غذايي كه اين زمينه را ايجاد مي‌كنند، عبارتند از: ماهي، ميگو و غذاهاي دريايي، انواع آجيل‌ها، خصوصاً بادام‌زميني، گردو، بادام، ميوه‌ها، به‌خصوص توت فرنگي و آناناس، سبزيجات، مانند گوجه‌فرنگي و مواد افزودني و نگهدارنده. در کودکان مواد غذايي ديگري مثل شير، تخم‌مرغ، گندم و موز نيز زمينه حساسیت غذايي را ايجاد مي‌كنند. در کودکان زير پنج سال حساسيت غذايي تا 5 درصد نيز گزارش شده كه در بعضي موارد تمام عمر همراه وي خواهد بود. لازم به ذکر است که ميزان دريافت بعضي مواد حساسيت‌زا مهم نيست و در برخي موارد حتي ميزان بسیار اندكِ مثلاً بادام‌زميني مي‌تواند واكنش‌هاي حساسیتي شديدی ايجاد كند. عوامل زمينه‌اي ايجاد اين حساسیت‌‌ها علاوه بر مسائل ژنتيك و ابتلاي والدين به واكنش‌هاي حساسیتي به تماس مداوم افراد به بعضي مواد غذايي نيز ارتباط دارد.
درمان حساسیت غذايي
معمولاً هيچ اقدام درماني صددرصدي براي پيشگيري از حساسیت غذايي وجود ندارد. البته اخيراً بعضي روش‌هاي كاهش حساسيت در حال انجام است كه نمي‌توان براي آنها تضمين 100 درصد را در نظر گرفت. به نظر مي‌رسد بهترین راه براي كاهش علائم در خانواده‌هايي كه يكي از والدين علائمي نظير آسم، اگزما و آلرژي‌هاي فصلي دارند، پرهیز از مصرف مواد حساسيت‌زا در دوران بارداري و شيردهي است. همچنين در مواردی كه شيرخوار نسبت به يك ماده غذايي حساسيت پيدا كرده، بهتر است مادر نیز از مصرف آن در دوران شيردهي خودداری كند. صرفاً شير مادر در شش‌ماهه اول زندگي و در صورت استفاده از غذاي كمكي، تأخير در دادن مواد غذايي حساسيت‌زا به كودك مي‌تواند او را از حساسيت‌هاي غذايي محافظت كند. همچنين مصرف غذاهاي حاوي آنتي‌اكسيدان‌ها همانند ميوه‌ها و سبزيجات و عدم مصرف غذاهايي كه در آنها از مواد نگهدارنده و افزودني‌ها استفاده شده است، مي‌تواند كمك‌كننده باشد.
منبع: دنیای سلامت ش 79
حساسيت غذايي در كودكان و نوجوان
حساسيت‌هاي غذايي غالباً در كودكان و نوجوانان ديده مي‌شود و در این میان كودكان كم‌سن و سال بيشتر در معرض اين حساسيت‌ها قرار مي‌گيرند. قبل از هر واكنش حساسيت‌زاي غذايي كودك بايد دست‌کم يك بار در معرض دريافت آن ماده غذايي قرار گرفته باشد؛ گرچه در بعضي موارد اين حساسيت از طريق شير مادر نيز بروز خواهد کرد. در هر صورت، علائم آلرژي زماني ظاهر مي‌شود كه كودك براي دومين بار در معرض آن ماده غذايي قرار گیرد. علائمي همچون خارش، كهير، اشكالات تنفسي، دل درد، استفراغ و اسهال در نتيجه واكنش بدن به دنبال ترشح آنتي‌بادي‌هايي عليه غذاي مصرف‌شده و يا آزادي هيستامين بروز مي‌کند.
تفاوت حساسيت غذايي و تحمل غذايي
اما تفاوت حساسيت غذايي و عدم تحمل غذايي در پاسخ سيستم ايمني بدن است. در حساسیت غذايي، سيستم ايمني كاملاً درگير و بسياري از علائم ذكرشده در نتيجه اين واكنش بدن قابل توجيه می‌باشد.
علائم
از احساس ناراحتي خفيف تا مراحل حساسيت شديد و مرگ متغير می‌باشد. علائم حساسيت غذايي معمولا بلافاصله بعد از مصرف غذا يا ظرف دو ساعت ظاهر مي‌شود و اغلب پوست و دستگاه گوارش را درگير مي‌كند و همانگونه كه ذكر شد از كهير، تورم، خارش و اگزما تا حالت تهوع، استفراغ، كرامپ‌هاي شكمي، سوءهاضمه و اسهال متغير خواهد بود. تورم پلك، صورت، لب‌ها، زبان، حلق و ديگر قسمت‌هاي بدن از دیگر علائم می‌باشد. تغيير حس چشايي، صداهاي تنفسي و مشكلات همراه آن و در نهايت گيجي و تغيير سطح هوشياري از علائم آلرژي غذايي به شمار مي‌آید. در بسياري موارد حساسيت غذايي در نتيجه انتقال ژنتيكي و حساسيت به مواد آلرژي‌زای خاص ايجاد مي‌شود.
مواد غذائي حساسيت‌زا
رایج‌ترین مواد غذايي كه اين زمينه را ايجاد مي‌كنند، عبارتند از: ماهي، ميگو و غذاهاي دريايي، انواع آجيل‌ها، خصوصاً بادام‌زميني، گردو، بادام، ميوه‌ها، به‌خصوص توت فرنگي و آناناس، سبزيجات، مانند گوجه‌فرنگي و مواد افزودني و نگهدارنده. در کودکان مواد غذايي ديگري مثل شير، تخم‌مرغ، گندم و موز نيز زمينه حساسیت غذايي را ايجاد مي‌كنند. در کودکان زير پنج سال حساسيت غذايي تا 5 درصد نيز گزارش شده كه در بعضي موارد تمام عمر همراه وي خواهد بود. لازم به ذکر است که ميزان دريافت بعضي مواد حساسيت‌زا مهم نيست و در برخي موارد حتي ميزان بسیار اندكِ مثلاً بادام‌زميني مي‌تواند واكنش‌هاي حساسیتي شديدی ايجاد كند. عوامل زمينه‌اي ايجاد اين حساسیت‌‌ها علاوه بر مسائل ژنتيك و ابتلاي والدين به واكنش‌هاي حساسیتي به تماس مداوم افراد به بعضي مواد غذايي نيز ارتباط دارد.
درمان حساسیت غذايي
معمولاً هيچ اقدام درماني صددرصدي براي پيشگيري از حساسیت غذايي وجود ندارد. البته اخيراً بعضي روش‌هاي كاهش حساسيت در حال انجام است كه نمي‌توان براي آنها تضمين 100 درصد را در نظر گرفت. به نظر مي‌رسد بهترین راه براي كاهش علائم در خانواده‌هايي كه يكي از والدين علائمي نظير آسم، اگزما و آلرژي‌هاي فصلي دارند، پرهیز از مصرف مواد حساسيت‌زا در دوران بارداري و شيردهي است. همچنين در مواردی كه شيرخوار نسبت به يك ماده غذايي حساسيت پيدا كرده، بهتر است مادر نیز از مصرف آن در دوران شيردهي خودداری كند. صرفاً شير مادر در شش‌ماهه اول زندگي و در صورت استفاده از غذاي كمكي، تأخير در دادن مواد غذايي حساسيت‌زا به كودك مي‌تواند او را از حساسيت‌هاي غذايي محافظت كند. همچنين مصرف غذاهاي حاوي آنتي‌اكسيدان‌ها همانند ميوه‌ها و سبزيجات و عدم مصرف غذاهايي كه در آنها از مواد نگهدارنده و افزودني‌ها استفاده شده است، مي‌تواند كمك‌كننده باشد.
منبع: دنیای سلامت ش 79
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر