نوشته : تحريريه دنياي سلامت
هنگامي
كه يك زن و شوهر تصميم به بچه‌دار شدن مي‌گيرند، تمايل دارند در اولين
زمان ممكن اين اتفاق بيفتد؛ اما متأسفانه اغلب چنين نمي‌شود و ماه‌ها از
تصميم آنها مي‌گذرد و از بارداري خبري نيست. زنان در سنين باروري اشتياق
زيادي براي بچه‌دار شدن دارند. از آنجا كه تغذيه نقش اساسي در سلامتي دارد،
عجيب نخواهد بود اين امر در بارور شدن نيز تأثير بگذارد. به همين منظور از
سه ماه قبل از بارداري، تغذيه مادر بايد تحت نظر پزشك باشد و اولين
مسأله‌اي كه بايد مورد توجه قرار گيرد. وزن بدن است. زناني كه دچار
اضافه‌وزن هستند، شانش كمتري براي بارداري دارند؛ زيرا امكان تخمك‌گذاري و
توليد هورمون در آنها كمتر است. اين اضافه وزن، حتي اگر 10 تا 20 درصد كاهش
يابد، شانس بچه‌دار شدن بيشتر مي‌شود. از طرفي، لاغري بيش از حد و پايين
بودن چربي بدن نيز امكان بارداري را كاهش مي‌دهد. بنابراين يكي از نكات
اصلي در باردار شدن، داشتن وزن ايده‌آل و مناسب است. يكي ديگر از عوامل مهم
نيز وجود اسيدفوليك در رژيم غذايي است. قبل از تصميم‌گيري براي باردار
شدن، خانم بايد شروع به مصرف مكمل‌هاي غذايي كند. بسياري از نقص‌هاي
مادرزادي كودكان با افزودن مواد مورد نياز به رژيم غذايي مادر برطرف
مي‌شوند. همچنين رژيم غذايي سالم و متعادل به بارداري سريع كمك مي‌كند.
استفاده از منابع پروتئين سالم مانند گوشت، مرغ، تخم‌مرغ، لبنيات و ماهي،
يك بارداري سالم را به همراه خواهند داشت. زنان بايد به سلامت غذايي كه
مي‌خورند دقت كنند. مصرف كافي ميوه و سبزيجات بسيار مفيد است. اين غذاها
مواد مغذي حياتي را تأمين و به حفظ سلامتي كمك مي‌كنند. سبزيجاتي مانند كلم
براكلي و ميوه‌هاي خشك و گوشت قرمز مي‌تواند آهن مورد نياز بدن را تأمين
كند و مصرف ويتامين C موجب جذب آهن خواهد شد. خوردن كربوهيدرات را نيز
فراموش نكنيد. نان، برنج و سيب‌زميني انرژي‌زا هستند.
ويار در زنان باردار
طبق نظرسنجي در آمريكا، اغلب زنان باردار شب‌ها هوس بستني مي‌كنند. بيش از 40 درصد خانم‌ها، در طي بارداري بيشتر ميل به مواد شيرين دارند و 33 درصد زنان تمايل به اسنك‌ها و تنقلات نمكي و شور دارند. و 17 درصد غذاهاي تند را دوست دارند. 10 درصد از خانم‌ها هم هوس خوردن مركبات، ميوه و غذاهاي ترش مي‌كنند. ويار عبارت است از هوس خوردن يك نوع غذاي خاص در دوران بارداري. حدود 85 درصد از خانم‌ها حداقل يك‌بار، ولع و هوس خوردن يك غذاي خاص را مي‌كنند. علت ويار: تغييرات شديد هورموني در طي بارداري روي طعم و بوي غذاها تأثيرگذار است. اين موضوع در زمان يائسگي نيز اتفاق مي‌افتد و زناني كه يائسه شده‌اند، تمايل زيادي به خوردن غذاهاي قوي و طعم‌دار، دارند. برخي از متخصصان تغذيه و بهداشت بر اين باورند كه ولع خاص خوردن چيزهاي عجيب و غريب ممكن است معنادار باشد؛ مثل ولع خوردن يخ، و مهر و گاهي ته سيگار و يا حتي پودر رختشويي كه مي‌تواند به علت فقر آهن باشد (با اينكه هيچ كدام از آنها حاوي آهن نيستند). در يك بررسي آماري تعداد زيادي از خانم‌ها تمايل زيادي به خوردن يخ داشتند؛ در حالي كه قبل از بارداري هيچ تمايلي به آن وجود نداشته است. بعضي از پزشكان طب جايگزين نيز بر اين باورند كه ولع مصرف شكلات مي‌تواند به علت كمبود ويتامين B باشد و يا مثلاً ولع خوردن هلو به علت كمبود و نياز بدن به بتاكاروتن بتا است. با تمام اين نظريه‌ها، هنوز ارتباطي ميان ولع خوردن و آنچه بدن نياز دارد، ثابت نشده است و اين ارتباط بسيار ضعيف به نظر مي‌رسد. اگر اين حس در انسان‌ها بيدار بود، بيشتر افراد به جاي تمايل به خوردن شكلات، به خوردن كلم براكلي و ميوه‌هاي تازه ولع داشتند؛ زيرا بدن به آنها خيلي نياز دارد. بعضي ديگر از پژوهشگران معتقدند ويار عبارت است از يك نياز عاطفي و افرادي كه هوس خوردن مواد غذايي مي‌كنند، در واقع از لحاظ عاطفي و احساسي نياز به نوازش و مراقبت دارند! براي جلوگيري از ويارهاي ناسالم، هر روز صبحانه‌تان را كامل بخوريد و رژيم سالم غذايي و ورزش را فراموش نكنيد.
طبق نظرسنجي در آمريكا، اغلب زنان باردار شب‌ها هوس بستني مي‌كنند. بيش از 40 درصد خانم‌ها، در طي بارداري بيشتر ميل به مواد شيرين دارند و 33 درصد زنان تمايل به اسنك‌ها و تنقلات نمكي و شور دارند. و 17 درصد غذاهاي تند را دوست دارند. 10 درصد از خانم‌ها هم هوس خوردن مركبات، ميوه و غذاهاي ترش مي‌كنند. ويار عبارت است از هوس خوردن يك نوع غذاي خاص در دوران بارداري. حدود 85 درصد از خانم‌ها حداقل يك‌بار، ولع و هوس خوردن يك غذاي خاص را مي‌كنند. علت ويار: تغييرات شديد هورموني در طي بارداري روي طعم و بوي غذاها تأثيرگذار است. اين موضوع در زمان يائسگي نيز اتفاق مي‌افتد و زناني كه يائسه شده‌اند، تمايل زيادي به خوردن غذاهاي قوي و طعم‌دار، دارند. برخي از متخصصان تغذيه و بهداشت بر اين باورند كه ولع خاص خوردن چيزهاي عجيب و غريب ممكن است معنادار باشد؛ مثل ولع خوردن يخ، و مهر و گاهي ته سيگار و يا حتي پودر رختشويي كه مي‌تواند به علت فقر آهن باشد (با اينكه هيچ كدام از آنها حاوي آهن نيستند). در يك بررسي آماري تعداد زيادي از خانم‌ها تمايل زيادي به خوردن يخ داشتند؛ در حالي كه قبل از بارداري هيچ تمايلي به آن وجود نداشته است. بعضي از پزشكان طب جايگزين نيز بر اين باورند كه ولع مصرف شكلات مي‌تواند به علت كمبود ويتامين B باشد و يا مثلاً ولع خوردن هلو به علت كمبود و نياز بدن به بتاكاروتن بتا است. با تمام اين نظريه‌ها، هنوز ارتباطي ميان ولع خوردن و آنچه بدن نياز دارد، ثابت نشده است و اين ارتباط بسيار ضعيف به نظر مي‌رسد. اگر اين حس در انسان‌ها بيدار بود، بيشتر افراد به جاي تمايل به خوردن شكلات، به خوردن كلم براكلي و ميوه‌هاي تازه ولع داشتند؛ زيرا بدن به آنها خيلي نياز دارد. بعضي ديگر از پژوهشگران معتقدند ويار عبارت است از يك نياز عاطفي و افرادي كه هوس خوردن مواد غذايي مي‌كنند، در واقع از لحاظ عاطفي و احساسي نياز به نوازش و مراقبت دارند! براي جلوگيري از ويارهاي ناسالم، هر روز صبحانه‌تان را كامل بخوريد و رژيم سالم غذايي و ورزش را فراموش نكنيد.
علائم بارداري
قبل از عقب افتادن قاعدگي، خانم‌هاي جوان، مشتاق هستند علائم بارداري را در خود جستجو و پيدا كنند. اين حس براي آنها بسيار هيجان‌انگيز است و هيچ لفظي نمي‌تواند، آن حس را بازگو كند. علائم اوليه بارداري در هر فرد متفاوت است. گاهي اوقات خانم‌ها بدون هيچ نشانه‌اي از بارداري، باردار هستند. ممكن است لقاح در زنان با تأخير انجام شود. تأخير در قاعدگي صرفاً به معني بارداري نيست؛ زيرا عفونت‌هاي زنانه نيز مي‌توانند علت اين تأخير باشند. علائم بارداري عبارتند از:
بالا رفتن درجه حرارت بدن گرفتگي عضلات شكمي (بعضي از زنان در طول 9 ماه بارداري اين حس را دارند) بيماري صبحگاهي تهوع و استفراغ بزرگ و سفت شدن سينه‌ها كمر درد سوزش سردل طعم بد دهان ويار سرگيجه و خستگي حالت تهوع و استفراغ در دوره بارداري علت فيزيولوژيكي دارد و در طب پزشكي به آن (NVP) يا بيماري صبحگاهي مي‌گويند كه در آن استفراغ مدام منجر به كم‌آبي بدن و كاهش وزن مي‌شود. حدود 50 تا 80 درصد خانم‌ها اين مشكل را در اوايل دوران بارداري دارند كه مي‌تواند به صورت تهوع گاه به گاه و يا تهوع شديد و مستمر باشد. تنها در 20 درصد از خانم‌ها هيچ نشانه‌اي از تهوع و بيماري صبحگاهي ديده نمي‌شود. پژوهش‌ها نشان مي‌دهد زناني كه اين حالت را دارند، نسبت به بقيه كمتر دچار سقط جنين و زايمان بچه‌مرده مي‌شوند. تهوع معمولاً از هفته چهارم و ششم شروع مي‌شود و در نيمي از موارد در هفته 14 تا 16 بارداري به پايان مي‌رسد. برخي از زنان هم در كل دوره 9 ماه بارداري حالت تهوع دارند. اگرچه نام اين بيماري «بيماري صبحگاهي» است، اما اين حالت در هر ساعتي از روز ممكن است رخ دهد؛ ولي معمولاً به علت كمبود قندخون بدن در صبح، بيشتر اتفاق مي‌افتد. گروهي اعتقاد دارند تغييرات شيميايي كه طي بارداري در بدن به وجود مي‌آيد، منجر به حالت تهوع مي‌شود. و آن ترشح هورمون پروژسترون است. اين هورمون روي سيستم عضلاني و عضلات رحم نيز تأثير مي‌گذارد و از زايمان زودرس جلوگيري مي‌كند. پروژسترون باعث تحريك مسير گوارش و افزايش بيش از حد توليد اسيد معده و در نتيجه تهوع مي‌شود. علت ديگري كه براي بروز اين حالت مطرح شده، هورمون جفت انسان و هورمون گنادوتروپين (gonadotropin) است. اين هورمون به طور چشمگيري ترشح شده و پس از 5 تا 15 هفتگي كم‌كم از ميزان آن كاسته مي‌شود. ترشح زياد اين هورمون در خون، مركز استفراغ را در مغز فعال مي‌كند و از طريق عصب اين سيگنال به معده فرستاده و در نتيجه بيمار دچار حالت تهوع مي‌شود. تهوع از علائم كلاسيك بيماري صبحگاهي است، اما لزوماً تنها نشانه آن نيست و سردرد، كاهش وزن، دوري از مواد غذايي و كم آبي بدن نيز از علائم اين بيماري است. در بيشتر موارد نيازي به مراجعه به پزشك نيست؛ مگر اينكه علائم آنقدر شديد باشند كه در زندگي روزمره تداخل ايجاد كنند كه معمولاً داروهاي ضدتهوع تجويز مي‌شود و در صورتي كه همچنان تهوع ادامه داشته باشد، مصرف آنتي‌هيستامين توصيه مي‌گردد. براي كاهش استفراغ‌هاي شديد و جلوگيري از كم آبي بدن، گاه سرم غذايي تزريق مي‌شود. نكات زير مي‌توانند به كاهش علائم بيماري كمك كنند: پيش از آنكه از رختخواب بلند شويد، يك ميان‌وعده كوچك، مثل يك بيسكوئيت يا يك كيك كوچك بخوريد و كمي استراحت كنيد و بعد از چند دقيقه بلند شويد. معده خالي تهوع را تشديد مي‌كند؛ بنابراين وعدههاي اصلي غذايي خود را به ميان وعدههاي كوچك تقسيم كنيد. از خستگي و استرس دوري كنيد؛ زيرا موجب وخيم شدن اوضاع مي‌شود. استراحت كافي داشته باشيد. مصرف زياد آب و آبميوه‌هاي تازه و طبيعي را فراموش نكنيد. خوردن ليموترش باعث تسكين حالت تهوع مي‌شود. مي‌توانيد كمي نمك نيز به آن بزنيد. عطر و بوي طبيعي ليمو سبب آرامش مي‌شود. از مصرف مواد غذايي سرخ‌شده بپرهيزيد و از بوييدن و خوردن غذاهايي كه احساس تهوع در شما ايجاد مي‌كنند، خودداري كنيد. از مكان‌هاي گرم و آلوده فاصله بگيريد و در هواي تازه و بيرون از منزل كمي پياده‌روي كنيد.
قبل از عقب افتادن قاعدگي، خانم‌هاي جوان، مشتاق هستند علائم بارداري را در خود جستجو و پيدا كنند. اين حس براي آنها بسيار هيجان‌انگيز است و هيچ لفظي نمي‌تواند، آن حس را بازگو كند. علائم اوليه بارداري در هر فرد متفاوت است. گاهي اوقات خانم‌ها بدون هيچ نشانه‌اي از بارداري، باردار هستند. ممكن است لقاح در زنان با تأخير انجام شود. تأخير در قاعدگي صرفاً به معني بارداري نيست؛ زيرا عفونت‌هاي زنانه نيز مي‌توانند علت اين تأخير باشند. علائم بارداري عبارتند از:
بالا رفتن درجه حرارت بدن گرفتگي عضلات شكمي (بعضي از زنان در طول 9 ماه بارداري اين حس را دارند) بيماري صبحگاهي تهوع و استفراغ بزرگ و سفت شدن سينه‌ها كمر درد سوزش سردل طعم بد دهان ويار سرگيجه و خستگي حالت تهوع و استفراغ در دوره بارداري علت فيزيولوژيكي دارد و در طب پزشكي به آن (NVP) يا بيماري صبحگاهي مي‌گويند كه در آن استفراغ مدام منجر به كم‌آبي بدن و كاهش وزن مي‌شود. حدود 50 تا 80 درصد خانم‌ها اين مشكل را در اوايل دوران بارداري دارند كه مي‌تواند به صورت تهوع گاه به گاه و يا تهوع شديد و مستمر باشد. تنها در 20 درصد از خانم‌ها هيچ نشانه‌اي از تهوع و بيماري صبحگاهي ديده نمي‌شود. پژوهش‌ها نشان مي‌دهد زناني كه اين حالت را دارند، نسبت به بقيه كمتر دچار سقط جنين و زايمان بچه‌مرده مي‌شوند. تهوع معمولاً از هفته چهارم و ششم شروع مي‌شود و در نيمي از موارد در هفته 14 تا 16 بارداري به پايان مي‌رسد. برخي از زنان هم در كل دوره 9 ماه بارداري حالت تهوع دارند. اگرچه نام اين بيماري «بيماري صبحگاهي» است، اما اين حالت در هر ساعتي از روز ممكن است رخ دهد؛ ولي معمولاً به علت كمبود قندخون بدن در صبح، بيشتر اتفاق مي‌افتد. گروهي اعتقاد دارند تغييرات شيميايي كه طي بارداري در بدن به وجود مي‌آيد، منجر به حالت تهوع مي‌شود. و آن ترشح هورمون پروژسترون است. اين هورمون روي سيستم عضلاني و عضلات رحم نيز تأثير مي‌گذارد و از زايمان زودرس جلوگيري مي‌كند. پروژسترون باعث تحريك مسير گوارش و افزايش بيش از حد توليد اسيد معده و در نتيجه تهوع مي‌شود. علت ديگري كه براي بروز اين حالت مطرح شده، هورمون جفت انسان و هورمون گنادوتروپين (gonadotropin) است. اين هورمون به طور چشمگيري ترشح شده و پس از 5 تا 15 هفتگي كم‌كم از ميزان آن كاسته مي‌شود. ترشح زياد اين هورمون در خون، مركز استفراغ را در مغز فعال مي‌كند و از طريق عصب اين سيگنال به معده فرستاده و در نتيجه بيمار دچار حالت تهوع مي‌شود. تهوع از علائم كلاسيك بيماري صبحگاهي است، اما لزوماً تنها نشانه آن نيست و سردرد، كاهش وزن، دوري از مواد غذايي و كم آبي بدن نيز از علائم اين بيماري است. در بيشتر موارد نيازي به مراجعه به پزشك نيست؛ مگر اينكه علائم آنقدر شديد باشند كه در زندگي روزمره تداخل ايجاد كنند كه معمولاً داروهاي ضدتهوع تجويز مي‌شود و در صورتي كه همچنان تهوع ادامه داشته باشد، مصرف آنتي‌هيستامين توصيه مي‌گردد. براي كاهش استفراغ‌هاي شديد و جلوگيري از كم آبي بدن، گاه سرم غذايي تزريق مي‌شود. نكات زير مي‌توانند به كاهش علائم بيماري كمك كنند: پيش از آنكه از رختخواب بلند شويد، يك ميان‌وعده كوچك، مثل يك بيسكوئيت يا يك كيك كوچك بخوريد و كمي استراحت كنيد و بعد از چند دقيقه بلند شويد. معده خالي تهوع را تشديد مي‌كند؛ بنابراين وعدههاي اصلي غذايي خود را به ميان وعدههاي كوچك تقسيم كنيد. از خستگي و استرس دوري كنيد؛ زيرا موجب وخيم شدن اوضاع مي‌شود. استراحت كافي داشته باشيد. مصرف زياد آب و آبميوه‌هاي تازه و طبيعي را فراموش نكنيد. خوردن ليموترش باعث تسكين حالت تهوع مي‌شود. مي‌توانيد كمي نمك نيز به آن بزنيد. عطر و بوي طبيعي ليمو سبب آرامش مي‌شود. از مصرف مواد غذايي سرخ‌شده بپرهيزيد و از بوييدن و خوردن غذاهايي كه احساس تهوع در شما ايجاد مي‌كنند، خودداري كنيد. از مكان‌هاي گرم و آلوده فاصله بگيريد و در هواي تازه و بيرون از منزل كمي پياده‌روي كنيد.
راهنماي ورزش در طي بارداري
ورزش منظم به مادر كمك مي‌كند تا با مشكلات جسمي و روحي باردار شدن كنار بيايد؛ زيرا او با مشكلاتي همچون كمردرد، يبوست و خستگي و ...، در طي بارداري مواجه خواهد شد و ورزش به حفظ آمادگي جسمي و سلامتي كمك خواهد كرد. ورزش در طي روز باعث مي‌شود شب خواب راحت‌تري داشته باشيد و به جنين هم سرايت خواهد كرد. ورزش همچنين كمك مي‌كند ما پس از زايمان سريع‌تر به وزن اوليه خود بازگرديم. ورزش ماهيچه‌هاي بدن را براي تولد نوزاد آماده‌تر و استرس را كمتر مي‌كند. دوچرخه‌سواري، پياده‌روي، آهسته دويدن، شنا و يوگا، ورزش‌هاي مناسب و ايمن دوره بارداري هستند و ورزش‌هايي همچون اسب‌سواري، اسكي، ژيمناستيك، فوتبال، تنيس و اسكواش خطرناكند. حتي اغلب پزشكان و ماماها توصيه مي‌كنند دوچرخه‌سواري بعد از سه ماهه اول بارداري انجام شود. با استفاده از يك مربي ورزش خوب مي‌توانيد تمام حركات امن ايروبيك را نيز ياد بگيريد. سه بار ورزش در هفته و هر بار، 30 دقيقه كافي است. هر زمان احساس خستگي كرديد، ورزش را متوقف كنيد. در صورتي كه با هر يك از موارد زير مواجه شديد، حتماً ورزش را متوقف و استراحت كنيد: درد پا، شكم و قفسه سينه سرگيجه تنگي نفس خونريزي واژينال عدم تعادل در راه رفتن انقباضات زناني كه داراي مشكلات زير هستند، حتماً قبل از انجام هر ورزشي بايد با پزشك‌شان مشورت كنند. سابقه تولد نوزاد زودرس و يا سقط جنين كم‌خوني و كمبود آهن
كمتر بودن وزن نوزاد نسبت به زمان بارداري
فشار خون بالا يا خيلي پايين اضافه‌وزن و يا كمبود وزن زياد مشكلات مفصلي يا عضلاني مشكلات قلبي يا ريوي جنين دوقلو
در موارد زير اصلاً نبايد ورزش كنيد:
ابتلا به مشكل و بيماري جدي قلبي يا ريوي اگر بيشتر از دوقلو باردار بوديد سابقه چندين سقط مكرر ضعيف بودن دهانه رحم
ورزش منظم به مادر كمك مي‌كند تا با مشكلات جسمي و روحي باردار شدن كنار بيايد؛ زيرا او با مشكلاتي همچون كمردرد، يبوست و خستگي و ...، در طي بارداري مواجه خواهد شد و ورزش به حفظ آمادگي جسمي و سلامتي كمك خواهد كرد. ورزش در طي روز باعث مي‌شود شب خواب راحت‌تري داشته باشيد و به جنين هم سرايت خواهد كرد. ورزش همچنين كمك مي‌كند ما پس از زايمان سريع‌تر به وزن اوليه خود بازگرديم. ورزش ماهيچه‌هاي بدن را براي تولد نوزاد آماده‌تر و استرس را كمتر مي‌كند. دوچرخه‌سواري، پياده‌روي، آهسته دويدن، شنا و يوگا، ورزش‌هاي مناسب و ايمن دوره بارداري هستند و ورزش‌هايي همچون اسب‌سواري، اسكي، ژيمناستيك، فوتبال، تنيس و اسكواش خطرناكند. حتي اغلب پزشكان و ماماها توصيه مي‌كنند دوچرخه‌سواري بعد از سه ماهه اول بارداري انجام شود. با استفاده از يك مربي ورزش خوب مي‌توانيد تمام حركات امن ايروبيك را نيز ياد بگيريد. سه بار ورزش در هفته و هر بار، 30 دقيقه كافي است. هر زمان احساس خستگي كرديد، ورزش را متوقف كنيد. در صورتي كه با هر يك از موارد زير مواجه شديد، حتماً ورزش را متوقف و استراحت كنيد: درد پا، شكم و قفسه سينه سرگيجه تنگي نفس خونريزي واژينال عدم تعادل در راه رفتن انقباضات زناني كه داراي مشكلات زير هستند، حتماً قبل از انجام هر ورزشي بايد با پزشك‌شان مشورت كنند. سابقه تولد نوزاد زودرس و يا سقط جنين كم‌خوني و كمبود آهن
كمتر بودن وزن نوزاد نسبت به زمان بارداري
فشار خون بالا يا خيلي پايين اضافه‌وزن و يا كمبود وزن زياد مشكلات مفصلي يا عضلاني مشكلات قلبي يا ريوي جنين دوقلو
در موارد زير اصلاً نبايد ورزش كنيد:
ابتلا به مشكل و بيماري جدي قلبي يا ريوي اگر بيشتر از دوقلو باردار بوديد سابقه چندين سقط مكرر ضعيف بودن دهانه رحم
منبع: دنیای سلامت ش ۷۰
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر