نوشته : دكتر حسين صالحي سورمقي دكتري فارماكوگنوزي - استاد دانشگاه تهران
بعد
از آب، چاي پرمصرف‌ترين نوشيدني در دنياست و هر ساله 3 ميليارد كيلوگرم
چاي در جهان توليد مي‌شود. هزاران سال است كه مردم چين، ژاپن و هند چاي سبز
مصرف مي‌كنند و از خواص بي‌شمار آن بهره مي‌برند. آنها به هنگام سردرد و
نفخ شكم نيز بلافاصله چاي سبز مي‌نوشند. چاي سبز خطر مرگ در اثر بيماري‌هاي
قلبي را بيش از 25 درصد كاهش مي‌دهد. از فوايد بي‌شمار اين گياه بسيار
گفته شده است و حتي چاي را بهترين نوشيدني بعد از آب مي‌دانند. چاي محتوي
مقدار كمي از رنگدانه‌ها، مثل كافئين است. چاي سبز و چاي سياه هر دو از يك
گياه به دست مي‌آيند؛ به طور كلي عمليات بيشتري روي چاي سياه انجام مي‌شود
تا به دست مشتري برسد. چاي براي كاهش خطر برخي بيماري‌هاي مزمن مثل سكته،
حملات قلبي و برخي سرطان‌ها مفيد است. همچنين مي‌تواند از پوسيدگي دندان‌ها
جلوگيري كند. با مصرف چاي رنگدانه‌هايي كه شما به طريق ديگر دريافت
نمي‌كنيد، تامين مي‌شود. بيشترين بهره نوشيدن چاي سبز، شامل حال زنان
مي‌شود. زناني كه روزانه پنج فنجان يا بيشتر چاي سبز مي‌نوشند، در مقايسه
با كساني كه يك فنجان يا كمتر مصرف مي‌كنند، كمتر دچار مرگ در اثر حملات
قلبي مي‌شوند. ساير خواص چاي سبز عبارتند از:
كاهش وزن، جلوگيري از پوسيدگي دندان، حفاظت از قلب، كاهش فشار خون، جلوگيري از ديابت، پيشگيري از بيماري‌هاي خود‌ايمني، جلوگيري از آرتروز، سكته و سرطان و ... خواص مفيد چاي سبز آنقدر زياد است كه دانشمندان همچنان در حال تحقيق و بررسي آن هستند.
نوشيدن چاي سبز كمك زيادي به كاهش وزن مي‌كند و معمولاً در رژيم‌هاي غذايي سالم، هميشه جايگاه ثابت خود را دارد. نوشيدن پنج فنجان چاي سبز در طول روز، منجر به سوخت 70- 80 كالري در بدن مي‌شود كه برابر است با 7 پوند در سال. از مزاياي ديگر چاي سبز كه اخيراً گروهي از دانشمندان چيني به آن پي برده‌اند، جلوگيري از بيماري‌هاي چشم، مثل گلوكوما است. براساس پژوهش‌ها، بخش‌هاي مختلف چشم، در مقادير متفاوت كاتچين و آنتي‌اكسيدان جذب مي‌كنند كه با عمل اكسيداسيون مانع آسيب رسيدن به چشم مي‌شوند. شبكيه چشم كه مسوول حس كردن نور است، بيشترين ميزان تمركز آنتي‌اكسيدان‌ها و قرنيه كمترين ميزان را دارد. فعاليت آنتي‌اكسيدان بيست ساعت بعد از مصرف چاي سبز به پايان مي‌رسد. مصرف چاي سبز، چشم را در برابر فشارهاي اكسايشي محافظت مي‌كند. فشارهاي اكسايشي منجر به بيماري شبكيه چشم مي‌شود. مصرف مرتب چاي سبز، كلسترول بالا، بيماري‌هاي قلبي، آرتروز و بيماري‌هاي كبدي را كاهش مي‌دهد. برخي تحقيقات نشان داده‌اند كه نوشيدن چاي سبز، خطر بروز انواع سرطان، به خصوص سرطان معده، دهان و مري را كاهش مي‌دهد و با سلول‌هاي سرطاني مقابله مي‌كند و طبق تازه‌ترين اخبار، گروهي از پژوهشگران بعد از انجام برخي آزمايش‌ها روي افراد سيگاري كه روزانه يك فنجان چاي سبز مي‌نوشيدند، دريافتند كه مصرف همين مقدار كم چاي سبز به طرز چشمگيري با رشد سلول‌هاي سرطاني ريه مقابله مي‌كند. گروهي از پژوهشگران چندي پيش روي 170 نفر كه مبتلا به سرطان بودند و 340 فرد سالم آزمايش‌هايي انجام دادند. اين افراد براي مدتي به طور كامل تحت نظر بودند. ميزان سيگار كشيدن، نوع تغذيه، ميزان مصرف چاي سبز يا عدم مصرف آن، ميزان مصرف ميوه و سبزيجات و تاريخچه خانوادگي اين افراد در زمينه سرطان ريه مورد بررسي قرار گرفت و مشخص شد كه افراد سيگاري و غيرسيگاري كه روزانه به هيچ‌وجه چاي سبز نمي‌نوشند، پنج برابر بيشتر از آنهايي كه چاي سبز مي‌نوشند، در معرض خطر سرطان ريه هستند. افراد سيگاري كه اصلاً چاي سبز نمي‌نوشند، 12 برابر بيش از افرادي كه روزانه حداقل يك فنجان چاي سبز مي‌نوشند، در معرض اين خطر قرار دارند. افرادي كه چاي سبز مي‌نوشند چه سيگاري و چه غيرسيگاري، 66 درصد كمتر در معرض خطر سرطان ريه هستند. همچنين گفته مي‌شود كه نوشيدن چاي سبز احتمال بروز سرطان پروستات را نيز كاهش مي‌دهد؛ اما در اين زمينه آزمايش‌ها و تحقيقات گسترده‌تري در حال انجام است.
طرز تهيه چاي سبز
آماده كردن چاي سبز بسيار آسان است. براي هر نفر يك قاشق چايخوري سرصاف چاي در نظر بگيريد. بعد آب را جوش آورده و چاي را در آن بريزيد. قوري را روي كتري يا سماور بگذاريد و تا زماني كه دم بكشد (حدود 5 دقيقه) صبر كنيد. چاي سبز، زرد كمرنگ است و در صورتي كه به صورت غليظ مصرف شود، طعم آن تلخ مي‌باشد. بعد از خالي شدن قوري، مجددا مي‌توانيد روي آن آب جوش بريزيد. گفته مي‌شود كه خواص چاي سبز در مراحل دوم و سوم دم كردن بيشتر مي‌شود. مي‌توانيد از دانه‌هاي هل براي خوشبو‌تر شدن چاي استفاده كنيد.
تحقيقات زيادي خواص دارويي چاي را مورد تاييد قرار داده‌اند. از جمله مهم‌ترين خواص چاي مي‌توان به اثرات محرك، ضداسهال (قابض) و ادرارآور بودن آن اشاره كرد. اين خواص به شرايط تهيه چاي بستگي دارد؛ به اين معنا كه اگر بخواهيد براي برطرف كردن خستگي، از چاي استفاده كنيد و يا به عنوان يك نوشيدني مفرح آن را مصرف كنيد بايد آب كاملا جوشيده را روي چاي بريزيد و پس از 2-3 دقيقه آن را صاف نموده و ميل نماييد. در اين صورت كافئين به ميزان زيادي در آن حل شده و اثرات خود را به عنوان ماده‌اي محرك اعمال مي‌نمايد؛ ولي در صورتي كه اين زمان بيشتر طول بكشد، كافئين آزادشده با تانن‌هاي چاي تركيب مي‌شود و از اثرات محرك آن كم مي‌شود؛ ولي در عوض تانن‌هاي بيشتري در چاي استخراج و اثرات قابض (ضداسهال) آن قوي‌تر شود. اثرات مهم چاي شامل كاهش چربي خون، خواص ضدميكروبي، خواص ضدپوسيدگي دندان، خاصيت آنتي‌موتاژن، آنتي‌اكسيدان، ضدسرطان و ضدويروس هستند. خواص ديگر چاي شامل رفع بدخوابي؛ كاهش قندخون؛ كاهش كلسترول خون؛ كاهش وزن؛ دفع آب اضافي بدن؛ تقويت قلب و تحريك گردش خون؛ و حفاظت از كبد مي‌باشد. چاي براي شست‌وشو و رفع خستگي چشم بسيار مفيد است و همچنين به عنوان مرهم مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
خواص دارويي چاي سبز
گياه چاي با نام علمي CAMELIA SINENSIS به صورت بوته و گاهي درختچه يا درخت وجود دارد. گياه چاي داراي برگ‌هاي هميشه سبز و گل‌هاي سفيد و معطر است. در صورتي كه برگ‌هاي چاي پس از چيدن عمل پلاسيدن (تخمير) روي آنها صورت گيرد و سپس خشك شوند حاصل آن چاي سياه خواهد بود و در صورتي كه پس از چيدن بلافاصله خشك شوند
چاي سبز توليد مي‌كند. چاي سفيد هم حاصل خشك كردن گل‌هاي چاي است. مهم‌ترين كشور توليدكننده چاي سبز چين با 782 هزار تن، ژاپن با 91000 تن، ويتنام با 66000 تن و اندونزي با 20000 تن مي‌باشند. چيني‌ها مصرف چاي را در درمان سرطان موثر مي‌دانستند و تحقيقات سال‌هاي اخير در ژاپن، چين، آمريكا و اروپا به روي آن انجام شده و نشان‌دهنده آنست كه مصرف چاي خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و سرطان را كاهش مي‌دهد كه اين مساله را به پلي‌فنل‌هاي چاي مرتبط دانسته‌اند. بيشترين تركيبات چاي سبز شامل پلي‌فنل‌ها، كاروتنوئيدها، توكوفرول، ويتامين C، املاح كروم، منگنز، سلنيم و روي است. با توجه به مشابهت مواد چاي سبز و سياه در بعضي موارد خواص اين دو نوع چاي در اكثر موارد نزديك به هم است ولي چاي سبز در خواص آنتي‌اكسيداني، ضدسرطاني، كاهش كلسترول و فشار خون و كاهش وزن داراي اثرات قوي و بهتري است. همچنين تحقيقات اوليه نشان داده است كه مصرف چاي سبز ممكن است براي آب مرواريد و ديگر امراض چشم موثر باشد. ميزان كافئين چاي سبز كمتر از چاي سياه بوده و به همين دليل اثر رفع خستگي چاي سبز كمتر از چاي سياه است. ميزان كافئين موجود در يك ليوان قهوه 145 ميلي‌گرم، چاي سبز 25 ميلي‌گرم چاي سياه تا 60 ميلي‌گرم و چاي سفيد 15 ميلي‌گرم است. مهم‌ترين اثرات كه از هر دو نوع چاي سبز و سياه به اثبات رسيده است شامل اثرات ضد آميب، ضد درد، ضد آلزايمر، ضد باكتري، ضد سرطان، ضدافسردگي، آنتي‌اكسيدان، قابض، مقوي قلب، محرك، ادرارآور، كاهش‌دهنده پرفشاري خون، محرك ايمني بدن، كاهش‌دهنده چربي خون، ضد ويروس و محافظ كبد مي‌باشد.
منبع: دنیای سلامت ش ۶۸
كاهش وزن، جلوگيري از پوسيدگي دندان، حفاظت از قلب، كاهش فشار خون، جلوگيري از ديابت، پيشگيري از بيماري‌هاي خود‌ايمني، جلوگيري از آرتروز، سكته و سرطان و ... خواص مفيد چاي سبز آنقدر زياد است كه دانشمندان همچنان در حال تحقيق و بررسي آن هستند.
نوشيدن چاي سبز كمك زيادي به كاهش وزن مي‌كند و معمولاً در رژيم‌هاي غذايي سالم، هميشه جايگاه ثابت خود را دارد. نوشيدن پنج فنجان چاي سبز در طول روز، منجر به سوخت 70- 80 كالري در بدن مي‌شود كه برابر است با 7 پوند در سال. از مزاياي ديگر چاي سبز كه اخيراً گروهي از دانشمندان چيني به آن پي برده‌اند، جلوگيري از بيماري‌هاي چشم، مثل گلوكوما است. براساس پژوهش‌ها، بخش‌هاي مختلف چشم، در مقادير متفاوت كاتچين و آنتي‌اكسيدان جذب مي‌كنند كه با عمل اكسيداسيون مانع آسيب رسيدن به چشم مي‌شوند. شبكيه چشم كه مسوول حس كردن نور است، بيشترين ميزان تمركز آنتي‌اكسيدان‌ها و قرنيه كمترين ميزان را دارد. فعاليت آنتي‌اكسيدان بيست ساعت بعد از مصرف چاي سبز به پايان مي‌رسد. مصرف چاي سبز، چشم را در برابر فشارهاي اكسايشي محافظت مي‌كند. فشارهاي اكسايشي منجر به بيماري شبكيه چشم مي‌شود. مصرف مرتب چاي سبز، كلسترول بالا، بيماري‌هاي قلبي، آرتروز و بيماري‌هاي كبدي را كاهش مي‌دهد. برخي تحقيقات نشان داده‌اند كه نوشيدن چاي سبز، خطر بروز انواع سرطان، به خصوص سرطان معده، دهان و مري را كاهش مي‌دهد و با سلول‌هاي سرطاني مقابله مي‌كند و طبق تازه‌ترين اخبار، گروهي از پژوهشگران بعد از انجام برخي آزمايش‌ها روي افراد سيگاري كه روزانه يك فنجان چاي سبز مي‌نوشيدند، دريافتند كه مصرف همين مقدار كم چاي سبز به طرز چشمگيري با رشد سلول‌هاي سرطاني ريه مقابله مي‌كند. گروهي از پژوهشگران چندي پيش روي 170 نفر كه مبتلا به سرطان بودند و 340 فرد سالم آزمايش‌هايي انجام دادند. اين افراد براي مدتي به طور كامل تحت نظر بودند. ميزان سيگار كشيدن، نوع تغذيه، ميزان مصرف چاي سبز يا عدم مصرف آن، ميزان مصرف ميوه و سبزيجات و تاريخچه خانوادگي اين افراد در زمينه سرطان ريه مورد بررسي قرار گرفت و مشخص شد كه افراد سيگاري و غيرسيگاري كه روزانه به هيچ‌وجه چاي سبز نمي‌نوشند، پنج برابر بيشتر از آنهايي كه چاي سبز مي‌نوشند، در معرض خطر سرطان ريه هستند. افراد سيگاري كه اصلاً چاي سبز نمي‌نوشند، 12 برابر بيش از افرادي كه روزانه حداقل يك فنجان چاي سبز مي‌نوشند، در معرض اين خطر قرار دارند. افرادي كه چاي سبز مي‌نوشند چه سيگاري و چه غيرسيگاري، 66 درصد كمتر در معرض خطر سرطان ريه هستند. همچنين گفته مي‌شود كه نوشيدن چاي سبز احتمال بروز سرطان پروستات را نيز كاهش مي‌دهد؛ اما در اين زمينه آزمايش‌ها و تحقيقات گسترده‌تري در حال انجام است.
طرز تهيه چاي سبز
آماده كردن چاي سبز بسيار آسان است. براي هر نفر يك قاشق چايخوري سرصاف چاي در نظر بگيريد. بعد آب را جوش آورده و چاي را در آن بريزيد. قوري را روي كتري يا سماور بگذاريد و تا زماني كه دم بكشد (حدود 5 دقيقه) صبر كنيد. چاي سبز، زرد كمرنگ است و در صورتي كه به صورت غليظ مصرف شود، طعم آن تلخ مي‌باشد. بعد از خالي شدن قوري، مجددا مي‌توانيد روي آن آب جوش بريزيد. گفته مي‌شود كه خواص چاي سبز در مراحل دوم و سوم دم كردن بيشتر مي‌شود. مي‌توانيد از دانه‌هاي هل براي خوشبو‌تر شدن چاي استفاده كنيد.
تحقيقات زيادي خواص دارويي چاي را مورد تاييد قرار داده‌اند. از جمله مهم‌ترين خواص چاي مي‌توان به اثرات محرك، ضداسهال (قابض) و ادرارآور بودن آن اشاره كرد. اين خواص به شرايط تهيه چاي بستگي دارد؛ به اين معنا كه اگر بخواهيد براي برطرف كردن خستگي، از چاي استفاده كنيد و يا به عنوان يك نوشيدني مفرح آن را مصرف كنيد بايد آب كاملا جوشيده را روي چاي بريزيد و پس از 2-3 دقيقه آن را صاف نموده و ميل نماييد. در اين صورت كافئين به ميزان زيادي در آن حل شده و اثرات خود را به عنوان ماده‌اي محرك اعمال مي‌نمايد؛ ولي در صورتي كه اين زمان بيشتر طول بكشد، كافئين آزادشده با تانن‌هاي چاي تركيب مي‌شود و از اثرات محرك آن كم مي‌شود؛ ولي در عوض تانن‌هاي بيشتري در چاي استخراج و اثرات قابض (ضداسهال) آن قوي‌تر شود. اثرات مهم چاي شامل كاهش چربي خون، خواص ضدميكروبي، خواص ضدپوسيدگي دندان، خاصيت آنتي‌موتاژن، آنتي‌اكسيدان، ضدسرطان و ضدويروس هستند. خواص ديگر چاي شامل رفع بدخوابي؛ كاهش قندخون؛ كاهش كلسترول خون؛ كاهش وزن؛ دفع آب اضافي بدن؛ تقويت قلب و تحريك گردش خون؛ و حفاظت از كبد مي‌باشد. چاي براي شست‌وشو و رفع خستگي چشم بسيار مفيد است و همچنين به عنوان مرهم مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
خواص دارويي چاي سبز
گياه چاي با نام علمي CAMELIA SINENSIS به صورت بوته و گاهي درختچه يا درخت وجود دارد. گياه چاي داراي برگ‌هاي هميشه سبز و گل‌هاي سفيد و معطر است. در صورتي كه برگ‌هاي چاي پس از چيدن عمل پلاسيدن (تخمير) روي آنها صورت گيرد و سپس خشك شوند حاصل آن چاي سياه خواهد بود و در صورتي كه پس از چيدن بلافاصله خشك شوند
چاي سبز توليد مي‌كند. چاي سفيد هم حاصل خشك كردن گل‌هاي چاي است. مهم‌ترين كشور توليدكننده چاي سبز چين با 782 هزار تن، ژاپن با 91000 تن، ويتنام با 66000 تن و اندونزي با 20000 تن مي‌باشند. چيني‌ها مصرف چاي را در درمان سرطان موثر مي‌دانستند و تحقيقات سال‌هاي اخير در ژاپن، چين، آمريكا و اروپا به روي آن انجام شده و نشان‌دهنده آنست كه مصرف چاي خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و سرطان را كاهش مي‌دهد كه اين مساله را به پلي‌فنل‌هاي چاي مرتبط دانسته‌اند. بيشترين تركيبات چاي سبز شامل پلي‌فنل‌ها، كاروتنوئيدها، توكوفرول، ويتامين C، املاح كروم، منگنز، سلنيم و روي است. با توجه به مشابهت مواد چاي سبز و سياه در بعضي موارد خواص اين دو نوع چاي در اكثر موارد نزديك به هم است ولي چاي سبز در خواص آنتي‌اكسيداني، ضدسرطاني، كاهش كلسترول و فشار خون و كاهش وزن داراي اثرات قوي و بهتري است. همچنين تحقيقات اوليه نشان داده است كه مصرف چاي سبز ممكن است براي آب مرواريد و ديگر امراض چشم موثر باشد. ميزان كافئين چاي سبز كمتر از چاي سياه بوده و به همين دليل اثر رفع خستگي چاي سبز كمتر از چاي سياه است. ميزان كافئين موجود در يك ليوان قهوه 145 ميلي‌گرم، چاي سبز 25 ميلي‌گرم چاي سياه تا 60 ميلي‌گرم و چاي سفيد 15 ميلي‌گرم است. مهم‌ترين اثرات كه از هر دو نوع چاي سبز و سياه به اثبات رسيده است شامل اثرات ضد آميب، ضد درد، ضد آلزايمر، ضد باكتري، ضد سرطان، ضدافسردگي، آنتي‌اكسيدان، قابض، مقوي قلب، محرك، ادرارآور، كاهش‌دهنده پرفشاري خون، محرك ايمني بدن، كاهش‌دهنده چربي خون، ضد ويروس و محافظ كبد مي‌باشد.
منبع: دنیای سلامت ش ۶۸
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر