تهديدهاي غذايي براي جنين


نوشته : فاطمه مفیدی دانشجوی دکترای تغذیه دانشگاه 
امروزه محققان روي يکي ديگر از دلايل ناشناخته سقط مکرر يعني تغذيه تمرکز کرده‌‌اند. پيش از اين بررسي‌ها‌ نشان داده بود چاقي يا لاغري مفرط تاثير منفي بر باروري و تخمک‌‌گذاري دارند و حتي مي‌توانند در صورت بارداري خانم، سبب سقط جنين شوند. اين موضوع به ويژه زماني که نمايه توده بدني پايين‌‌تر از 5/18 يا بالاتر از 30 باشد بيشتر مي‌شود، اما بيش از وزن، آنچه اهميت مي‌يابد، چربي‌ها‌ي دور شکم است و از آنجا که کنترل قند خون را تحت تاثير قرار مي‌دهد مي‌تواند سبب سقط جنين شود.
جالب است بدانيد داشتن وزن بالا، بر تخمدان، آندومتر و رحم هم تاثير مي‌گذارد و هر ميزان اضافه‌ وزن بالاتر برود، کيفيت تخمک پايين‌تر آمده و رشد جنين را تحت تاثير قرار مي‌دهد، به همين دليل است که توصیه می‌شود خانم‌ها‌يي که مايل به بارداري ‌هستند، ابتدا بايد وزن خود را، در صورت داشتن اضافه ‌وزن، کاهش دهند.
به‌علاوه تحقيقات نشان داده‌اند زناني که دچار سقط مکرر مي‌شوند، کمبود ويتامين B9 يا اسيد فوليک دارند که کمبود آن مي‌تواند اثر مُضري بر جنين بگذارد. همين دسته از زنان در صورتي که به‌طور مرتب ويتامين‌ها‌ي گروه B را مصرف کنند، از سقط پيشگيري خواهند کرد و در صورتي که طي دوران بارداري و قبل از آن اسيد فوليک مصرف کنند، سقط جنين 57 درصد کاهش خواهد يافت.
همچنین برخي بيماري‌ها نظير سلياک يا عدم تحمل گلوتن نيز مي‌تواند يکي ازدلايل سقط جنين باشد. اين بيماري گرچه شايع است، اما در برخي موارد تشخيص داده نمي‌شود و در نتيجه بدون درمان باقي مي‌ماند. از جمله نشانه‌ها‌ي ابتلا به اين بيماري اسهال شديد و لاغري است. اين ناراحتي مي‌تواند بر تخمک‌‌گذاري نيز تاثير گذاشته و عامل ناباروري يا سقط جنين باشد. خانم‌‌هايي که مبتلا به اين ناراحتي هستند، با دريافت رژيم بدون گلوتن مي‌توانند از بروز سقط پيشگيري کنند.


زعفران
نتايج برخي از مطالعات انجام‌ شده نشان داده‌اند كه برخي از گياهان دارويي از جمله زعفران در ايجاد سقط مؤثر مي‌باشند؛ و با توجه به اینکه مردم مناطق مختلف بخصوص جنوب استان خراسان كه سطح زير كشت زعفران آن بالا مي‌باشد، ناگزير به طرق مختلف با اين گياه در تماس هستند، نتایج بررسی میزان سقط در خانم‌های بارداری که در طول فصل برداشت با زعفران تماس داشته‌اند و خانم‌های بارداری که هیچ‌گونه تماسی با آن نداشته‌‌اند، نشان داد که درصد سقط خانم‌های بارداری که با زعفران مواجه بوده‌اند، نسبت به افرادی که با زعفران تماسی نداشته‌اند، بیشتر است؛ به طوری که 5/10 درصد از خانم‌های باردار که با زعفران تماس داشتند، دچار سقط شدند؛ ولي در خانم‌های بارداری که هیچ‌گونه تماسی با زعفران نداشتند، سقط اتفاق نيفتاد، بنابراین می‌توان اذعان داشت كه شرکت در فرآیند برداشت و فرآوری زعفران می‌تواند باعث سقط جنین گردد و پيشنهاد مي‌گردد به منظور پيشگيري از سقط جنين، ترتیبی اتخاذ گردد تا از حضور خانم‌های باردار در فرآیند برداشت زعفران جلوگيري شود.

قهوه
از جمله مواد غذايي ديگري که گاهي احتمال سقط را افزايش مي‌دهند، مصرف قهوه است. جالب است بدانيد احتمال سقط در صورتي که ميزان مصرف کافئين در روز از 250 ميلي‌‌گرم يا دو فنجان قهوه بالاتر برود به شدت افزايش مي‌يابد. کافئین یک ماده فعال است که می‌تواند به طور مستقیم بر روی جنین تأثیر بگذارد و جریان خون او را کاهش دهد. نکته ديگر اينکه بايد متوجه مصرف کافئين پنهان هم بود. اين کافئين در چاي، برخي نوشابه‌ها و شکلات نيز وجود دارد. در واقع مداركی در دست است كه نشان مي‌دهد مصرف زياد نوشيدني‌هاي كافئين دار در ماه‌هاي اول بارداري خطر سقط جنين را افزايش مي‌دهد، به همین دلیل زنان باردار به منظور حفظ سلامت جنين خود در پنج ماه نخست دوران بارداري بهتر است از نوشيدن هرگونه نوشيدني كافئين‌دار خودداري كنند.

كمبود آهن
از جمله موارد دیگر ایجاد سقط، كمبود آهن در زنان باردار است که باعث افزايش سقط جنين و افزايش خطر مرگ و مير مادران هنگام زايمان مي‌شود.
یكي از شايع‌ترين انواع كم‌خوني، ناشي از فقرآهن است. اگر براي ساخت گلبول‌هاي قرمز خون آهن به مقدار كافي در دسترس بدن نباشد، بدن از ذخاير آهن خود استفاده مي‌كند و زماني كه كمبود آهن ادامه پيدا كند و ذخاير آهن بدن هم تمام شود، كم‌خوني ناشي از فقر آهن بوجود مي‌آيد.
از عوامل كم‌خوني مي‌توان به كمبود آهن در رژيم غذايي روزانه، ابتلا به آلودگي‌هاي انگلي و بيماري‌هاي عفوني، عادات نامناسب غذايي مثل خوردن چاي 1 تا 2 ساعت قبل و بعد از غذا و كمبود آهن مورد نياز در دوران حساس زندگي به خصوص دوران كودكي و بارداري اشاره كرد.
علائم اين كم‌خوني شامل رنگ‌پريدگي زبان و مخاط داخل دهان و چشم، سرگيجه و سردرد، خستگي و كسل بودن و حالت تهوع است. كمبود آهن در زنان باردار باعث ضعف، افزايش خطر مرگ و مير مادران هنگام زايمان و افزايش سقط جنين و تولد نوزاد مرده مي‌شود.
استفاده از مواد غذايي حاوي آهن مثل گوشت، ميگو، ماهي، ‌زرده تخم‌مرغ، حبوبات، غلات و شير در برنامه غذايي روزانه، استفاده از انواع خشكبار مثل توت، كشمش، برگه آلو، انجيرخشك، پرهيز از نان‌هاي سفيد و نان‌هاي حاوي جوش‌شيرين و استفاده از مواد حاوي ويتامين C يا ميوه‌هاي ترش مثل مركبات همراه با مواد غذايي حاوي آهن مي‌تواند از كم‌خوني ناشي از فقرآهن جلوگيري كند.
محققان اعلام کرده‌اند مصرف ویتامین‌ها قبل و در اوایل دوران بارداری با کاهش خطر سقط جنین مرتبط است که البته ممکن است این رابطه با سلامت کلی مصرف کنندگان ویتامین‌ها مرتبط باشد.
بر این اساس توصیه مصرف مکمل‌های ویتامین برای زنان باردار یا زنانی که تصمیم به بچه‌دار شدن دارند، به‌طور جدی می‌تواند به مادران برای جلوگیری از تولد نوزاد ناقص یا جنین سقط شده کمک کند.
در مطالعه انجام شده مدارکی به دست آمده که نشان می‌دهند این ویتامین‌ها تا حد زیادی خطر سقط جنین را کاهش می‌دهند.

آويشن
از جمله مواد غذایی دیگرآویشن است که سقط‌كننده جنین در مادران باردار محسوب می‌شود، بنابراین زنان باردار باید از مصرف آن خودداری كنند.
 

آيا رژيم غذايي ضد سقط وجود دارد؟
اين سوالي است که محققان بسياري در پي يافتن آن هستند. بررسي‌ها نشان داده‌‌اند افزايش مصرف سبزيجات برگ‌سبز، ميوه‌‌ها‌ي تازه، اسيدهاي چرب امگا- 3 و امگا- 6، تخم‌‌مرغ، ماهي و مواد لبني و به طور کل، داشتن يک رژيم غذايي متعادل مي‌تواند احتمال سقط را کاهش دهد.

شش مورد براي سلامت زنان باردار

دپارتمان بهداشت آمریکا در گزارشی به شش مورد که زنان باردار باید برای سلامت خود در نظر داشته باشند، اشاره کرده است.
 اولین مورد، باکتری «لیستریا» است. این باکتری باعث بروز سقط جنین می‌شود. زنان باردار 20 برابر بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این باکتری هستند؛ چرا که این عامل بیماری‌زا می‌تواند از جفت عبور کرده و جنین را تحت تاثیر قرار دهد. به‌همین دلیل مواد غذایی که عامل بروز این باکتری و بیماری‌های مرتبط می‌شوند را زنان باردار نباید مصرف کنند. مواد غذایی شامل غذاهای آماده، ماهی دودی، پنیر نرم، شیر جوشانده نشده، گوشت فریز شده و غذاهای نیمه‌آماده، حاوی باکتری لیستریا هستند.
 دومین مورد که زنان باردار باید از آن دوری کنند،‌ جیوه است. این ماده یک فلز با شدت مسمومیت بالا است که در صورت در معرض قرار گرفتن به مدت طولانی و دائم می‌تواند به سیستم مرکزی عصبي و سایر ارگان‌های بدن نظیر کبد و دستگاه گوارش اثر مخرب بر جای بگذارد.
باکتری‌های درون رودخانه‌ها و اقیانوس‌ها می‌توانند جیوه را به متیل جیوه تبدیل کنند که این ماده درون بدن ماهی‌ها و سایر آبزیان باقی می‌ماند و پس از صید و مصرف به بدن انسان‌ها منتقل می‌شود.
 غذاهایی که این افراد نباید مصرف کنند به شرح زیر است: ماهیانی که میزان جیوه درون بدن آنها مشخص نیست، نباید مصرف شود. کوسه، شمشیر‌ماهی و ماهی ماکرو از جمله ماهی‌هایی است که حاوی جیوه فراوان هستند. به همین ترتیب، نباید بیش از 340 گرم هر هفته از ماهی‌های تن، ماهی سالمون و گربه ماهی مصرف شود.
ماهی‌هایی که از رودخانه‌های محلی صید می‌شوند، مانند ماهی تن آلباکور نیز دارای مقادیر بالای جیوه هستند و تنها باید 170 گرم هر هفته از آن صرف شود. صدف‌ها و میگوها هم جزو این لیست هستند.
 سومین موردی که باعث بروز سقط جنین و بیماری‌های مرتبط با تولد می‌شود، بیماری با منشا انگل توکسوپلاسما است. این انگل از حیوانات خون‌گرم نظیر گربه‌های خانگی به فرد منتقل می‌شود. به همین دلیل، اکثر پزشکان و متخصصان زنان به خانم‌های باردار توصیه می‌کنند از نزدیک شدن و تماس با این حیوانات خودداری کنند تا هم سلامت خود و هم سلامت جنین‌شان را حفظ کنند.
البته باید به این نکته اشاره کرد که ابتلا به این انگل نشانه‌ای ندارد و تنها بر جنین اثر می‌گذارد و باعث بروز ناهنجاری‌های چشمی و مغزی و عقب‌افتادگی ذهنی در نوزاد می‌شود.
همچنین اگر این انگل در گوشت موجود باشد، ‌دمای بالا و یا پایین می‌تواند آن را نابود کند؛ به طوری که مواد غذایی چون آبزیان خام، سبزیجات و میوه‌های نشسته، گوشت‌های نیمه پخته و دودی حاوی این انگل هستند که نباید آنها را مصرف کنیم.
به علاوه می‌توان با شست‌و‌شوی کامل دست‌ها و تمامی سطوح و مواد غذایی و یا دوری جستن از حیوانات خانگی به ویژه گربه‌ها از ورود این انگل مخرب به داخل بدن جلوگیری به عمل آورد.
 چهارمین مورد عامل بیماری‌زایی و سقط جنین، باکتری سالمونلا است. این عامل بیماری‌زا نشانه‌هایی چون تب بالا، استفراغ، تهوع و مننژیت را شامل می‌شود. این عامل می‌تواند باعث بروز تب‌تیفویید نیز شود، اما با پختن و گرما دادن مواد غذایی می‌توانید این باکتری را نابود کنید. مواد غذایی که نباید آنها را مصرف کرد، شامل آبزیان خام، گوشت و لبنیات پاستوریزه نشده و مواد غذایی خانگی است.
 پنجمین مورد، ماده سمی «پلی کرونتید بی‌فنیل» یا به اختصار PCB است که تا سال 1970 میلادی در محصولات الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گرفت و به دلیل دارا بودن مواد سمی بسیار قوی منع شد، اما به‌دلیل اینکه در مدت طولانی تجزیه می‌شود، امروزه برای زنان باردار مشکل‌ساز شده است.
این ماده متاسفانه از طریق سطوح غنی از چربی نظیر شیر مادر جذب بدن جنین شده و ناتوانایی‌های ذهنی، وزن کم حین تولد و عدم رشد مغزی را در پی دارد. همچنین سر این نوزادان که در معرض این ماده قرار گرفته‌اند کوچک‌تر از بقیه است. مواد غذایی نظیر آبزیانی که از سدها و دریاچه‌های اطراف تاسیسات برقی و الکتریکی PCB صید می‌شوند، حاوی مقادیر زیادی از این ماده هستند.
 ششمین مورد، باکتری E. Coli است که از طریق مصرف زیاد مواد دارای کافئین و الکل وارد بدن جنین می‌شود. این باکتری نوزاد را دچار بیماری‌های روحی- روانی و ناتوانایی‌های ذهنی می‌کند.


منبع: دنیای تغذیه  ش 124

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر